ମନମୋହନ ସିଂହ
ମନମୋହନ ସିଂହ (ପଞ୍ଜାବୀ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ; ଜନ୍ମ : ୨୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୨), ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଓ ୨୦୦୪-୨୦୧୪ ଯାଏଁ ଭାରତର ୧୪ତମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ। ସିଂହ ଭାରତରର ପ୍ରଥମ ସିଖ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ନେହେରୁଙ୍କ ପରେ ନିଜର ୫ବର୍ଷ କାର୍ଯକାଳ ଶେଷ କରି ପୁନରବାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ।
ଗାହ (ବର୍ତ୍ତମାନର ପାକିସ୍ତାନ ରେ)ରେ ଜନ୍ମିତ ସିଂହ ଓ ତାଙ୍କ ପରିବାର ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଦେଶ ବିଭାଜନ ସମୟରେ ଭାରତ ଆସିଥିଲେ। ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଡକ୍ଟରେଟ (PhD) ପ୍ରାପ୍ତ କରି , ୧୯୬୬-୬୯ ଯାଏଁ ଜାତିସଂଘରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ଲଲିତ ନାରାୟଣ ମିଶ୍ରଙ୍କ ବିଦେଶ ବ୍ୟାପାର ମନ୍ତ୍ରାଳୟରେ ମୁଖ୍ୟ ପରାମର୍ଶଦାତା ହୋଇ ସେ ନିଜର ବ୍ୟୁରୋକ୍ରାଟିକ କ୍ୟାରିୟର ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ୨୯୭୦ ଓ ୮୦ ଦଶକରେ ସିଂହ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ବହୁତ ମୁଖ୍ୟ ପଦରେ ଥିଲେ, ଯେମିତି ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥ ପରାମର୍ଶଦାତା (୧୯୭୨-୭୬) , ରିଜର୍ବ ବ୍ୟାଙ୍କ ଗଭର୍ଣ୍ଣର (୧୯୮୨-୮୫) ଓ ଯୋଜନା ଆୟୋଗ ମୁଖ୍ୟ (୧୯୮୫-୮୭)।
୧୯୯୧ ମସିହାରେ ଭାରତ ଆର୍ଥିକ ସଂକଟରେ ଥିବା ସମୟରେ ଦେଶ ନବନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ନରସିଂହ ରାଓ ଆଶ୍ଚର୍ଯରୁପେ ମନମୋହନ ସିଂହଙ୍କୁ ନିଜ କ୍ୟାବିନେଟରେ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ବନାଇଥିଲେ। କିଛି ବର୍ଷ ଯାଏ , ଏକ କଡା ବିରୋଧ କ୍ରମେ ସେ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଭାରତର ଅର୍ଥ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ଢାଞ୍ଛାଗତ ସୁଧାର ପାଇଁ କଡା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିଥିଲେ। ଏହି ଉପାୟ କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପରେ ଥିବା ସଂକଟକୁ ଟାଳିବାରେ ସେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଏବଂ ନିଜକୁ ବିଶ୍ୱ ଦରବାରରେ ଏକ ମହାନ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ପ୍ରୟୋଜିତ କରିଥିଲେ। ଅବିଲଂବି କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ୧୯୯୬ ମସିହା ନିର୍ବାଚନ ଖରାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଦେଖାଇଥିଲା , ଏହା ପରେ ସିଂହକୁ ୧୯୯୮-୨୦୦୪ ଯାଏଁ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟିରୁ ରାଜ୍ୟ ସଭାରେ ବିପକ୍ଷ ଦଳର ମୁଖ୍ୟ ହିସାବରେ ଦାୟିତ୍ୟ ପାଳନ କରିଥିଲେ। ୨୦୦୦୪ ମସିହାରେ କଂଗ୍ରେସ ଅଧିନତ୍ୱ ଉପା ସରକାରରେ ସୋନିଆ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅନୈଚ୍ଛୁକ ହେବା ହେତୁ , ସିଂହଙ୍କୁ ଭାରତର ତ୍ରୟୋଦଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ। ସତ୍ତାରେ ଆସିଲା ପରେ, ସିଂହ ନେତୃତ୍ୟ ଉପା ୧ ଗ୍ରାମିଣ ସ୍ୱାସ୍ଥ ମିଶନ, ସୂଚନା ଅଧିକାର ଆଇନ, ବିଶିଷ୍ଟ ପରିଚୟ ପତ୍ର (ଆଧାର କାର୍ଡ), ରୋଜଗାର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଆକ୍ଟ ସହ ବହୁତ ଉନ୍ନତି ମୁଳକ ପରିଯୋଜନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଭାରତର ଅର୍ଥବ୍ୟବସ୍ଥା ଉପା ୧ ସମୟରେ ବହୁତ ଅଗ୍ରଗତି କରିଥିଲା। ୨୦୦୯ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନରେ ଏକ ବିଶାଳ ଜନାଦେଶ ସହିତ ଉପା ୨ ସରକାର ଗଠନ ହେଇଥିଲା, ଏବଂ ସିଂହ ପୁନର୍ବାର ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହୋଇଥିଲେ। ସିଂହ ୨୦୧୪ର ନିର୍ବାଚନ ଲଢିନଥିଲେ। ଅତି ଛୋଟ ବୟସରେ ସିଂହ ନିଜ ମାଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ ନିଜ ଜେଜେମାଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିପାଳିତ ହୋଇଥିଲେ।
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା
ସମ୍ପାଦନାସିଂହ ୨୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୨ ମସିହାରେ ପିତା ଗୁରମୁଖ ସିଂହ ଓ ମାତା ଅମ୍ରିତ କୋରଙ୍କଠାରୁ ଗାହ, ପଞ୍ଜାବରେ ଏକ ସିଖ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ।
ଭାରତର ବିଭାଜନ ପରେ ସିଂହ ତାଙ୍କ ପରିବାର ସହ ଅମ୍ରିତସର ପଳାଇଯାଇଥିଲେ । ସେଠାରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ କଲେଜରେ ନିଜର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ପରେ ସେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ସ୍ଥିତ ପଞ୍ଜାବ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଯୋଗଦେଇ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ସ୍ନାତକ ଓ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଡିଗ୍ରି ୧୯୫୨ ଓ ୧୯୫୪ରେ ପାଇଥିଲେ । ସେ ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ରରେ ଟ୍ରିପୋସ କେମ୍ବ୍ରିଜ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲେ ସେହି ସମରେ ସିଂହ ସେଣ୍ଟ ଜର୍ଜ କଲେଜର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
କେମ୍ବ୍ରିଜରେ କାର୍ୟକାଳ ଶେଷ କରି ସେ ପଞ୍ଜାବ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଶିକ୍ଷକ ଭାବେ ଯୋଗ ଦେଲେ ।
୧୯୬୦ ମସିହାରେ ସିଂହ ଅକ୍ସଫୋର୍ଡ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରେ D.Phil କରିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ନୁଫିଲ୍ଡ କଲେଜର ସଦସ୍ୟ ଥିଲେ ।
ରାଜନୀତିକ ଜୀବନୀ
ସମ୍ପାଦନା୧୯୯୧ ମସିହାରେ ସେତେବେଳର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରସିଂହ ରାଓ ସିଂହଙ୍କୁ ନିଜ କ୍ୟାବିନେଟରେ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ କରିଥିଲେ ।
ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ବାଦିକ ମାର୍କ ଟୁଲିଙ୍କ ସହିତ ୨୦୦୫ର ଏକ ସାକ୍ଷାତକାରରେ ସିଂହ ତାଙ୍କ ରାଜନୀତି ଜୀବନୀ ବିଷୟରେ କହିଥିଲେ:
"ଯେଉଁ ଦିନ ରାଓ ନିଜ କ୍ୟାବିନେଟ ଗଠନ କରୁଥିଲେ, ସେ ନିଜ ପ୍ରମୁଖ ସଚିବଙ୍କୁ ମୋ ନିକଟକୁ ପଠାଇଥିଲେ କହିବା ପାଇଁ କି , 'ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ତୁମକୁ ନିଜର କ୍ୟାବିନେଟରେ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ କରିବା ପାଇଁ'.ମୁଁ ଏହାକୁ ଗମ୍ଭିର ରୂପେ ନେଇନଥିଲି। ପରଦିନ ସକାଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ରାଗିକି ମତେ ଖୋଜିଲେ ,ମୁଁ ସଜ ହୋଇ ସପଥ ନେବା ପାଇଁ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନରେ ପହଞ୍ଛି ଗଲି। ଏଠୁ ମୋର ରାଜନୀତି ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।"
ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ
ସମ୍ପାଦନା
୨୦୦୪ ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ପରେ ବିଜେପି ନେତୃତ୍ୱ ଏନ.ଡି.ଏ ସରକାର ଭଙ୍ଗ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ଉପା ସରକାର ଗଠନ କରିଥିଲା ।
ଡିଗ୍ରୀ ଓ ପଦବୀ
ସମ୍ପାଦନା- BA (Hons) in Economics 1952; MA First Class in Economics, 1954 Panjab University, Chandigarh (then in Hoshiarpur, Punjab), India
- Honours degree in Economics, University of Cambridge – St John's College (1957)
- Senior Lecturer, Economics (1957–1959)
- Reader (1959–1963)
- Professor (1963–1965)
- Professor of International Trade (1969–1971)
- DPhil in Economics, University of Oxford – Nuffield College (1962)
- Delhi School of Economics, University of Delhi
- Honorary Professor (1966)
- Chief, Financing for Trade Section, UNCTAD, United Nations Secretariat, Manhattan, New York
- 1966 : Economic Affairs Officer 1966
- Economic Advisor, Ministry of Foreign Trade, India (1971–1972)
- Chief Economic Advisor, Ministry of Finance, India, (1972–1976)
- Honorary Professor, Jawaharlal Nehru University, New Delhi (1976)
- Director, Reserve Bank of India (1976–1980)
- Director, Industrial Development Bank of India (1976–1980)
- Secretary, Ministry of Finance (Department of Economic Affairs), Government of India, (1977–1980)
- Governor, Reserve Bank of India (1982–1985)
- Deputy chairman, Planning Commission of India, (1985–1987)
- Secretary General, South Commission, Geneva (1987–1990)
- Advisor to Prime Minister of India on Economic Affairs (1990–1991)
- Chairman, University Grants Commission (15 March 1991 – 20 June 1991)[୩]
- Finance Minister of India, (21 June 1991 – 15 May 1996)
- Leader of the Opposition in the Rajya Sabha (1998–2004)
- Prime Minister of India (22 May 2004 – 26 May 2014)
ପୁରସ୍କାର, ସମ୍ମାନ ଓ ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୀକୃତି
ସମ୍ପାଦନା| ବର୍ଷ | ପୁରସ୍କାର ନାମ ଓ ସମ୍ମାନ | ସଂଗଠନ |
|---|---|---|
| ୨୦୧୪ | Grand Cordon of the Order of the Paulownia Flowers[୪] | Government of Japan |
| 2010 | World Statesman Award[୫] | Appeal of Conscience Foundation |
| 2005 | Top 100 Influential People in the World[୬] | Time |
| 2002 | Outstanding Parliamentarian Award[୭] | Indian Parliamentary Group |
| 2000 | Annasaheb Chirmule Award[୮] | Annasaheb Chirmule Trust |
| 1999 | H.H. Kanchi Sri Paramacharya Award for Excellence[୮] | Shri R. Venkataraman, The Centenarian Trust |
| 1999 | Fellow of the National Academy of Agricultural Sciences, New Delhi[୮] | National Academy of Agricultural Sciences |
| 1997 | Lokmanya Tilak Award[୮] | Tilak Smarak Trust, Pune |
| 1997 | Justice K.S. Hegde Foundation Award[୮] | Justice K.S. Hegde Foundation |
| 1997 | Nikkei Asia prize for Regional Growth[୮] | Nihon Keizai Shimbun Inc. |
| 1996 | Honorary Professorship[୮] | Delhi School of Economics, University of Delhi, Delhi |
| 1995 | Jawaharlal Nehru Birth Centenary Award (1994–95)[୮] | Indian Science Congress Association |
| 1994 | Finance Minister of the Year[୮] | Asiamoney |
| 1994 | Jawaharlal Nehru Birth Centenary Award (1994–95)[୮] | Indian Science Congress Association. |
| 1994 | Elected Distinguished Fellow of the London School of Economics[୮] | London School of Economics, Centre for Asia Economy, Politics and Society |
| 1994 | Elected Honorary Fellow, Nuffield College[୮] | Nuffield College, University of Oxford, Oxford, UK |
| 1994 | Elected Distinguished Fellow of the London School of Economics[୮] | London School of Economics, Centre for Asia Economy, Politics and Society |
| 1994 | Elected Honorary Fellow of the All India Management Association[୮] | All India Management Association |
| 1993 | Finance Minister of the Year[୮] | Euromoney |
| 1993 | Finance Minister of the Year[୮] | Asiamoney |
| 1987 | Padma Vibhushan[୮] | President of India |
| 1986 | Elected National Fellow, National Institute of Education[୮] | National Institute of Education |
| 1985 | Elected President of the Indian Economic Association[୮] | Indian Economic Association |
| 1982 | Elected Honorary Fellow, St. John's College[୮] | St John's College, Cambridge |
| 1982 | Elected Honorary Fellow, Indian Institute of Bankers[୮] | Indian Institute of Bankers |
| 1976 | Honorary Professorship[୮] | Jawaharlal Nehru University, New Delhi |
| 1957 | Elected Wrenbury Scholar[୮] | University of Cambridge, UK |
| 1956 | Adam Smith Prize[୮] | University of Cambridge, UK |
| 1955 | Wright Prize for Distinguished Performance[୮] | St. John's College, Cambridge, UK |
| 1954 | Uttar Chand Kapur Medal, for standing first in M.A. (Economics)[୮] | Panjab University, Chandigarh{Was then in Hoshiarpur,Punjab} |
| 1952 | University Medal for standing first in B.A. (Honors Economics)[୮] | Panjab University, Chandigarh |
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Hindus Contribution Towards Making Of Pakistan 22 May 2010 Retrieved 28 January 2011
- ↑ Watson, Paul (24 May 2004). "Economist chosen to become next prime minister of India". The Seattle Times. Retrieved 11 December 2008.
- ↑ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>ଚିହ୍ନ;dr mmsନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ PTI (3 November 2014). "Manmohan Singh chosen for Japan national award". The Hindu. Retrieved 3 November 2014.
- ↑ PTI (23 September 2010). "Manmohan Singh honoured with 2010 World Statesman Award". Hindustan Times. Archived from the original on 9 May 2013. Retrieved 27 March 2012.
- ↑ Sen, Amartya (18 April 2005). "Manmohan Singh: The 2005 TIME 100". Time. Archived from the original on 7 March 2012. Retrieved 27 March 2012.
- ↑ "Indian Parliamentary Group". p. 1. Retrieved 13 June 2013.
- ↑ ୮.୦୦ ୮.୦୧ ୮.୦୨ ୮.୦୩ ୮.୦୪ ୮.୦୫ ୮.୦୬ ୮.୦୭ ୮.୦୮ ୮.୦୯ ୮.୧୦ ୮.୧୧ ୮.୧୨ ୮.୧୩ ୮.୧୪ ୮.୧୫ ୮.୧୬ ୮.୧୭ ୮.୧୮ ୮.୧୯ ୮.୨୦ ୮.୨୧ ୮.୨୨ ୮.୨୩ ୮.୨୪ ୮.୨୫ ୮.୨୬ "Curriculum Vitae of Prime Minister of India". CSIR. Retrieved 13 June 2013.
 | ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଆପଣ ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଉଇକିପିଡ଼ିଆକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିପାରିବେ । |