ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ
ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ ବା ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ (ଏଆଇଏମ୍ଏଲ୍) ୧୯୦୬ ମସିହାରେ ଢାକାରେ ସ୍ଥାପିତ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଥିଲା । ଯେତେବେଳେ କିଛି ଜଣାଶୁଣା ମୁସଲମାନ ରାଜନେତା ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ମୁସଲମାନ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ଭାଇସରୟ ଲର୍ଡ ମିଣ୍ଟୋଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ ।[୫]
| ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଲିଗ | |
|---|---|
| Flag of Muslim League.svg | |
| ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା | ଖ୍ୱାଜା ସଲିମଉଲାହ |
| ପୀଠାସିନ ନେତା(ଗଣ) | ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନା ଆଗା ଖାଁ ୩ୟ ଏ କେ ଫଜଲଲ୍ ହକ୍ |
| ଗଠନ | 30 ଡିସେମ୍ବର 1906, ଢାକା, ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତ (ବର୍ତ୍ତମାନ ବଙ୍ଗଳାଦେଶରେ) |
| Dissolved | ୧୫ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୪୭[୧] |
| Succeeded by | ପାକିସ୍ତାନ ମୁସଲିମ ଲିଗ ଇଣ୍ଡିଆନ ୟୁନିଅନ ମୁସଲିମ ଲିଗ |
| ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ | ଲକ୍ଷ୍ନୋ |
| ମୁଖପତ୍ର (ଖବର କାଗଜ) | ଡନ |
| ଛାତ୍ର ଶାଖା | ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ ଛାତ୍ର ସଙ୍ଗଠନ(All India Muslim Students Federation, AIMSF) |
| ସଂସଦୀୟ ବିଭାଗ | ମୁସଲିମ ନ୍ୟାସନାଲ ଗାର୍ଡ[୨] |
| ବିଚାରଧାରା | ପାକିସ୍ତାନୀ ଜାତୀୟତା ମୁସଲିମ ଜାତୀୟତା ଇସଲାମର ଆଧୁନିକତା[୩] Conservativism Two-nation theory Separatism[୪] |
| ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥାନ | ଚରମପନ୍ଥୀ (right-wing) |
| Religion | ଇସଲାମ |
| ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅନୁବନ୍ଧନ | ଅଲ-ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ ଲିଗ (ଲଣ୍ଡନ ବିଭାଗ) |
| ନିର୍ବାଚନ ଚିହ୍ନ | |
Crescent and Star  | |
| ଦଳ ପତାକା | |
| Flag of Muslim League.svg | |
ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱର ଆବଶ୍ୟକତା କାରଣରୁ ଏହି ଦଳ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ବିଶେଷକରି ୧୯୦୫ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସଦ୍ୱାରା ପ୍ରାୟୋଜିତ ବଙ୍ଗ ବିଭାଜନକୁ ବ୍ୟାପକ ହିନ୍ଦୁ ବିରୋଧ ସମୟରେ ଏହି ଦଳ ସୃଷ୍ଟି ହେଇଥିଲା । ୧୯୦୬ ମସିହାରେ ଢାକାର ଇସ୍ରତ ମଞ୍ଜିଲ ପ୍ୟାଲେସରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ସର୍ବଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ୍ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ମିଳନୀର ବାର୍ଷିକ ବୈଠକରେ ଢାକାର ନବାବ ଖ୍ୱାଜା ସଲିମୁଲ୍ଲା ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ମୁସଲମାନଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥରକ୍ଷା ପାଇଁ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଗଠନ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତାବ ପଠାଇଥିଲେ । ଲାହୋରର ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ମୁସଲମାନ ନେତା ସାର୍ ମିଆଁ ମହମ୍ମଦ ସଫି ଏହି ରାଜନୈତିକ ଦଳର ନାମ 'ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍' ରଖିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଥିଲେ। ସମ୍ମିଳନୀରେ ସର୍ବସମ୍ମତିକ୍ରମେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବ ଗୃହୀତ ହେବା ପରେ ଢାକାରେ ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଗଠନ ହୋଇଥିଲା।[୬] ୧୯୩୭ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଏକ ଅଭିଜାତ୍ୟ ସଂଗଠନ ହୋଇ ରହିଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ନେତୃତ୍ୱ ମୁସଲମାନ ଜନତାଙ୍କୁ ଏକାଠି କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦଳକୁ ଏକ ଲୋକପ୍ରିୟ ସଂଗଠନରେ ପରିଣତ କରିଥିଲା ।[୭][୮]
୧୯୩୦ ଦଶକରେ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ଚାରିଟି ପ୍ରଦେଶକୁ ଏକାଠି କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅଲଗା ରାଷ୍ଟ୍ର-ରାଷ୍ଟ୍ର ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଦାର୍ଶନିକ ସାର୍ ମହମ୍ମଦ ଇକବାଲଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଦ୍ୱି-ରାଷ୍ଟ୍ର ସିଦ୍ଧାନ୍ତର ଯୁକ୍ତିକୁ ଆହୁରି ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ୧୮୮୮ ମସିହାରେ ମିରଟରେ ସୟଦ ଅହମ୍ମଦ ଖାଁଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ଧାରଣା ସହ ଏହା ସଂଯୁକ୍ତ, ଯିଏ କହିଥିଲେ,
"ଏହି ଲମ୍ବା ପ୍ରବଚନ ପରେ ମୁଁ ବୁଝାଇବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯେ ମୋ ଦେଶ - ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହି ଦେଶର ସମଗ୍ର ଜନତା - ରାଜନୈତିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ କେଉଁ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରିବା ଉଚିତ୍ । ମୁଁ ଭାରତର ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡିକର ନିୟମିତ କ୍ରମରେ ବିଚାର କରିବି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆପଣମାନେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବାର ପୂର୍ଣ୍ଣ ସୁଯୋଗ ପାଇପାରିବେ । ପ୍ରଥମଟି ହେଉଛି - ଭାରତର ପ୍ରଶାସନ ଓ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ କାହା ହାତରେ ରହିବ? ଏବେ ଧରାନ୍ତୁ ଯେ ସମସ୍ତ ଇଂରେଜ ଓ ସମଗ୍ର ଇଂରେଜ ସେନା ଭାରତ ଛାଡି ନିଜର ସମସ୍ତ ତୋପ, ସେମାନଙ୍କର ଚମତ୍କାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ସବୁକିଛି ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଯିବେ, ତେବେ ଭାରତର ଶାସକ କିଏ ହେବ? ଏହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମହୋମେଦାନ ଓ ହିନ୍ଦୁମାନେ ଗୋଟିଏ ସିଂହାସନରେ ବସି କ୍ଷମତାରେ ସମାନ ରହିପାରିବେ କି? ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ନୁହେଁ । ଏହା ଜରୁରୀ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଅନ୍ୟକୁ ଜିତି ତଳକୁ ଠେଲି ଦିଅନ୍ତୁ । ଦୁହେଁ ସମାନ ରହିପାରିବେ ବୋଲି ଆଶା କରିବା ହେଉଛି ଅସମ୍ଭବ ଓ ଅକଳ୍ପନୀୟକୁ ଇଚ୍ଛା କରିବା।"[୯]
ଯେତେବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଭାରତୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତକୁ ଏକତରଫା ଭାବେ ସାମିଲ କରିବା ବିରୋଧରେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିବାଦ କରିଥିଲା, ସେତେବେଳେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା । ୧୯୪୦ ଦଶକରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଏକ ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା, ଧାର୍ମିକ ଭିତ୍ତିରେ ଭାରତର ବିଭାଜନ ଏବଂ ୧୯୪୭ରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏକ ମୁସଲମାନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାବରେ ଗଠନ କରିବା ପଛରେ ଏକ ପ୍ରେରକ ଶକ୍ତି ପାଲଟିଥିଲା ।[୧୦]
ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପରେ ଅଖିଳ ଭାରତୀୟ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗକୁ ଭାରତରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଭାଙ୍ଗି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ପାକିସ୍ତାନ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ଏହି ଲିଗର ସ୍ଥାନ ନେଇଥିଲା, ଯାହା ଶେଷରେ ଅନେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଅନ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ଦଳରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲେ, ତାହା ମଧ୍ୟ କେବଳ ଭାରତର କେରଳ ରାଜ୍ୟରେ । ବାଂଲାଦେଶରେ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାର ଆକାର ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା, ଯାହା ରାଜନୈତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାକୁ ନଗଣ୍ୟ କରିଦେଇଥିଲା । ଭାରତରେ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ୟୁନିୟନ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ନାମକ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ସ୍ବାଧୀନ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ସଂସଦରେ ଉପସ୍ଥିତି ରହିଛି।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ The Muslim League: a progress report. www.himalmag.com. 1 February 1998.
- ↑ Sajjad, Mohammad (2014). Muslim Politics in Bihar: Changing Contours (in ଇଂରାଜୀ). Routledge. ISBN 9781317559818.
- ↑ "Atheist Fundamentalists". The Times of India.
- ↑ Keen, Shirin (1998). "Partition of India" (in ଇଂରାଜୀ). Emory University. Retrieved 9 February 2019.
- ↑ "Establishment of All India Muslim League". Story of Pakistan. June 2003. p. 1. Retrieved 14 February 2014.
- ↑ "Muslim League - Banglapedia".
- ↑ Rizvi, H. (2000). Military, State and Society in Pakistan. Palgrave Macmillan UK. pp. 69–. ISBN 978-0-230-59904-8.
The Muslim League maintained an elitist character until 1937 when its leadership began to engage in popular mobilisation. It functioned as a mass and popular party for 7-8 years after the Congress provincial ministries resigned in 1939, more so, after the passage of the Lahore Resolution in March 1940.
- ↑ Keay, John (2000). India: A History. Atlantic Monthly Press. p. 468. ISBN 978-0-8021-3797-5.
Heavily supported by mainly landed and commercial Muslim interests ... they duly consummated this distrust [of Congress] by forming the All India Muslim League.
- ↑ "Sir Sayyid Ahmad Khan's speech at Meerut, 16 March 1888". www.columbia.edu. Retrieved 2020-07-24.
- ↑ Jalal, Ayesha (1994). The Sole Spokesman: Jinnah, the Muslim League, and the Demand for Pakistan. Cambridge University Press. p. 4. ISBN 978-0-521-45850-4.
In 1940, ... [the A.I.M.L.] formally demanded independent Muslim states, repudiating the minority status which separate representation necessarily entailed, and instead asserted that Muslims were a nation ... The claim was built upon the demand for 'Pakistan'. But from first to last, Jinnah avoided giving the demand a precise definition.