ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ (ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ)
ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ (୨୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୩୫ - ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୯୪) ଜଣେ ଭାରତୀୟ କଥକ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ, ଅଭିନେତା ଏବଂ କୋରିଓଗ୍ରାଫର ଥିଲେ । ସେ ଭରତନାଟ୍ୟମ ମଧ୍ୟ ଅଧ୍ୟୟନ କରିଥିଲେ । ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ମାତ୍ର ସତର ବର୍ଷ ବୟସରେ, ଯେତେବେଳେ ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣଙ୍କୁ କୋରିଓଗ୍ରାଫ୍ ନୃତ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ସେ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତିହାସର ସବୁଠାରୁ କନିଷ୍ଠ କୋରିଓଗ୍ରାଫର ହୋଇଥିଲେ ।
ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ | |
|---|---|
| ଜନ୍ମ | ୨୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୩୫ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୯୪ (ବୟସ ୫୮) ବମ୍ବେ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଭାରତ |
| ବୃତ୍ତି(ସମୂହ) | ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ, ଅଭିନେତା, କୋରିଓଗ୍ରାଫର୍ |
| Title | ନଟରାଜ, ନୃତ୍ୟ ସମ୍ରାଟ |
ଜୀବନ ଏବଂ ବୃତ୍ତି
ସମ୍ପାଦନାଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ କଥକ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀଙ୍କ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ମାତାପିତା ପଣ୍ଡିତ ସୁଖଦେବ ମହାରାଜ କଥକର ଶିକ୍ଷକ ଥିଲେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ମାଉସୀ ସୀତାର ଦେବୀ ଜଣେ କଥକ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଯିଏକି ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ୧୧ ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା, ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ତାଙ୍କ ଜେଜେବାପାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ତାଲିମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ସେ ଶମ୍ଭୁ ମହାରାଜଙ୍କଠାରୁ ମଧ୍ୟ ଶିଖିଥିଲେ । କଥକ ବ୍ୟତୀତ ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ମହାଲିଙ୍ଗମ ପିଲ୍ଲାଇ ଏବଂ ଗୋବିନ୍ଦ ରାଜ ପିଲ୍ଲାଇଙ୍କଠାରୁ ଭରତନାଟ୍ୟମ ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ । ଅଭ୍ୟାସଗତ ଭାବରେ ଶ୍ୱାସ ରୋଗରେ ପୀଡିତ ଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ସେ ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ସଂଗୀତ ସମ୍ମିଳନୀରେ "ନଟରାଜ" (କିଙ୍ଗ୍ ଅଫ୍ ଡ୍ୟାନ୍ସର) ଆଖ୍ୟା ପାଇ ନିଜର ନୃତ୍ୟ ସଂଗୀତକୁ ବିସ୍ତାର କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।[୧]
୧୯୫୨ ମସିହାରେ, ୧୭ ବର୍ଷୀୟ ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଇତିହାସର ସବୁଠାରୁ କନିଷ୍ଠ କୋରିଓଗ୍ରାଫର ହୋଇଥିଲେ ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ସାକିରେ ମଧୁବାଲା ପାଇଁ କୋରିଓଗ୍ରାଫ୍ ଡ୍ୟାନ୍ସ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ଦିଆଯାଇଥିଲା ।[୨] ୧୯୫୫ ମସିହାରେ ସେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଝନକ ଝନକ ପାୟଲ ବାଜେରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ସେ ଗୀରିଧର ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ, ଜଣେ ଦକ୍ଷ ଯୁବ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ, ଯାହାର ସାଥୀ ପ୍ରତି ଥିବା ପ୍ରେମ ତାଙ୍କ ନୃତ୍ୟ କ୍ୟାରିୟରକୁ ବିପଦରେ ପକାଇଥାଏ । ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରଟି ମୁଖ୍ୟତ ନୈନ ନେହିଁ ମିଲାଓ ଭଳି ଗୀତ ଯୋଗୁଁ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଆଗ୍ରହକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା । ସେ ଗ୍ରହସ୍ତି (1963), ଦାସ୍ତାନ, ମେହବୁବା, ଉମ୍ରାଓ ଜାନ, ନାଚେ ମୟୁରୀ (1986) ଏବଂ ଦି ପରଫେକ୍ଟ ମର୍ଡର ଭଳି ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର କୋରିଓଗ୍ରାଫି କରିଥିଲେ ।[୩] ୧୯୬୦ ଏବଂ ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ସେ ଭାରତର ସୀମା ପୋଷ୍ଟ ବୁଲି ସୁନୀଲ ଦତ୍ତଙ୍କ ଅଜନ୍ତା କଳା ସାଂସ୍କୃତିକ ଯାତ୍ରାଦଳ ସୈନିକମାନଙ୍କର ମନୋରଞ୍ଜନ କରିଥିଲେ । ପରେ ଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ଖର ମୁମ୍ବାଇରେ ନାଥଶ୍ୱର ଭବନ ନୃତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଏବଂ ନାଥଶ୍ୱର ନୃତ୍ୟ କଳା ମଣ୍ଡପ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ୧୯୭୫ରେ ଭାରତ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ଭାରତର ଚତୁର୍ଥ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ପୁରସ୍କାର ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ଦୀର୍ଘ ୯ ଘଣ୍ଟା ୨୦ ମିନିଟରେ ଦୀର୍ଘତମ କ୍ରମାଗତ କଥକ ନୃତ୍ୟ ପାଇଁ ସେ ଏକ ବିଶ୍ୱ ରେକର୍ଡ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ ।[୪] ସେ ବି.ଆର ଚୋପ୍ରାଙ୍କ ଫିଲ୍ମ ହମରାଜରେ ନା ଚାନ୍ଦ ଛୁପକେ ଜିୟୋ ଏବଂ ଅସିତ ସେନଙ୍କ ଫିଲ୍ମ ଅନ୍ନଦାତାରେ ଚମ୍ପାବତୀ ତୁ ଆଜାରେ ମାଷ୍ଟର ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଥର ସେ ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ନୃତ୍ୟ ସାଥୀ ମଧୁମତିଙ୍କ ସହ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ସେ ୧୯୮୫ରେ ଋଷି କପୁର ଏବଂ ରାଜେଶ ଖାନ୍ନାଙ୍କ ଅଭିନୀତ ଜମାନାରେ ଲାଟୁରାମ, ଗୁରୁଜୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । ପୌରାଣିକ ଟିଭି ଧାରାବାହିକ ମହାଭାରତରେ ସେ ଏକ ଛୋଟ ଭୂମିକାରେ ମଧ୍ୟ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।
ଜନ୍ମ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁ
ସମ୍ପାଦନାଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ୨୨ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୩୫ରେ କଲିକତାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୮ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୯୪ରେ ବମ୍ବେରେ ହୃଦଘାତରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ।[୫]
ଶୈଳୀ
ସମ୍ପାଦନାଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ କଥକ ବନାରସ ଘରାନା ଶୈଳୀର ଏକ ପ୍ରଦର୍ଶକ ଥିଲେ । ସେ ତାଙ୍କ ନୃତ୍ୟରେ କଥକଲି ଏବଂ ଭରତନାଟ୍ୟମର ଅନେକ ଉପାଦାନକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ।
ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନାଗୋପୀ କୃଷ୍ଣ ୧୯୬୪ ମସିହାରେ କଥକ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ସାବିତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ପୋଷ୍ୟ କନ୍ୟା ଶମ୍ପା ସୋନ୍ଥାଲିଆ ୧୯୮୦ରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେ ଜଣେ କୋରିଓଗ୍ରାଫର ତଥା ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଝଲକ ଦିଖ ଲାଜାର ପଞ୍ଚମ ତଥା ସପ୍ତମ ସିଜନରେ ବିଜେତା ଭାବରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିଲେ ଯେଉଁଠାରେ ସେ ଯଥାକ୍ରମେ ଅଭିନେତା ଗୁରୁମିତ ଚୌଧୁରୀ ଏବଂ ଆଶିଷ ଶର୍ମାଙ୍କ ସହ ଯୋଡି ହୋଇଥିଲେ ।[୬]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Banerji, Projesh (1986). Dance in thumri. Abhinav Publications. p. 91. ISBN 81-7017-212-8.
- ↑ "Film industry has lost its Kohinoor". Times of India. 18 February 1994.[permanent dead link]
- ↑ Long, Robert Emmet (1991). The films of Merchant Ivory. H.N. Abrams. p. 262. ISBN 0-8109-3618-6.
- ↑ Limca Book of Records. Bisleri Beverages Ltd. 2001.
- ↑ "Obituaries". Sruti (112). February 1994.
- ↑ Aastha Atray Banan (4 June 2011). "Goodbye Sheila, Munni and the deadly jhatkas". Tehelka Magazine. 8 (22). Archived from the original on 24 August 2011. Retrieved 25 July 2011.