ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା

ଏହି ଲେଖାଟି ସମ୍ବଲପୁର 'ଜିଲ୍ଲା' ବାବଦରେ । ବାକିସବୁ ପାଇଁ, ସମ୍ବଲପୁର (ବହୁବିକଳ୍ପ) ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଦେଖନ୍ତୁ ।

ସମ୍ବଲପୁର
ଜିଲ୍ଲା
ଓଡ଼ିଶାରେ ଅବସ୍ଥାନ
ଦେଶ	ଭାରତ
ରାଜ୍ୟ	ଓଡ଼ିଶା
ଲୋକ ସଭା	ସମ୍ବଲପୁର
ଭାଷା	ସମ୍ବଲପୁରୀ (କୋଶଳୀ)
ବିଧାନ ସଭା	୪ଟି ଆସନ   ୧. କୁଚିଣ୍ଡା ୨. ରେଙ୍ଗାଲି ୩. ସମ୍ବଲପୁର ୪. ରେଢ଼ାଖୋଲ
Area
• ଜିଲ୍ଲା	6702 km2 (2,588 sq mi)
Population  (୨୦୧୧)
• ଜିଲ୍ଲା	୧୦୪୪୪୧୦
• Density	158/km2 (410/sq mi)
• Urban	୩୧୧୩୮୯
• Rural	୭୩୩୦୨୧
• ୬ ବର୍ଷରୁ କମ ଶିଶୁ	୧୧୨୯୪୬
Time zone	IST (+୫.୩୦)
ଡାକ କୋଡ଼ (ପିନ୍)	୭୬୮ xxx
ତାର (ଏସ୍.ଟି.ଡ଼ି)	୦୬୬୩
ଯାନବାହାନ ପଞ୍ଚୀକରଣ	OD-15
ଜିଲ୍ଲାପାଳ	ଶୁଭମ ଶକ୍ସେନା
Website	Official website

ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲା ଭାରତର ଓଡ଼ିଶାରେ ଥିବା ଏକ ପ୍ରଶାସନିକ ଜିଲ୍ଲା । ସମ୍ବଲପୁର ସହର ଏହି ଜିଲ୍ଲାର ଶାସନ ମୁଖ୍ୟାଳୟ ।

ଅବସ୍ଥାନ

ଏହାର ଭୌଗଳିକ ଦିଗବାରେଣି: 21°28′27.31″N 83°58′27.43″E
ଏହି ଜିଲାଟି ମହାନଦୀ କୁଳରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସମୁଦାୟ ଆୟତନ ୬,୭୦୨ ବର୍ଗ କି.ମି. । ଏହାର ୬୦% ଅଞ୍ଚଳ ଜଙ୍ଗଲଦ୍ୱାରା ଘେରା ।

ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର

• ପୂର୍ବରେ ଦେବଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା
• ପଶ୍ଚିମରେ ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ଓ ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା
• ଉତ୍ତରରେ ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲା
• ଦକ୍ଷିଣରେ ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲା ଓ ଅନୁଗୋଳ ଜିଲ୍ଲା ଅବସ୍ଥିତ ।

ଇତିହାସ

ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଇତିହାସ ବହୁତ ଚଳଚଞ୍ଚଳ ରହିଆସିଛି ବିଗତ ଷୋହଳ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ କାଳ ପାଇଁ । ଇତିହାସ କହେ, ୪ର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସମୁଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଉତ୍କଳର ରାଜାଙ୍କୁ ପରାଜିତ କରି ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳ ସବୁ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ, ସମ୍ବଲପୁର ତାହାର ଅଂଶ ଥିଲା । ତତ୍ ପରାନ୍ତ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ଅନେକ ରାଜାଙ୍କ ସମ୍ଭ୍ରାଜ୍ୟରେ ମିଶି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଶାସନ ଅଧୀନରେ ରହିଲା । ଶେଷକୁ ୧୮୦୪ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ହେଲା । ସେତେବେଳେ ସମ୍ବଲପୁରର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ କେତେକ ବିଂଝାଲ ରାଜା ଓ ଜମିଦାରଙ୍କ ଅଧୀନରେ କରଦ ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ଶାସିତ ହୋଇ ଆସୁଥିଲା । ପରିଶେଷରେ ୧୮୧୭ ମସିହାରେ ପୂର୍ଣ ରୂପରେ ଜମିଦାରୀ ଉଚ୍ଛେଦ ହେଇ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନାଧୀନ ହେଲା । ଭରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ପରେ ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ବୃହତ (ଆକାର ଦ୍ରୁଷ୍ଟିରୁ) ଜିଲ୍ଲା ହିସାବରେ ରହିଥିଲା । ପରେ ଶାସନ ସୁବିଧା ପାଇଁ ୩୧ ମାର୍ଚ ୧୯୯୩ରେ ଏହାକୁ ବରଗଡ, ଦେବଗଡ, ଝାରସୁଗୁଡା, ସମ୍ବଲପୁର ଏହିପରି ୪ଟି ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଗଲା ।

ସମ୍ବଲପୁରୀ ହସ୍ତତନ୍ତ ବସ୍ତ୍ର

ସମ୍ବଲପୁରୀ ହସ୍ତତନ୍ତ ବସ୍ତ୍ର ବରମାନ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ବିଖ୍ୟାତ । ଏହାର ଗୁଣାତ୍ମକ ମାନ, ଏହାର ରଙ୍ଗ କରିବା ଶୈଳୀ, ବୟନ ଶୈଳୀ ପାଇଁ ଏହା ବହୁଳ ଭାବରେ ଆଦୃତ ହୁଏ । ଏହି ବସ୍ତ୍ରର ବିଶେଷତ୍ତ୍ୱ ଏହା ଯେ ଏହାର ରଙ୍ଗ ବହୁଦିନ ପରେ ମଧ୍ୟ ସତେଜ ଥାଏ । ସମ୍ବଲପୁର ଶାଢ଼ୀ , ଚାଦର ଓ ଅନ୍ୟ ବ୍ୟବହାରୀ ବସ୍ତ୍ରର ଚାହିଦା ବହୁଳ ଭାବରେ ଥାଏ ।

ଜନସଂଖ୍ୟା

୨୦୧୧ ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ, ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାର ମୋଟ ଲୋକସଂଖ୍ୟା ୧୦,୪୪,୪୧୦| ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ୭,୩୩,୦୨୧ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ୩,୧୧,୩୮୯ ଲୋକ ବାସ କରନ୍ତି |

• ପୁରୁଷ: ୫,୨୯,୪୨୪
  • ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ: ୩,୬୯,୨୩୮
  • ସହରାଞ୍ଚଳ: ୧,୬୦,୧୮୬
• ମହିଳା: ୫,୧୪,୯୮୬
  • ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ: ୩,୬୩,୭୮୩
  • ସହରାଞ୍ଚଳ: ୧,୫୧,୨୦୩
• ଛ ବର୍ଷରୁ କମ: ୧,୧୨,୯୪୬
• ପଢୁଆ ହାର ୭୬.୯୧%
  • ପୁରୁଷ: ୮୫.୧୭%
  • ମହିଳା: ୬୮.୪୭%

ସମ୍ବଲପୁରୀ ନୃତ୍ୟ

ସମ୍ବଲପୁରୀ ଲୋକ ନୃତ୍ୟ ତାର ସ୍ୱର , ବାଦ୍ୟ ଓ ଅଭିନବ ଢଙ ଯୋଗୁ ସାରା ଭରତରେ ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇଛି । 'ରଙ୍ଗବତୀ ' ଗୀତ ଦୀର୍ଘ 50 ବର୍ଷ ଧରି ଏକ ବହୁଳ ପ୍ରଚାରିତ ଜନପ୍ରିୟ ଗୀତ ହିସାବରେ ଆଜି ଯାଏ ପ୍ରଚଳିତ । ଏହି ଗୀତକୁ ନେଇ ଅନେକ ଭିନ୍ନ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଅନୁବାଦ ହେଇଛି ।

ଦର୍ଶନୀୟ ସ୍ଥାନ

• ସମଲେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର

ସମଲେଶ୍ୱରୀ ମନ୍ଦିର ସମ୍ବଲପୁର ସହର ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏକ ପୁରାତନ ମନ୍ଦିର । ମାଁ ସମଲାଇଙ୍କୁ ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକ ନିଜର ଇଷ୍ଟ ଦେବତା ହିସାବରେ ମନି ଆସୁଛନ୍ତି କାଳ କାଳରୁ । ଏହି ମନ୍ଦିରର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ମଧ୍ୟ ଆକର୍ଷଣୀୟ । ମନ୍ଦିରରେ ବିଭିନ୍ନ ପୂଜା ପାର୍ବଣ ଖୁବ ଜକ୍ ଯମକ୍ ସହିତ ହୁଏ । କୁହା ଯାଏ , ମା ସମଳୟଙ୍କ ଧବଳାମୁଖୀ ବେଶ ଦିନ ଦର୍ଶନ କାଲେ ସମସ୍ତ ପାପ ଧୌତ ହେଇ ଯାଏ ।

• ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ
• ହୁମାର ବକ୍ର ମନ୍ଦିର ( ପୃଥିବୀର ଏକମାତ୍ର ବକ୍ର ମନ୍ଦିର )
• ଚିପିଳିମା

ରାଜନୀତି

#	ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ	ଆରକ୍ଷଣ	ପରିସୀମା ଅଧୀନସ୍ଥ ଅଞ୍ଚଳ (ପୌରାଞ୍ଚଳ ଓ ପଞ୍ଚାୟତ ସମିତି )	୧୪ଶ ବିଧାନ ସଭା ସଦସ୍ୟ	ରାଜନୈତିକ ଦଳ
୧୫	କୁଚିଣ୍ଡା	ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି	କୁଚିଣ୍ଡା (ବି), କୁଚିଣ୍ଡା, ବାମରା, ଜମନକିରା	ରାଜେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ଛତ୍ରିଆ	କଂଗ୍ରେସ
୧୬	ରେଙ୍ଗାଲି	ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି	ରେଙ୍ଗାଲି, ଧାନକୁଡ଼ା, ମାନେଶ୍ୱର (ଆଂଶିକ)	ଦୁର୍ଯ୍ୟୋଧନ ଗଡ଼ିଆ	କଂଗ୍ରେସ
୧୭	ସମ୍ବଲପୁର	ଅଣ ସଂରକ୍ଷିତ	ସମ୍ବଲପୁର (ପୌ), ବୁର୍ଲା (ବି), ହୀରାକୁଦ (ବି)	ଜୟନାରାୟଣ ମିଶ୍ର	ଭାଜପା
୧୮	ରେଢ଼ାଖୋଲ	ଅଣ ସଂରକ୍ଷିତ	ରେଢ଼ାଖୋଲ (ବି), ରେଢ଼ାଖୋଲ, ଜୁଜୁମରା, ନାକଟିଦେଉଳ, ମାନେଶ୍ୱର (ଆଂଶିକ)	ପ୍ରସନ୍ନ ଆଚାର୍ଯ୍ୟ	ବି. ଜ. ଦ.

ଅଧିକ ତଥ୍ୟ

• Official website