ଉଇକିପିଡ଼ିଆ

କର୍କଟ ରୋଗ

ଏକ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ, ଅନିୟମିତ ଓ ଅସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷ ବୃଦ୍ଧି ହେଉଥିବା ରୋଗ

କର୍କଟ ରୋଗ ଏକ ପ୍ରକାର ଦୃତ ବୃଦ୍ଧି ସମ୍ପନ୍ନ ଅର୍ବୁଦ (ଇଂରାଜୀରେ Malignant tumour) ରୋଗ ଯେଉଁଥିରେ ଜୀବକୋଷମାନଙ୍କର ଅସ୍ୱଭାବିକ ଭାବରେ ଦୃତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ ଏବଂ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଶରୀରର ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନରୁ ପାର୍ଶ୍ୱବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନ ବା ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ ।[୧][୨] ସମସ୍ତ ଅର୍ବୁଦ କର୍କଟ ନୁହେଁ; ମୃଦୁ ଅର୍ବୁଦ (Benign tumour) ରୋଗ ଅଛି ଯାହା ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ମାଡ଼ିଯାଏ ନାହିଁ । ପ୍ରଥମରୁ କୌଣସି ଆବୁ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ହୋଇନଥାଏ କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ ପାଖାପାଖି କୋଷମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରାନ୍ତ କରିନଥାଏ । ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଲକ୍ଷଣ ଓ ଚିହ୍ନ ମଧ୍ୟରେ ନୂଆ ଆବୁ (Lump), ଅସାଧାରଣ ରକ୍ତସ୍ରାବ, ଲମ୍ବା ସମୟ ଧରି କାଶ, ଅକାରଣ ଓଜନ ହ୍ରାସ ଓ ଖାଦ୍ୟନଳୀ ଚଳନର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଏ ।[୩] ଏହି ସମସ୍ତ ଲକ୍ଷଣ କର୍କଟରେ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ୟ କାରଣ ଯୋଗୁ ଦେଖାଯାଇପାରେ । ୧୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରକାରର କର୍କଟ ମନୁଷ୍ୟକୁ ଆକ୍ରମଣ କରିପାଏ ।[୨] କର୍କଟ ରୋଗ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଭାବେ କୋଷ ବୃଦ୍ଧି କରିଥାଏ ଏବଂ ଶରୀରରେ କ୍ଷତିକାରକ ଆବୁ (Tumor) ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।

କର୍କଟ ରୋଗ
କରୋନାଲ ସିଟି ସ୍କାନ ଚିତ୍ରରେ ମାଲିଗ୍‌ନାଣ୍ଟ ମେଲାନୋମା ଦେଖାଯାଉଛି ।
Legend: → tumor ←, ★ central pleural effusion, 1 & 3 lungs, 2 spine, 4 ribs, 5 aorta, 6 spleen, 7 & 8 kidneys, 9 liver.
ବିଭାଗoncology[*]
ଆଇସିଡ଼ି-୧୦D00.
ଆଇସିଡ଼ି-୯-ସିଏମ୍140—239
ରୋଗ ଡାଟାବେସ28843
ମେଡ଼ିସିନ-ପ୍ଲସ001289
MeSHD009369
କର୍କଟ ରୋଗ ଭିଡିଓ

ମୋଟ କର୍କଟ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟାର ୨୨% ମୃତ୍ୟୁ ତମାଖୁ ବ୍ୟବହାରଦ୍ୱାରା ହେଉଛି ।[୧] ଆଉ ୧୦ %ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା ମେଦବହୁଳତା, ଖାଦ୍ୟାଭାବ, ଶାରୀରିକ ପରିଶ୍ରମର ଅଭାବ ଓ ମଦିରା ସେବନ ।[୧] ଅନ୍ୟ କେତେକ ଘଟକ ବା ଫ୍ୟାକ୍ଟର ମଧ୍ୟରେ କତିପୟ ସଂକ୍ରମଣ, ବିକିରଣ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୁଷଣ ।[୪] ବିକାଶଶୀଳ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ହେପାଟାଇଟିସ୍ ବି, ହେପାଟାଇଟିସ୍ ସି ଓ ମାନବ ପାପିଲୋମାଭୁତାଣୁ ସଂକ୍ରମଣ ଯୋଗୁ୨୦ % କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୧] ଏହି ଘଟକଗୁଡ଼ିକ ଆଶିଂକ ଭାବରେ ଜୀବକୋଷରେ ଥିବା ଜିନ୍‌ରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।[୫] କର୍କଟ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଜିନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।[୫] ପ୍ରାୟତଃ ୫ରୁ ୧୦ ପ୍ରତିଶତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ରୋଗୀ ନିଜର ପିତାମାତାଙ୍କଠାରୁ ବଂଶାନୁକ୍ରମେ ତୃଟିପୁର୍ଣ୍ଣ ଜିନ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଆନ୍ତି ।[୬] କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଲକ୍ଷଣ ଓ ପରୀକ୍ଷା ସାହାଯ୍ୟରେ ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । ପରେ ଏହାକୁ ମେଡିକାଲ ଇମେଜିଙ୍ଗ ଓ ବାୟୋପ୍ସି ସାହାଯ୍ୟରେ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରାଯାଏ ।[୭]

ଧୁମ୍ରପାନ ନ କଲେ, ଅଧିକ ପରିବା, ଫଳ ଓ ଶସ୍ୟ ଖାଇଲେ, ମାଂସ ଓ ଅତ୍ୟଧିକ ପରିଷୃତ ଶସ୍ୟ (Refined) ନ ଖାଇଲେ, ସୁସ୍ଥ ଓଜନ ରଖିପାରିଲେ, ବ୍ୟାୟାମ କଲେ, ସୂର୍ଯ୍ୟାଲୋକ ପ୍ରଭାବିତ କମ ହେଲେ ଓ କେତେକ ସଂକ୍ରମଣ ନିମନ୍ତେ ଟିକା ନେଲେ କର୍କଟରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିପାରିବ ।[୪][୮] ଜରାୟୁ ଓ କୋଲୋ-ରେକ୍ଟାଲ କର୍କଟରେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରି ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିଲେ ଉପକାର ହୁଏ ।[୯] ସ୍ତନ କର୍କଟ ରୋଗରେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗର ଉପକାରୀତା ଦ୍ୱନ୍ଦାତ୍ମକ ଅଛି ।[୯][୧୦] କର୍କଟ ରୋଗରେ ବିକୀରଣ ଚିକିତ୍ସା, ଅପରେଶନ୍, କେମୋଥେରାପି ଓ ଟାର୍‌ଗେଟେଡ୍ ଥେରାପି ସାହାଯ୍ୟରେ ମିଶ୍ରିତ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।[୧][୧୧] ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ଲକ୍ଷଣ ମୁତାବକ ଚିକିତ୍ସା ଅତି ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ରୋଗ ଅଧିକ ହୋଇଥିଲେ ଉପଶମପ୍ରଦ ଚିକିତ୍ସା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।[୧] ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭରୁ କେଉଁ ପ୍ରକାର କର୍କଟ ଓ କେତେ ଅଂଶ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଛି, ତାହା ଉପରେ ରୋଗରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିର୍ଭର କରେ ।[୫] ବିକଶିତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କରେ ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସରୁ କମ୍ ପିଲାଙ୍କର ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବା ହାର ପ୍ରାୟ ୮୦ % ଥାଏ ।[୧୨] ଆମେରିକାରେ ୫ ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବାର ହାରାହାରି ସମ୍ଭାବନା ୬୬ % ।

କର୍କଟ ରୋଗକୁ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ବହୁତ ଗୁଡ଼ିଏ ଉପାୟ ଅଛି ଯେପରିକି ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ, ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ କୋଷ କିମ୍ବା ଗ୍ରନ୍ଥିମାନଙ୍କର ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଫଟୋ ପରୀକ୍ଷା । କର୍କଟ ରୋଗ ସାଧାରଣ ଭାବେ କେମୋଥେରାପି (ଔଷଧ ବା ରାସାୟନିକ ଦ୍ରବ୍ୟଦ୍ୱାରା କର୍କଟ ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା), ବିକିରଣ ଚିକିତ୍ସା କିମ୍ବା ଶଲ୍ୟଚିକିତ୍ସାର ସାହାଯ୍ୟରେ ଉପଶମ କରିବାର ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇ ଥାଏ । ଏଥିରେ ରୋଗୀର ରୋଗର ସ୍ଥାନ, ଆକ୍ରାନ୍ତର ପରିମାଣ ଉପରେ ରୋଗୀର ଚିକିତ୍ସା ଏବଂ ସଂଘର୍ଷ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ସବୁ ବୟସରେ ଏହି ରୋଗ ଆକ୍ରାନ୍ତ କରିବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ, କିଛି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍କଟ ରୋଗ ସାଧାରଣତଃ ଛୁଆମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ, କର୍କଟ ରୋଗର ସମ୍ଭାବନା ବୟସ ବଢ଼ିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବଢ଼ିଥାଏ । ବର୍ଷ ୨୦୦୭ରେ ସାରା ପୃଥିବୀରେ କର୍କଟ ରୋଗ ଶତକଡା ୧୩ ପ୍ରତିଶତ ମୃତ୍ୟୁର କାରଣ ଥିଲା ଯାହାକି ୭.୩ ନିୟୁତ ରୋଗୀ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଧିରେ ଧିରେ ଏହି ସଂଖ୍ୟା ବଢିଚାଲିଛି; ତାହାର ପ୍ରଧାନ କାରଣ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କ ବଞ୍ଚିବାର ପରିବର୍ତ୍ତିତ ଶୈଳୀ ।

ସଂଜ୍ଞା

ସମ୍ପାଦନା

ଅସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସହ ପାର୍ଶ୍ୱବର୍ତ୍ତୀ ଓ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ମାଡ଼ିଯିବା ଗୁଣ ଥାଇ ଅନେକ ଗୁଡ଼ିଏ ରୋଗମାନଙ୍କର ପରିବାରକୁ କର୍କଟ କୁହାଯାଏ ।[୧][୨] ଏହାକୁ ଅର୍ବୁଦର ଏକ ସବ୍ ସେଟ୍ ବୋଲି ଧରାଯାଏ । ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ବୃଦ୍ଧିପ୍ରାପ୍ତ ଗୋଟିଏ ଜୀବକୋଷର ଦଳକୁ ଅର୍ବୁଦ କୁହାଗଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବିକ୍ଷିପ୍ତ ଭାବେ ରହିପାରେ ।[୧୩][୧୪]

କର୍କଟର ୬ଟି ଗୁଣ ଥାଏ

  • ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍କେତ ନିମନ୍ତେ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ।
  • ବୃଦ୍ଧି ନ ହେବା ସଙ୍କେତ ପ୍ରତି ଅଣସମ୍ବେଦନଶୀଳ ।
  • ଆପୋପ୍ଟୋସିସ୍ (ପ୍ରୋଗ୍ରାମ ଥିବା ଜୀବକୋଷ ମୃତ୍ୟୁ) ଏଡ଼େଇ ଯିବା ।
  • ସୀମାହୀନ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ହେବା ସାମର୍ଥ୍ୟ ।
  • ପୁରାତନ ରକ୍ତନଳୀରୁ ନୂତନ ରକ୍ତନଳୀ ସୃଷ୍ଟି ହେବା ଓ ଚାଲୁ ରହିବା ।
  • ମେଟାସ୍ଟାସିସ୍ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ଦଖଲର ସକ୍ରିୟତା ସାମର୍ଥ୍ୟ ।[୧୫]

ଗୋଟିଏ ସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷର ବୃଦ୍ଧି ହୋଇ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତର ଦେଇ ଗତି କରି କର୍କଟ ସୃଷ୍ଟି ହେବାକୁ ମାଲିଗ୍‌ନାଣ୍ଟ ପ୍ରୋଗ୍ରେସନ୍ କୁହାଯାଏ ।[୧୫][୧୬]

ଚିହ୍ନ ଓ ଲକ୍ଷଣ

ସମ୍ପାଦନା
ମୂଳ ପ୍ରସଙ୍ଗ: Cancer signs and symptoms
 
ମେଟାସ୍ଟାସିସ୍ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଏ ।

କର୍କଟ ରୋଗ ଆରମ୍ଭ ହେବା ବେଳେ ପ୍ରାୟ କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ କରାଏ ନାହିଁ । ଏହା ଗୋଟିଏ ବୃଦ୍ଧି ହେଉଥିବା ଗୋଟାଳି ବା କ୍ଷତ(ଘାଆ) ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶ ପାଏ । ଏହାର ପ୍ରକାର ଓ ରୋଗ‌ଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନ ଉପରେ ଲକ୍ଷଣ ନିର୍ଭର କରେ । କେତକ ଲକ୍ଷଣ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍କଟ ରୋଗର ହୋଇଥିବାବେଳେ କେତେକ ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବା ଅନ୍ୟ ରୋଗର ଲକ୍ଷଣ ହୋଇପାରେ । ଏଥି ଯୋଗୁ କର୍କଟକୁ ବିରାଟ ଅନୁକରଣକାରୀ କୁହାଯାଏ । ଏଥି ଯୋଗୁ କର୍କଟ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖି ଅନ୍ୟ ରୋଗ ହୋଇଥିବ ଭାବି ତାହା ନିମନ୍ତେ ଚିକିତ୍ସା ହେଉଥିବାର ଦେଖାଯାଏ ।[୧୭]

ସ୍ଥାନୀୟ ଲକ୍ଷଣ

ସମ୍ପାଦନା

ଅର୍ବୁଦ ବା କ୍ଷତ ଅନୁସାରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଇପାରେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୁପ, ଫୁସଫୁସ କର୍କଟ ହେଲେ ବାୟୁ ନଳୀ ଅବରୋଧ ହୋଇ କାଶ କିମ୍ବା ନିମୋନିଆ ହୁଏ; ଏସୋଫେଗସ୍ କର୍କଟ ହେଲେ ତାହାର ନଳୀ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ଖାଇବାରେ ଅସୁବିଧା ଓ କଷ୍ଟ ହୋଇପାରେ ଏବଂ କଲୋରେକ୍ଟାଲ କର୍କଟ ହେଲେ ଅନ୍ତନଳୀ ସରୁ ହୋଇ ଝାଡ଼ା ଅଭ୍ୟାସ ବଦଳିଯାଏ । ସ୍ତନରେ ବା ଅଣ୍ଡକୋଷରେ କର୍କଟ ହେଲେ ଛୁଇଁକରି ଅନୁଭବ କରିହୁଏ । କ୍ଷତ ଚର୍ମରେ ହେଲେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୋଇପାରେ, ଫୁସଫୁସରେ ହେଲେ ରକ୍ତମିଶା କାଶ ହୋଇପାରେ, ଅନ୍ତନଳୀରେ ହେଲେ ରକ୍ତହୀନତା ବା ଆନିମିଆ ହୁଏ, ମୂତ୍ରାଶୟରେ ହେଲେ ମୂତ୍ରରେ ରକ୍ତ ପଡ଼େ, ଓ ଜରାୟୁରେ ହେଲେ ଯୋନୀପଥରୁ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ । ରୋଗ ଅଧିକା ହେଲେ ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୁଏ କିନ୍ତୁ ଆରମ୍ଭ ହେଲାବେଳେ କୌଣସି କଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । କେତେକ କର୍କଟ ଛାତିରେ ହେଲେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଜମିଯାଏ । ପେଟରେ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଜମିଯାଏ ଯାହାକୁ ଆସାଇଟିସ କୁହାଯାଏ ।[୧୭]

ଦୈହିକ ଲକ୍ଷଣ

ସମ୍ପାଦନା

ଏହି ଲକ୍ଷଣ ସମୂହ ସ୍ଥାନୀୟ ବା ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରଭାବ ନୁହେଁ, ଦେହରେ ରୋଗର ସାଧାରଣ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁ ହୁଏ । ଏହାର କିଛି ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ଅନିଚ୍ଛାକୃତ ଓଜନ ହ୍ରାସ, ଜ୍ୱର, ଅତ୍ୟଧିକ ଥକ୍କା ଲାଗିବା ଓ ଚର୍ମ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଏ ।[୧୮] ହଜକିନ୍ ରୋଗ, ଲିଉକେମିଆ, ଯକୃତ ଓ ବୃକ୍‌କରେ କର୍କଟ ହେଲେ ଅଜଣା ଉତ୍ସରୁ ଲଗାଏତ ଜ୍ୱର ହୁଏ ।[୧୭]
କେତେକେ କର୍କଟ ରୋଗରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସମୂହ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଏ ଯାହାକୁ ପାରାନିଓପ୍ଲାସ୍ଟିକ ଫେନୋମେନା କହନ୍ତି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୁପ ଥାଇମୋମା ରୋଗରେ ମ୍ୟାସ୍ଥେନିଆ ଗ୍ରାଭିସ୍ ହୁଏ ଓ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ କର୍କଟରେ କ୍ଲବିଙ୍ଗ ହୁଏ ।[୧୭]

ମେଟାସ୍ଟାସିସ୍

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗ ଏହାର ଉଦ୍ରେକ ସ୍ଥାନରୁ ବିସ୍ତାରିତ ହୋଇପାରେ; ସ୍ଥାନୀୟ ବିସ୍ତାର, ଲସିକା/ ଲିମ୍ଫ ନଳୀ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ସ୍ଥାନୀୟ ଲିମ୍ଫ ନୋଡ ଓ ରକ୍ତ ନଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ କର୍କଟ କୋଷ ଯାଇ ନୂଆ ସ୍ଥାନରେ ସେହି ରୋଗ ହୁଏ । ଏହି ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ଇଲାକାରେ ରୋଗ ହେଲେ ତାହାକୁ ସେହି ରୋଗର ମେଟାସ୍ଟାସିସ୍ କହନ୍ତି । ମେଟାସ୍ଟାସିସ୍ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନ ଅନୁସାରେ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଏ; ଏହା ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଲିମ୍ଫ ନୋଡ, ବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଯକୃତ କିମ୍ବା ପ୍ଲୀହା ହୋଇପାରେ ଯାହାକୁ ଆଙ୍ଗୁଳିଦ୍ୱାରା ଅନୁଭବ କରାଯାଇପାରେ, ଅସ୍ଥିରେ ହେଲେ ଅସ୍ଥି ଭଗ୍ନ ହୋଇପାରେ ଓ ସ୍ନାୟୁଗତ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।[୧୭]

କାରଣ

ସମ୍ପାଦନା

ପରିବେଶ ଘଟକମାନଙ୍କ ଯୋଗୁ ୯୦-୯୫% କର୍କଟ ହୁଏ, ବାକି ୫-୧୦% ବଂଶଗତ ଅସାଧାରଣ ଗୁଣସୂତ୍ର[୪] ଯୋଗୁ ହୁଏ । କର୍କଟ ଗବେଷଣାକାରୀଙ୍କ ସଂଜ୍ଞା ଅନୁସାରେ ପରିବେଶ ଅର୍ଥ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଗୁଣସୂତ୍ର ଯୋଗୁ ନ ଆସିଥିବା ସମସ୍ତ କାରକ, ଯେପରିକି ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା, ଅର୍ଥନୈତିକ ତଥା ବ୍ୟବହାରିକ ଘଟକ ଯାହା କେବଳ ପ୍ରଦୂଷଣ ନୁହେଁ ।[୧୯] ସାଧାରଣ ପରିବେଶ ଘଟକ ମଧ୍ୟରେ ଟୋବାକୋ (୧୫-୩୦%), ଖାଦ୍ୟ ଓ ମୋଟାପଣ (୩୦-୩୫%), ସଂକ୍ରମଣ (୧୫-୨୦%), ବିକୀରଣ (ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ଓ ନନ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ୧୦%), ଚାପ, ଶାରୀରିକ କର୍ମ ଅଭାବ ଓ ପରିବେଶ ପ୍ରଦୂଷଣକାରୀ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ।[୪]
ଏହି ରୋଗ ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାରଣକୁ ଅଙ୍ଗୁଳି ଦେଖାଇହେବ ନାହିଁ କାରଣ ଏହା ଏକାଧିକ କାରଣ ଯୋଗୁ ହୋଇପାରେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୁପ ଟୋବାକୋ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବାୟୁ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ବିକୀରଣ ଯୋଗୁ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । ଗର୍ଭ ଓ ଅଙ୍ଗ ପ୍ରତିରୋପଣ ଭଳି କେତେକ ଅଳ୍ପ ଉଦାହରଣ ଛଡ଼ା ଏହି ରୋଗ ସଞ୍ଚାରିତ (Transmission) ହୁଏ ନାହିଁ ।[୨୦]

ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ

ସମ୍ପାଦନା
 
ଧୂମ୍ରପାନ ସ‌ହ ଫୁସଫୁସ କର୍କଟର ଅତ୍ୟୁଚ୍ଚ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ।

କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପଦାର୍ଥ ସହ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍କଟ ରୋଗ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଛି । ଏହି ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କୁ କାର୍ସିନୋଜେନ୍ କୁହାଯାଏ । ଧୁଆଁ ପତ୍ର ଆଘ୍ରାଣଦ୍ୱାରା ୯୦ % ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ କର୍କଟ ହୁଏ ।[୨୧] ଏହାଦ୍ୱାରା ସ୍ୱରଯନ୍ତ୍ର, ମୁଣ୍ଡ, ବେକ, ପାକସ୍ଥଳୀ, ମୂତ୍ରାଶୟ, ବୃକ୍‌କ, ଏସୋଫେଗସ୍ ଓ ଅଗ୍ନାଶୟରେ ମଧ୍ୟ କର୍କଟ ହୁଏ ।[୨୨] ଟୋବାକୋ ଧୁଆଁରେ ନାଇଟ୍ରୋସାମିନ୍ ଓ ପଲିସାଇକ୍ଲିକ୍ ଆରୋମାଟିକ୍ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ସହ ପ୍ରାୟ ୫୦ ପ୍ରକାରରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ କାର୍ସିନୋଜେନ୍ ଅଛି ।[୨୩] ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ କର୍କଟ ଜନିତ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରତି ୩ ଜଣରେ ଜଣକର[୨୪] ଓ ସାରା ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରତି ୫ ଜଣରେ ଜଣକର[୨୩] କେବଳ ଟୋବାକୋ ଯୋଗୁ ହୁଏ । ଧୁମ୍ରପାନ ଅଧିକ କଲେ ମୃତ୍ୟୁ ହାର ଅଧିକ ହେବା ଓ ୧୯୫୦ ମସିହା ପରେ ଧୁମ୍ରପାନ କମିବାରେ ୧୯୯୦ ମସିହା ପରେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ ମୃତ୍ୟୁ ହାର କମିବା ଜଣାଯାଇଛି ।[୨୫][୨୬]

ସମୁଦାୟ କର୍କଟ ରୋଗ ମଧ୍ୟରୁ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ୧୦ % ଓ ମହିଳାମାନଙ୍କର ୩ % କେବଳ ମଦିରା ଯୋଗୁ ହୁଏ ଯାହା ଯକୃତ ଓ ଖାଦ୍ୟନଳୀରେ ଅଧିକ ହୁଏ ।[୨୭]

କର୍ମକ୍ଷେତ୍ରରେ କାର୍ସିନୋଜେନ୍ ଯୋଗୁ ୨%ରୁ ୨୦% କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୨୮] ଏହି କାରଣ ଯୋଗୁ ପୃଥିବୀରେ ୨୦୦,୦୦୦ ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି ।[୨୯] ନିୟୁତ ସଂଖ୍ୟକ ଶ୍ରମିକଙ୍କର ଟୋବାକୋ ଧୁଆଁ ଓ ଆଜ୍‌ବେସ୍ଟସ ଯୋଗୁ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ କର୍କଟ ଓ ମେସୋଥେଲିଓମା ହୁଏ । ବେଞ୍ଜିନ୍ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ଆସି ଲିଉକେମିଆଁ ରୋଗରେ ଆକ୍ରାନ୍ତ ହୁଅନ୍ତି ।[୨୯]

ଖାଦ୍ୟ ଓ ବ୍ୟାୟାମ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ମୃତ୍ୟୁର ୩୦%-୩୫% କେବଳ ଖାଦ୍ୟ, ଶାରୀରିକ କର୍ମହୀନତା ଓ ମୋଟାପଣ ଯୋଗୁ ହୁଏ ।[୪][୩୦] ଆମେରିକାରେ ଅଧିକ ଓଜନ ଯୋଗୁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର କର୍କଟ ହୁଏ ଓ ସମୁଦାୟ କର୍କଟ ମୃତ୍ୟୁର ୧୪%ରୁ ୨୦% ଏହି କାରଣ ଯୋଗୁ ହୁଏ ।[୩୦] ଇଂଲଣ୍ଡରେ ୫ ନିୟୁତ ଲୋକଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଟିଏ ଅନୁଶୀଳନରୁ ଜଣାଯାଏ, ଅଧିକ ବଡି ମାସ୍ ଇଣ୍ଡେକ୍ସ ସହ ଅତି କମ୍‌ରେ ୧୦ ପ୍ରକାର କର୍କଟ ରୋଗର ୧୨୦୦୦ ରୋଗୀଙ୍କ ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ।[୩୧] ଶାରୀରିକ କର୍ମହୀନତା କେବଳ ଓଜନ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ନାହିଁ, ଏହା ଇମ୍ମ୍ୟୁନ ସିସ୍ଟମ ଓ ଏଣ୍ଡୋକ୍ରାଇନ୍ ସିସ୍ଟମ ଉପରେ ବିଯୁକ୍ତାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଏ ।[୩୦] ଅଳ୍ପ ପରିବା ଓ ଅଧିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଅପେକ୍ଷା ଅତ୍ୟଧିକ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଯୋଗୁ ରୋଗ ସମ୍ଭାବନା ହୁଏ ।
କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କର୍କଟ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରଖିଥାଏ । ଅଧିକ ଲବଣଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟର ପାକସ୍ଥଳୀ କର୍କଟ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଥାଏ[୩୨] ଓ ଆଫ୍ଲାଟକ୍ସିନ ସହ ଯକୃତ କର୍କଟ [୩୨] ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ଗୁଆ ଚୋବାଇଲେ ମୂଖ କର୍କଟ ହୁଏ ।[୩୨] ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ଭିନ୍ନ ଖାଦ୍ୟ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ଯୋଗୁ ଅଲଗା ପ୍ରକାର କର୍କଟ ହୁଏ । ଅଧିକ ଲବଣଯୁକ୍ତ ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବା ଯୋଗୁ ଜାପାନରେ ପାକସ୍ଥଳୀ କର୍କଟ[୩୩] ଓ ଆମେରିକାରେ କୋଲୋନ୍ କର୍କଟ ହୁଏ ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ସହ କର୍କଟର ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ସମ୍ଭାବନା ପ୍ରମାଣ କରେ । ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ ବାସ କରିବାକୁ ଗଲେ ସେହି ଦେଶରେ ହେଉଥିବା କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ଯାହା ଖାଦ୍ୟ ସହ କର୍କଟର ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ପ୍ରମାଣ କରେ ।[୩୪]

ସଂକ୍ରମଣ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିବା ଭୁତାଣୁକୁ ଅଙ୍କୋଭାଇରସ (oncovirus) କୁହାଯାଏ । ଏମାନଙ୍କ ନାମ ସହ ରୋଗ ନାମ : ମାନବ ପାପିଲୋମା ଭାଇରସ (human papillomavirus) (cervical carcinoma), ଏବସଟେନ ବାର ଭୂତାଣୁ (Epstein–Barr virus) – (ବି ସେଲ ଲିମ୍ଫୋପ୍ରୋଲିଫରେଟିଭ ରୋଗ) (B-cell lymphoproliferative disease) ଓ ନାଜୋଫାରିଞ୍ଜିଆଲ କାରସିନୋମା (nasopharyngeal carcinoma), କାପୋଷି ସାରକୋମା ହର୍ପିସ ଭୂତାଣୁ (କାପୋଷି ସାରକୋମା ଓ ପ୍ରାଥମିକ ଇଫ୍ୟୁଜନ ଲିମ୍ଫୋମା) (Kaposi's sarcoma ଓ primary effusion lymphomas), ହେପାଟାଇଟିସ ବି ଓ ହେପାଟାଇଟିସ ସି ହେପାଟୋସେଲ୍ଲ୍ୟୁଳାର କର୍କଟ (hepatocellular carcinoma), ଏବଂ ହ୍ୟୁମ୍ୟାନଟି ସେଲ ଲିଉକେମିଆ ଭୂତାଣୁ - ୧ – (ଟି ସେଲ ଲିଉକେମିଆ) । ଜୀବାଣୁ ସଂକ୍ରମଣର ଉଦାହରଣ - ହେଲିକୋବ୍ୟାକ୍ଟର ପାଇଲୋରିଦ୍ୱାରା ପାକସ୍ଥଳୀ କର୍କଟ[୩୫] ହୁଏ । ସେହିଭଳି ପରଜୀବୀ ସିସ୍ଟୋସୋମା ହେମାଟୋବିଅମ୍ଦ୍ୱାରା ସ୍କ୍ୱାମସ୍ ସେଲ୍ କର୍କଟ, ଯକୃତ ଫ୍ଲ୍ୟୁକଦ୍ୱାରା (Opisthorchis viverrini and Clonorchis sinensis) ପିତ୍ତ ନଳୀ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୩୬]

ବିକୀରଣ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗର ୧୦% ବିକୀରଣ ଯୋଗୁ ହୁଏ, ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ୍ ଓ ନନ୍-ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ୍ ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ବିକୀରଣ ଥାଏ ।[୪] ଅଧିକନ୍ତୁ ଅଧିକଂଶ ନନ୍ ଇନଭେସିଭ କର୍କଟ ମଧ୍ୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିକୀରଣରୁ ଆସୁଥିବା ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ଜନିତ ନନ୍-ମେଲାନୋମା ଚର୍ମ କର୍କଟ, ମେଡିକାଲ୍ ଇମେଜିଙ୍ଗ ଓ ରାଡନ ଗ୍ୟାସ ।
ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ବିକୀରଣ ଟାଣୁଆ ମ୍ୟୁଟାଜେନ୍ ନୁହେଁ ।[୩୭] ଅକ୍ରିୟ (passive) ଧୂମ୍ରପାନ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେବା ଭଳି ରାଡନ୍ ଗ୍ୟସ୍ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହୁଏ ।।[୩୭] ବିକୀରଣ ସହ ଅନ୍ୟ କର୍କଟ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଏଜେଣ୍ଟ ମିଶିଲେ ଅଧିକ ରୋଗ ସଙ୍କଟ ଜାତ ହୁଏ ଯେପରିକି ରାଡନ୍ ଗ୍ୟାସ୍ ସହ ଧୂମ୍ରପାନ ।।[୩୭] ବିକୀରଣ ଯୋଗୁ ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଅଂଶରେ ଓ ସବୁ ବୟସରେ କର୍କଟ ହୋଇପାରେ । ପ୍ରାପ୍ତ ବୟସ୍କଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଶିଶୁ ଓ କିଶୋର ବୟସରେ ବିକୀରଣ ଜନିତ ଲିଉକେମିଆ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ, ଜନ୍ମ ପୂର୍ବରୁ ବିକୀରଣ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ୧୦ ଗୁଣ ଅଧିକ ସଂକଟ ଥାଏ ।।[୩୭]

ଚିକିତ୍ସା ବିକୀରଣ ଅଳ୍ପ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ । କୌଣସି କର୍କଟ ରୋଗ ନିମନ୍ତେ ବିକୀରଣ କଲେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର କର୍କଟ ହୋଇପାରେ ।

ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ବିକୀରଣ ହେଉଥିଲେ ମେଲାନୋମା ଓ ଅନ୍ୟ ଚର୍ମ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ । କର୍କଟ ରୋଗର ୧୦% ବିକୀରଣ ଯୋଗୁ ହୁଏ, ତାହା ମଧ୍ୟରେ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ୍ ଓ ନନ୍-ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ୍ ବିକୀରଣ ଥାଏ । ଅଧିକନ୍ତୁ ଅଧିକଂଶ ନନ୍ ଇନଭେସିଭ କର୍କଟ ମଧ୍ୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିକୀରଣରୁ ଆସୁଥିବା ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ଜନିତ ନନ୍-ମେଲାନୋମା ଚର୍ମ କର୍କଟ, ମେଡିକାଲ୍ ଇମେଜିଙ୍ଗ ଓ ରାଡନ ଗ୍ୟାସ ।
ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ବିକୀରଣ ଟାଣୁଆ ମ୍ୟୁଟାଜେନ୍ ନୁହେଁ । ଅକ୍ରିୟ (passive) ଧୂମ୍ରପାନ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେବା ଭଳି ରାଡନ୍ ଗ୍ୟସ୍ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହୁଏ । ବିକୀରଣ ଯୋଗୁ ଶରୀରର ସମସ୍ତ ଅଂଶରେ ଓ ସବୁ ବୟସରେ କର୍କଟ ହୋଇପାରେ । ପ୍ରାପ୍ତ ବୟସ୍କଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଶିଶୁ ଓ କିଶୋର ବୟସରେ ବିକୀରଣ ଜନିତ ଲିଉକେମିଆ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ, ଜନ୍ମ ପୂର୍ବରୁ ବିକୀରଣ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ୧୦ ଗୁଣ ଅଧିକ ସଂକଟ ଥାଏ ।

ଚିକିତ୍ସା ବିକୀରଣ ଅଳ୍ପ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ । କୌଣସି କର୍କଟ ରୋଗ ନିମନ୍ତେ ବିକୀରଣ କଲେ ଅନ୍ୟ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର କର୍କଟ ହୋଇପାରେ ।[୩୭] କେତେକ ପ୍ରକାର ଡାକ୍ତରୀ ଇମେଜିଙ୍ଗରେ ବ୍ୟବହାର ହୁଏ ।[୩୮]

ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ ଆସୁଥିବା ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ବିକୀରଣ ହେଉଥିଲେ ମେଲାନୋମା ଓ ଅନ୍ୟ ଚର୍ମ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୩୯] ନନ୍ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ୍ ମଧ୍ୟମ ୱେଭ ଅଲ୍ଟ୍ରାଭାୟୋଲେଟ ଯୋଗୁ ଅଧିକାଂଶ ବହୁଳଭାବେ ନନ୍-ମେଲାନୋମା କର୍କଟ ହେଉଥିବା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇସାରିଛି ।[୩୯]

ମୋବାଇଲ ଫୋନ୍ ଓ ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରିକ୍ ଶକ୍ତି ସଞ୍ଚାରଣ ଭଳି ଉତ୍ସମାନଙ୍କରୁ ନନ୍‌-ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ରେଡିଓ ଫ୍ରିକ୍ୱେଏନ୍‌ସି ଇତ୍ୟାଦି ସମ୍ଭାବିତ କାର୍ସିନୋଜେନ୍ ହୋଇପାରେ ବୋଲି ଡବ୍ଲ୍ୟୁ.ଏଚ୍.ଓ.ର ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ୍ ଏଜେନ୍ସି ଫର ରିସର୍ଚ୍ଚ ଅନ୍ କ୍ୟାନସର୍ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛି ।[୪୦] କିନ୍ତୁ ସେଲ୍ ଫୋନ ଓ ବିକୀରଣ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବଦା ଲିଙ୍କ ଥିବା ସଙ୍କଟ ଦେଖାଯାଇ ନାହିଁ ।[୪୧]

ବଂଶାନୁକ୍ରମିକତା

ସମ୍ପାଦନା

ଅଧିକାଂଶ କର୍କଟ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ନୁହେଁ । ଉତ୍ତରାଧିକାର ସୂତ୍ରରେ ପାଇଥିବା ତୃଟିପୁର୍ଣ୍ଣ ଗୁଣସୁତ୍ର ଯୋଗୁ ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ କର୍କଟ ହୁଏ । ସମୁଦାୟ ଜନସଂଖ୍ୟାର 0.୩ % ଲୋକଙ୍କର ଗୁଣସୁତ୍ର ମ୍ୟୁଟେସନ ଥାଏ ଓ ଏହା ବିରାଟ ସଙ୍କଟ ରୂପେ ସମୁଦାୟ କର୍କଟ ରୋଗର ୩ରୁ ୧୦ % ଥାଏ ।[୪୨] ବି.ଆର.ସି.ଏ. ୧ ଓ ବି.ଆର.ସି.ଏ. ୨ ଜିନ ମ୍ୟୁଟେସନ ହେଲେ ୭୫% ସ୍ତନ ଓ ଜରାୟୁ କର୍କଟ[୪୨] ହୁଏ ତ‌ଥା ୩ % କୋଲୋରେକ୍ଟାଲ କର୍କଟ[୪୩] ରୋଗ କେବଳ ହେରେଡିଟାରି ନନ୍-ପଲିପସ୍ କୋଲୋରେକ୍ଟାଲ କର୍କଟା ଥାଏ ।

ଭୌତିକ ଏଜେଣ୍ଟ

ସମ୍ପାଦନା

ଏମିତି ପଦାର୍ଥ ଅଛି ଯାହାର କିଛି ରାସାୟନିକ ପ୍ରଭାବ ନ ଥାଇ ଭୌତିକ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୪୪] ଆଜବେସ୍‌ଟସ୍ ଏକ ଫାଇବର ଥିବା ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥ ଯାହା ଫୁସଫୁସର ସେରସ୍ ମେମ୍ବ୍ରେନରୁ ବାହାରୁଥିବା ମେସୋଥେଲିଓମା ରୋଗର ଏକ ମୂଖ୍ୟ କାରଣ ।[୪୪] ଅନ୍ୟ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ୱାଲାସ୍ଟୋନାଇଟ, ଆଟ୍ଟାପଲ୍‌ଜାଇଟ୍, ଗ୍ଲାସ ଉଲ ଓ ରକ୍ ଉଲ୍ ସେହିଭଳି ସମାନ ପ୍ରଭାବ ପକାନ୍ତି ।[୪୪] ଫାଇବର ନ ଥାଇ କର୍କଟ କରାଉଥିବା ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ କୋବାଲ୍ଟ, ନିକେଲ ଓ କ୍ରିସ୍ଟାଲାଇନ ସିଲିକା ଯେପରିକି କ୍ୱାର୍ଜ, କ୍ରିସ୍ତୋବାଲାଇଟ ନାମ ଉଲ୍ଲେଖ‌ଯୋଗ୍ୟ ।[୪୪] ଭୌତିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାରରେ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ସଂସ୍ପର୍ଷରେ ଆସି ଶରୀର ମଧ୍ୟକୁ ରହିଲେ କର୍କଟ ରୋଗ ସମ୍ଭାବନା ହୁଏ ।[୪୪]
ଶାରୀରିକ ଆଘାତ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେବା ଅତି ବିରଳ ।[୪୫] ହାଡ଼ ଭାଙ୍ଗିବା ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେବା ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇନାହିଁ ।[୪୫] ଆଘାତ ଯୋଗୁ ଜରାୟୁ, ସ୍ତନ ଓ ମସ୍ତିଷ୍କ କର୍କଟ ହେବା ଗ୍ରହଣ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହେଁ । ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନ‌କୁ ବାରମ୍ବାର ଉତ୍ତପ୍ତ କଲେ ଚର୍ମ କର୍କଟ ହୋଇପାରେ ଯେପରିକି କାଙ୍ଗ୍ରିଦ୍ୱାରା ଶୀତରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ନିମନ୍ତେ କରାଯାଏ (କାଶ୍ମୀରରେ), ବିଶେଷତଃ ଯଦି ଉତ୍ତାପ ଉତ୍ସରେ କାର୍ସିନୋଜେନିକ ପଦାର୍ଥ ଥାଏ ।[୪୫] ବାରମ୍ବାର ଉତ୍ତପ୍ତ ଚା ପାନ କଲେ ଏସୋଫେଗସ୍‌ରେ କର୍କଟ ହୋଇପାରେ ।[୪୫] ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ, ସିଧାସଳଖ ଆଘାତ ଯୋଗୁ ନ ହୋଇ ଆଗରୁ ଥିବା ପ୍ରି-କର୍କଟ(precancer) ଘାଆ ମରାମତ ସମୟର ପ୍ରକ୍ରିୟରେ କର୍କଟରେ ରୁପାନ୍ତରିତ ହୋଇଯାଏ ।[୪୫] ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନ ବାରମ୍ବାର ଆଘାତପ୍ରାପ୍ତ ହେଲେ ଅତ୍ୟଧିକ କୋଷ ତିଆରି ହୋଇ କର୍କଟ ମ୍ୟୁଟେସନ ହୋଇଯାଏ । ପ୍ରଦାହ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହେବା ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଏହାଦ୍ୱାରା କର୍କଟ କୋଷମାନଙ୍କର ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ବଞ୍ଚିରହିବା ଓ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହେବା ମାଇକ୍ରୋଏନ୍‌ଭିରନ୍‌ମେଣ୍ଟ ଯୋଗୁ ହୋଇପାରେ ।[୪୬]

ହର୍ମୋନ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ଜୀବକୋଷ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି କରିବାରେ ହର୍ମୋନର ଭୂମିକା ଅଛି ।[୪୭] ଇନ୍‌ସୁଲିନ୍ ଭଳି ହର୍ମୋନର୍ ବୃଦ୍ଧି ଉପାଦାନ ଥାଏ ଓ ଏହାର ପ୍ରୋଟିନ୍ ବନ୍ଧନ କ୍ଷମତା ଯୋଗୁ କୋଷ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି, ବିଭେଦିକରଣ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ହେଉଥିବା ଯୋଗୁ କାର୍ସିନୋଜେନ୍ ହୋଇଥିବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଥାଏ ।[୪୮]
ଯୌନ ସମ୍ପର୍କୀୟ କର୍କଟ ଯେପରିକି ସ୍ତନ, ଏଣ୍ଡୋମେଟ୍ରିଅମ୍, [[ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ, ଓଭାରି ଓ ଟେସ୍ଟିସ୍ ତଥା ଥାଇରଏଡ଼ ଓ ଅସ୍ଥି କର୍କଟ ହେବାରେ ହର୍ମୋନ୍ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରେ ।[୪୭] ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ସ୍ତନ କର୍କଟ ରୋଗୀଙ୍କ ଝିଅମାନଙ୍କର ଏସ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍ ଓ ପ୍ରୋଜେସ୍ଟେରନ୍ ସ୍ତର ଏହି ରୋଗ ନ ଥିବା ମହିଳାମାନଙ୍କର ଝିଅମାନଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା କମ ଥାଏ । ସ୍ତନ କର୍କଟ ଜିନ୍ ନ ଥାଇ ମଧ୍ୟ ଏହି ମହିଳାମାନଙ୍କର ଏହି ଉଚ୍ଚ ହର୍ମୋନ ସ୍ତର ଯୋଗୁ ଅଧିକ ସଂଙ୍କଟାବସ୍ଥା ଥାଏ ।[୪୭] ସେହିପରି ଆମେରିକା ଲୋକଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଆଫ୍ରିକା ଲୋକମାନଙ୍କର ଟେସ୍ଟୋସ୍ଟେରନ୍ ସ୍ତର ଅଧିକ ଥିବାରୁ ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ କର୍କଟ ଅଧିକ ହୁଏ । ଏସିଆର ମୂଳ ଅଧିବାସୀଙ୍କର ଟେସ୍ଟୋସ୍ଟେରନ୍ ହର୍ମୋନ ସ୍ତର କମ୍ ଥିବାରୁ କମ୍ ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ କର୍କଟ ହୁଏ ।[୪୭]
ମୋଟା ଲୋକଙ୍କର କୌଣସି ହର୍ମୋନ୍ ସ୍ତର ଅଧିକ ଥିବାରୁ ଅଧିକ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ ।[୪୭] ହର୍ମୋନ୍ ରେପ୍ଲେସମେଣ୍ଟ ଥେରାପି ନେଉଥିବା ମହିଳାମାନଙ୍କର୍ ସେହି ହର୍ମୋନ୍ ସମ୍ପର୍କୀୟ କର୍କଟ ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ ।[୪୭] ଅଧିକ ବ୍ୟାୟାମ କରୁଥିବା ଲୋକଙ୍କର ଏହି ହର୍ମୋନ୍ ସ୍ତର କମ୍ ଥିବା ଯୋଗୁ ସ୍ୱଳ୍ପ ସଙ୍କଟ ଥାଏ ।[୪୭] କେତେକ ଚିକିତ୍ସାଦ୍ୱାରା ହର୍ମୋନ୍ ସ୍ତର କମେଇ ହର୍ମୋନ ସମ୍ବେଦନଶୀଳ କର୍କଟ କମେଇ ଦିଆଯାଇପାରୁଛି ।[୪୭]

ବିକାରୀ-ଶରୀର କ୍ରିୟା

ସମ୍ପାଦନା
 
Cancers are caused by a series of mutations. Each mutation alters the behavior of the cell somewhat.

ଜେନେଟିକ

ସମ୍ପାଦନା

ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଜୀବକୋଷ ବିକାଶ ଯୋଗୁ କର୍କଟ ରୋଗ ହୁଏ । ସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷକୁ କର୍କଟ ଜୀବକୋଷରେ ପରିଣତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଜିନ୍‌ମାନେ ଦାୟୀ ଯେଉଁମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜୀବକୋଷର ବୃଦ୍ଧି ଓ ବିକାଶ ହୁଏ ।[୪୯]
ଏହି ପ୍ରଭାବିତ ଜିନ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ । କୋଷ ବୃଦ୍ଧି ଓ ପ୍ରଜନନ ନିମନ୍ତେ ଅଙ୍କୋଜିନ ଦାୟୀ । ଟ୍ୟୁମର ସପ୍ରେସର ଜିନ କୋଷ ବିଭାଜନ ଓ ତିଷ୍ଠିବାକୁ ରୋକେ । ନୂଆ ଅଙ୍କୋଜିନ ସୃଷ୍ଟି, ସାଧାରଣ ଅଙ୍କୋଜିନର ଅତି-ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି, ଟ୍ୟୁମର ସପ୍ରେସର ଜିନର ନିମ୍ନ ବା ଅନୁପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁ କର୍କଟ ହୁଏ । ଅନେକ ଜିନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁ ସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷ କର୍କଟ ଜୀବକୋଷରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଯାଏ ।[୫୦]
ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକ୍ରିୟାଦ୍ୱାରା ଜୀବକୋଷର ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୁଏ । କ୍ରୋମୋଜୋମର ଅଧିକ କପି (୨୦ରୁ ଅଧିକ) ହୋଇଗଲେ ଜେନିମିକ୍ ଆମ୍ପ୍ଲିଫିକେସନ୍ ହୁଏ । ଦୁଇଟି କ୍ରୋମୋଜୋମ ସ୍ଥାନର ସଂଯୋଗ ହେଲେ ଟ୍ରାନ୍ସଲୋକେସନ ହୁଏ, ଉଦାହରଣ: କ୍ରନିକ ମାୟେଲୋଜେନସ୍ ଲିଉକେମିଆରେ ଫିଲାଡେଲଫିଆ କ୍ରୋମୋଜୋମ ୯ ଓ ୨୨ର ସଂଯୋଗ ହୁଏ ଯାହା ଯୋଗୁ ବିସିଆର ଏବିଆଇ ଫ୍ୟୁଜନ ପ୍ରୋଟିନ ତିଆରି ହୁଏ ଯାହା ଏକ ଅଙ୍କୋଜେନିକ ଟାଇରୋସିନ୍ କାଇନେଜ ଅଟେ ।

ଏପିଜେନେଟିକ

ସମ୍ପାଦନା

ମେଟାସ୍ଟାସିସ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗର ଦେହ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନାନ୍ତରକୁ ମେଟାସ୍ଟାସିସ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ସ୍ଥାନରେ ହେଉଥିବା କର୍କଟକୁ ପ୍ରାଇମେରୀ ବା ପ୍ରାଥମିକ କର୍କଟ ଓ ନୂତନ ସ୍ଥାନରେ ହେଉଥିବା କର୍କଟକୁ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ଟ୍ୟୁମର୍ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରାୟ ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍କଟ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ହୋଇପାରେ । ଅଧିକାଂଶ କର୍କଟମୃତ୍ୟୁ ଦୁରବର୍ତ୍ତୀ ଅଙ୍ଗରେ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ଯୋଗୁ ହୁଏ ।[୫୧]
ବିଳମ୍ବିତ କର୍କଟ ରୋଗରେ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ହେବା ଅତି ସାଧାରଣ କଥା । କର୍କଟ କୋଷ ରକ୍ତନଳୀ, ଲିମ୍ଫାଟିକ ବା ଉଭୟ ମାଧ୍ୟମରେ ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ହୁଏ । ପ୍ରଥମେ ସ୍ଥାନୀୟ ବିସ୍ତାର ହୁଏ ଓ ତାପରେ ଏହା ରକ୍ତନଳୀ ବା ଲିମ୍ଫାଟିକ ମଧ୍ୟକୁ ପ୍ରବେଶ କରେ(intravasation) । ଦୂରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନରେ ଏହା ବାହାରକୁ ଆସେ(extravasation) ନୂଆ ଜାଗାରେ ରହି ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ସହ ନୂଆ ରକ୍ତନଳୀ ତିଆରି କରାଏ । କେତେକ କର୍କଟ ନିଜ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନରେ ମେଟାସ୍ଟାସିସ କରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଫୁସଫୁସ୍, ଯକୃତ, ମସ୍ତିଷ୍କ ଓ ଅସ୍ଥିରେ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ହୁଏ ।[୫୨]

ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ

ସମ୍ପାଦନା

ଅଧିକାଂଶ କର୍କଟ ରୋଗ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଲକ୍ଷଣ ଓ ଚିହ୍ନ ତଥା ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗଦ୍ୱାରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ । ପାଥୋଲୋଜିସ୍ଟଙ୍କଦ୍ୱାରା ରୋଗ ହୋଇଥିବା ସ୍ଥାନରୁ ତନ୍ତୁ ନେଇ ପରୀକ୍ଷାକରି ଶେଷ ସିଦ୍ଧାନ୍ତରେ ଉପନିତ ହୁଏ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା, ଏକ୍ସ-ରେ, ସି.ଟି. ସ୍କାନ୍ ଓ ଏଣ୍ଡୋସ୍କୋପି କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।
ଅଧିକାଂଶ ରୋଗୀ ଏହି ରୋଗ ହୋଇଛି ଶୁଣି ଅତ୍ୟଧିକ ଭାବପ୍ରବଣ ଓ ବିସାଦଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କରନ୍ତି ଯାହାର ସଙ୍କଟ କର୍କଟ ମୃତ୍ୟୁ ସଂଖ୍ୟର ପ୍ରାୟ ଦୁଇଗୁଣ ।[୫୩]

ବର୍ଗୀକରଣ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ କୋଷ ଅଣୁବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରରେ ଯେଉଁ ଜୀବକୋଷ ସଦୃଷ ଦେଖାଯାଏ ସେହି କୋଷରୁ ଏହା ଆସିଛି ବୋଲି ଧରାଯାଏ ଓ ସେହି ଅନୁସାରେ ବର୍ଗୀକରଣ କରାଯାଏ ।

ଜାତ ହୋଇଥିବା ତନ୍ତୁ ବା ଅଙ୍ଗ ସହ ଉପରଲିଖିତ ନାମ ଯୋଗ କରି କର୍କଟର ନାମକରଣ କରାଯାଏ । ଯକୃତରୁ (ହେପାଟୋ=ଯକୃତ) ଜାତ କାର୍ସିନୋମାକୁ ହେପାଟୋକାର୍ସିନୋମା, ବ୍ଲାସ୍ଟୋମାକୁ ହେପାଟୋବ୍ଲାସ୍ଟୋମା କୁହାଯାଏ । ଅଙ୍ଗ ବା ତନ୍ତୁର ଇଂରାଜୀ ନାମକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । କର୍କଟ ଶ୍ରେଣୀର ନ ହୋଇ ଅର୍ବୁଦ ହେଲେ ତାହାକୁ ବିନାଇନ୍ ଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଏ । ଏହି ଶ୍ରେଣୀର ଅର୍ବୁଦମାନଙ୍କ ନାମ ଶେଷରେ -ଓମା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ଯେପରି ଚର୍ବିରୁ ହେଲେ ଲାଇପୋମାୟୋମା, ମେଲାନୋମା ଇତ୍ୟାଦି ।
କେତେକ କର୍କଟର ନାମ ଅଣୁବିକ୍ଷଣିକ ଆକୃତି ଅନୁସାରେ ଦିଆଯାଏ, ଯେପରିକି ସ୍ପିଣ୍ଡଲସେଲ୍ କାର୍ସିନୋମା ।

ପାଥୋଲୋଜି

ସମ୍ପାଦନା

ପାଥୋଲୋଜିସ୍ଟ ପରୀକ୍ଷା କରି ତନ୍ତୁବିଷୟକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରି ଜୀବକୋଷର ପ୍ରକାର, ହିସ୍ଟୋଲୋଜିକାଲ୍ ଗ୍ରେଡ୍, ଜେନେଟିକ ଅସୁବିଧା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟରେ ମତ ଦିଅନ୍ତି । ରୋଗ କେତେଦୂର ଆଗେଇଛି ଓ କି ପ୍ରକାର ଚିକିତ୍ସା ଆବଶ୍ୟକ ତାହା ପାଥୋଲୋଜି ପରୀକ୍ଷାପରେ ଜଣାଯାଏ । ଏହା ବ୍ୟତିତ ସାଇଟୋଜେନେଟିକ୍ସ୍ ଓ ଇମ୍ମ୍ୟୁନୋହିସ୍ଟୋକେମିସ୍ଟ୍ରି ବିଷରୟରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଏ । କର୍କଟ ଜୀବକୋଷରେ ହେଉଥିବା ମୋଲିକ୍ୟୁଲାର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯେପରିକି ମ୍ୟୁଟେସନ୍, ଫ୍ୟୁଜନ୍ ଜିନ୍ ଓ ନ୍ୟୁମରିକାଲ୍ କ୍ରୋମୋଜୋମ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏହି ପରୀକ୍ଷାଦ୍ୱାରା ଜଣାଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ରୋଗ ବିଷୟରେ ପୂର୍ବାନୂମାନ କରାଯାଇପାରେ ଓ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇପାରେ ।

ପ୍ରତିଷେଧ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ସଙ୍କଟ କମ୍ କରିବା ନିମନ୍ତେ ନିଆଯାଉଥିବା ସତର୍କ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ କର୍କଟ ପ୍ରତିଷେଧ କୁହାଯାଏ ।[୫୫] ଅଧିକାଂଶ କର୍କଟ ରୋଗ ପରିବେଶ ପ୍ରଭାବାରୁ ହେଉଥିବାରୁ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାର ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ରୋକାଯାଇପାରିବ । ତେଣୁ କର୍କଟ ଏକ ପ୍ରତିରୋଧ-ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ରୋଗ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ।[୫୬] ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ଉପାଦାନମାନଙ୍କୁ ରୋକିପାରିଲେ କର୍କଟ ରୋକିହେବ ଯଥା ଟୋବାକୋ, ଅଧିକ ଓଜନ/ସ୍ଥୌଲ୍ୟତା, ଖାଦ୍ୟାଭାବ, ସ୍ୱଳ୍ପ ଶାରୀରିକ ବ୍ୟାୟାମ, ଯୌନ ସଂକ୍ରମଣ ଓ ବାୟୁ ପ୍ରଦୁଷଣ ।[୫୭] ପ୍ରାକୃତିକ ବିକୀରଣ, ବଂଶାନୁକ୍ରମିକ ଜେନେଟିକ ଅବ୍ୟବସ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି ପରିବେଶ ଜନିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ରୋକିହେବ ନାହିଁ ।

ଖାଦ୍ୟ ସମ୍ପର୍କୀୟ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗ ସଙ୍କଟ ନିବାରଣ ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଖାଇବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ଉପାଦେୟତା ନିମନ୍ତେ କୌଣସି ନିଧାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରମାଣ ମିଳିନାହିଁ ।[୮][୫୮] ସ୍ଥୌଲ୍ୟତା ଓ ମଦପାନକୁ ପ୍ରାଥମିକ ଖାଦ୍ୟ ସଙ୍କଟ ହିସାବରେ ନିଆଯାଏ; ସ୍ୱଳ୍ପ ଫଳ ଓ ପରିବା ଆହାର ସହ ଲାଲ ମାଂସକୁ ସଙ୍କଟ ବୋଲି ଧରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇନାହିଁ ।[୫୯][୬୦] ୨୦୧୪ ମସିହାର ମେଟା-ଆନାଲିସିସ୍‌ରେ କର୍କଟ ସହ ଫଳ ଓ ପରିବାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ଜଣାଯାଇନାହିଁ ।[୬୧] କଫି ଖାଇବା ସହ ଯକୃତ କର୍କଟ କମ୍ ହେବା ଧରାଯାଏ ।[୬୨] ଅନୁଶୀଳନରେ ଜଣାଯାଏ, ଲାଲ ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୃତା ମାଂସ ସହ ସ୍ତନ କର୍କଟ, କୋଲୋନ କର୍କଟ ଓ ଅଗ୍ନାଶୟ କର୍କଟ ରୋଗମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ ଅଛି; ମାଂସରେ କାର୍ସିମୋଜନ୍ ଥାଇ ଉଚ୍ଚ ଉତ୍ତାପରେ ରାନ୍ଧିବା ଯୋଗୁ ଏହା ସମ୍ଭବ ଥାଇପାରେ [୬୩][୬୪]। କର୍କଟ ନିବାରଣ ନିମନ୍ତେ ପରିବା, ଫଳ, ଶସ୍ୟଜାତ ଖାଦ୍ୟ ଓ ମାଛର ବ୍ୟବହାର ସହ ଲାଲ ମାଂସ(ଘୁଷୁରି, ଗୋ, ମେଣ୍ଢା ମାଂସ), ପଶୁ ଚର୍ବି ଓ ପରିଷ୍କୃତ ଶ୍ୱେତସାର ନ ଖାଇବା ନିମନ୍ତେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଏ ।[୮][୫୮]

ଔଷଧ

ସମ୍ପାଦନା

ଔଷଧଦ୍ୱାରା କର୍କଟ ରୋଗ ନିବାରଣ କରିପାରିବା ପ୍ରସ୍ତାବ ଅତି ଆକର୍ଷଣୀୟ ଓ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସପକ୍ଷରେ ପ୍ରମାଣ ମିଳୁଛି ।[୬୫] କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏନ୍.ଏସ୍.ଏ.ଆଇ.ଡି. ଔଷଧଦ୍ୱାରା କୋଲୋରେକ୍ଟାଲ୍ କର୍କଟ ସମ୍ଭାବନା କମ୍ କରିହୁଏ କିନ୍ତୁ ଏମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟନଳୀ ଓ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ-ର‌କ୍ତନଳୀ ଉପରେ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଥିବା ଯୋଗୁ ଅଧିକ କ୍ଷତି କରନ୍ତି ।[୬୬] ଆସ୍ପିରିନ୍‌]]ଦ୍ୱାରା]] କର୍କଟ ମୃତ୍ୟୁ ସଙ୍କଟ ୭% କମ୍ ହୁଏ ।[୬୭] ଫ୍ୟାମିଲିଆଲ୍ ଆଡେନୋମାଟସ୍ ପଲିପୋସିସ୍ ରୋଗଗ୍ରସ୍ତ ଲୋକଙ୍କର କକ୍ସ-୨ ଇନ୍‌ହିବିଟରଦ୍ୱାରା ପଲିପ ତିଆରି ହାର କମିଯାଏ କିନ୍ତୁ ସେହି ପୁରୁଣା ପାର୍ଶ୍ୱପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସମସ୍ୟା ।[୬୮] ଉଚ୍ଚ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ସ୍ତନ କର୍କଟ ରୋଗୀ ଟାମୋକ୍ସିଫେନ୍ ବା ରାଲୋକ୍ସିଫେନ୍ ନେଲେ ଏହି ସଙ୍କଟ କମିଯାଏ ।[୬୯]
ଭିଟାମିନ ଖାଇ କର୍କଟ ଦୂର କରିବା ଜଣାଯାଇ ନାହିଁ, ଯଦିଓ ଭିଟାମିନ୍ ଡି କମ୍ ଥିଲେ ଅଧିକ କର୍କଟ ସମ୍ଭାବନା ରହେ ।[୭୦][୭୧] ଏହି ତଥ୍ୟ କାରଣ ମୂଳକ ବା ସୁରକ୍ଷାକାରୀ ତାହା ଜଣାଯାଇ ନାହିଁ । ଅଧିକ ସଙ୍କଟାସ୍ପଦ ଲୋକ ବିଟା କ୍ୟାରୋଟିନ ଖାଇଲେ ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍ କର୍କଟ ଅଧିକ ହୁଏ ।[୭୨] କୋଲୋନ୍ କର୍କଟରେ ଫଲିକ୍ ଏସିଡ ଉପକାରୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇନାହିଁ ।[୭୩] ସେଲେନିୟମ୍ ଅଧିକ ଦେଲେ ମଧ୍ୟ ଉପକାରୀତା ଜଣାଯାଇ ନାହିଁ ।[୭୪]

ଟିକା

ସମ୍ପାଦନା

କେତେକ କାର୍ସିନୋଜେନିକ୍ ଭୁତାଣୁଜନିତ ସଂକ୍ରମଣକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାକୁ ଟିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।[୭୫] ସର୍ଭାଇକାଲ କର୍କଟ ସଙ୍କଟକୁ ମାନବ ପାପିଲୋମା ଭୁତାଣୁ ଟିକା କମେଇ ଦିଏ ।[୭୫] ହେପାଟାଇଟିସ ବି ସଂକ୍ରମଣକୁ ହେପାଟାଇଟିସ ଟିକା ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାଦ୍ୱାରା ଯକୃତ କର୍କଟ ରୋଗର ସଙ୍କଟରୁ ରକ୍ଷା ମିଳିଥାଏ ।[୭୫] ସମ୍ବଳ ଉପଲବ୍ଧ ଥିଲେ ଉପରଲିଖିତ ଦୁଇ ଟିକା ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଏ ।[୭୬]

ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ

ସମ୍ପାଦନା

ଚିହ୍ନ ଓ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲେ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହୁଏ, କିନ୍ତୁ କର୍କଟ ରୋଗରେ ରୋଗ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ସୂଚନାକାରୀ ଲକ୍ଷଣ ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପୁର୍ବରୁ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଏ ।[୭୭] ଶାରୀରିକ ପରୀକ୍ଷା, ରକ୍ତ ଓ ପରିସ୍ରା ପରୀକ୍ଷା ଓ ମେଡିକାଲ ଇମେଜିଙ୍ଗଦ୍ୱାରା ଏହା କରାଯାଏ ।[୭୭]
ଅଧୁନା କେତେକ ପ୍ରକାର କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ପରୀକ୍ଷା ସୁବିଧା ଥାଇ ମଧ୍ୟ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିନାହିଁ । ସାମୁହିକ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଏ ।[୭୮] ପାରିବାରିକ କର୍କଟ ଇତିହାସ ଥାଇ ସଙ୍କଟ ଥିଲେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଏ ।[୭୮] କେତେକ କାରକ(factor) ସ‌ହ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ସଙ୍କଟ ଓ ଖର୍ଚ୍ଚ ବନାମ ଉପକାରୀତାର ହିସାବକୁ ନେଇ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ଚୟନ କରାଯାଏ ।[୭୭] ଏହି କାରକ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:

  • ଏକ୍ସ-ରେ ଜନିତ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ରାଡିଏସନ ସଙ୍କଟର ବିପଦ ।
  • କର୍କଟ ଚିହ୍ନଟକାରୀ ପରୀକ୍ଷାର ନିଶ୍ଚିତ ଫଳାଫଳ ସମ୍ଭାବନା ।
  • କର୍କଟ ଥାଇ: ବିରଳ କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ଅନାବଶ୍ୟକ ।
  • ସନୁସରଣକାରୀ ପରୀକ୍ଷାର ବିପଦ ।
  • ଉପ‌ଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ଉପଲବ୍ଧ କି ନାହିଁ ।
  • ତୁରନ୍ତ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କଲେ ଫଳାଫଳର ନିଶ୍ଚିତ‌ତା ।
  • କର୍କଟର ଚିକିତ୍ସା ଅଛି କି ନାହିଁ ।
  • ପରୀକ୍ଷା ରୋଗୀନିମନ୍ତେ ଗ୍ରହଣୀୟ କି ନୁହେଁ, କଷ୍ଟଦାୟକ କି ବା ରୋଗୀ ଏହା ନିମନ୍ତେ ମନା କରିବ କି ।[୭୮]
  • ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ଖର୍ଚ୍ଚ ।

ସୁପାରିସ

ସମ୍ପାଦନା

ୟୁଏସ୍ ପ୍ରିଭେଣ୍ଟିଭ ସର୍ଭିସ ଟାସ୍କ ଫୋର୍ସ ସୁପାରିସ କରେ: ଯେଉଁ ମହିଳାଙ୍କର ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୌନ ସମ୍ଭୋଗ କ୍ଷମତା ଅଛି ଓ ସର୍ଭିକ୍ସ ଅଛି ସେମାନଙ୍କର ସର୍ଭାଇକାଲ କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଉ ।[୭୯] ସେହିପରି ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଓକଲ୍ଟ ବ୍ଲଡ ପରୀକ୍ଷା, ସିଗ୍‌ମାଏଡୋସ୍କୋପି କିମ୍ବା କୋଲୋନୋସ୍କୋପି ମାଧ୍ୟମରେ ୫୦ ବର୍ଷ ବୟଷରୁ ୭୫ ବର୍ଷ ବୟଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଉ ।[୮୦] ଚର୍ମ[୮୧], ପାଟି[୮୨], ଫୁସଫୁସ[୮୩] କିମ୍ବା ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ୭୫ ବର୍ଷ ବୟସ୍କଙ୍କ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରିବାକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ପ୍ରମାଣ ନାହିଁ ।[୮୪] ମୂତ୍ରାଶୟ[୮୫], ଟେସ୍ଟିସ[୮୬], ଓଭାରି[୮୭], ଅଗ୍ନାଶୟ[୮୮] ଓ ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ[୮୯] ଆଦି ଅଙ୍ଗମାନଙ୍କର କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ରୁଟିନ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରିବାକୁ ସୁପାରିସ କରୁନାହାନ୍ତି ।
୫୦ରୁ ୭୪ ବୟସ୍କା ମହିଳାଙ୍କର ସ୍ତନ କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ମାମୋଗ୍ରାଫି ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରିବାକୁ ସୁପାରିସ କରୁଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ନିଜଦ୍ୱାରା ସ୍ତନ ପରୀକ୍ଷା ବା ଡାକ୍ତରୀ କ୍ଲିନିକାଲ ପରୀକ୍ଷା ମନା କରୁଛନ୍ତି ।[୯୦] ଅନ୍ୟ ଦିଗରେ କ‌କ୍ରେନ ରିଭିୟୁ ଦର୍ଶାଉଛି ମାମୋଗ୍ରାଫିଦ୍ୱାରା ଭଲ ଅପେକ୍ଷା କ୍ଷତି ଅଧିକ ହେଉଛି ।[୯୧] ଜାପାନରେ ଅଧିକ ପାକସ୍ଥଳି କର୍କଟ ହେଉଥିବା ଯୋଗୁ ଫୋଟୋଫ୍ଲୋରୋସ୍କୋପି ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ କରାଯାଏ ।[୯୨]

ଜେନେଟିକ ପରୀକ୍ଷା

ସମ୍ପାଦନା
ଜିନ କର୍କଟ ପ୍ରକାର
BRCA1, BRCA2 ସ୍ତନ, ଓଭାରି, ଅଗ୍ନାଶୟ
HNPCC, MLH1, MSH2, MSH6, PMS1, PMS2 କୋଲୋନ, ଜରାୟୁ, କ୍ଷୁଦ୍ର ଅନ୍ତନଳୀ, ପାକସ୍ଥଳି, ମୂତ୍ର ନଳୀ

ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଉଚ୍ଚ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଜେନେଟିକ ପରୀକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ସୁପାରିସ କରାଯାଏ ।[୭୬][୯୩] ମ୍ୟୁଟେସନ କ୍ୟାରିଅରଙ୍କର ଅଧିକ ସର୍ଭେଲାନ୍ସ, କେମୋପ୍ରିଭେନସନ ଓ ପ୍ରିଭେଣ୍ଟିଭ ଅପରେଶନ କରି ପରବର୍ତ୍ତୀ ସଙ୍କଟରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇବା ନିମନ୍ତେ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ ।[୯୩]

ଚିକିତ୍ସା

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗ ଚିକିତ୍ସା ନିମନ୍ତେ ଅନେକ ପଦ୍ଧତି ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି ଯଥା ଅପରେସନ, କେମୋଥେରାପି, ରାଡିଏସନ ଥେରାପି, ହରମୋନ ଥେରାପି, ଟାର୍ଗେଟେଡ ଥେରାପି ଓ ପାଲିଏଟିଭ କେୟାର/ଯତ୍ନ । ରୋଗର ପ୍ରକାର, ସ୍ଥାନ, ଗ୍ରେଡ ଇତ୍ୟାଦି ଅନୁସାରେ ବିଚାର କରିବା ସ‌ହ ରୋଗୀର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଇଚ୍ଛା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ଚିକିତ୍ସା ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଯାଏ । ଚିକିତ୍ସାଦ୍ୱାରା ରୋଗମୁକ୍ତ ହୋଇପାରେ ବା ହୋଇନପାରେ ।

କେମୋଥେରାପି

ସମ୍ପାଦନା

ଏକ ବା ଏକାଧିକ ଜୀବକୋଷ-ବିଷାକ୍ତ କର୍କଟ ବିରୋଧୀ ଔଷଧଦ୍ୱାର ଏକ ମାନାଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା ସାହାଯ୍ୟରେ ଉପଚାର କରାଯାଏ । ଅନେକ କିସମର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ କର୍କଟବିରୋଧୀ ଔଷଧ ଗୁଡ଼ିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୁଇ ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ ଯଥା ଆଲକିଲେଟିଙ୍ଗ ଏଜେଣ୍ଟ ଓ ଆଣ୍ଟିମେଟାବୋଲାଇଟ ।[୯୪] ଦୃତ ଗତିରେ ବିଭାଜିତ ହେଉଥିବା କର୍କଟ ଜୀବକୋଷଗୁଡ଼ିକୁ ଚିରାଚରିତ କେମୋଥେରାପି ଔଷଧ ମାରିଦିଏ ବା ନଷ୍ଟ କରିଦିଏ ।
କେମୋଥେରାପିର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରକାର ଉପଚାର ହେଲ ଟାର୍ଗେଟେଡ ଥେରାପି ଯାହାଦ୍ୱାରା ସାଧାରଣ ଜୀବକୋଷ ଓ କର୍କଟ କୋଷ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ମଲିକ୍ୟୁଲାର ପାର୍ଥକ୍ୟକୁ ଲକ୍ଷ କରି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ଟାର୍ଗେଟେଡ ଥେରାପିଦ୍ୱାରା ଏସ୍ଟ୍ରୋଜେନ ରିସେପ୍ଟର ମଲିକ୍ୟୁଲକୁ ବାଧା ଦେଇ ସ୍ତନ କର୍କଟର ବୃଦ୍ଧି ବନ୍ଦ କରିଦିଆଯାଇଥିଲା । କ୍ରନିକ ମାୟେଲୋଜେନସ ଲିଉକେମିଆ ରୋଗରେ ବିସିଆର-ଏବିଆଇ ଇନହିବିଟର ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେଉଛି ।[୯୫] ଅଧୁନା ସ୍ତନ କର୍କଟ, ମଲ୍ଟିପ୍ଲ ମାୟେଲୋମା, ଲିମ୍ଫୋମା, ପ୍ରୋସ୍ଟେଟ କର୍କଟ, ମେଲାନୋମା ଇତ୍ୟାଦି କର୍କଟ ରୋଗମାନଙ୍କର ଚିକିତ୍ସା ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ଚାଲିଛି ।[୯୬]
କର୍କଟ ରୋଗର ପ୍ରକାର ଓ ଅବସ୍ଥା ବା ସୋପାନ ଉପରେ କେମୋଥେରାପିର କକ୍ଷତା ନିର୍ଭର କରେ । ସ୍ତନ କର୍କଟ, କୋଲୋରେକ୍ଟାଲ କର୍କଟ, ଅଗ୍ନାଶୟ କର୍କଟ, ଓଷ୍ଟିଓଜେନିକ ସାର୍କୋମା(କର୍କଟ), ଟେସ୍ଟିକୁଲାର(ଅଣ୍ଡକୋଷ) କର୍କଟ, କେତେକ ଫୁସଫୁସ କର୍କଟ ଭଳି ଅନେକ କର୍କଟ ରୋଗରେ ଅପରେଶନ ସ‌ହ କେମୋଥେରାପି ଉପକାରୀ ହୁଏ ।[୯୭] କେତେକ ଲିଉକେମିଆ ଆରୋଗ୍ୟ ହୁଏ[୯୮][୯୯], କେତେକ ମସ୍ତିଷ୍କ ଅର୍ବୁଦ କିଛି ଭଲ ହୁଏ ନାହିଁ,[୧୦୦] ଓ କେତେକ ନନ୍ ମଲାନୋମା ଚର୍ମ କର୍କଟ ରୋଗରେ ଅଦରକାରୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ ।[୧୦୧] କେମୋଥେରାପିର ଫଳପ୍ରଦତା ଅନେକ ସମୟରେ ତାହାର ବିଷାକ୍ତ ପ୍ରଭାବ ଯୋଗୁ ସୀମିତ ହୋଇଯାଏ । ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ନୀରୋଗ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଲାଘବ ଓ ଆକାର କମେଇବା ନିମନ୍ତେ କେତେକ କର୍କଟ ରୋଗରେ କେମୋଥେରାପି ଦିଆଯାଏ ।

ରାଡିଏସନ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗ ଆରୋଗ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ବା ଏହାର ଲକ୍ଷଣ‌ଗୁଡ଼ିକ ସ୍ୱଳ୍ପ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଆୟୋନାଇଜିଙ୍ଗ ରାଡିଏସନ ପଦ୍ଧତିଦ୍ୱାରା ରାଡିଏସନ ଥେରାପି ଦିଆଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା କର୍କଟ ଜୀବକୋଷଗୁଡ଼ିକର ଡି.ଏନ.ଏ ନଷ୍ଟ ହୋଇ କୋଷଗୁଡ଼ିକ ମରିଯାଆନ୍ତି । ଶରୀରରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ତନ୍ତୁଗୁଡ଼ିକ ନ ହେବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱଳ୍ପ ପରିମାଣର ରାଡିଏସନ ସ୍ରୋତ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ଲକ୍ଷ କରି ଛଡ଼ାଯାଏ ଯାହାଦ୍ୱାରା ସେଗୁଡ଼ିକ ଏକତ୍ର ହୋଇ କର୍କଟ କୋଷଗୁଡ଼ିକରେ ପଡ଼ି ତୀବ୍ର ହୋଇ କୋଷମାନଙ୍କଦ୍ୱାର ଶୋଷିତ ହୁଅନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସ୍ୱଳ୍ପ ପରିମାଣ ଯୋଗୁ ସୁସ୍ଥ କୋଷମାନଙ୍କର କିଛି ହାନୀ ହୁଏନାହିଁ । କେମୋଥେରାପି ଭଳି ରାଡିଏସନ ପଦ୍ଧତିରେ ମଧ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ କର୍କଟ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଖାନ୍ତି ।[୧୦୨][୧୦୩][୧୦୪]
ସମୁଦାୟ କର୍କଟ ରୋଗ ସଂଖ୍ୟାର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ନିମନ୍ତେ ରାଡିଏସନ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ । ରାଡିଏସନ ଉତ୍ସ ବାହାରୁ ବା ଭିତରୁ(ବ୍ରାକିଥେରାପି) ଦିଆଯାଇପାରେ । ଏହି ଉପଚାର ସାଧାରଣତଃ ଅପରେସନ ଅଥବା କେମୋଥେରାପି ସ‌ହିତ ଦିଆଯାଏ । ମୁଣ୍ଡ ଓ ବେକରେ ହେଉଥିବା ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କର୍କଟ ନିମନ୍ତେ ଏହା ଏକ‌କ ଭାବେ ଦିଆଯାଏ, କା‌ହା ସ‌ହିତ ନୁହେଁ । ଅସ୍ଥି ମେଟାସ୍ଟାସିସ ହୋଇଥିଲେ ୭୦% ରୋଗୀଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ ।[୧୦୫]

ଅପରେଶନ

ସମ୍ପାଦନା

ପୃଥକିକୃତ ଓ ଏକତ୍ରିତ କର୍କଟ ରୋଗରେ ଅପରେଶନ କରାଯାଏ ଯାହାଦ୍ୱାରା ବଞ୍ଚିବା ବା ଉପକାର ପାଇବା ସମୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଏଥି ନିମନ୍ତେ କର୍କଟର ନିଧାର୍ଯ୍ୟ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ଓ ବାୟୋପ୍ସିଦ୍ୱାରା ସଠିକ ସ୍ତର ବା ଗ୍ରେଡ ନିର୍ଣ୍ଣ‌ୟ କରିବା ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ହୁଏ । ଅପରେଶନ କରି ସମୁଦାୟ କର୍କଟ ତନ୍ତୁ ସ‌ହ ସେହି ସ୍ଥାନର ଲିମ୍ଫ ନୋଡ ସମୂହକୁ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । କେତେକ କର୍କଟରେ ଏହି ଅପରେଶନ ଚିକିତ୍ସା ହିଁ ଦୂରୀକରଣ ନିମନ୍ତେ ଯଥେଷ୍ଟ ହୁଏ ।[୯୭]

ପାଲିଏଟିଭ ଯତ୍ନ

ସମ୍ପାଦନା

ଏହି ଚିକିତ୍ସାଦ୍ୱାରା ରୋଗୀ ସୁସ୍ଥ ଅନୁଭବ କରେ, ଏହା ସ‌ହ କର୍କଟ ରୋଗର ଡାକ୍ତରୀ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଇପାରେ ବା ନ କରାଯାଇପାରେ । ଏହି ଉପଚାରଦ୍ୱାରା ରୋଗୀର ଶାରୀରିକ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଓ ମାନସିକ-ସାମାଜିକ ଉଦ୍‌ବିଗ୍ନତା କମ୍ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ । ଏହି ଚିକିତ୍ସା ସାହାଯ୍ୟରେ ରୋଗୀର ଜୀବନ‌ଚର୍ଯ୍ୟା ଉନ୍ନତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ ।
ରୋଗର ପ୍ରତ୍ୟେକ ସ୍ତରରେ (stage) ଆରାମ ଦେବାନିମନ୍ତେ ପାଲିଏଟିଭ ଚିକିତ୍ସା ଆବଶ୍ୟକ । ମେଡିକାଲ ସ୍ପେସିଆଲିଟି ପ୍ରଫେସନାଲ ଅର୍ଗାନାଇଜେସନ ରେକମେଣ୍ଡ କରନ୍ତି ଯେ ଲୋକ ଓ ଡାକ୍ତର ଉଭୟ ଆରୋଗ୍ୟ ହେବାକୁ ଥିବା ପଦ୍ଧତି ଅପେକ୍ଷା କେବଳ ପାଲିଏଟିଭ ଯତ୍ନ‌କୁ ଅଧିକ ଆରାମ ପାଆନ୍ତି ।[୧୦୬] ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ-[୧୦୭]

  1. ସ୍ୱଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଲୋକ ଯିଏ ନିଜ ଯତ୍ନ ନେବାକୁ ଅକ୍ଷମ ।[୧୦୬]
  2. ସଠିକ ଚିକିତ୍ସାରେ(evidence-based treatments) ଉପକୃତ ହେଉ ନ ଥିବା ରୋଗୀ ।[୧୦୬]
  3. କୌଣସି ଉପ‌ଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସାପ୍ରତି ଅନୁପ‌ଯୁକ୍ତ ।[୧୦୬]
  4. ଡାକ୍ତର ଯଦି ଅନୁଭବ କରେ କୌଣସି ଚିକିତ୍ସାରେ ଉନ୍ନତି ହେବା ଜଣାଯାଉ ନାହିଁ ।[୧୦୬]

ଆଉ ଏକ ଅଲଗା ଚିକିତ୍ସା ହେଉଛି ହୋସ‌ପାଇସ ଚିକିତ୍ସା ଯେଉଁଥିରେ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ରୋଗ, ଶେଷ ସ୍ତର ରୋଗୀ ଓ ଅତି ବିଷମ ରୋଗୀର କଷ୍ଟ ଲାଘବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଏ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅସୁସ୍ଥତାକୁ ଓ ଆବେଗ ପ୍ରବଣତାକୁ ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଏ । ଏହା ‌ସ‌ହ ପାଲିଏଟିଭ ଚିକିତ୍ସା ସମାନ ନୁହେଁ କାରଣ ଏଥିରେ ଚିକିତ୍ସା ବନ୍ଦ କରାଯାଏ ନାହିଁ ।
ଅଧିକ ମାରାତ୍ମକ ଲକ୍ଷଣ(ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଅଣନିଶ୍ୱାସୀ, ଅଇ ହେବା ଓ ଦୁର୍ବଳତା) ଥିଲେ ପାଲିଏଟିଭ ଯତ୍ନ ଶୀଘ୍ର ଆରମ୍ଭ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅଧିକନ୍ତୁ ୧୨ମାସରୁ କମ ଆୟୁଷ ଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଲେ ଉପ‌ଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ଦିଆଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପାଲିଏଟିଭ ଚିକିତ୍ସା ଆବଶ୍ୟକ ।[୧୦୮][୧୦୯][୧୧୦]

ଇମ୍ମ୍ୟୁନୋଥେରାପି

ସମ୍ପାଦନା

ଶରୀରର ଇମ୍ମ୍ୟୁନ ସିସ୍ଟମକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରି କର୍କଟ ରୋଗ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଲଢେଇ କରିବା ନମନ୍ତେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଇମ୍ମ୍ୟୁନୋଥେରାପି ବ୍ୟବ‌ହାର ହେଉଛି ୧୯୯୭ ମସିହାଠାରୁ ଓ ଏହି ଦିଗରେ ଉନ୍ନତ ଗବେଷଣା ଚାଲୁ ରହିଛି ।[୧୧୧]

ଅଲ୍ଟରନେଟିଭ ମେଡିସିନ

ସମ୍ପାଦନା

ଗତାନୁଗତିକ ଚିକିତ୍ସା ବ୍ୟତୀତ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଅନ୍ୟ ଚିକତ୍ସା ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି ଯାହାକୁ କମ୍ପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରି ଓ ଅଲ୍ଟରନେଟିଭ କର୍କଟ ଚିକିତ୍ସା କୁହାଯାଉଛି ।[୧୧୨] ଗତାନୁଗତିକ ଚିକିତ୍ସା ସ‌ହିତ ହେଉଥିବା ଅନ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାକୁ କମ୍ପ୍ଲିମେଣ୍ଟାରି ଓ ଏହାକୁ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଚିକିତ୍ସାକୁ ଅଲ୍ଟରନେଟିଭ ମେଡିସିନ କୁହାଯାଏ ।[୧୧୩] ଏଗୁଡ଼ିକ ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ଭାବରେ ପରୀକ୍ଷିତ ହୋଇନାହିଁ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେତେକ କୌଣସି ଫଳଦାୟୀ ନ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ବଜାରରେ ମିଳୁଛି । ଗବେଷଣାକାରୀ ଆଣ୍ଡ୍ରୁ ଜେ ଭିକର ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି; ନିଷ୍ଫଳା ଚିକିତ୍ସାକୁ ଅଣପ୍ରମାଣିତ ନ କ‌ହି ପ୍ରମାଣବିହୀନ କ‌ହିବା ଉଚିତ ହେବ ।[୧୧୪]

ପୁର୍ବାନୁମାନ

ସମ୍ପାଦନା

କର୍କଟ ରୋଗର ଗୋଟିଏ ମୃତ୍ୟୁଦାୟୀ ରୋଗ ହିସାବରେ ଖ୍ୟାତି ଅଛି । ଏହି ରୋଗ ନିମନ୍ତେ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଥିବା ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଲୋକ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ଦାଉରୁ ବା ଚିକିତ୍ସା ହେତୁ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରନ୍ତି ।[୯୨] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ବଞ୍ଚିବା ଆଶା ଆହୁରି ଖରାପ[୯୨], ଆଂଶିକ ଭାବରେ ସେଠାରେ ପ୍ରଚଳିତ ସାଧାରଣ କର୍କଟ ରୋଗକୁ ଚିକିତ୍ସା କରିବା ଅନ୍ୟ ଉନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କ ଜୀବନ‌ଚର୍ଯ୍ୟା ସ‌ହ ହେଉଥିବା ରୋଗ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ।[୧୧୫] ବଞ୍ଚିବା ହାର ଏହାର ପ୍ରକାର, ସ୍ଟେଜ ଓ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସମୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ଓ ୫ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବା କ୍ୱଚିତ ଦେଖାଯାଏ । ଥରେ ମେଟାସ୍ଟାସିସ ହୋଇଗଲେ ଏହାର ପୁର୍ବାନୁମାନ ଆହୁରି ଖରାପ ହୁଏ ।
ଚିକିତ୍ସାଦ୍ୱାରା ବଞ୍ଚିଯିବା ଲୋକଙ୍କର ଆଉଥରେ ପ୍ରାଥମିକ କର୍କଟ ହେବା ସମ୍ଭାବନା ଅନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ବ‌ହୁତ ଅଧିକ ହୁଏ ।[୧୧୬] ଏହାର କାରଣରୁପେ କୁହାଯାଏ ଯେ ପ୍ରଥମ ରୋଗର ରିସ୍କ ବା ସଙ୍କଟାବସ୍ଥା ପୁର୍ବଭଳି ସମାନ ରହିଥିବାରୁ, ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଭାବରୁ ଓ ଅଧିକ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ସୁବିଧା ଯୋଗୁ ଏହା ହୁଏ ।[୧୧୬]
ସ୍ୱଳ୍ପ କାଳୀନ ବା ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ପୁର୍ବାନୁମାନ କରିବା କଷ୍ଟକର ଓ ତାହା କେତେକ କାରକ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାରକ ହେଲା କର୍କଟ ପ୍ରକାର, ରୋଗୀର ବୟସ ଓ ସାଧାରଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ । ଜଣେ ଶହେ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ବ୍ୟକ୍ତି ସଫଳ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଲେ ମଧ୍ୟ ପାଞ୍ଚ ବର୍ଷ ବଞ୍ଚିବା ଆଶା ଦୁରୁହ । ଉତ୍ତମ ଜୀବନ‌ଚର୍ଯ୍ୟା ଭୋଗ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଅଧିକ ସମୟ ବଞ୍ଚିବା ସମ୍ଭବ ।[୧୧୭] ନିମ୍ନ ଜୀବନ‌ଚର୍ଯ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଲୋକ ଅବସାଦଗ୍ରସ୍ତ ଓ ଚିକିତ୍ସା ପର ଅସୁବିଧା ଯୋଗୁ ଆୟୁଷ କମ୍ ହୁଏ । ଯାହାର ପୂର୍ବାନୁମାନ ଭଲ ନୁହେଁ ସେ ସଠିକ ଭାବେ ଜାଣିପାରେ ଯେ ତାହାର ଅବସ୍ଥା ସଙ୍ଗୀନ ।
କର୍କଟ ରୋଗୀ ଚଲାବୁଲା କରୁଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଶିରାରେ ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥାଏ । ହେପାରିନ ବ୍ୟବ‌ହାରଦ୍ୱାରା ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ରୋକି ହୁଏ ଓ ବଞ୍ଚିବା ସମୟ ବଢ଼ିଯାଏ ।[୧୧୮]

ରୋଗ ଅନୁଶୀଳନ

ସମ୍ପାଦନା

ଆଧାର

ସମ୍ପାଦନା
  1. ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ ୧.୩ ୧.୪ ୧.୫ ୧.୬ "Cancer Fact sheet N°297". World Health Organization. February 2014. Archived from the original on 29 December 2010. Retrieved 10 June 2014.
  2. ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ "Defining Cancer". National Cancer Institute. Archived from the original on 25 June 2014. Retrieved 10 June 2014.
  3. ↑ "Cancer - Signs and symptoms". NHS Choices. Archived from the original on 8 June 2014. Retrieved 10 June 2014.
  4. ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ୪.୪ ୪.୫ Anand P, Kunnumakkara AB, Kunnumakara AB, Sundaram C, Harikumar KB, Tharakan ST, Lai OS, Sung B, Aggarwal BB (September 2008). "Cancer is a preventable disease that requires major lifestyle changes". Pharm. Res. 25 (9): 2097–116. doi:10.1007/s11095-008-9661-9. PMC 2515569. PMID 18626751.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  5. ↑ ୫.୦ ୫.୧ ୫.୨ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 1.1. ISBN 9283204298.
  6. ↑ "Heredity and Cancer". American Cancer Society. Archived from the original on August 2, 2013. Retrieved July 22, 2013.
  7. ↑ "How is cancer diagnosed?". American Cancer Society. 2013-01-29. Archived from the original on 2014-07-14. Retrieved 10 June 2014.
  8. ↑ ୮.୦ ୮.୧ ୮.୨ Kushi LH, Doyle C, McCullough M,; et al. (2012). "American Cancer Society Guidelines on nutrition and physical activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity". CA Cancer J Clin. 62 (1): 30–67. doi:10.3322/caac.20140. PMID 22237782.{{cite journal}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  9. ↑ ୯.୦ ୯.୧ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 4.7. ISBN 9283204298.
  10. ↑ Gøtzsche PC, Jørgensen KJ (4 Jun 2013). "Screening for breast cancer with mammography". The Cochrane database of systematic reviews. 6: CD001877. doi:10.1002/14651858.CD001877.pub5. PMID 23737396.
  11. ↑ "Targeted Cancer Therapies". NCI. 2014-04-25. Archived from the original on 2014-05-28. Retrieved 11 June 2014.
  12. ↑ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. pp. Chapter 1.3. ISBN 9283204298.
  13. ↑ "Cancer Glossary". cancer.org. American Cancer Society. Archived from the original on September 1, 2013. Retrieved September 11, 2013.
  14. ↑ "What is cancer?". cancer.gov. National Cancer Institute. Archived from the original on June 25, 2014. Retrieved September 11, 2013.
  15. ↑ ୧୫.୦ ୧୫.୧ Hanahan, Douglas; Weinberg, Robert A. (January 7, 2000). "The hallmarks of cancer". Cell. 100 (1): 57–70. doi:10.1016/S0092-8674(00)81683-9. PMID 10647931.
  16. ↑ Hanahan, Douglas; Weinberg, Robert A. (2011). "Hallmarks of Cancer: The Next Generation". Cell. 144 (5): 646–74. doi:10.1016/j.cell.2011.02.013. PMID 21376230.
  17. ↑ ୧୭.୦ ୧୭.୧ ୧୭.୨ ୧୭.୩ ୧୭.୪ Holland Chp. 1
  18. ↑ O'Dell, edited by Michael D. Stubblefield, Michael W. (2009). Cancer rehabilitation principles and practice. New York: Demos Medical. p. 983. ISBN 978-1-933864-33-4. {{cite book}}: |first= has generic name (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  19. ↑ Kravchenko J, Akushevich I, Manton, KG (2009). Cancer mortality and morbidity patterns in the U. S. population: an interdisciplinary approach. Berlin: Springer. ISBN 0-387-78192-7. The term environment refers not only to air, water, and soil but also to substances and conditions at home and at the workplace, including diet, smoking, alcohol, drugs, exposure to chemicals, sunlight, ionizing radiation, electromagnetic fields, infectious agents, etc. Lifestyle, economic and behavioral factors are all aspects of our environment.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  20. ↑ Tolar J, Neglia JP (June 2003). "Transplacental and other routes of cancer transmission between individuals". J. Pediatr. Hematol. Oncol. 25 (6): 430–4. doi:10.1097/00043426-200306000-00002. PMID 12794519.
  21. ↑ Biesalski HK, Bueno de Mesquita B, Chesson A, Chytil F, Grimble R, Hermus RJ, Köhrle J, Lotan R, Norpoth K, Pastorino U, Thurnham D (1998). "European Consensus Statement on Lung Cancer: risk factors and prevention. Lung Cancer Panel". CA Cancer J Clin. 48 (3): 167–76, discussion 164–6. doi:10.3322/canjclin.48.3.167. PMID 9594919.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  22. ↑ Kuper H, Boffetta P, Adami HO (September 2002). "Tobacco use and cancer causation: association by tumour type". Journal of Internal Medicine. 252 (3): 206–24. doi:10.1046/j.1365-2796.2002.01022.x. PMID 12270001.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  23. ↑ ୨୩.୦ ୨୩.୧ Kuper H, Adami HO, Boffetta P (June 2002). "Tobacco use, cancer causation and public health impact". Journal of Internal Medicine. 251 (6): 455–66. doi:10.1046/j.1365-2796.2002.00993.x. PMID 12028500.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  24. ↑ Sasco AJ, Secretan MB, Straif K (August 2004). "Tobacco smoking and cancer: a brief review of recent epidemiological evidence". Lung Cancer. 45 Suppl 2: S3–9. doi:10.1016/j.lungcan.2004.07.998. PMID 15552776.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  25. ↑ Thun MJ, Jemal A (October 2006). "How much of the decrease in cancer death rates in the United States is attributable to reductions in tobacco smoking?". Tob Control. 15 (5): 345–7. doi:10.1136/tc.2006.017749. PMC 2563648. PMID 16998161.
  26. ↑ Dubey S, Powell CA (May 2008). "Update in lung cancer 2007". Am. J. Respir. Crit. Care Med. 177 (9): 941–6. doi:10.1164/rccm.200801-107UP. PMC 2720127. PMID 18434333.
  27. ↑ Schütze M, Boeing H, Pischon T, Rehm J, Kehoe T, Gmel G, Olsen A, Tjønneland AM, Dahm CC, Overvad K, Clavel-Chapelon F, Boutron-Ruault MC, Trichopoulou A, Benetou V, Zylis D, Kaaks R, Rohrmann S, Palli D, Berrino F, Tumino R, Vineis P, Rodríguez L, Agudo A, Sánchez MJ, Dorronsoro M, Chirlaque MD, Barricarte A, Peeters PH, van Gils CH, Khaw KT, Wareham N, Allen NE, Key TJ, Boffetta P, Slimani N, Jenab M, Romaguera D, Wark PA, Riboli E, Bergmann MM (2011). "Alcohol attributable burden of incidence of cancer in eight European countries based on results from prospective cohort study". BMJ. 342: d1584. doi:10.1136/bmj.d1584. PMC 3072472. PMID 21474525. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  28. ↑ Irigaray P, Newby JA, Clapp R, Hardell L, Howard V, Montagnier L, Epstein S, Belpomme D (December 2007). "Lifestyle-related factors and environmental agents causing cancer: an overview". Biomed. Pharmacother. 61 (10): 640–58. doi:10.1016/j.biopha.2007.10.006. PMID 18055160.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  29. ↑ ୨୯.୦ ୨୯.୧ "WHO calls for prevention of cancer through healthy workplaces" (Press release). World Health Organization. 27 April 2007. Archived from the original on 12 October 2007. Retrieved 13 October 2007.
  30. ↑ ୩୦.୦ ୩୦.୧ ୩୦.୨ Kushi LH, Byers T, Doyle C, Bandera EV, McCullough M, McTiernan A, Gansler T, Andrews KS, Thun MJ (2006). "American Cancer Society Guidelines on Nutrition and Physical Activity for cancer prevention: reducing the risk of cancer with healthy food choices and physical activity". CA Cancer J Clin. 56 (5): 254–81, quiz 313–4. doi:10.3322/canjclin.56.5.254. PMID 17005596.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  31. ↑ Bhaskaran, K (2014). "Body mass index and risk of 22 specific cancers". Lancet. 384 (9945): 755–765. doi:10.1016/S0140-6736(14)60892-8. PMID 25129328.
  32. ↑ ୩୨.୦ ୩୨.୧ ୩୨.୨ Park S, Bae J, Nam BH, Yoo KY (2008). "Aetiology of cancer in Asia" (PDF). Asian Pac. J. Cancer Prev. 9 (3): 371–80. PMID 18990005. Archived from the original on 2011-09-04. Retrieved 2014-10-25.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  33. ↑ Brenner H, Rothenbacher D, Arndt V (2009). "Epidemiology of stomach cancer". Methods Mol. Biol. Methods in Molecular Biology. 472: 467–77. doi:10.1007/978-1-60327-492-0_23. ISBN 978-1-60327-491-3. PMID 19107449.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  34. ↑ Buell P, Dunn JE (May 1965). "Cancer mortality among Japanese Issei and Nisei of California". Cancer. 18 (5): 656–64. doi:10.1002/1097-0142(196505)18:5<656::AID-CNCR2820180515>3.0.CO;2-3. PMID 14278899.
  35. ↑ Pagano JS, Blaser M, Buendia MA, Damania B, Khalili K, Raab-Traub N, Roizman B (December 2004). "Infectious agents and cancer: criteria for a causal relation". Semin. Cancer Biol. 14 (6): 453–71. doi:10.1016/j.semcancer.2004.06.009. PMID 15489139.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  36. ↑ Samaras V, Rafailidis PI, Mourtzoukou EG, Peppas G, Falagas ME (May 2010). "Chronic bacterial and parasitic infections and cancer: a review" (PDF). J Infect Dev Ctries. 4 (5): 267–81. doi:10.3855/jidc.819. PMID 20539059. Archived from the original on 2011-10-04. Retrieved 2014-10-29.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  37. ↑ ୩୭.୦ ୩୭.୧ ୩୭.୨ ୩୭.୩ ୩୭.୪ Little JB (2000). "Chapter 14: Ionizing Radiation". In Kufe DW, Pollock RE, Weichselbaum RR, Bast RC Jr, Gansler TS, Holland JF, Frei E III (ed.). Cancer medicine (6th ed.). Hamilton, Ont: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Archived from the original on 2015-09-04. Retrieved 2014-10-29.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: editors list (link)
  38. ↑ Brenner DJ, Hall EJ (November 2007). "Computed tomography—an increasing source of radiation exposure". N. Engl. J. Med. 357 (22): 2277–84. doi:10.1056/NEJMra072149. PMID 18046031.
  39. ↑ ୩୯.୦ ୩୯.୧ Cleaver JE, Mitchell DL; et al. (2000). "15. Ultraviolet Radiation Carcinogenesis". In Bast RC, Kufe DW, Pollock RE, (ed.). Holland-Frei Cancer Medicine (5th ed.). Hamilton, Ontario: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Archived from the original on 4 September 2015. Retrieved 31 January 2011.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: editors list (link)
  40. ↑ "IARC classifies radiofrequency electromagnetic fields as possibly carcinogenic to humans" (PDF). World Health Organization. Archived (PDF) from the original on 2011-06-01. Retrieved 2014-10-30.
  41. ↑ "Cell Phones and Cancer Risk - National Cancer Institute". Cancer.gov. 2013-05-08. Archived from the original on 2015-02-24. Retrieved 2013-12-15.
  42. ↑ ୪୨.୦ ୪୨.୧ Roukos DH (April 2009). "Genome-wide association studies: how predictable is a person's cancer risk?". Expert Rev Anticancer Ther. 9 (4): 389–92. doi:10.1586/era.09.12. PMID 19374592.
  43. ↑ Cunningham D, Atkin W, Lenz HJ, Lynch HT, Minsky B, Nordlinger B, Starling N (March 2010). "Colorectal cancer". Lancet. 375 (9719): 1030–47. doi:10.1016/S0140-6736(10)60353-4. PMID 20304247.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  44. ↑ ୪୪.୦ ୪୪.୧ ୪୪.୨ ୪୪.୩ ୪୪.୪ Maltoni CFM, Holland JF; et al. (2000). "Chapter 16: Physical Carcinogens". In Bast RC, Kufe DW, Pollock RE, (ed.). Holland-Frei Cancer Medicine (5th ed.). Hamilton, Ontario: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Archived from the original on 4 September 2015. Retrieved 31 January 2011.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: editors list (link)
  45. ↑ ୪୫.୦ ୪୫.୧ ୪୫.୨ ୪୫.୩ ୪୫.୪ Gaeta, John F; et al. (2000). "Chapter 17: Trauma and Inflammation". In Bast RC, Kufe DW, Pollock RE, (ed.). Holland-Frei Cancer Medicine (5th ed.). Hamilton, Ontario: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Archived from the original on 4 September 2015. Retrieved 27 January 2011.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: editors list (link)
  46. ↑ Hendrik Ungefroren; Susanne Sebens; Daniel Seidl; Hendrik Lehnert; Ralf Haas (2011). "Interaction of tumor cells with the microenvironment". Cell Communication and Signaling. Vol. 9, no. 18. doi:10.1186/1478-811X-9-18. Archived from the original on 2014-02-22. Retrieved 2015-06-06.{{cite news}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  47. ↑ ୪୭.୦ ୪୭.୧ ୪୭.୨ ୪୭.୩ ୪୭.୪ ୪୭.୫ ୪୭.୬ ୪୭.୭ Henderson BE, Bernstein L, Ross RK; et al. (2000). "Chapter 13: Hormones and the Etiology of Cancer". In Bast RC, Kufe DW, Pollock RE, (ed.). Holland-Frei Cancer Medicine (5th ed.). Hamilton, Ontario: B.C. Decker. ISBN 1-55009-113-1. Archived from the original on 10 September 2017. Retrieved 27 January 2011.{{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  48. ↑ Rowlands, Mari-Anne; Gunnell, David; Harris, Ross; Vatten, Lars J; Holly, Jeff MP; Martin, Richard M (May 15, 2009). "Circulating insulin-like growth factor peptides and prostate cancer risk: a systematic review and meta-analysis". Int J Cancer. 124 (10): 2416–29. doi:10.1002/ijc.24202. PMC 2743036. PMID 19142965.
  49. ↑ Croce CM (January 2008). "Oncogenes and cancer". N. Engl. J. Med. 358 (5): 502–11. doi:10.1056/NEJMra072367. PMID 18234754.
  50. ↑ Knudson AG (November 2001). "Two genetic hits (more or less) to cancer". Nature Reviews Cancer. 1 (2): 157–62. doi:10.1038/35101031. PMID 11905807.
  51. ↑ "What is Metastasized Cancer?". National Comprehensive Cancer Network. Archived from the original on 7 July 2013. Retrieved 18 July 2013.
  52. ↑ "Metastatic Cancer: Questions and Answers". National Cancer Institute. Archived from the original on 2008-08-27. Retrieved 2008-08-28.
  53. ↑ Anguiano L, Mayer DK, Piven ML, Rosenstein D (Jul–Aug 2012). "A literature review of suicide in cancer patients". Cancer Nursing. 35 (4): E14–26. doi:10.1097/NCC.0b013e31822fc76c. PMID 21946906.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  54. ↑ Varricchio, Claudette G. (2004). A cancer source book for nurses. Boston: Jones and Bartlett Publishers. p. 229. ISBN 0-7637-3276-1.
  55. ↑ "Cancer prevention: 7 steps to reduce your risk". Mayo Clinic. 27 September 2008. Archived from the original on 8 February 2010. Retrieved 30 January 2010.
  56. ↑ Danaei G, Vander Hoorn S, Lopez AD, Murray CJ, Ezzati M (2005). "Causes of cancer in the world: comparative risk assessment of nine behavioural and environmental risk factors". Lancet. 366 (9499): 1784–93. doi:10.1016/S0140-6736(05)67725-2. PMID 16298215.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  57. ↑ "Cancer". World Health Organization. Archived from the original on 29 December 2010. Retrieved 9 January 2011.
  58. ↑ ୫୮.୦ ୫୮.୧ Wicki A, Hagmann, J (September 2011). "Diet and cancer". Swiss medical weekly. 141: w13250. doi:10.4414/smw.2011.13250. PMID 21904992.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  59. ↑ Cappellani A, Di Vita M, Zanghi A, Cavallaro A, Piccolo G, Veroux M, Berretta M, Malaguarnera M, Canzonieri V, Lo Menzo E (2012). "Diet, obesity and breast cancer: an update". Front Biosci (Schol Ed). 4: 90–108. PMID 22202045.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  60. ↑ Key TJ (January 2011). "Fruit and vegetables and cancer risk". Br. J. Cancer. 104 (1): 6–11. doi:10.1038/sj.bjc.6606032. PMC 3039795. PMID 21119663.
  61. ↑ Wang, X; Ouyang, Y; Liu, J; Zhu, M; Zhao, G; Bao, W; Hu, FB (29 July 2014). "Fruit and vegetable consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective cohort studies". BMJ (Clinical research ed.). 349: g4490. doi:10.1136/bmj.g4490. PMID 25073782.
  62. ↑ Larsson SC, Wolk A (May 2007). "Coffee consumption and risk of liver cancer: a meta-analysis". Gastroenterology. 132 (5): 1740–5. doi:10.1053/j.gastro.2007.03.044. PMID 17484871.
  63. ↑ Zheng W, Lee SA (2009). "Well-done meat intake, heterocyclic amine exposure, and cancer risk". Nutr Cancer. 61 (4): 437–46. doi:10.1080/01635580802710741. PMC 2769029. PMID 19838915.
  64. ↑ Ferguson LR (February 2010). "Meat and cancer". Meat Sci. 84 (2): 308–13. doi:10.1016/j.meatsci.2009.06.032. PMID 20374790.
  65. ↑ Holland Chp.33
  66. ↑ Rostom A, Dubé C, Lewin G, Tsertsvadze A, Barrowman N, Code C, Sampson M, Moher D (March 2007). "Nonsteroidal anti-inflammatory drugs and cyclooxygenase-2 inhibitors for primary prevention of colorectal cancer: a systematic review prepared for the U.S. Preventive Services Task Force". Annals of Internal Medicine. 146 (5): 376–89. doi:10.7326/0003-4819-146-5-200703060-00010. PMID 17339623.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  67. ↑ Rothwell PM, Fowkes FG, Belch JF, Ogawa H, Warlow CP, Meade TW (January 2011). "Effect of daily aspirin on long-term risk of death due to cancer: analysis of individual patient data from randomised trials". Lancet. 377 (9759): 31–41. doi:10.1016/S0140-6736(10)62110-1. PMID 21144578.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  68. ↑ Cooper K, Squires H, Carroll C, Papaioannou D, Booth A, Logan RF, Maguire C, Hind D, Tappenden P (June 2010). "Chemoprevention of colorectal cancer: systematic review and economic evaluation". Health Technol Assess. 14 (32): 1–206. doi:10.3310/hta14320. PMID 20594533.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  69. ↑ Thomsen A, Kolesar JM (December 2008). "Chemoprevention of breast cancer". Am J Health Syst Pharm. 65 (23): 2221–8. doi:10.2146/ajhp070663. PMID 19020189.
  70. ↑ Giovannucci E, Liu Y, Rimm EB, Hollis BW, Fuchs CS, Stampfer MJ, Willett WC (April 2006). "Prospective study of predictors of vitamin D status and cancer incidence and mortality in men". J. Natl. Cancer Inst. 98 (7): 451–9. doi:10.1093/jnci/djj101. PMID 16595781.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  71. ↑ "Vitamin D Has Role in Colon Cancer Prevention". Archived from the original on 4 December 2006. Retrieved 27 July 2007.
  72. ↑ Fritz H, Kennedy D, Fergusson D, Fernandes R, Doucette S, Cooley K, Seely A, Sagar S, Wong R, Seely D (2011). Minna, John D (ed.). "Vitamin A and retinoid derivatives for lung cancer: a systematic review and meta analysis". PLoS ONE. 6 (6): e21107. Bibcode:2011PLoSO...6E1107F. doi:10.1371/journal.pone.0021107. PMC 3124481. PMID 21738614.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  73. ↑ Cole BF, Baron JA, Sandler RS, Haile RW, Ahnen DJ, Bresalier RS, McKeown-Eyssen G, Summers RW, Rothstein RI, Burke CA, Snover DC, Church TR, Allen JI, Robertson DJ, Beck GJ, Bond JH, Byers T, Mandel JS, Mott LA, Pearson LH, Barry EL, Rees JR, Marcon N, Saibil F, Ueland PM, Greenberg ER (June 2007). "Folic acid for the prevention of colorectal adenomas: a randomized clinical trial". JAMA. 297 (21): 2351–9. doi:10.1001/jama.297.21.2351. PMID 17551129.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  74. ↑ Vinceti, M; Dennert, G; Crespi, CM; Zwahlen, M; Brinkman, M; Zeegers, MP; Horneber, M; D'Amico, R; Del Giovane, C (Mar 30, 2014). "Selenium for preventing cancer". The Cochrane database of systematic reviews. 3: CD005195. doi:10.1002/14651858.CD005195.pub3. PMID 24683040.
  75. ↑ ୭୫.୦ ୭୫.୧ ୭୫.୨ "Cancer Vaccine Fact Sheet". NCI. 8 June 2006. Archived from the original on 25 October 2008. Retrieved 15 November 2008.
  76. ↑ ୭୬.୦ ୭୬.୧ Lertkhachonsuk AA, Yip CH, Khuhaprema T, Chen DS, Plummer M, Jee SH, Toi M, Wilailak S (2013). "Cancer prevention in Asia: resource-stratified guidelines from the Asian Oncology Summit 2013". Lancet Oncology. 14 (12): e497-507. doi:10.1016/S1470-2045(13)70350-4. PMID 24176569.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  77. ↑ ୭୭.୦ ୭୭.୧ ୭୭.୨ "What Is Cancer Screening?". National Cancer Institute. Archived from the original on 2015-04-04.
  78. ↑ ୭୮.୦ ୭୮.୧ ୭୮.୨ Wilson JMG, Jungner G. (1968) Principles and practice of screening for disease. Archived 2011-06-04 at the Wayback Machine. Geneva:World Health Organization. Public Health Papers, #34.
  79. ↑ "Screening for Cervical Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2003. Archived from the original on 2010-12-23. Retrieved 2014-12-20.
  80. ↑ "Screening for Colorectal Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2008. Archived from the original on 2015-02-07. Retrieved 2014-12-20.
  81. ↑ "Screening for Skin Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2009. Archived from the original on 2011-01-08. Retrieved 2014-12-20.
  82. ↑ "Screening for Oral Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2010-10-24. Retrieved 2014-12-20.
  83. ↑ "Lung Cancer Screening". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2010-11-04. Retrieved 2014-12-20.
  84. ↑ "Screening for Prostate Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2008. Archived from the original on 2010-12-31. Retrieved 2014-12-20.
  85. ↑ "Screening for Bladder Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2010-08-23. Retrieved 2014-12-20.
  86. ↑ "Screening for Testicular Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2016-05-15. Retrieved 2014-12-20.
  87. ↑ "Screening for Ovarian Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2010-10-23. Retrieved 2014-12-20.
  88. ↑ "Screening for Pancreatic Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2004. Archived from the original on 2010-11-21. Retrieved 2014-12-20.
  89. ↑ Chou, Roger; Croswell, Jennifer M.; Dana, Tracy; Bougatous, Christina; Blazina, Ian; Fu, Rongwei; Gleitsmann, Ken; Koenig, Helen C.; Lam, Clarence (7 October 2011). "Screening for Prostate Cancer: A Review of the Evidence for the U.S. Preventive Services Task Force". United States Preventive Services Task Force. Archived from the original on 18 August 2014. Retrieved 8 October 2011. {{cite web}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  90. ↑ "Screening for Breast Cancer". U.S. Preventive Services Task Force. 2009. Archived from the original on 2013-01-02. Retrieved 2014-12-20.
  91. ↑ Gøtzsche PC, Nielsen M (2011). Gøtzsche, Peter C (ed.). "Screening for breast cancer with mammography". Cochrane Database Syst Rev (1): CD001877. doi:10.1002/14651858.CD001877.pub4. PMID 21249649.
  92. ↑ ୯୨.୦ ୯୨.୧ ୯୨.୨ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ <ref> ଚିହ୍ନ; Epi11 ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ ।
  93. ↑ ୯୩.୦ ୯୩.୧ Gulati AP, Domchek, SM (Jan 2008). "The clinical management of BRCA1 and BRCA2 mutation carriers". Current oncology reports. 10 (1): 47–53. doi:10.1007/s11912-008-0008-9. PMID 18366960.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  94. ↑ Lind M.J., M.J. (2008). "Principles of cytotoxic chemotherapy". Medicine. 36 (1): 19–23. doi:10.1016/j.mpmed.2007.10.003.
  95. ↑ National Cancer Institute (Dec 2012). "Targeted Cancer Therapies". www.cancer.gov. Archived from the original on 28 May 2014. Retrieved 9 March 2014.
  96. ↑ "NCI: Targeted Therapy tutorials". Archived from the original on 2014-10-04. Retrieved 2014-12-21.
  97. ↑ ୯୭.୦ ୯୭.୧ Holland Chp. 40
  98. ↑ Nastoupil, LJ; Rose, AC; Flowers, CR (May 2012). "Diffuse large B-cell lymphoma: current treatment approaches". Oncology (Williston Park, N.Y.). 26 (5): 488–95. PMID 22730604.
  99. ↑ Freedman, A (October 2012). "Follicular lymphoma: 2012 update on diagnosis and management". American journal of hematology. 87 (10): 988–95. doi:10.1002/ajh.23313. PMID 23001911.
  100. ↑ Rampling, R; James, A; Papanastassiou, V (June 2004). "The present and future management of malignant brain tumours: surgery, radiotherapy, chemotherapy". Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry. 75 Suppl 2 (Suppl 2): ii24–30. doi:10.1136/jnnp.2004.040535. PMC 1765659. PMID 15146036.
  101. ↑ Madan, V; Lear, JT; Szeimies, RM (February 20, 2010). "Non-melanoma skin cancer". Lancet. 375 (9715): 673–85. doi:10.1016/S0140-6736(09)61196-X. PMID 20171403.
  102. ↑ CK Bomford, IH Kunkler, J Walter. Walter and Miller’s Textbook of Radiation therapy (6th Ed), p311
  103. ↑ "Radiosensitivity" on GP notebook http://www.gpnotebook.co.uk/simplepage.cfm?ID=2060451853 Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine.
  104. ↑ "Radiation therapy- what GPs need to know" on patient.co.uk http://www.patient.co.uk/showdoc/40002299/ Archived 2012-04-19 at the Wayback Machine.
  105. ↑ Holland Chp. 41
  106. ↑ ୧୦୬.୦ ୧୦୬.୧ ୧୦୬.୨ ୧୦୬.୩ ୧୦୬.୪ American Society of Clinical Oncology. "Five Things Physicians and Patients Should Question" (PDF). Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation. American Society of Clinical Oncology. Archived (PDF) from the original on July 31, 2012. Retrieved August 14, 2012{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link)
  107. ↑ * The American Society of Clinical Oncology made this recommendation based on various cancers. See American Society of Clinical Oncology. "Five Things Physicians and Patients Should Question" (PDF). Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation. American Society of Clinical Oncology. Archived (PDF) from the original on July 31, 2012. Retrieved August 14, 2012{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link)
    • for lung cancer, see Azzoli, CG; Temin, S; Aliff, T; Baker, S; Brahmer, J; Johnson, DH; Laskin, JL; Masters, G; Milton, D; Nordquist, L; Pao, W; Pfister, DG; Piantadosi, S; Schiller, JH; Smith, R; Smith, TJ; Strawn, JR; Trent, D; Giaccone, G; American Society of Clinical Oncology (2011). "2011 Focused Update of 2009 American Society of Clinical Oncology Clinical Practice Guideline Update on Chemotherapy for Stage IV Non-Small-Cell Lung Cancer". Journal of clinical oncology : official journal of the American Society of Clinical Oncology. 29 (28): 3825–31. doi:10.1200/JCO.2010.34.2774. PMC 3675703. PMID 21900105. and Ettinger, DS; Akerley, W; Bepler, G; Blum, MG; Chang, A; Cheney, RT; Chirieac, LR; d'Amico, TA; Demmy, TL; Ganti, AK; Govindan, R; Grannis Jr, FW; Jahan, T; Jahanzeb, M; Johnson, DH; Kessinger, A; Komaki, R; Kong, FM; Kris, MG; Krug, LM; Le, QT; Lennes, IT; Martins, R; O'Malley, J; Osarogiagbon, RU; Otterson, GA; Patel, JD; Pisters, KM; Reckamp, K; Riely, GJ (2010). "Non-small cell lung cancer". Journal of the National Comprehensive Cancer Network : JNCCN. 8 (7): 740–801. PMID 20679538.
    • for breast cancer, see Carlson, RW; Allred, DC; Anderson, BO; Burstein, HJ; Carter, WB; Edge, SB; Erban, JK; Farrar, WB; Goldstein, LJ; Gradishar, WJ; Hayes, DF; Hudis, CA; Jahanzeb, M; Kiel, K; Ljung, BM; Marcom, PK; Mayer, IA; McCormick, B; Nabell, LM; Pierce, LJ; Reed, EC; Smith, ML; Somlo, G; Theriault, RL; Topham, NS; Ward, JH; Winer, EP; Wolff, AC; NCCN Breast Cancer Clinical Practice Guidelines Panel (2009). "Breast cancer. Clinical practice guidelines in oncology". Journal of the National Comprehensive Cancer Network : JNCCN. 7 (2): 122–92. PMID 19200416.
    • for colon cancer, see Engstrom, PF; Arnoletti, JP; Benson Ab, 3rd; Chen, YJ; Choti, MA; Cooper, HS; Covey, A; Dilawari, RA; Early, DS; Enzinger, PC; Fakih, MG; Fleshman Jr, J; Fuchs, C; Grem, JL; Kiel, K; Knol, JA; Leong, LA; Lin, E; Mulcahy, MF; Rao, S; Ryan, DP; Saltz, L; Shibata, D; Skibber, JM; Sofocleous, C; Thomas, J; Venook, AP; Willett, C; National Comprehensive Cancer Network (2009). "NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology: Colon cancer". Journal of the National Comprehensive Cancer Network : JNCCN. 7 (8): 778–831. PMID 19755046.{{cite journal}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
    • for other general statements see Smith, Thomas J.; Hillner, Bruce E. (2011). "Bending the Cost Curve in Cancer Care". New England Journal of Medicine. 364 (21): 2060–5. doi:10.1056/NEJMsb1013826. PMID 21612477. and Peppercorn, J. M.; Smith, T. J.; Helft, P. R.; Debono, D. J.; Berry, S. R.; Wollins, D. S.; Hayes, D. M.; Von Roenn, J. H.; Schnipper, L. E.; American Society of Clinical Oncology (2011). "American Society of Clinical Oncology Statement: Toward Individualized Care for Patients with Advanced Cancer". Journal of Clinical Oncology. 29 (6): 755–60. doi:10.1200/JCO.2010.33.1744. PMID 21263086.
  108. ↑ "NCCN Guidelines". Archived from the original on 2008-05-14. Retrieved 2014-12-24.
  109. ↑ "Clinical Practice Guidelines for Quality Palliative Care" (PDF). The National Consensus Project for Quality Palliative Care (NCP). Archived from the original (PDF) on 2011-05-16. Retrieved 2014-12-24.
  110. ↑ Levy MH, Back, A, Bazargan, S, Benedetti, C, Billings, JA, Block, S, Bruera, E, Carducci, MA, Dy, S, Eberle, C, Foley, KM, Harris, JD, Knight, SJ, Milch, R, Rhiner, M, Slatkin, NE, Spiegel, D, Sutton, L, Urba, S, Von Roenn, JH, Weinstein, SM, National Comprehensive Cancer Network (September 2006). "Palliative care. Clinical practice guidelines in oncology". Journal of the National Comprehensive Cancer Network: JNCCN. 4 (8): 776–818. PMID 16948956.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  111. ↑ Waldmann, TA (March 2003). "Immunotherapy: past, present and future". Nature Medicine. 9 (3): 269–77. doi:10.1038/nm0303-269. PMID 12612576.
  112. ↑ Cassileth BR, Deng G (2004). "Complementary and alternative therapies for cancer". Oncologist. 9 (1): 80–9. doi:10.1634/theoncologist.9-1-80. PMID 14755017.
  113. ↑ What Is CAM? Archived 2015-01-04 at the Wayback Machine. National Center for Complementary and Alternative Medicine. retrieved 3 February 2008.
  114. ↑ Vickers A (2004). "Alternative cancer cures: 'unproven' or 'disproven'?". CA Cancer J Clin. 54 (2): 110–8. doi:10.3322/canjclin.54.2.110. PMID 15061600.
  115. ↑ World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. p. 22. ISBN 9283204298.
  116. ↑ ୧୧୬.୦ ୧୧୬.୧ Rheingold, Susan; Neugut, Alfred; Meadows, Anna (2003). "156: Secondary Cancers: Incidence, Risk Factors, and Management". In Frei, Emil; Kufe, Donald W.; Holland, James F. (ed.). Holland-Frei Cancer Medicine (6th ed.). Hamilton, Ont: BC Decker. p. 2399. ISBN 1-55009-213-8. {{cite book}}: |access-date= requires |url= (help); |archive-url= requires |url= (help); External link in |chapterurl= (help); Unknown parameter |chapterurl= ignored (|chapter-url= suggested) (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  117. ↑ Montazeri A (December 2009). "Quality of life data as prognostic indicators of survival in cancer patients: an overview of the literature from 1982 to 2008". Health Qual Life Outcomes. 7: 102. doi:10.1186/1477-7525-7-102. PMC 2805623. PMID 20030832.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  118. ↑ Akl, EA; Kahale, LA; Ballout, RA; Barba, M; Yosuico, VE; van Doormaal, FF; Middeldorp, S; Bryant, A; Schünemann, H (10 December 2014). "Parenteral anticoagulation in ambulatory patients with cancer". The Cochrane database of systematic reviews. 12: CD006652. PMID 25491949.

ଅଧିକ ପଢନ୍ତୁ

ସମ୍ପାଦନା

ବାହାର ଲିଙ୍କ

ସମ୍ପାଦନା
 
ଉଇକିମିଡ଼ିଆ କମନ୍ସରେ Cancer ବାବଦରେ ମାଧ୍ୟମ ରହିଛି ।
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=କର୍କଟ_ରୋଗ&oldid=551702"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି