ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ
ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ବା ପନ୍ନା ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶର ପନ୍ନା ଓ ଛତରପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଭାରତର ଏକ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ । ଏହାର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପ୍ରାୟ ୫୪୨.୬୭ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର୍ । ୧୯୯୪ ମସିହାରେ ଏହାକୁ ଭାରତର ୨୨ତମ ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଗଲା । ଏହା ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶର ପଞ୍ଚମ ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ।[୧]
| ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ | |
|---|---|
| ପନ୍ନା ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ | |
IUCN Category II (National Park) | |
 ପନ୍ନା ଜଙ୍ଗଲରେ ଏକ ବାଘୁଣୀ ଓ ତା’ର ଦୁଇ ଛୁଆ ଗାଡ଼ି ସିବା କଚ୍ଚା ସଡ଼କ ଉପରେ ଶୋଇ ରହିଛନ୍ତି | |
  | |
| ଅବସ୍ଥାନ | ପନ୍ନା ଜିଲ୍ଲା ଓ ଛତରପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ବ୍ୟାପ୍ତ, ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ, ଭାରତ |
| ପାଖ ସହର | ପନ୍ନା, ଖଜୁରାହୋ (୨୫ କିଲୋମିଟର୍) |
| ଦିଗବାରେଣି | 24°43′49.6″N 80°0′38.8″E / 24.730444°N 80.010778°E |
| କ୍ଷେତ୍ରଫଳ | ୫୪୨.୬୭ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର୍ |
| ସ୍ଥାପିତ | ୧୯୮୧ |
| ପରିଚାଳନା | ଭାରତ ସରକାର, ପରିବେଶ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରାଳୟ, ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ, ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର |
୨୦୦୭ ମସିହାରେ ଭାରତର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପନ୍ନା ଅଭୟାରଣ୍ୟକୁ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପରିଚାଳିତ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଭାବେ ପୁରସ୍କୃତ କରିଥିଲେ ।[୧] ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ୨୦୦୯ ମସିହା ବେଳକୁ ଅବୈଧ ଶିକାର ଯୋଗୁଁ ପନ୍ନାରୁ ବାଘ ବଂଶ ମୂଳପୋଛ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏସବୁ ଅବୈଧ ଶିକାର ବନ ବିଭାଗର କିଛି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ସହଯୋଗରେ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।[୨] ୨୦୧୧ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୨୫ ତାରିଖରେ ପନ୍ନାକୁ ଏକ ଜୈବଗୋଲକ ଅଭୟାରଣ୍ୟର (Biosphere Reserve) ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲା ।
ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜୀବଜଗତ
ସମ୍ପାଦନା
ଉତ୍ତର ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶର ବିଖଣ୍ଡିତ ଓ କ୍ଷୟପ୍ରାପ୍ତ ଜଙ୍ଗଲ ମଧ୍ୟରେ କେବଳ ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଓ ଏହାକୁ ଘେରି ରହିଥିବା ଉତ୍ତର ଓ ଦକ୍ଷିଣ ପନ୍ନା ଅଞ୍ଚଳର ଜଙ୍ଗଲ ହିଁ ଏକମାତ୍ର ଅବଶିଷ୍ଟ ବଡ଼ ଜଙ୍ଗଲ । ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର କେପ୍ କୋମୋରିନ୍ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଓ ଉପ-କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶୁଷ୍କ ଓ ଓସାରିଆ ପତ୍ରବିଶିଷ୍ଟ ଜଙ୍ଗଲ ଏବଂ ଉତ୍ତର ଗାଙ୍ଗେୟ ସମତଳ ଭୂମିର ଆର୍ଦ୍ର ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ ଜଙ୍ଗଲ ପନ୍ନାଠାରେ ମିଳିତ ହେଇଛନ୍ତି ।
ପନ୍ନା ଜଙ୍ଗଲ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଭାରତର ପ୍ରାକୃତିକ ଶାଗୁଆନ ଜଙ୍ଗଲର ଉତ୍ତରତମ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ କର୍ଧାଇ (Anogeissus pendula) ଜଙ୍ଗଲର ପୂର୍ବତମ ସୀମା ।
କେନ୍ ନଦୀ ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ପ୍ରାୟ ୭୨ କିଲୋମିଟର୍ ବହିଯାଇଛି । କେନ୍ ଥଣ୍ଟିଆ କୁମ୍ଭୀର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଓ ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନକୁ ମିଶାଇ ପ୍ରାୟ ୪୦୬ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର୍ ଅଞ୍ଚଳ କେନ୍ ନଦୀ ଅବବାହିକାରେ ରହିଛି ।[୧]
ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନାପନ୍ନାରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ବନ୍ୟଜନ୍ତୁମାନେ ହେଲେ : ମହାବଳ ବାଘ, କଲରାପତରିଆ ବାଘ, ଚିତଲ୍ ହରିଣ, ଚିଂକାରା ହରିଣ, ନୀଳଗାଈ, ସମ୍ବର, ଭାଲୁ ଇତ୍ୟାଦି । ୨୦୦ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ଏହି ଜଙ୍ଗଲରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଚିଲ, ଶାଗୁଣା, ଶୁଆ, ବତକ ଇତ୍ୟାଦି ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ।
ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନାପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ୧୯୯୪/୯୫ ମସିହାରେ ଭାରତର ଏକ ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟ ଭାବେ ପରିଚିତ ହେଲା ଏବଂ ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧୀନରେ ରହିଲା ।[୩][୪] ପନ୍ନାରେ ବାଘ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଉଥିବା ବିଷୟ ବହୁବାର କୁହାଯାଇଥିଲା ।[୫][୬][୭] ୨୦୦୯ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ବାନ୍ଧବଗଡ଼ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଓ କାହ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରୁ ଦୁଇଟି ବାଘୁଣୀଙ୍କୁ ଅଣାଯାଇ ପନ୍ନାରେ ଛଡ଼ାଗଲା । କିନ୍ତୁ ସେବେଯାଏ ପନ୍ନାର ଶେଷ ଅଣ୍ଡିରା ମହାବଳ ବାଘ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲା ।[୮] ବାଘମାନଙ୍କ ଗାୟବ ହୋଇଯାଉଥିବା ଘଟଣାର ତଦନ୍ତ ଓ ପ୍ରତିକାର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସମିତି ଗଠନ କରାଗଲା ।[୯]
ଜୁନ୍ ୨୦୦୯ ମସିହାରେ ସରକାର ଘୋଷଣା କଲେ ଯେ ପୂର୍ବରୁ ଥିବା ୪୦ଟି ବାଘଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ବି ବାଘ ନାହାନ୍ତି । କେବଳ ବାହାରୁ ଆଣି ଛଡ଼ାଯାଇଥିବା ଦୁଇ ବାଘୁଣୀ ହିଁ ପନ୍ନାର ସର୍ବମୋଟ ବାଘ ।[୧୦] ୩ ବର୍ଷ ପରେ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୨ ମସିହାରେ ପୁଣି ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଆଉ ଗୋଟିଏ ବି ବାଘ ବଞ୍ଚି ନଥିବା ବିଷୟ ଜଣାପଡ଼ିଲା । ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଏଥିପାଇଁ ଦାୟୀ ଲୋକଙ୍କୁ ଠାବ କଲା ନାହିଁ ଓ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ପରିବେଶ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଅନୁରୋଧ ସତ୍ତ୍ୱେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅନ୍ୱେଷଣ ବ୍ୟୁରୋକୁ ତଦନ୍ତ ହସ୍ତାନ୍ତର କଲାନାହିଁ ।[୧୧]
ପରିବେଶ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପୁଣି ଦୁଇଟି ବାଘଓ ଦୁଇଟି ବାଘୁଣୀଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରିବାର ଅନୁମତି ପ୍ରଦାନ କଲା ।[୧୨] ବାନ୍ଧବଗଡ଼ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନର ବାଘୁଣୀ (ଟି୧) ଓ କାହ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନର ବାଘୁଣୀ (ଟି୨) ପନ୍ନା ଅଭୟାରଣ୍ୟକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହେଲେ ।[୧୩] ଟି୩ ନାମକ ଏକ ବାଘ ପେଞ୍ଚ୍ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରୁ ଆଣି ଛଡ଼ାଯାଇଥିଲା । କିନ୍ତୁ ୨୦୦୯ ନଭେମ୍ବର ମାସରେ ଟି୩ ଉଦ୍ୟାନ ବାହାରକୁ ଚାଲି ଯାଇଥିଲା ।[୧୪] ବାଘଟି ପ୍ରକୃତରେ ନିଜ ଘର ପେଞ୍ଚ୍ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ଆଡ଼କୁ ଚାଲିବା ଆରମ୍ଭ କଲା । ବିନା କୌଣସି ଅସୁବିଧାରେ ମନୁଷ୍ୟ ବସବାସ କରୁଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ପାଖ ଦେଇ ସେ ସ୍ଥିର ଭାବେ ପେଞ୍ଚ୍ ଆଡ଼କୁ ଯାଉଥିଲା । ଏକ ମାସ ଧରି ବନ ବିଭାଗ ଟି୩ ବାଘର ଗତିବିଧି ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ରଖିଥିଲେ ଓ ପୁଣି ଏହାକୁ ପନ୍ନା ଅଭୟାରଣ୍ୟ ମଧ୍ୟକୁ ଅଣାଯାଇଥିଲା । ଏହା ପରେ କିନ୍ତୁ ବାଘଟି ପନ୍ନା ଛାଡ଼ି ଗଲା ନାହିଁ । ଟି୩ ପନ୍ନାରେ ନିଜର ଶିକାର କ୍ଷେତ୍ର ସ୍ଥାପନ କଲା ଓ ବାଘୁଣୀମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି ପରିବାର ବୃଦ୍ଧି କଲା । ବାନ୍ଧବଗଡ଼ରୁ ଅଣାଯାଇଥିବା ବାଘୁଣୀ ଟି୧ ୨୦୧୦ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ୍ ମାସରେ ୪ଟି ଛୁଆଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରୁ ୨ଟି ଛୁଆ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ।[୧୩] କାହ୍ନା ଜଙ୍ଗଲରୁ ଅଣାଯାଇଥିବା ଦ୍ୱିତୀୟ ବାଘୁଣୀ ଟି୨ ମଧ୍ୟ ପରେ ଚାରିଟି ଛୁଆଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା ।[୧୩] ୨୦୧୧ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଆଉ ଏକ ବାଘୁଣୀ ଟି୪ ପନ୍ନାରେ ଛଡ଼ାଯାଇଥିଲା । ଏହି ବାଘୁଣୀଟି ଅନାଥ ହୋଇଯିବା ପରେ ଏଠାରେ ଛଡ଼ାଯାଇଥିଲା ।[୧୫] ଏକ ପୁରୁଷ ସାଥୀ ବାଘକୁ ଦେଖି ସେ ଶିକାର କରିବା ଶିଖିଲା ଓ ପରେ ନିଜ ସାଥୀ ସହ ପରିବାର ଗଠନ କଲା । ୨୦୧୪ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯ ତାରିଖରେ ଟି୩ ମୃତାବସ୍ଥାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା । ତାହାର ବେକରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ରେଡ଼ିଓ କଲାର୍ରେ କିଛି ସଂକ୍ରମଣ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲା ।[୧୬] ୨୦୧୧ ନଭେମ୍ବର ମସରେ ତାହାର ଭଉଣୀ ଟି୫କୁ ମଧ୍ୟ ପନ୍ନାରେ ଛଡ଼ା ଯାଇଥିଲା ।[୧୩] ଏହିପରି ପନ୍ନା ଜଙ୍ଗଲରେ ଚାରିଟି ବାଘ ବାଘୁଣୀ ଓ ୧୦ଟି ବାଘଛୁଆ ବଞ୍ଚି ରହିଥିଲେ ଓ ବନ ବିଭାଗ ସେମାନଙ୍କ ଗତିବିଧି ଓ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବିଶେଷ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଉଥିଲେ ।
କେନ୍ ବେଟ୍ୱା ନଦୀସଂଯୋଜନ ପ୍ରକଳ୍ପର ସମ୍ଭାବ୍ୟ କୁପ୍ରଭାବ
ସମ୍ପାଦନାଭାରତ ସରକାର, ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ଓ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ସରକାର ମିଳିତ ଭାବେ କେନ୍ ନଦୀ ଓ ବେଟୱା ନଦୀକୁ ସଂଯୋଜିତ କରିବା ପାଇଁ ଯୋଜନା କରିଥିଲେ । ଏହି ଯୋଜନା ଅନୁସାରେ ୨୮୩ ମିଟର୍ ଲମ୍ବା ଦୌଧାନ ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କରିବାର ଯୋଜନା ମଧ୍ୟ ରହିଛି । କେନ୍ ଅବବାହିକାରୁ ବେଟୱା ଅବବାହିକାକୁ ଅତିରିକ୍ତ ଜଳ ନିଷ୍କାସିତ କରିପାରିଲେ ବୁନ୍ଦେଲଖଣ୍ଡ ଅଞ୍ଚଳର ମରୁଡ଼ିଗ୍ରସ୍ତ ସ୍ଥାନ ସବୁ ଉପକୃତ ହେବେ । ଏହା ହିଁ ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।
କିନ୍ତୁ ଏହି ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗୁଁ ପନ୍ନା ଅଭୟାରଣ୍ୟର ୪୩୦୦ ହେକ୍ଟର୍ରୁ ୪୦୦ ହେକ୍ଟର୍ ସବୁଦିନ ପାଇଁ ଜଳମଗ୍ନ ହୋଇଯିବ । ଏହା ଏଠାକାର ବାଘଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଓ ଅଧିବାସକୁ ବହୁତ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ ବୋଲି ପ୍ରକୃତିବିଦ୍ ଓ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି ।[୧୭]
ଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା-
ପନ୍ନା ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ ମଧ୍ୟ ଦେଇ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବା ଏକ ନଦୀ -
ପନ୍ନା ଅଭୟାରଣ୍ୟର ଏକ ମୟୂର -
ପନ୍ନା ଜଙ୍ଗଲର ଏକ ବାଘ ଛୁଆ -
ପନ୍ନାରେ ରହିଥିବା ଏକ କଲରାପତରିଆ ବାଘ -
ନେଉଳଟିଏ ସତର୍କ ହୋଇ ଦୂରରୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରୁଛି -
ଘଞ୍ଚ ଘାସବୁଦା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ହରିଣ ଛୁଆ -
ପନ୍ନାରେ ଜଙ୍ଗଲ ସଫାରୀ -
ପନ୍ନା ଜଙ୍ଗଲରେ ବୁଲୁଥିବା ଏକ ସମ୍ବର ହରିଣ -
ବାର୍ହାଟିଏ ସଡ଼କ ପାରି ହେଉଛି -
ମାଛଖିଆ ଚିଲ -
ଚିଲର ଆଉ ଏକ ପ୍ରଜାତି
.jpg)
ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନାଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ Field Director, Panna Tiger Reserve. "The Park". Welcome to the official website of Panna Tiger Reserve. Forest department of Madhya Pradesh. Retrieved 7 February 2012.
- ↑
"Poaching nexus exposed". The Statesman. The Statesman Limited. 31 October 2011. Archived from the original on 3 January 2003. Retrieved 7 February 2012.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑
Cabinet approves 5 new Tiger reserve, Live India, 13 ଜାନୁଆରୀ 2011, archived from the original on 18 ଫେବୃଆରୀ 2012
{{citation}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑
"LIST OF TIGER RESERVES IN INDIA", Stripes, New Delhi: Inder Mohan Singh Kathuria on behalf of National Tiger Conservation Authority, Government of India, vol. 2, issue 2, p. 19, January–February 2011
{{citation}}:|access-date=requires|url=(help) - ↑ http://www.downtoearth.org.in/full6.asp?foldername=20050415&filename=news&sec_id=4&sid=5. Retrieved 14 May 2009.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(help)[dead link]ଛାଞ୍ଚ:Cbignore - ↑ "fading light". Hindustan Times. India. 24 February 2008. Archived from the original on 3 January 2013. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ http://www.downtoearth.org.in/full6.asp?foldername=20081231&filename=news&sec_id=4&sid=10. Retrieved 14 May 2009.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(help)[dead link]ଛାଞ୍ଚ:Cbignore - ↑ "Govt orders probe into missing Panna tiger – Times of India". The Times of India. 28 March 2009. Archived from the original on 23 October 2012. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ "Panel to look into disappearance of tiger – Times of India". The Times of India. 9 May 2009. Archived from the original on 23 October 2012. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ It's official: Panna reserve has no tiger Archived 2012-10-24 at the Wayback Machine. The Times of India, 14 June 2009.
- ↑ Mahim Pratap Singh (7 February 2012). "CBI probe for Panna tiger debacle stuck at the lowest level". The Hindu. Bhopal: The Hindu. Retrieved 7 February 2012.
- ↑ "Centre clears translocation of 4 big cats to Panna". The Indian Express. India. 27 June 2009. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ ୧୩.୦ ୧୩.୧ ୧୩.୨ ୧୩.୩ Murthy, R. S. (2012). Panna Turnaround Story. Panna: Panna Tiger Reserve. p. 6.
- ↑ "Desperately tracking a stray tiger in Panna reserve – Times of India". The Times of India. 21 December 2009. Archived from the original on 25 October 2012. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ "Panna reserve gets another tigress". The Indian Express. India. 28 March 2011. Retrieved 18 October 2011.
- ↑ "Radio-collar infection kills tigress in MP". The Times of India. India. 20 September 2014.
- ↑ "article".