ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ଦେଓବାଲୋଦା

ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ଦେଓବାଲୋଦା
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ଦେଓବାଲୋଦା
	ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର
Religion
ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ	ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ
District	en:Durg district
ଦେବାଦେବୀ	ଶିବ
Location
ସ୍ଥାନ	ଦେଓବାଲୋଦା, Bhilai Charoda ଟାଉନ
State	ଛତିଶଗଡ଼
Country	ଭାରତ
	Location in Chhattisgarh
ଭୌଗଳିକ ଅବସ୍ଥିତି	21°13′07″N 81°28′43″E / 21.21861°N 81.47861°E
Architecture
Type	ନାଗରା

ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ମନ୍ଦିର ଯାହା ଭାରତର ଛତିଶଗଡ଼ ପ୍ରଦେଶରେ ଥିବା ଦେଓବାଲୋଦାରେ ଅବସ୍ଥିତ । କାଳଚୁରି କାଳରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।^[୧] ଭାରତର ଆର୍କିଓଲୋଜିକାଲ ସଂସ୍ଥା (Archaeological Survey of India) ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ମାରକୀ ଭାବରେ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ମହାଶିବରାତ୍ରି ଦିନ ଶିବଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବହୁତ ଭକ୍ତ ଆସି ଜମା ହୁଅନ୍ତି । ସେହି ଦିନ ଏଠାରେ ଗୋଟିଏ ମେଳା ମଧ୍ୟ ହୁଏ ।^[୨]^[୩]

ସାରାଂଶ

ତ୍ରୟୋଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ‘କାଲଚୁରି’ ସମୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ।^[୪]^[୩] କଥିତ ଅଛି, ଏହି ମନ୍ଦିର ମାତ୍ର ଛଅ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବାରୁ ଏହାକୁ ୬ ମାସି ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ ।^[୫] ଏହି ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଏକ ଜଳ କୁଣ୍ଡ ଅଛି ଯାହା ଛତିଶଗଡ଼ର ଅରଙ୍ଗ (Arang) ନାମକ ଏକ ଟାଉନ ସହ ଏକ ଟନେଲ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଏ ।^[୧]

ସ୍ଥାପତ୍ୟ

ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ମୁଖ ଥିବା ଏହି ମନ୍ଦିର ବାଲି ପଥରରେ ତିଆରି ହୋଇଛି । ଏହାର ଏକ ଗର୍ଭ ଗୃହ ଓ ଏକ ମଣ୍ଡପ ଅଛି ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ସ୍ତମ୍ଭ ଲାଗିଛି । ନଗର ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀରେ ତିଆରି ଏହାର ଏକ ଗମ୍ବୁଜ ଅଛି । ଗର୍ଭ ଗୃହରେ ଥିବା ଶିବ ବିଗ୍ରହର ଉଚ୍ଚତା ୧.୫ ଫୁଟ^[୪] ଓ ଏହା ଭିତରକୁ ଯିବା ଦ୍ୱାର ପାଖରେ ଶୈବ ଦ୍ୱାରପାଳ ରହିଛନ୍ତି ।^[୪] ଗର୍ଭଗୃହରେ ଦେବୀ ପାର୍ବତୀ, ଗଣେଶ, ଓ ହନୁମାନଙ୍କ ବିଗ୍ରହ ଅଛି । ମଣ୍ଡପର ସ୍ତମ୍ଭରେ ଭୈରବ, ବିଷ୍ଣୁ, ଶିବ, ନର୍ତ୍ତକୀ, ସଂଗୀତଜ୍ଞ, ମହିଷାସୁରକୁ ବଧ କରିଥିବା ଦେବୀ ଦୂର୍ଗାଙ୍କର ମହିଷାସୁରମର୍ଦ୍ଦିନୀ^[୪] ଓ କୀର୍ତ୍ତିମୁଖ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି ।^[୨] ମନ୍ଦିର ବାହାର ପାଖ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର ପାଖରେ ଗଜ, ଅଶ୍ୱ ଓ ନରମାନଙ୍କ ଚିତ୍ର ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି । ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥରେ ଶିବ, ଗଜନ୍ତକ ଶିବ, ନୃସିଂହ, ରାଧା କୃଷ୍ଣ, ଗଣେଶ, ବରାହ, ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବ ଦେବୀଙ୍କର ଛବି ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି । ଏହା ସହିତ ଶିକାର, ଶିକାରୀ ଓ ଷଣ୍ଢ ଯୁଦ୍ଧ ଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ଅଛି ।^[୬]

ମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖର ନନ୍ଦୀ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ଅଛି ଯାହା ମନ୍ଦିରକୁ ଜଗିଥିବା ଭଳି ଲାଗେ ।^[୨]^[୪]

ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଥିବା ଏକ ସ୍ଥାନରେ ପୂରାତନ ମୂର୍ତ୍ତି ସବୁ ରଖାଯାଇଛି ଯାହା ଖୋଳିବା ସମୟରେ ମିଳିଥିଲା ।^[୪]

କିମ୍ବଦନ୍ତୀ

ଏହି ମନ୍ଦିର ତିଆରି କରୁଥିବା ସ୍ଥପତି ନିଜ କାମରେ ଏତେ ମଗ୍ନ ରହୁଥିଲା ଯେ ନିଜ ଲୁଗାପଟା ପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ରହୁନଥିଲା । ମନ୍ଦିର କାମ ସାରିବା ପାଇଁ ଦିନ ରାତି କାମ କଲାବେଳେ ସେ ଉଲଗ୍ନ ହୋଇଯାଉଥିଲା । ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀ ଖାଦ୍ୟ ନେଇ ଆସୁଥିଲେ । ଦିନେ ତାଙ୍କର ଭଗିନୀ ଖାଦ୍ଯ ନେଇ ଆସିଥିଲେ । ଭଉଣୀକୁ ଦେଖି ଲଜ୍ଜାରେ ନିଜ ଉଲଗ୍ନତା ଲୁଚେଇବା ପାଇଁ ଭାଇ ଛାତ ଉପରୁ କୁଣ୍ଡକୁ ଡିଆଁ ମାରିଦେଲେ । ଏହା ଦେଖି ଭଗିନୀ ମଧ୍ୟ ପାଖରେ ଥିବା ଏକ ପୋଖରୀକୁ ଡେଇଁପଡ଼ିଥିଲେ । ଉଭୟ କୁଣ୍ଡ ଓ ପୋଖରୀ ଅଦ୍ୟାପି ଅଛି । ପୋଖରୀକୁ ଅଧୁନା କଶର ତାଲାବ^[୧]^[୪]^[୬] କୁହାଯାଉଛି କାରଣ ସେ ଏକ କଳଶ ଧରି ଆସୁଥିଲେ । ସେଠାରେ ଏକ କଳଶ ଭଳି ମୂର୍ତ୍ତି ଅଦ୍ୟାପି ଅଛି ।^[୧]

ଅରଙ୍ଗ ସ୍ଥାନରେ ଥିବା ଏକ ମନ୍ଦିରର କୁଣ୍ଡ ସହିତ ଏହି ଲିକକାୟିତ ଲୁକ୍କାୟିତ ସୁଡଙ୍ଗ ମାଧ୍ୟମରେ ଏଠାକାର କୁଣ୍ଡ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ସୁଡଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ସେହି ସ୍ଥପତି ଯାଇ ଅରଙ୍ଗରେ ପହଞ୍ଚିଲେ ଓ ସେଠାରେ ସେ ପଥର ପାଲଟିଗଲେ । ସେଠାରେ ବନଦେବ ମନ୍ଦିର ତିଆରି ହୋଇଛି ।^[୫]

ସେହି କୁଣ୍ଡ ଭିତରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ୨୩ଟି ପାହାଚ ଅଛି ଓ ପାଖରେ ଦୁଇଟି କୂଅ ଅଛି । ଗୋଟିଏ କୂଅରେ ଜଳ ସ୍ରୋତ କେବେ ହେଲେ ଶୁଖିଯାଏନି ।^[୩]

ଗମନାଗମନ

ଭିଲାଇ ଚାରକୋଡର ଦେଓବାଲଦା ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ଟାଉନରେ ଏହି ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ।^[୬] ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନ ସହିତ ଏହି ସ୍ଥାନ ରେଲ ଓ ରାସ୍ତା ଜରିଆରେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଛି । ^[୨]

ରାସ୍ତା: ରାଜଧାନୀ ରାୟପୁରଠାରୁ ଏହି ମନ୍ଦିର ୨୦ କିମି ଦୂର ଓ ଭିଲାଇ ନଗରଠାରୁ ୧୫ କିମି ଦୂର ।

ରେଲ: ଏହି ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଦେଓବାଲଦା ଚାରକୋଦା ରେଲ ଷ୍ଟେସନ ଅଛି ଯେଉଁଠାକୁ ଲୋକାଲ ଓ ପାସେଞ୍ଜର ଟ୍ରେନ ଯିବା ଆସିବା କରେ ।

ଉଡ଼ାଜାହାଜ: ରାୟପୁରର ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଏୟାରପୋର୍ଟରୁ ଏଠାକୁ ଯିବା ଆସିବା କରିହୁଏ ।

ଗ୍ୟାଲେରି

ଚିତ୍ରିତ ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥ
ମନ୍ଦିର କୁଣ୍ଡ
ଗର୍ଭଗୃହ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର
ମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର

ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ ^୧.୨ ^୧.୩ "dev-baloda-shiv-temple". www.patrika.com (in hindi).{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ ^୨.୦ ^୨.୧ ^୨.୨ ^୨.୩ "Mahadev Temple in Devbaloda is 13th Century Shrine by Kalchuris". welcome236.com.
↑ ^୩.୦ ^୩.୧ ^୩.୨ "देवबलोदा शिव मंदिर - Deobalod Shiv Temple". www.chhattisgarhgyan.in (in hindi).{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ ^୪.୦ ^୪.୧ ^୪.୨ ^୪.୩ ^୪.୪ ^୪.୫ ^୪.୬ "Mahadev Temple Dev Baloda". questchhattisgarh.blogspot.com (in ଇଂରାଜୀ). {{cite web}}: line feed character in |title= at position 20 (help)
↑ ^୫.୦ ^୫.୧ "#temple 6 महीने में बना था देवबलोदा चरोदा का 6-मासी शिव मंदिर". www.gondwanaexpress.com (in hindi). Gondwana Express. 2018-10-03. Archived from the original on 2022-01-18. Retrieved 2022-10-15.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
↑ ^୬.୦ ^୬.୧ ^୬.୨ "#temple 6 महीने में बना था देवबलोदा चरोदा का 6-मासी शिव मंदिर". chhattisgarhrojgar.com. CGRojgar Desk. 2018-10-03. Archived from the original on 2020-08-06. Retrieved 2022-10-15.

[patrika-1] ୧.୦ ^୧.୧ ^୧.୨ ^୧.୩ "dev-baloda-shiv-temple". www.patrika.com (in hindi).{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[welcome-2] ୨.୦ ^୨.୧ ^୨.୨ ^୨.୩ "Mahadev Temple in Devbaloda is 13th Century Shrine by Kalchuris". welcome236.com.

[gyan-3] ୩.୦ ^୩.୧ ^୩.୨ "देवबलोदा शिव मंदिर - Deobalod Shiv Temple". www.chhattisgarhgyan.in (in hindi).{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[quest-4] ୪.୦ ^୪.୧ ^୪.୨ ^୪.୩ ^୪.୪ ^୪.୫ ^୪.୬ "Mahadev Temple Dev Baloda". questchhattisgarh.blogspot.com (in ଇଂରାଜୀ). {{cite web}}: line feed character in |title= at position 20 (help)

[gondwana-5] ୫.୦ ^୫.୧ "#temple 6 महीने में बना था देवबलोदा चरोदा का 6-मासी शिव मंदिर". www.gondwanaexpress.com (in hindi). Gondwana Express. 2018-10-03. Archived from the original on 2022-01-18. Retrieved 2022-10-15.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)

[rojgar-6] ୬.୦ ^୬.୧ ^୬.୨ "#temple 6 महीने में बना था देवबलोदा चरोदा का 6-मासी शिव मंदिर". chhattisgarhrojgar.com. CGRojgar Desk. 2018-10-03. Archived from the original on 2020-08-06. Retrieved 2022-10-15.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]