ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି
ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Chestnut-tailed Starling ବା Grey-headed Myna, ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Sturnia malabarica[୨][୩]) ବଣି ଜାତୀୟ ଷ୍ଟାର୍ଲିଂ ପକ୍ଷୀ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ । ଏମାନେ କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ମୂଳ ନିବାସୀ କିମ୍ବା କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ଆଂଶିକ ପ୍ରବାସୀ ଭାବରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ଭାରତ ଓ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଜଙ୍ଗଲ ପରିବାସରେ ଏମାନେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରଜାତିର ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ମାଲାବାର ଅଞ୍ଚଳରେ ପରିଲକ୍ଷିତ ଉପପ୍ରଜାତି ଅନୁସାରେ ରଖାଯାଇଛି । ଶୀତଋତୁରେ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ଭାରତୀୟ ଉପଦ୍ୱୀପ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରବାସ କରିବାକୁ ଆସିଥାନ୍ତି । ମାଲାବାର ଅଞ୍ଚଳରେ ଧଳା ମୁଣ୍ଡ ଥିବା ମାଲାବାର ବଣି (Sturnia blythii) ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ପରି ଦେଖିବାକୁ କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ଏକ ଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛନ୍ତି ।
| ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି | |
|---|---|
| |
| ବଙ୍ଗଳାଦେଶର ସାତଚଡ଼ି ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ଏକ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ପକ୍ଷୀ | |
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ 
| |
| ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: | ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ବାଇଲାଟେରିଆ |
| ପର୍ବ: | କୋର୍ଡାଟା |
| ଶ୍ରେଣୀ: | ଏଭସ |
| Order: | Passeriformes |
| Family: | Sturnidae |
| Genus: | Sturnia |
| ଜାତି: | S. malabarica |
| ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ | |
| Sturnia malabarica (ୟୋହାନ୍ ଫ୍ରିଏଡ୍ରାଇଖ୍ ମେଲିନ୍, ୧୭୮୯)
| |
| |
| ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିର ଆନୁମାନିକ ଭୌଗୋଳିକ ବ୍ୟାପ୍ତି | |
| Synonyms | |
|
ଟେମିନୁକସ୍ ମାଲାବ୍ରିକସ୍ (Temenuchus malabaricus) | |
ବର୍ଗୀକରଣ ଓ ଭୌଗୋଳିକ ବିତରଣ
ସମ୍ପାଦନାବଂଶ ନିରୂପଣଗତ ତଥ୍ୟର ଅଭାବରେ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିକୁ ଅତୀତରେ ଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣିଆ, ଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣସ୍ ଓ ଟେମିନୁକସ୍ ପ୍ରଭୃତି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିରେ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।[୩] କିନ୍ତୁ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳର ଗବେଷଣାକୁ ଭିତ୍ତି କରି ଏମାନଙ୍କୁ ଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣିଆ ପ୍ରଜାତିରେ ପରିଗଣନା କରିବା ସଠିକ ବୋଲି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଗଲା ।[୨]
ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିର ଦୁଇଟି ଉପପ୍ରଜାତି ଅଛନ୍ତି । ସେମାନେ ହେଲେ :
- ମାଲାବ୍ରିକା ଉପପ୍ରଜାତି (S. m. malabarica): ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଭାରତ, ନେପାଳ, ଭୁଟାନ, ବଙ୍ଗଳାଦେଶ ଓ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ବ୍ରହ୍ମଦେଶରେ ଏହି ଉପପ୍ରଜାତି ବ୍ୟାପ୍ତ ।
- ନେମୋରିକୋଲା ଉପପ୍ରଜାତି (S. m. nemoricola): ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ, ତାଇୱାନ, ବ୍ରହ୍ମଦେଶ, ଥାଇଲ୍ୟାଣ୍ଡ, ଲାଓସ, ଭିଏତନାମ ଓ କାମ୍ବୋଡିଆରେ ଏହି ଉପପ୍ରଜାତି ବ୍ୟାପ୍ତ ।
ଉଭୟ ଉପପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପ୍ରବାସ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଜଣାନାହିଁ । ମାଲାବ୍ରିକା ଉପପ୍ରଜାତି ପାକିସ୍ତାନ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାଇଛି ।
ବ୍ଲାଇଥି (blythii) ବର୍ଗର ପକ୍ଷୀଙ୍କୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଜାତିର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯାଉଛି । ମାଲାବାର୍ ଧଳାମୁଣ୍ଡି ବଣିକୁ (ଷ୍ଟର୍ଣ୍ଣିଆ ବ୍ଲାଇଥି-Sturnia blythii) ଏବେ ଆଉ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ପ୍ରଜାତିର ଏକ ଉପପ୍ରଜାତି ଭାବେ ଅଭିହିତ କରାଯାଉନାହିଁ । କାରଣ ପ୍ରଜନନ ଋତୁ ନଥିବା ସମୟରେ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିମାନେ ମାଲାବାର ବଣିମାନଙ୍କ ଅଞ୍ଚଳକୁ କେବଳ ପ୍ରବାସୀ ଭାବେ ଆସିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଏହି ଦୁଇ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମିଳନ ମଧ୍ୟ ହୁଏନାହିଁ । କିନ୍ତୁ ଏକ ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଜଣା ପଡ଼ିଥିଲା ଯେ ମାଲାବାର ବଣି ଓ ଉତ୍ତର ଭାରତୀୟ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି କିମ୍ବା ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜିନ୍ଗତ ପାର୍ଥକ୍ୟର ମାନ ପ୍ରାୟ ୦.୨%ରୁ ୦.୮% ମାତ୍ର ।[୨]
ବିବରଣୀ
ସମ୍ପାଦନାଏକ ପରିଣତ ବୟସ୍କ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୨୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର୍ (୭.୯ ଇଞ୍ଚ୍) । ଏମାନଙ୍କ ଶରୀରର ଉପର ପାର୍ଶ୍ୱ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର ଓ ଡେଣାର ପର କଳା ରଙ୍ଗର । କିନ୍ତୁ ଉପପ୍ରଜାତି ଅନୁସାରେ ଶରୀରର ଅନ୍ୟ ଅଂଶର ରଙ୍ଗ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ । ମାଲାବ୍ରିକା ଉପପ୍ରଜାତିର ଶରୀରର ନିମ୍ନାଂଶ ଓ ଲାଞ୍ଜର ତଳପଟଟି ଲାଲମିଶା ମାଟିଆ ବା ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥିବା ବେଳେ ନେମୋରିକୋଲା ଉପପ୍ରଜାତିର ନିମ୍ନାଂଶ ଧଳା ମିଶ୍ରିତ ମାଟିଆ ରଙ୍ଗର । ଉଭୟ ଉପପ୍ରଜାତିଙ୍କ ମୁଣ୍ଡ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର । ଏମାନଙ୍କ ଥଣ୍ଟ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଯାହାର ମୂଳ ଫିକା ନୀଳ ବର୍ଣ୍ଣବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ ଆଖି ଡୋଳା ଚାରିପଟ ଧଳା ରଙ୍ଗର । ଉଭୟ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀ ଦେଖିବାକୁ ଏକାପରି । କିନ୍ତୁ ତରୁଣ ବୟସର ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ଶରୀରର ନିମ୍ନାଂଶ ଧଳା ଓ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲାଞ୍ଜ ପରିବର୍ତ୍ତେ କେବଳ ଲାଞ୍ଜର ପରର ଅଗଟି ମାଟିଆ ରଙ୍ଗର ।
ପରିସ୍ଥିତିକ ବ୍ୟବହାର
ସମ୍ପାଦନାପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣିର ବସା ବୃକ୍ଷମୟ ଖୋଲା ଅଞ୍ଚଳ ବା କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ଏକ କୋରଡ଼ ବା ଗର୍ତ୍ତରେ ନିଜର ବସା ବାନ୍ଧିଥାଏ । ମାଈମାନେ ୩-୫ଟି ଅଣ୍ଡା ଦେଇଥାନ୍ତି ।
ଅନ୍ୟ ବଣି ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପରି ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ସର୍ବଭକ୍ଷୀ । ଏମାନେ କୀଟପତଙ୍ଗ, ଗଛର ଫଳ ଓ ଫୁଲର ମହୁ ଇତ୍ୟାଦି ଆହରଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ପାଖାପାଖି ବିନ୍ୟାସରେ ଦଳବଦ୍ଧ ହୋଇ ଉଡ଼ିଥାନ୍ତି ଓ ସମସ୍ତେ ମିଳିତ ଭାବେ ଏକା ସାଙ୍ଗରେ ଦିଗ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଉଡ଼ିପାରନ୍ତି ।
ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନାଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା-
ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଶିମିଳି ଫୁଲରୁ ମହୁ ଖାଉଥିବା ଏକ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି -
ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ଯୁଗଳ -
ଭାରତର ଦାଣ୍ଡେଲିରେ ଏକ ବ୍ଲାଇଥ୍ସ ଷ୍ଟାର୍ଲିଂ ପକ୍ଷୀ -
ଛୁଆଙ୍କ ଖାଇବା ପାଇଁ କୀଟ ଧରି ଆସିଥିବା ମାଈ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି -
ଡାକ ପକାଉଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଏକ ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି -
ହଂକଂ ଅଞ୍ଚଳର ନେମୋରିକୋଲା ପାଉଁଶମୁଣ୍ଡି ବଣି ଉପପ୍ରଜାତି
_Photograph_by_Shantanu_Kuveskar.jpg)
.jpg)
.jpg)
ଟୀକା
ସମ୍ପାଦନା- ↑ BirdLife International (2004). "Sturnus malabaricus". Retrieved 12 May 2006.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help); Invalid|ref=harv(help) - ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ Zuccon, D., Pasquet, E. & Ericson, P. G. P. (2008). Phylogenetic relationships among Palearctic–Oriental starlings and mynas (genera Sturnus and Acridotheres : Sturnidae). Zoologica Scripta, 37:469–481 PDF Archived 2016-04-12 at the Wayback Machine.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ Lovette, I.; McCleery, B.; Talaba, A.; Rubenstein, D. (2008). "A complete species-level molecular phylogeny for the "Eurasian" starlings (Sturnidae: Sturnus, Acridotheres, and allies): Recent diversification in a highly social and dispersive avian group" (PDF). Molecular Phylogenetics & Evolution. 47 (1): 251–260. doi:10.1016/j.ympev.2008.01.020. PMID 18321732. Archived from the original (PDF) on February 5, 2009.
{{cite journal}}: Unknown parameter|last-author-amp=ignored (|name-list-style=suggested) (help)
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- Grimmett, Richard; Inskipp, Carol, Inskipp, Tim & Byers, Clive (1999): Birds of India, Pakistan, Nepal, Bangladesh, Bhutan, Sri Lanka, and the Maldives. Princeton University Press, Princeton, N.J.. ISBN 0-691-04910-6
- Rasmussen, Pamela C. & Anderton John C. (2005): Birds of South Asia: The Ripley Guide. Smithsonian Institution and Lynx Edicions. ISBN 84-87334-67-9
- Zuccon D, Cibois A, Pasquet E, Ericson PG. (2006) Nuclear and mitochondrial sequence data reveal the major lineages of starlings, mynas and related taxa. Mol Phylogenet Evol. 41(2):333-44.
