ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର
ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର (୨୪ ମଇ ୧୯୨୨ - ୧୦ ଜୁଲାଇ, ୨୦୧୩)[୩] ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଓ ବିଜ୍ଞାନ ଲେଖକ ଥିଲେ ।[୪][୫] ୧୯୨୨ ମସିହା ମଇ ୨୪ ତାରିଖରେ ଭଦ୍ରକ ସହର ଅନ୍ତର୍ଗତ କୁଆଁସଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଡଃ. ମହାପାତ୍ର ନିଜ ଗାଁ ସ୍କୁଲରୁ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା, ନାରାୟଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ଭଦ୍ରକ ହାଇସ୍କୁଲରୁ ମ୍ୟାଟ୍ରିକ ପାସ କରିବା ପରେ ରେଭେନ୍ଶା କଲେଜରୁ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନରେ ସମ୍ମାନ ସହିତ ବି.ଏସ୍ସି. ଏବଂ କଲିକତାର ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି କଲେଜରୁ ଏମ୍.ଏସ୍ସି ପାସ କରିଥିଲେ । ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା କ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କ ଶ୍ୱଶୁର ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାର ଭୂୟାଁୱ୍ୟାସର ଜମିଦାର ସ୍ୱର୍ଗତଃ ବିନୋଦ ବିହାରୀ ରାୟଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ । ୧୯୫୮ ମସିହାରେ ସେ ପି.ଏଚ୍ଡି. ହାସଲ କରିଥିଲେ । ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଆମେରିକା ଯାଇଥିଲେ । ପରିବାର ନେଇ ଭାରତ ବାହାରକୁ ଯିବାରେ ସେ ଥିଲେ ତୃତୀୟ ଓଡ଼ିଆ ଗବେଷକ ।
ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର | |
|---|---|
 ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର | |
| ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ | ୨୪ ମଇ ୧୯୨୨ ଭଦ୍ରକ, ଓଡ଼ିଶା |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୦ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩ (ବୟସ ୯୧) ଅହମଦାବାଦ[୧] |
| ବୃତ୍ତି | ବୈଜ୍ଞାନିକ, ବିଜ୍ଞାନ-ଲେଖକ, ଅଧ୍ୟାପକ |
| ଶିକ୍ଷା | ସ୍ନାତକୋତ୍ତର (ଏମ.ଏସ.ସି), ଆଚାର୍ଯ୍ୟ (ପି.ଏଚ.ଡି) |
| ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ | ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି କଲେଜ, କଲିକତା[୨] ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ, ଭୁବନେଶ୍ୱର |
| ପୁରସ୍କାର | କଳିଙ୍ଗ ପୁରସ୍କାର |
| ଜୀବନସାଥୀ | କୁମୁଦିନୀ ମହାପାତ୍ର |
| ୱେବସାଇଟ | |
| gnmfoundation.org | |
ସ୍ୱର୍ଗତ ମହାପାତ୍ର, ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନରେ ଅଧ୍ୟାପନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧୯୮୨ ମସିହାରେ ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନର ପ୍ରଫେସର ଭାବେ ଚାକିରିରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ସେ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ମହର୍ଷି ମହାବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟକ୍ଷ (୨୮ ଜୁଲାଇ ୧୯୮୨ - ୨୦ ମଇ ୧୯୮୪)[୬] ଓ ରାଜ୍ୟ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଣୟନ ଓ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରଥମ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ (୦୧ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୭୦-୧୦ ଜୁନ ୧୯୭୨) ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଚାର ସମିତିର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ଭାବରେ ଏହାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।[୭]
୨୦୧୦ ମସିହା ମେ ମାସରେ, 'ଡ. ଗୋକୁଳାନନ୍ଦ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ମହାପାତ୍ର ଫାଉଣ୍ଡେସନ୍' ନାମରେ ଏକ ସଂସ୍ଥା ଗଠନ କରି ସେ ସମାଜର ନବଜାତ ଶିଶୁ, ଅସହାୟ ବୃଦ୍ଧ ଓ ଅନାଥ ଶିଶୁଙ୍କର ଥଇଥାନ ଓ ବିକାଶ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।[୮]
ରଚନା
ସମ୍ପାଦନାବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଷୟକୁ ନେଇ ସେ ପ୍ରଥମେ ଓଡ଼ିଆରେ ଉପନ୍ୟାସ ଲେଖିଥିଲେ ।[୯] ବିଜ୍ଞାନକୁ ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇବା ଓ ଜନପ୍ରିୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସରଳ ଓ ସାବଲୀଳ ଭାଷାରେ ସେ ଅନେକ ବିଜ୍ଞାନ-ଭିତ୍ତିକ ଲେଖା ଲେଖିଛନ୍ତି ।
ନିଜର ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ଅନୁଭୂତିକୁ ନେଇ 'ନୀଳଚକ୍ରବାଳ ସେପାରେ' ଓ 'ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସ୍ମୃତି' ଦୁଇଟି ଗ୍ରନ୍ଥ ଲେଖିଥିଲେ । ପରେ ଉଭୟ ପତି ଓ ପତ୍ନୀ, କୁମୁଦିନୀ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ମିଳିତ ଲେଖନୀରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଲା 'ଆମ ଆମେରିକା ଅନୁଭୂତି' । ଓଡ଼ିଆ ଭ୍ରମଣ ସାହିତ୍ୟରେ ଏହି ତିନୋଟି ଗ୍ରନ୍ଥ ଉପାଦେୟ । ତାଙ୍କୁ ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଲେଖାଲେଖି ଦିଗରେ 'ଶଙ୍ଖ'ର ସମ୍ପାଦକ ଡଃ. ମାୟାଧର ମାନସିଂହ ଓ 'ସହକାର'ର ସମ୍ପାଦକ ବାଳକୃଷ୍ଣ କର ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ । ୧୯୪୬ ମସିହାରେ 'ଆଧୁନିକ ବିଜ୍ଞାନକୁ ଆଲକାତରାର ସାହାଯ୍ୟ' ହେଉଛି ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ରଚନା । ଏତଦ୍ବ୍ୟତୀତ 'ସହକାର', 'ନବଭାରତ' ଓ 'ଚତୁରଙ୍ଗ' ପ୍ରଭୃତି ପତ୍ରିକାରେ ଲେଖାଲେଖି କରି ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲେ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ବିଜ୍ଞାନ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିବାରେ ସେ ଥିଲେ ଅଗ୍ରଗଣ୍ୟ । 'ସହଜ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ- ୧ମ ଭାଗ' - ଷଷ୍ଠଶ୍ରେଣୀ, 'ସହଜ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ- ୨ୟ ଭାଗ' - ସପ୍ତମ ଶ୍ରେଣୀ ଏବଂ 'ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରବେଶିକା' ଓ 'ମାଧ୍ୟମିକ ସାଧାରଣ ବିଜ୍ଞାନ' ହାଇସ୍କୁଲ ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ଲେଖିଥିଲେ । ଏଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ସମାଲୋଚନାର ଶରବ୍ୟ ହେବାକୁ ପଡ଼ିଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଆଇ,ଏସ୍ସି. ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ 'ଇଣ୍ଟରମିଡିଏଟ କେମେଷ୍ଟ୍ରି' ଲେଖିଥିଲେ । ଏହାଥିଲା ସେତେବେଳେ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖକଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରଥମ ରସାୟନ ଶାସ୍ତ୍ରର ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ । ବି.ଏସ୍ସି. ଶ୍ରେଣୀ ପାଇଁ ସେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ଲେଖିଛନ୍ତି । ଉଭୟ ଇଂରାଜୀ ଓ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ପଚିଶିଟିରୁ ଅଧିକ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନର ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ । ସେ ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାରେ ଅଧିକ ରୟାଲ୍ଟି ପାଉଥିବା ଦ୍ୱିତୀୟ ଲେଖକ । ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ କଲେଜ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ 'ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ' ୧ମ ଓ ୨ୟ ଭାଗ ଲେଖିଥିଲେ । ବିଜ୍ଞାନକୁ ଲୋକପ୍ରିୟ କରିବା ଓ ବିଜ୍ଞାନ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବା ଲାଗି ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ସେ 'ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଚାର ସମିତି' ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ରେଭେନ୍ଶା କଲେଜ ରସାୟନ ବିଜ୍ଞାନ ବିଭାଗର ପ୍ରଫେସର ପଦବୀରୁ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିବା ପରେ ସାରସ୍ୱତ ସାଧନାରେ ନିମଗ୍ନ ହୋଇଯାଇଥିଲେ । ବିଜ୍ଞାନ ତଥ୍ୟକୁ ନେଇ ସେ କବିତା ଓ ବହୁ ନାଟକ ରଚନା କରିଛନ୍ତି ।[୧୦]
ଉପନ୍ୟାସ
ସମ୍ପାଦନା- ପୃଥିବୀ ବାହାରେ ମଣିଷ, ୧୯୫୨ [୧୧]
- କୃତ୍ରିମ ଉପଗ୍ରହ
- ଚନ୍ଦ୍ରର ମୃତ୍ୟୁ
- ସୁନାର ଓଡ଼ିଶା
- ମୃତ୍ୟୁ ଏକ ମାତୃତ୍ୱର
- ନିଶ୍ଚଳ ପୃଥିବୀ
- ମୃତ୍ୟୁ ରଶ୍ମି
- ନିସ୍ତବ୍ଧ ଗୋଧୂଳି
ଗଳ୍ପ
ସମ୍ପାଦନା- ଉଡ଼ନ୍ତା ଥାଳିଆ
- ଚତୁର୍ଥ ପରିସର
- ବିଜ୍ଞାନ ବିଚିତ୍ରା
- ବିଜ୍ଞାନର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆବିଷ୍କାର
- ଏ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆବିଷ୍କାର
- ଆଇନ୍ ଷ୍ଟାଇନ୍ ଓ ଆପେକ୍ଷିକ ତଥ୍ୟ
- ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜ୍ଞାନ କୋଷ
ପୁରସ୍କାର
ସମ୍ପାଦନାଉଚ୍ଚକୋଟୀର ଗବେଷଣା ପାଇଁ ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରରେ ୧୯୬୧ ମସିହାରେ ସେ 'କୁପର୍ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପଦକ' ହାସଲ କରିଥିଲେ । ୧୯୬୪ ମସିହାରେ ସେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀଦ୍ୱାରା 'ଏ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆବିଷ୍କାର' ପାଇଁ ପୁରସ୍କୃତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ସହିତ ସାରଳା ପୁରସ୍କାର, ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ, ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରଚାର ସମିତି, ଓଡ଼ିଶା ବିଜ୍ଞାନ ଏକାଡେମୀ, ଭଦ୍ରକ ପୂଜ୍ୟପୂଜା ସଂସଦର ବିଜୟା ସମ୍ମାନ ପ୍ରଭୃତି ସମ୍ମାନ ଓ ସମ୍ବର୍ଦ୍ଧନା ପାଇଛନ୍ତି । ବିଜ୍ଞାନ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଅବଦାନ ନିମନ୍ତେ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ସେ କଳିଙ୍ଗ ପୁରସ୍କାରରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଥିଲେ ।[୧୨][୧୩][୧୪][୧୫]
୧୯୮୬ରେ ତାଙ୍କୁ "ଏ ଯୁଗର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଆବିଷ୍କାର" ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର ମିଳିଥିଲା ।[୧୬]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ପ୍ରଗତିବାଦୀ ୧୧ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩
- ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2013-12-19. Retrieved 2013-07-11.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2014-03-12. Retrieved 2013-07-11.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ Jagannath Mohanty (2009). Encyclopaedia of Education, Culture and Children's Literature: v. 4. Children's literature and education. Deep & Deep Publications. pp. 26–. ISBN 978-81-8450-151-3. Retrieved 11 July 2013.
- ↑ [https://web.archive.org/web/20140312225154/http://sambadepaper.com/Details.aspx?id=60149&boxid=2179421 Archived 2014-03-12 at the Wayback Machine. ସମ୍ବାଦ] ୧୧ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩
- ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2012-02-17. Retrieved 2013-07-11.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ ସମ୍ବାଦ ୧୧/୦୭/୨୦୧୩
- ↑ ସମାଜ ୨୦ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩ରେ ଡାକ୍ତର ରବିରଞ୍ଜନ ସାହୁଙ୍କ ଲେଖା : ବିଜ୍ଞାନ ପ୍ରତି ଜଣେ ସମର୍ପିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ
- ↑ "novel". orissa.gov.in. Retrieved 11 July 2013.
Gokulananda Mohapatra has the distinction of being the first novelist to write on scientific topics
- ↑ ଅପୂର୍ବ ରଞ୍ଜନ ରାୟ ,ପ୍ରମେୟ, ପୃଷ୍ଠା-୮, ଶନିବାର, ୨୦ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୩
- ↑ "English translation of 1st Odia science fiction". ibnlive.in.com. 2012. Archived from the original on 12 January 2012. Retrieved 11 July 2013.
The book authored by eminent writer Gokulananda Mahapatra in 1952
- ↑ "Scientist Mohapatra Gets Kalinga Samman-2011". Outlookindia. 04 January 2010. Archived from the original on 19 December 2013. Retrieved 22 April 2013.
{{cite news}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ "60th Anniversary of Unesco: International Conference for Celebration of 60th Anniversary of UNESCO Kalinga Prize for Popularization of Science, Bhubaneswar,January 4th & 5th,2012". Kalingafoundationtrust.com. Retrieved 22 April 2013.
- ↑ "Scientist Mohapatra gets Kalinga Samman-2011". The Money Control. 05 January 2012. Retrieved 22 April 2013.
{{cite news}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ "Scientist Mohapatra Gets Kalinga Samman-2011". in.com. Retrieved 22 April 2013.[permanent dead link]
- ↑ "Orissa Sahitya Academy". Archived from the original on 2012-04-10. Retrieved 2011-06-03.