ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥୀ
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥୀ (୧୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୭ - ୦୩ ଜୁନ ୨୦୨୦), ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟିକ, ସମଲୋଚକ ଓ ଶିକ୍ଷାବିତ ଥିଲେ ।[୨] ଗଳ୍ପ, କବିତା, ପ୍ରବନ୍ଧ, ଜୀବନୀ ତଥା ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ ଆଦି ସାହିତ୍ୟର ଅନ୍ୟ ବିଭାଗରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ପ୍ରବେଶ ରହିଥିଲା ।
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥୀ | |
|---|---|
| ଜନ୍ମ ଓ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ | ୨୫ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୭ ଗରେଇ ଶାସନ, ତିର୍ତ୍ତୋଲ, ଜଗତସିଂହପୁର[୧] |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୩ ଜୁନ ୨୦୨୦ (ବୟସ ୮୨) ଭୁବନେଶ୍ୱର |
| ଭାଷା | ଓଡ଼ିଆ |
| ଜାତୀୟତା |  ଭାରତୀୟ |
| ନାଗରିକତା | ଭାରତୀୟ |
| ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ | ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ |
| ଶୈଳୀ | ସମାଲୋଚନା ସାହିତ୍ୟ |
| ପୁରସ୍କାର | ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର |
| ଜୀବନସାଥୀ | ପ୍ରତିଭା ଶତପଥୀ |
| ସନ୍ତାନ | ପାରମିତା, ମଧୁବ୍ରତା, ଅସିତା ଓ ଇପ୍ସିତା |
| ସମ୍ପର୍କୀୟ | ବିଦ୍ୟାଧର ଶତପଥୀ (ବାପା) ଦୁର୍ଗାବତୀ ଦେବୀ(ମାଆ) |
ବାଲ୍ୟଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା
ସମ୍ପାଦନାନିତ୍ୟାନନ୍ଦ, ୧୯୩୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୫ତାରିଖରେ ଜଗତସିଂହପୁର ଜିଲ୍ଲାର ତିର୍ତ୍ତୋଲ ବ୍ଳକ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଗରେଇ ଶାସନଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।[୩] ସେ ୧୯୬୦ ଓ ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ନାତକ ଓ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶିକ୍ଷା ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ୧୯୭୬ମସିହାରେ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ପି.ଏଚ.ଡି ଲାଭ କରିଥିଲେ ।
ପରିବାର
ସମ୍ପାଦନାନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଥିଲା ବିଦ୍ୟାଧର ଶତପଥୀ ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଦୁର୍ଗାବତୀ ଦେବୀ । କବି ପ୍ରତିଭା ଶତପଥୀ ତାଙ୍କ ଧର୍ମପତ୍ନୀ । ପାରମିତା, ମଧୁବ୍ରତା, ଅସିତା ଓ ଇପ୍ସିତା ନାମରେ ତାଙ୍କର ଚାରି ଝିଅ ଅଛନ୍ତି ।
ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନାଅଧ୍ୟାପନାକୁ ନିଜର ବୃତ୍ତି ଭାବରେ ଆବୋରୀ ଥିଲେ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ । ୧୯୬୨ରୁ ୧୯୬୯ ଯାଏଁ ରେଭେନ୍ସା ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଓ ୧୯୭୬ରୁ ୧୯୯୨ ଯାଏଁ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟର ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ ଓ ସତ୍ୟବାଦୀ ଚେୟାରର ପ୍ରଫେସର ଥାଇ ୧୯୯୭ ମସିହାରେ ସେବା ନିବୃତ ହୋଇଥିଲେ ।
ସାହିତ୍ୟିକ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନା୧୯୬୫ମସିହା ବେଳକୁ ସେ ରେଭେନ୍ସା ନୈଶ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରୁଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ପୂଜ୍ୟପୂଜା ସଂସଦ ଆନୁକୁଲ୍ୟରେ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ଜନ୍ମଦିବସରେ ସେ ସାକ୍ଷୀଗୋପାଳକୁ ଏକ ସଭାକାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଯାଇଥାନ୍ତି । ସେଠାରେ ଭାଷଣ ଦେବା ଅବସରରେ ଜଣେ ଶ୍ରୋତା ଅଭିଯୋଗ କଲେ ଯେ, ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜୀବନୀ ଲେଖାଯାଇନାହିଁ । ସେହି ସଭାରେ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଥିଲେ ଯେ, ସେ ୩ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜୀବନୀ ଲେଖି ପ୍ରକାଶ କରାଇବେ । ସେଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କର ପ୍ରଥମ ପୁସ୍ତକ ଲିଖନ । ଚାରି ବର୍ଷ ଧରି ଲେଖା ହୋଇଥିବା, ହେ ସାଥୀ ! ହେ ସାରଥୀ ନାମରେ ଏହି ଗୋପବନ୍ଧୁଙ୍କ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ ୧୯୬୯ ମସିହାରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।[୪] ଏହା ପୂର୍ବରୁ ପତ୍ନୀ ପ୍ରତିଭାଙ୍କ ସହ ମିଳିତ ଭାବରେ "ଆମ କବିତା" ନାମକ ଏକ କବିତା ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ତା ପରଠାରୁ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ନିରବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବରେ ସାହିତ୍ୟ ସାଧନାରେ ନିମଗ୍ନ ଥିଲେ ।[୫] ତାଙ୍କ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ଆଧୁନିକ କବିତା ଉପରେ କୌଣସି ସମାଲୋଚନା ମୂଳକ ପୁସ୍ତକ ପାଇ ପାରୁନଥିଲେ । ସେହି ଅଭାବ ଦୂର କରିବାକୁ, ସେ ସମାଲୋଚନା ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।[୬]
ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ବହୁ ସାହିତ୍ୟିକ ଓ ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ରହିଥିଲେ । ସେ ମଧ୍ୟରୁ ପୂଜ୍ୟପୂଜା ସଂସଦ, ଶାରଳା ପୁରସ୍କାର, ସାମ୍ପ୍ରତିକ, ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ । ଶାରଳା ପୁରସ୍କାର ତାଙ୍କରି ସମ୍ପାଦନାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ।
ପ୍ରକାଶିତ ରଚନାବଳୀ
ସମ୍ପାଦନାକବିତା:
- ଆମ କବିତା ୧୯୬୨ (ଯୁଗ୍ମ - ପ୍ରତିଭା ଶତପଥି)
- ସବାସାନ ପ୍ରେମିକା ୨୦୧୨
- ଅଗ୍ନିଶିଖା
ସମାଲୋଚନା:
- ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ୧୯୭୭
- କାବ୍ୟ ପ୍ରକରଣ ୧୯୯୩
- ସତୁରୀରୁ ସହସ୍ରାବ୍ଦୀ ୨୦୦୩
- ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗ: ସ୍ରଷ୍ଟା ଓ ସୃଷ୍ଟି ୧୯୯୯
- ଓଡ଼ିଆ ମେଗା ଉପନ୍ୟାସ-ବୀକ୍ଷା ଓ ସମୀକ୍ଷା ୨୦୧୫
- ହୃଷୀକେଶୀୟ କଥାଶିଳ୍ପ ୨୦୦୬
- କାବ୍ୟଦୃଷ୍ଟି କାବ୍ୟବିଚାର ୨୦୧୫
- କବିତା ଯୁଗେ ଯୁଗେ ୧୯୭୪
- ସବୁଜରୁ ସାମ୍ପ୍ରତିକ - ୧୯୭୯
- ପ୍ରମୁଖ କବି କତିପୟ - ୧୯୮୪
- କବିତା ସେତୁ ୨୦୦୯
- ଗଳ୍ପ ଓ ଗାଳ୍ପିକ - ୧୯୮୬
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ:
- ୟୁରୋପ ସଂସ୍କୃତି ଓ ବିସ୍ମୟ ୨୦୧୩ (ଭ୍ରମଣ କାହାଣୀ, ସଂସ୍କୃତି, ଆଲୋଚନା)
- ପ୍ରେମ ଓ ପ୍ରତାରଣା (ଆତ୍ମଜୀବନୀ)
- ପ୍ରେମ ଓ ପରିତାପ (ଆତ୍ମଜୀବନୀ)
- ଶୈଶବରୁ ଅବସର ୨୦୧୬ (ଆତ୍ମଜୀବନୀ)
- ଗଳ୍ପ ସମଗ୍ର ୨୦୧୨
- ହେ ସାଥୀ ! ହେ ସାରଥୀ ! ୧୯୬୯ (ଜୀବନୀ)
- କାରୁଣ୍ୟର କାରୁଶିଳ୍ପ ୨୦୦୬ (ଉପନ୍ୟାସ)
- କାଳ ଓ କର୍ଣ୍ଣିକା (ଗଳ୍ପ)
- ଅନିକେତ (ଉପନ୍ୟାସ)
ସଂପାଦନା:
- ଇସ୍ତାହାର ରଜତ ଜୟନ୍ତୀ ଉଦ୍ଯାପନ ଉତ୍ସବ ୨୦୦୩ (ସ୍ମରଣିକା)
- ଘନଶ୍ୟାମ ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ ୨୦୧୪
- ଗୌରହରି ସ୍ମରଣିକା ୨୦୧୬
- ବୈକୁଣ୍ଠ ପରିକ୍ରମା ୧୯୮୧
- ସତ୍ୟବାଦୀ ସାହିତ୍ୟ ଯୁଗ ୧୯୮୯
- ପାଠଚକ୍ର ପ୍ରବନ୍ଧାବଳୀ, ଭାଗ-୮ ୧୯୯୧
- ଅନେକ ନଈର ସୁଅ (କବିତା) ୨୦୦୯
- ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଓଡ଼ିଆ କବିତା ୧୯୯୭
- ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଯୁଗେ ଯୁଗେ ୧୯୯୪
- ନୀଳକଣ୍ଠ ସ୍ମରଣିକା ୧୯୬୯
- କବି-ମନୀଷୀ ୧୯୮୩
- ଗୋଦାବରୀଶ ପରିକ୍ରମା ୧୯୮୬
- ସାରସ୍ୱତ ଆକଳନ (ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ଶତପଥିଙ୍କ ସାରସ୍ୱତ କୃତିର ଆକଳନ) ୨୦୦୦
- ଗୋପବନ୍ଧୁ ସ୍ମରଣିକା ୧୯୬୭
- ବିଦ୍ୟୁତ୍ପ୍ରଭା ଗ୍ରନ୍ଥାବଳୀ, ୧ମ ଓ ୨ୟ ଭାଗ ୧୯୮୩
- ଗୋପବନ୍ଧୁ ପରିକ୍ରମା ୧୯୬୭, ୧୯୭୭
- ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଅବମୂଲ୍ୟନ ୨୦୦୧
- ମାନସିଂହ ପରିକ୍ରମା ୧୯୭୯
- ମଧୁ-ସ୍ମରଣିକା ୧୯୬୬
- ଗଜପତି ପରିକ୍ରମା ୧୯୮୯
- ଅତିବଡ଼ୀ ଜଗନ୍ନାଥ ପରିକ୍ରମା ୧୯୭୫
- ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପରିକ୍ରମା ୧୯୭୩
- ଲଳିତ ନିବନ୍ଧ
- ଚଳିତ ଶତାବ୍ଦୀର ଓଡ଼ିଆ କବିତା
- ପ୍ରହରାଜ ପରିକ୍ରମା ୧୯୭୦
ପତ୍ରିକା:
- ଇସ୍ତାହାର (ପତ୍ରିକା ସମ୍ପାଦନା) - ୧୯୭୯ ମସିହାରୁ[୭]
ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର
ସମ୍ପାଦନା- ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର - ୨୦୦୨ ("ସତ୍ୟବାଦୀ ଯୁଗ - ସ୍ରଷ୍ଟା ଓ ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ" ମନୋନୀତ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ପୁରସ୍କାରକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ)[୮]
୨୦୨୦ ଜୁନ ୩ ତାରିଖରେ ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ନିତ୍ୟାନନ୍ଦଙ୍କର ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା ।[୯]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ The Calcutta review. 1957.
- ↑ http://odisha.gov.in/literature/other.htm
- ↑ Orissa (India). Orissa District Gazetteers: Cuttack. Superintendent, Orissa Government Press.
- ↑ Bengal, Past & Present: Journal of the Calcutta Historical Society. The Society. 1979.
- ↑ "ପ୍ରଥମ ବହି". ଧରିତ୍ରୀ ସାହିତ୍ୟାୟନ ନଭେମ୍ବର ୧୪-୨୭ ପୃଷ୍ଠା ୨. Retrieved 18 November 2015.
- ↑ "ସୃଜନ-ଆଳାପ". ଧରିତ୍ରୀ ସାହିତ୍ୟାୟନ ଅକ୍ଟୋବର ୧୫-୨୮, ୨୦୧୬ ପୃଷ୍ଠା ୭. Retrieved 17 October 2016.
- ↑ http://prabook.org/web/person-view.html?profileId=652280[permanent dead link]
- ↑ http://odisha.gov.in/e-magazine/orissaannualreference/ORA-2005/pdf/orissa_sahitya_academy.pdf
- ↑ "Eminent Odia litterateur Nityananda Satpathy no more". www.prameyanews.com/. prameya news. Retrieved 3 June 2020.