ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ

ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ବା ଅଗଷ୍ଟ କ୍ରାନ୍ତି ଦିବସ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସଦ୍ୱାରା ବମ୍ବେ ଅଧିବେଶନରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ଅନ୍ତ ଘଟାଇବା ନିମିତ୍ତ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କଦ୍ୱାରା ଡାକରା ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଝଲକ

ବେଙ୍ଗାଲୁରୁରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନର ଶୋଭାଯାତ୍ରା

କ୍ରିପସ ମିଶନ ଅସଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ୮ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ବମ୍ବେ ଅଧିବେଶନରେ କର ବା ମର ଡାକରା ଦେଇଥିଲେ । ଗାନ୍ଧୀଜୀଙ୍କର ଏହି ଭାଷଣର କିଛି ଘଣ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ କରାହୋଇଥିଲା । ଆମେରିକାର ତତ୍କାଳୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫ୍ରାଙ୍କଲିନ ରୁଜଭେଲ୍ଟ ସେବେକାର ବ୍ରିଟିଶ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ୱିନଷ୍ଟନ୍ ଚଚ୍ଚିଲଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ଦାବି ପୂରଣ କରିବାକୁ ଚାପ ପକାଇଥିଲେ । ଭାରତ ଛାଡ଼ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଅନେକ ମହଲ ଏବଂ ଦଳ ସମର୍ଥନ ଦେଇନଥିଲେ ଯେପରିକି, ମୁସଲିମ ଲିଗ, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ପ୍ରିନ୍ସଲି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ, ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଘ ଇତ୍ୟାଦି ।

ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ସଫଳ ହୋଇପାରିନଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ନସରିଲା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଛି ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିଆଯାଇପାରିବନି ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

ପୂର୍ବ ଘଟଣାବଳୀ

୧୯୩୯ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ନେତାମାନଙ୍କୁ ନପଚାରି ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧରେ ସାମିଲ କରାଇଦେଇଥିଲେ । ମୁସଲିମ ଲିଗ ଯୁଦ୍ଧଟିକୁ ସମର୍ଥନ ଦେଇଥିଲେ ହେଲେ କଂଗ୍ରେସର କିଛି ଲୋକେ ସମର୍ଥନ ଦେଉଥିଲେ ଏବଂ କିଛି ଦେଉନଥିଲେ । ଗାନ୍ଧିଜୀ ଯୁଦ୍ଧବଳରେ ବ୍ରିଟିଶ ଲୋକଙ୍କର ପାଉଁଶ ନିଆଁରେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଗଢିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ । ସେ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଏଥିରେ ଭାଗନେଇଥିବା ନେତାମାନଙ୍କୁ ତୀବ୍ର ନିନ୍ଦା କରିଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀ ଲାଭବାନ ହୋଇଥିଲେ, ହେଲେ ମୋଟାମୋଟୀରୁପେ କହିଲେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତିରେ କିଛି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତୀୟ ମାନଙ୍କୁ ଦେଲେ ନାହିଁ । ଓଲଟି ଦୁର୍ବଳ ପୁରାତନ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରରେ ସଜ୍ଜିତ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧକୁ ନେଇ ଭାରତରେ ଖଜଣା ବୃଦ୍ଧି କରିଦେଇଥିଲେ ।

ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବାମାତ୍ରେ ନେତାଜୀ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷ ଜାପାନରେ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧବନ୍ଦୀ ମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏବଂ ହିଟଲରଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ ଫୋୖଜ ଗଠନ କରିଥିଲେ ।

ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଯୋଗଦାନ

୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟବାଦୀମାନେ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇଥିଲେ ଯେ ବ୍ରିଟିଶ ଗଭର୍ଣ୍ଣର-ଜେନେରାଲ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ, ଲର୍ଡ ଲିନଲିଥଗୋ ସେମାନଙ୍କ ସହ ପରାମର୍ଶ ନକରି ଭାରତକୁ ଯୁଦ୍ଧକୁ ଆଣିଥିଲେ। ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଯୁଦ୍ଧକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ କଂଗ୍ରେସ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥିଲା। ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭରେ, ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ୱାର୍କିଂ କମିଟିର ୱାର୍ଡା ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଏକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରି ଫାସିବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇକୁ ସର୍ତ୍ତମୂଳକ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା, କିନ୍ତୁ ପ୍ରତିବଦଳରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ମାଗିବା ପରେ ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇଥିଲା।

ଯଦି ଯୁଦ୍ଧ ହେଉଛି ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ସମ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ଉପନିବେଶର ସ୍ଥିତିକୁ, ନ୍ୟସ୍ତ ସ୍ୱାର୍ଥ ଏବଂ ଅଧିକାରକୁ ରକ୍ଷା କରିବା, ତେବେ ଭାରତୀୟଙ୍କ ସହିତ ଏହାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ

— ଯଦି, ଗଣତନ୍ତ୍ର ଉପରେ ଆଧାରିତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଶୃଙ୍ଖଳା, ତେବେ ଭାରତ ଏଥିରେ ଅଧିକ ଆଗ୍ରହୀ ... ଯଦି ଗଣତନ୍ତ୍ରର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ତଥା ବିସ୍ତାର ପାଇଁ ଗ୍ରେଟ ବ୍ରିଟେନ ଲଢ଼େ, ତା’ହେଲେ ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ତାଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିରେ ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦକୁ ସମାପ୍ତ କରି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବେ। ଭାରତରେ, ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳ ହେବାର ଅଧିକାର ଅଛି ... ଏକ ମୁକ୍ତ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଭାରତ ଆକ୍ରୋଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ପାରସ୍ପରିକ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ତଥା ଅର୍ଥନୈତିକ ସହଯୋଗ ପାଇଁ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟ ମୁକ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହିତ ଆନନ୍ଦିତ କରିବ,

ଗାନ୍ଧୀ ଏହି ପଦକ୍ଷେପକୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ, କାରଣ ସେ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ଏକ ସମର୍ଥନକୁ ପୁନଃ ସମନ୍ୱୟ କରିପାରିନଥିଲେ (ସେ ଅହିଂସା ପ୍ରତିରୋଧରେ ଜଣେ ନିଷ୍ଠାପର ବିଶ୍ୱାସୀ ଥିଲେ, ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଆଡଲଫ୍ ହିଟଲରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲେ, ବେନିଟୋ ମୁସୋଲିନି, ଏବଂ ହିଡେକି ଟୋଜୋ) | ଅବଶ୍ୟ, ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧର ଚାପରେ ଗାନ୍ଧୀ ଜାତିଭେଦ ବିରୋଧରେ ତଥା ବ୍ରିଟିଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ କରି କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ବ୍ରିଟେନର ପାଉଁଶରୁ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ଉଠାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁନାହାଁନ୍ତି। ତଥାପି, ମତଭେଦ ବିଭାଜିତ ରହିଲା | ଭାରତରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗକୁ ସୀମିତ କରିବା ଏବଂ ଦେଶକୁ ଏକ ବଜାର ଏବଂ ରାଜସ୍ୱର ଉତ୍ସ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ବ୍ରିଟିଶ ନୀତି ଭାରତୀୟ ସେନାକୁ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଦୁର୍ବଳ ଏବଂ ଖରାପ ସଶସ୍ତ୍ର ଏବଂ ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କୁ ଭାରତର ବଜେଟରେ ନିଟ୍ ଯୋଗଦାନକାରୀ ହେବାକୁ ବାଧ୍ୟ କଲା, ଯେତେବେଳେ ଟିକସ ତୀବ୍ର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟର ସାଧାରଣ ସ୍ତର ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ହେଲା: ଯଦିଓ ଅନେକ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବସାୟ ଯୁଦ୍ଧ ଉତ୍ପାଦନରୁ ଉପକୃତ ହୋଇଥିଲେ, ସାଧାରଣ ବ୍ୟବସାୟରେ "ଏହାକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରାଯାଇଥିଲା | ସରକାର "ଏବଂ ବିଶେଷ ଭାବରେ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜକୁ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ସଂଗଠିତ ତଥା ସଂଗଠିତ କରିବାରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଅଧିକ ଭୂମିକା ଦେବାକୁ ମନା କରିବା।

ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ କେବଳ ସୁଭାଷ ଚନ୍ଦ୍ର ବୋଷଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ଦଳ କୌଣସି ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ। ବୋଷ ଜର୍ମାନୀରେ ଭାରତୀୟ ଲେଜିଅନ୍ ସଂଗଠିତ କରିଥିଲେ, ଜାପାନୀ ସହାୟତାରେ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ସେନାକୁ ପୁନଃ ସଂଗଠିତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆକ୍ସିସ୍ ପାୱାର୍ଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ ମାଗିଥିଲେ, ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ; ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ |

କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ୍

ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ ରେ, ଏକ ଅସନ୍ତୋଷ ଉପ-ମହାଦେଶର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇ କେବଳ ୟୁରୋପରେ ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥିତିର ଅବନତି ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଆଫ୍ରିକା ଏବଂ ଉପ-ମହାଦେଶର ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ବଢ଼ିବାରେ ଲାଗିଲା । ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସ, ହାଉସ ଅଫ୍ କମନ୍ସ ଅଧୀନରେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଭାରତକୁ ଏକ ପ୍ରତିନିଧୀ ପଠାଇଥିଲେ ଯାହା କ୍ରପ୍ସ ମିଶନ ଭାବରେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମିଶନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ ପାଇବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ସହିତ ଚୁକ୍ତି କରିବା, ପ୍ରଗତିଶୀଳ ବିଘ୍ନ ଏବଂ ମୁକୁଟରୁ ଶକ୍ତି ବଣ୍ଟନ ବଦଳରେ ଭିସେରୋଇ ଏକ ନିର୍ବାଚିତ ଭାରତୀୟ ବିଧାନ ସଭାକୁ | ଏହି ଆଲୋଚନା ବିଫଳ ହେଲା, କାରଣ ସେମାନେ ସ୍ୱୟଂ ଶାସନର ଏକ ସମୟସୀମା ଏବଂ ତ୍ୟାଗ କରିବାର କ୍ଷମତାର ସଂଜ୍ଞା ମୁଖ୍ୟ ଚାହିଦାକୁ ସମାଧାନ କରିନଥିଲେ, ମୁଖ୍ୟତଃ ସୀମିତ ଆଧିପତ୍ୟ-ସ୍ଥିତିର ଏକ ଅଫର୍ ଦେଇଥିଲେ ଯାହା ଭାରତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରହଣୀୟ ନୁହେଁ |

ଆନ୍ଦୋଳନର ଉନ୍ମୋଚନରେ ଯୋଗଦାନ କରୁଥିବା କାରକ

ଛାଞ୍ଚ:ଅଣସଂରକ୍ଷିତ ବିଭାଗ ୧୯୩୯ ମସିହାରେ, ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ବ୍ରିଟେନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ସହିତ ଭାରତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଉପାଦାନ ହୋଇ ଯୁଦ୍ଧର ଏକ ଦଳ ହୋଇଗଲା। ଏହି ଘୋଷଣା ପରେ, ୧୦ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୩୯ରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟ କମିଟି ଏହାର ବୈଠକରେ ଏକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରିଥିଲା । ଏଥି ସହିତ ରିଜୋଲ୍ୟୁସନରେ ଏହା ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତ ପ୍ରଥମେ ଯୁଦ୍ଧ ସହ ଜଡ଼ିତ ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ। ଏହି ଘୋଷଣାର ଜବାବ ଦେଇ ଭାଇସେରୋ ୧୭ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଏକ ବିବୃତ୍ତି ଜାରି କରିଛନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ବିଶ୍ୱରେ ଶାନ୍ତି ମଜବୁତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ରିଟେନ ଯୁଦ୍ଧ ଚଳାଇଛି। ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସରକାର ଭାରତୀୟଙ୍କ ଇଚ୍ଛା ଅନୁଯାୟୀ ୧୯୩୫ ଅଧିନିୟମରେ ସଂଶୋଧନ ଆରମ୍ଭ କରିବେ।

ଏହି ବିବୃତ୍ତିରେ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଥିଲା; "ବିଭାଜନ ଏବଂ ନିୟମର ପୁରୁଣା ନୀତି ଜାରି ରହିବ। କଂଗ୍ରେସ ରୁଟି ମାଗିଛି ଏବଂ ଏହା ପଥର ପାଇଛି।" ହାଇ କମାଣ୍ଡ ଦେଇଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ଇସ୍ତଫା ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ଆଠଟି ପ୍ରଦେଶର କଂଗ୍ରେସ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଛନ୍ତି। ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ମୁସଲିମ ଲିଗର ନେତା ମହମ୍ମଦ ଅଲି ଜିନ୍ନାଙ୍କ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦ ଏବଂ ଆନନ୍ଦର ଏକ ଉତ୍ସବ ଥିଲା। ସେ ୨୨ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୩୯ ଦିନ 'ମୁକ୍ତି ଦିବସ' ବୋଲି କହିଥିଲେ। ଏହି ଦିନର ଉତ୍ସବ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଗାନ୍ଧୀ ଜିନ୍ନାଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହା ବୃଥା। ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୦ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ଲାହୋର ଅଧିବେଶନରେ ଜିନ୍ନା ତାଙ୍କ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଭାଷଣରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯେ ଦେଶର ମୁସଲମାନମାନେ ପୃଥକ ପୃଥକ ଦେଶ ପାକିସ୍ଥାନ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ।

ସେପଟେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜନୈତିକ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ଚମ୍ବରଲେନ୍ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଇଂଲଣ୍ଡରେ କ୍ଷମତା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା କନେଷ୍ଟବଳମାନେ କଂଗ୍ରେସ ଦେଇଥିବା ଦାବି ପ୍ରତି ସହାନୁଭୂତି ଦେଖାଇ ନଥିଲେ । ଯୁଦ୍ଧ ପରିସ୍ଥିତି ଖରାପ ହେବା ପରିସ୍ଥିତିରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ କରିବା ପାଇଁ କନେଷ୍ଟବଳମାନେ ଭାରତୀୟଙ୍କଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିବା କେତେକ ଦାବିକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲେ। ଅଗଷ୍ଟ ୮ ରେ, ଭାଇସେରୋ ଏକ ବିବୃତ୍ତି ଜାରି କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ "ଅଗଷ୍ଟ ଅଫର" ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି। ତେବେ ମୁସଲିମ ଲିଗ୍ ପରେ ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଛି।

ୱାର୍ଡ଼ରେ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟ କମିଟିର ବୈଠକରେ କଂଗ୍ରେସ ଦେଇଥିବା ଦାବିକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରି ବ୍ୟାପକ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଗାନ୍ଧୀ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ଆରମ୍ଭ କରିବାର ଯୋଜନା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ପୁନର୍ବାର, ସତ୍ୟଗ୍ରାହର ଅସ୍ତ୍ର ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କ୍ରୁସେଡ୍ କରିବାର ସର୍ବୋତ୍ତମ ମାଧ୍ୟମ ଭାବରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଗ୍ରହଣୀୟତା ପାଇଲା | ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଅଦମ୍ୟ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ବିରୋଧରେ ଏହା ଏକ ବ୍ୟାପକ ଚିହ୍ନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା | ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଅନୁଗାମୀ ବିନୋବା ଭାଭେ ତାଙ୍କୁ ମନୋନୀତ କରିଥିଲେ। ଦେଶର ସମସ୍ତ କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ଯୁଦ୍ଧ ବିରୋଧୀ ଭାଷଣ ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସତ୍ୟଗ୍ରାହୀମାନେ ଦେଶର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସରକାରଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ ନକରିବାକୁ ନିବେଦନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସତ୍ୟଗ୍ରାହୀ ଅଭିଯାନର ଫଳାଫଳ ପ୍ରାୟ ଚଉଦ ହଜାର ସତ୍ୟଗ୍ରାହୀଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିଥିଲା। ୩ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୪୧ ରେ, ଭାଇସରୋ ସମସ୍ତ ସତ୍ୟଗ୍ରାହୀଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷରେ ଖଲାସ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ। ୟୁରୋପରେ ଜାପାନର ପର୍ଲ ହାର୍ବର୍ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ ପରିସ୍ଥିତି ଅଧିକ ଗୁରୁତର ହେଲା ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ସେମାନଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନ କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଭବ କଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଯାଇଥିଲା।

କ୍ରିପ୍ସ ମିଶନ୍ ଏବଂ ଏହାର ବିଫଳତା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଦି କ୍ୱିଟ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମୁଭମେଣ୍ଟ ପାଇଁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ୨୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୧୯୪୨ରେ ଏହି ଅବରୋଧକୁ ଶେଷ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ସାର୍ ଷ୍ଟାଫର୍ଡ କ୍ରପ୍ସଙ୍କୁ ଭାରତୀୟ ରାଜନ political ତିକ ଦଳ ସହ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବାକୁ ଏବଂ ବ୍ରିଟେନର ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସେମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବାକୁ ପଠାଇଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଏକ ଡ୍ରାଫ୍ଟ ଘୋଷଣାନାମା ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଡୋମିନିଅନ୍ ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ଏକ ବିଧାନ ସଭା ଗଠନ ଏବଂ ପ୍ରଦେଶଗୁଡ଼ିକର ପୃଥକ ସମ୍ବିଧାନ ଗଠନ ଅଧିକାର ଭଳି ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଅବଶ୍ୟ, ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ବନ୍ଦ ହେବା ପରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ହେବା ଉଚିତ୍ | କଂଗ୍ରେସ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ଘୋଷଣା ଭାରତକୁ ଏକମାତ୍ର ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛି ଯାହା ଭବିଷ୍ୟତରେ ପୂରଣ ହେବ। ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ଉପରେ ମନ୍ତବ୍ୟ ଦେଇ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଏକ କ୍ରାସ୍ ବ୍ୟାଙ୍କ ଉପରେ ଏକ ପୋଷ୍ଟ ଡେଟ୍ ଚେକ୍। ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣ ହେଉଛି ଜାପାନର ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣର ଧମକ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କର ଭାରତ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ଅକ୍ଷମତାର ଜାତୀୟ ନେତାଙ୍କ ହୃଦୟଙ୍ଗମ।

ତୁରନ୍ତ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ସଂକଳ୍ପ

ୱାର୍ଡ଼ (୧୪ ଜୁଲାଇ ୧୯୪୨)ରେ କଂଗ୍ରେସ ୱାର୍କିଂ କମିଟି ବୈଠକ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦାବିରେ ଏକ ସଂକଳ୍ପ ପାରିତ କରିଥିଲେ । ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଏହି ଦାବିକୁ ଗ୍ରହଣ ନକରନ୍ତି ତେବେ ଡ୍ରାଫ୍ଟରେ ବ୍ୟାପକ ନାଗରିକ ଅବମାନନା ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା ।

ତେବେ ଏହା ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦୀୟ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସର ଜଣେ ବିଶିଷ୍ଟ ଜାତୀୟ ନେତା ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ରାଜଗୋପାଲାଚାରି ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇ କଂଗ୍ରେସ ଛାଡ଼ିଥିଲେ ଏବଂ କିଛି ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ତରର ଆୟୋଜକ ମଧ୍ୟ ଏହା କରିଥିଲେ। ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ଏବଂ ମୌଲାନା ଆଜାଦ ଡାକରାକୁ ଭୟଭୀତ ଓ ସମାଲୋଚନା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ସହିତ ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥିଲେ ।

ଆଲାମା ମଶ୍ରିକ୍ (ଖକ୍ସାର ତେହେରିକର ମୁଖ୍ୟ) ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଡକାଯାଇଥିଲା । ଏହାର ଫଳାଫଳକୁ ନେଇ ମଶ୍ରୀକୀ ଭୟଭୀତ ଥିଲେ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ନିଷ୍ପତ୍ତିକୁ ସହମତ ନଥିଲେ। ୨୮ ଜୁଲାଇ ୧୯୪୨ ରେ, ଆଲାମା ମଶ୍ରିକୀ ନିମ୍ନଲିଖିତ ଟେଲିଗ୍ରାମକୁ ମୌଲାନା ଅବୁଲ କଲାମ ଆଜାଦ, ଖାନ ଅବଦୁଲ ଗାଫର ଖାନ, ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ, ସି ରାଜଗୋପାଲାଚାରି, ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ, ରାଜେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରସାଦ ଏବଂ ପଟ୍ଟାବୀ ସୀତାରାମୟ | ସେ ବୁଲୁସୁ ସମ୍ବାମୁରତି (ତାମିଲନାଡୁ ବିଧାନ ସଭା ବିଧାନ ସଭାର ଏକ କପି ପଠାଇଥିଲେ। ଏହି ଟେଲିଗ୍ରାମ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା:

ମୁଁ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ 8 ଜୁଲାଇର ଚିଠି ପାଇଛି। ମୋର ସଚ୍ଚୋଟ ମତ ହେଉଛି ସିଭିଲ୍ ଅମାନ୍ୟତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଟିକିଏ ପୂର୍ବ-ପରିପକ୍ୱ

— କଂଗ୍ରେସ ପ୍ରଥମେ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ ଏବଂ ମୁସଲିମ ଲିଗକୁ ସିଦ୍ଧାନ୍ତିକ ପାକିସ୍ତାନ ସହିତ ହାତ ମିଳାଇବା ଉଚିତ୍ ଏବଂ ଏହା ପରେ ସମସ୍ତ ଦଳ ମିଳିତ ଭାବେ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବାକୁ ଦାବି କରିଛନ୍ତି। ଯଦି ବ୍ରିଟିଶମାନେ ମନା କରନ୍ତି, ତେବେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବମାନନା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତୁ। AMZ ପ୍ରକାଶନ, p। 137. ISBN 0976033380 </ref>

ସଂକଳ୍ପରେ କୁହାଯାଇଛି:

ତେଣୁ, ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଭାରତର ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଧିକାରକୁ ପ୍ରମାଣିତ କରିବା ପାଇଁ କମିଟି ଦେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଛି, ଯାହା ସମ୍ଭବତଃ ବ୍ୟାପକ ପରିମାଣରେ ଅହିଂସା ରେଖା ଉପରେ ଏକ ଜନ ସଂଗ୍ରାମ ଆରମ୍ଭ ହେବ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦେଶ ସମସ୍ତ ଅଣ ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବ

— ଗତ ୨୨ ବର୍ଷର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଗ୍ରାମରେ ଏହା ହିଂସାତ୍ମକ ଶକ୍ତି ସଂଗ୍ରହ କରିଛି ... ସେମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ମନେ ରଖିବାକୁ ହେବ ଯେ ଅହିଂସା ହେଉଛି ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଧାର।

ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ

ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ସକ୍ରିୟ ଥିବା ଅନେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଏଥିମଧ୍ୟରେ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍, ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା, କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ଏବଂ ରାଜକୁମାରୀ ରାଜ୍ୟ] ନିମ୍ନରେ:

ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା

ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ଭଳି ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ଦଳ ଖୋଲାଖୋଲି ଭାବେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ବୈଠକ କରିଥିଲେ। ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସବରକର ସମୟ, ଏପରିକି "ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିବାର ସୀମାକୁ ଗଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ହିନ୍ଦୁ ସଭ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ" ମ୍ୟୁନିସିପାଲିଟି, ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍ଥା, ବିଧାନ ସଭା କିମ୍ବା ସେହି ସଦସ୍ୟ "ଥିଲେ | ସୈନ୍ୟବାହିନୀରେ ସେବା କରିବା ... ସମଗ୍ର ଦେଶରେ ସେମାନଙ୍କ ପଦବୀରେ ରହିବାକୁ, ଏବଂ କୌଣସି ମୂଲ୍ୟରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ନୁହେଁ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ।

ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ବୈଠକ କରିବାକୁ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ସରକାରୀ ନିଷ୍ପତ୍ତି ପରେ ବଙ୍ଗଳାର ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭାର ନେତା ଶ୍ୟାମ ପ୍ରସାଦ ମୁଖାର୍ଜୀ (ଯାହା ବଙ୍ଗଳାରେ ଶାସକ ମିଳିତ ମଞ୍ଚର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା; ଫଜଲୁଲ ହକର କୃଷ୍ଣ ପ୍ରଜା ପାର୍ଟିଦ୍ୱାରା ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କୁ ଏକ ଚିଠି ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ଯଦି କଂଗ୍ରେସ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନଙ୍କୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଆହ୍ୱାନ ଦେଇଥିଲା । ୨୬ ଜୁଲାଇ ୧୯୪୨ର ଏହି ଚିଠିରେ ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି:

“କଂଗ୍ରେସଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଯେକୌଣସି ବ୍ୟାପକ ଆନ୍ଦୋଳନର ପରିଣାମ ସ୍ୱରୂପ ପ୍ରଦେଶରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରେ। ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି, ଯିଏ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଜନ ଭାବନାକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରେ, ଫଳସ୍ୱରୂପ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳା କିମ୍ବା ଅସୁରକ୍ଷିତତା, କୌଣସି ସରକାର ଏହାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବାକୁ ପଡିବ ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ କରିପାରିବ | ଏହିପରି ଭାବରେ ସେ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାରଙ୍କ ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନ ନେତାଙ୍କ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ।

ମୁଖାର୍ଜୀ ଏହା ଦୋହରାଇଲେ | ଫଜଲୁଲ ହକ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବଙ୍ଗଳା ସରକାର, ଏହାର ସହଯୋଗୀ ସହଯୋଗୀ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ସହିତ ବଙ୍ଗଳା ପ୍ରଦେଶରେ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପରାସ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଉଦ୍ୟମ କରିବ ଏବଂ ଏହି ବିଷୟରେ ଏକ ଠୋସ୍ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛି:

ପ୍ରଶ୍ନ ହେଉଛି କିପରି ଯୁଦ୍ଧ କରାଯିବ? ବଙ୍ଗଳାରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ (ଭାରତ ଛାଡ଼)? ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରଶାସନ ଏପରି ଢଙ୍ଗରେ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ ଯେ କଂଗ୍ରେସର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଦ୍ୟମ ସତ୍ତ୍ୱେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପ୍ରଦେଶରେ ମୂଳୋତ୍ପାଟନ କରିବାରେ ବିଫଳ ହେବ। ଏହା ଆମ ପାଇଁ ସମ୍ଭବ ହେବା ଉଚିତ, ବିଶେଷ କରି ଦାୟିତ୍ Minister ବାନ ମନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଜଣାଇବାରେ ସମର୍ଥ ହେବା ଉଚିତ ଯେ ଯେଉଁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଛି, ତାହା ଲୋକ ପ୍ରତିନିଧୀଙ୍କ ନିକଟରେ ଅଛି। କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଜରୁରୀକାଳୀନ ସମୟରେ ସୀମିତ ହୋଇପାରେ | ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ପାଇଁ କ advantage ଣସି ସୁବିଧା ପାଇଁ ନୁହେଁ, ବରଂ ପ୍ରଦେଶର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ତଥା ସ୍ୱାଧୀନତାର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଉପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରିବାକୁ ପଡିବ। ଆପଣ, ରାଜ୍ୟପାଳ ଭାବରେ, ପ୍ରଦେଶର ସାମ୍ବିଧାନିକ ମୁଖ୍ୟ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବେ ଏବଂ ଆପଣଙ୍କ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ମାର୍ଗଦର୍ଶନ କରିବେ।

ଏପରିକି ଭାରତୀୟ ଏତିହାସିକ ଆର.ସି. ମଜୁମଦାର ଏହି ସତ୍ୟକୁ ଉଲ୍ଲେଖ କରି କହିଛନ୍ତି:

"ଶ୍ୟାମ ପ୍ରସାଦ କଂଗ୍ରେସଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ଜନ ଆନ୍ଦୋଳନର ଆଲୋଚନା ସହ ଏହି ଚିଠିକୁ ସମାପ୍ତ କରିଛନ୍ତି। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ବିଶୃଙ୍ଖଳା ସୃଷ୍ଟି କରିବ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରିବ ବୋଲି ସେ ଆଶଙ୍କା ପ୍ରକାଶ କରିଛନ୍ତି। ଉତ୍ସାହଜନକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଅନୁଭବ ଏବଂ ସେ ମତ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ କ୍ଷମତାରେ ଥିବା କୌଣସି ସରକାର ଏହାକୁ ଦମନ କରିବାକୁ ପଡିବ, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ କେବଳ ନିର୍ଯ୍ୟାତନାଦ୍ୱାରା କରାଯାଇପାରିବ ନାହିଁ .... ସେହି ଚିଠିରେ ସେ ପରିସ୍ଥିତିର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଜ୍ଞାନ ଦେଇଛନ୍ତି। ... "

ଗଡ଼ଜାତ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ

ରାଜକୁମାରମାନେ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ବିରୋଧୀଙ୍କୁ ଅର୍ଥ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବାରୁ ରାଜକୁମାର ରାଜ୍ୟଗୁଡିକରେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କମ୍ ସମର୍ଥନ ରହିଥିଲା।

ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟତାବାଦୀଙ୍କ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମର୍ଥନ ବହୁତ କମ୍ ଥିଲା। ସେମାନେ ଜାଣିଥିଲେ ଯେ ଆମେରିକା ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦୃଢ଼ ଭାବରେ ସମର୍ଥନ କରିଛି ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସ କରିଛି ଯେ ଆମେରିକା ସହଯୋଗୀ ଅଟେ। ଯଦିଓ, ଚର୍ଚିଲ ଇସ୍ତଫା ଦେବେ ବୋଲି ଧମକ ଦେବା ପରେ, ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସର ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ସମର୍ଥନକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଥିବା ଭାରତୀୟଙ୍କ ଉପରେ ବୋମା ପକାଇବାବେଳେ ଆମେରିକା ତାଙ୍କୁ ଚୁପଚାପ୍ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା। ଖରାପ ଚାଲୁଥିବା ଆମେରିକୀୟ ଅପରେସନ୍ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କୁ ବିରକ୍ତ କରିଥିଲା।

ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ କୌଣସି ସମର୍ଥନ ନାହିଁ

ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂସେବକ ସଂଗଠନ

ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂସେବକ ସଂଗଠନ (ଆରଏସଏସ) କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ବ୍ରିଟିଶ ବିରୋଧୀ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କେ ହେଜେୱାର୍ ୧୯୨୫ରେ । ୧୯୪୨ ମସିହାରେ, ଏମ.ଏସ. ଗୋଲୱାଲକର, ଏହା ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ମନା କରିଦେଇଛି। ବମ୍ବେ ସରକାର ଆରଏସଏସ ସ୍ଥିତିକୁ ପ୍ରଶଂସା କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ,

"ସଂଗଠନ ନିଜକୁ ଆଇନ ଭିତରେ ରଖିଛି ଏବଂ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ବିଶୃଙ୍ଖଳାରେ ଭାଗ ନେବାକୁ ବାରଣ କରିଛି ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସଦ୍ୱାରା ଲଢ଼େଇ କରାଯାଇଥିଲା, "ବକ୍ତାମାନେ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ କଂଗ୍ରେସ ଆନ୍ଦୋଳନରୁ ଦୂରେଇ ରହିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହି ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ସାଧାରଣତ observed ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା"।

ସେହି ସମୟରେ RSS ମୁଣ୍ଡ (ସରସଙ୍ଗଚାଲକ), ଏମ.ଏସ. ଗୋଲୱାଲକର ପରେ କହିଥିଲେ ଯେ ଆରଏସଏସ ଭାରତ ଛାଡ଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରୁନାହିଁ। ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ଏପରି ଏକ ଅଣ-ସାଧାରଣ ମନୋଭାବ ମଧ୍ୟ ସାଧାରଣ ଭାରତୀୟ ଜନସାଧାରଣ ତଥା ସଂଗଠନର କିଛି ସଦସ୍ୟଙ୍କଦ୍ୱାରା ଅବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ କ୍ରୋଧରେ ଦେଖାଯାଉଥିଲା। ଗୋଲୱାଲକରଙ୍କ ଶବ୍ଦରେ,

“୧୯୪୨ ମସିହାରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଏକ ଦୃଢ଼ ଭାବନା ରହିଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସଂଗଠନର ନିତିଦିନିଆ କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରହିଲା। ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ କିଛି ନକରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। 'ସଂଘ' ହେଉଛି ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ସଂଗଠନ, ସେମାନଙ୍କର କଥାବାର୍ତ୍ତାର କୌଣସି ପଦାର୍ଥ ନାହିଁ’ କେବଳ ମତ କେବଳ ବାହାର ଲୋକ ନୁହଁନ୍ତି ଆମର ନିଜସ୍ୱ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି। "

ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଦର୍ଶାଇଛନ୍ତି ଯେ ଆରଏସଏସ ସେମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କୌଣସି ନାଗରିକ ଅବମାନନାକୁ ଆଦୋୖ ସମର୍ଥନ କରୁନାହିଁ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରାଜନୈତିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ଅଣଦେଖା କରାଯାଇପାରେ। ଗୃହ ବିଭାଗ ଏହାଦ୍ୱାରା ଆରଏସଏସ କରିଥିଲା। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତରେ ଆଇନ ଶୃଙ୍ଖଳା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରେ ନାହିଁ। ବମ୍ବେ ସରକାର ରିପୋର୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଆରଏସଏସ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ସରକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକୁ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରି ନାହିଁ। ଏବଂ ନିୟମ ପାଳନ କରିବାକୁ ସର୍ବଦା ଏକ ଇଚ୍ଛା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ | ଉକ୍ତ ବମ୍ବେ ସରକାରଙ୍କ ରିପୋର୍ଟରେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଯେ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୪୦ରେ ପ୍ରାଦେଶିକ ଆରଏସଏସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଆପତ୍ତିଜନକ ମନେ କରୁଥିବା କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରୁ ନିବୃତ୍ତ ରହିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଆରଏସଏସ ବ୍ରିଟିଶ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲା ​​ଯେ ଏଥିରେ ନାହିଁ। ସରକାରଙ୍କ ଆଦେଶ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆପତ୍ତିଜନକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ "।

ସ୍ଥାନୀୟ ହିଂସା

ଜନ୍ ଏଫ୍ ରିଡିକ୍ଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ୯ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୨ରୁ ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୪୨ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ଛାଡ଼:

୫୫୦ ଡାକଘର, ୨୫୦ ରେଳ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ, ଅନେକ ରେଳ ଲାଇନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା, ୭୦ଟି ପୋଲିସ ଷ୍ଟେସନକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା ଏବଂ ୮୫ଟି ସରକାରୀ କୋଠାକୁ ପୋଡ଼ି ଦେଲା କିମ୍ବା ନଷ୍ଟ କରିଦେଲା | ଟେଲିଗ୍ରାଫ୍ ତାରଗୁଡ଼ିକ କାଟିବାର ପ୍ରାୟ ୨୫୦୦ ଉଦାହରଣ ଥିଲା | ବିହାରରେ ସର୍ବାଧିକ ହିଂସା ଘଟିଥିଲା। ଭାରତ ସରକାର ୫୭ଟି ବାଟାଲିୟନ ବ୍ରିଟିଶ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ନିୟୋଜିତ କରିଥିଲେ।

ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ଅର୍ଥ ବିଦ୍ରୋହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର କ୍ଷମତା ସୀମିତ ଥିଲା | ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଥିଲା। ବିଶେଷକରି ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ସାତାରା, ଓଡ଼ିଶାରେ ତାଳଚେର ଏବଂ ମିଡନାପୁରରେ । ମିଡନାପୁରର ସବଡିଭିଜନ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଜନସାଧାରଣ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟ ଜାରି ରଖିଥିଲା, ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଗାନ୍ଧୀ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ନେତାମାନଙ୍କୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ । ଏକ ଛୋଟ ବିଦ୍ରୋହ ହୋଇଥିଲା ବାଲିଆରେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ପୂର୍ବତମ ଜିଲ୍ଲା | ଲୋକମାନେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନକୁ ଅଡୁଆରେ ପକାଇ ଜେଲ ଖୋଲିଥିଲେ, ଗିରଫ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନ ନିୟମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଲେଖାକୁ ଜିଲ୍ଲାରେ ପୁନଃ ସ୍ଥାପିତ କରିବାର କିଛି ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ଲାଗିଲା | ସ୍ବରାଷ୍ଟ୍ର (ପଶ୍ଚିମ ଗୁଜରାଟରେ) ଏହି ଅଞ୍ଚଳର 'ବାହାବତୀ' ପରମ୍ପରାର ଭୂମିକା ଥିଲା (ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇନ ବାହାରେ) ଯାହା ସେଠାରେ ଆନ୍ଦୋଳନର ସାବ୍ୟସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଥିଲା। ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ନୂତନ ଯୁଦ୍ଧ କର ଏବଂ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଚାଉଳ ରପ୍ତାନୀ ବିରୋଧରେ କୃଷକମାନଙ୍କ କ୍ରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଭାରତ ଛାଡ଼଼ିବା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା ​​| ୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବିଦ୍ରୋହର ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଖୋଲା ପ୍ରତିରୋଧ ରହିଥିଲା ​​ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ୧୯୪୩ର ମହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିଥିଲା।

ଆନ୍ଦୋଳନର ଦମନ

ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଫଳତା ହେଉଛି ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଦୁଖଦଃ ଘଟଣା ମାଧ୍ୟମରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ଏକଜୁଟ ରଖିବା। ଭାରତ-ବର୍ମା ସୀମାରେ ଜାପାନ ସେନାର ଅଗ୍ରଗତି ନେଇ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଭୟଭୀତ ହୋଇ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ । ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟକାରିଣୀ କମିଟିର ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ (ଜାତୀୟ ନେତୃତ୍ୱ) ମଧ୍ୟ ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ। ପ୍ରମୁଖ ନେତାଙ୍କ ଗିରଫ ହେତୁ ଜଣେ ଯୁବକ ଏବଂ ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଅଜ୍ଞାତ ଅରୁଣା ଆସଫ ଅଲି ଅଗଷ୍ଟ ୯ରେ AICC ଅଧିବେଶନରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରିଥିଲେ ଏବଂ ପତାକା ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲେ; ପରେ କଂଗ୍ରେସ ଦଳ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଲଗାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ କାରଣ ପାଇଁ ସହାନୁଭୂତି ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା ​​| ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ନେତୃତ୍ୱର ଅଭାବ ସତ୍ତ୍ୱେ ସାରା ଦେଶରେ ବଡ଼ ପ୍ରତିବାଦ ଓ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଇଥିଲା। ଶ୍ରମିକମାନେ ବଡ଼ ଦଳରେ ଅନୁପସ୍ଥିତ ରହିଲେ ଏବଂ ଧର୍ମଘଟ ଡକାଗଲା | ସମସ୍ତ ପ୍ରଦର୍ଶନ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ନୁହେଁ, କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ହୋଇଥିଲା, ସରକାରୀ ଅଟ୍ଟାଳିକାଗୁଡ଼ିକରେ ନିଆଁ ଲାଗିଯାଇଥିଲା, ବିଦ୍ୟୁତ କାଟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପରିବହନ ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ ଲାଇନଗୁଡିକ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରାଯାଇଥିଲା।

ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଶୀଘ୍ର ବନ୍ଦୋବସ୍ତ ସହିତ ଜବାବ ଦେଇଥିଲେ। ୧୦୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ଗିରଫ କରାଯାଇଥିଲା, ବହୁ ଜୋରିମାନା ଆଦାୟ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ପ୍ରଦର୍ଶନକାରୀଙ୍କୁ ସର୍ବସାଧାରଣରେ ମାଡ ଦିଆଯାଉଥିଲା । ପୋଲିସ୍ ସେନାଦ୍ୱାରା ଗୁଳି ବିନିମୟରେ ଶହ ଶହ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ଘଟିଥିଲା । ଅନେକ ଜାତୀୟ ନେତା ଅଣ୍ଡରଗ୍ରାଉଣ୍ଡରେ ଯାଇ ଗୁପ୍ତଚର ରେଡିଓ ଷ୍ଟେସନ ଉପରେ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସାରଣ, ପାମ୍ପଲେଟ୍ ବଣ୍ଟନ ଏବଂ ସମାନ୍ତରାଳ ସରକାର ଗଠନ କରି ସେମାନଙ୍କ ସଂଗ୍ରାମ ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ସଙ୍କଟର ଭାବନା ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଯେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନଙ୍କୁ ଭାରତରୁ ବାହାରକୁ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ ରଖାଯାଇଥିଲା, ସମ୍ଭବତ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା କିମ୍ବା ୟେମେନ କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ଭୟରୁ ସେ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ନଥିଲେ । ବିଦ୍ରୋହକୁ ତୀବ୍ର କରିବା |

କଂଗ୍ରେସର ନେତୃତ୍ୱ ତିନି ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଧରି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଥିଲା | ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପତ୍ନୀ କସ୍ତୁରବାଇ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଚିବ ମହାଦେବ ଦେଶାଇ ମାସରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଅବସ୍ଥା ବିଗିଡି ଯାଇଥିଲା, ଏହି ଗାନ୍ଧୀ ୨୧ ଦିନ ଉପବାସ କରି ନିରନ୍ତର ପ୍ରତିରୋଧ ପାଇଁ ନିଜର ସଂକଳ୍ପ ରକ୍ଷା କରିଥିଲେ। ଯଦିଓ ୧୯୪୪ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ହେତୁ ବ୍ରିଟିଶ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ତଥାପି ସେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ ମୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଦାବି କରି ପ୍ରତିରୋଧ ଜାରି ରଖିଥିଲେ ।

୧୯୪୪ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ, ଭାରତ ପୁନର୍ବାର ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲାବେଳେ କଂଗ୍ରେସ ନେତୃତ୍ୱ କାରାଗାରରେ ରହିଥିଲେ । ଜିନ୍ନା ଏବଂ ମୁସଲିମ୍ ଲିଗ୍ ତଥା ରାଷ୍ଟ୍ରିୟ ସ୍ୱୟଂ ସେବକ ସଂଗଠନ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ମହାସଭା ପରି କଂଗ୍ରେସ ବିରୋଧୀମାନେ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ସମାଲୋଚନା କରି ରାଜନୈତିକ ମାଇଲଖୁଣ୍ଟ ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଫଳ ହୋଇଛି ।

ଗ୍ୟାଲେରି

• 
  ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ସାବରମତୀ ଆଶ୍ରମରେ ଥିବା ଏକ ଛବି
• 
  ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆଲୋଚନାରତ ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ନେହେରୁ
• 
  ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ
• 
  ଭାରତ ଛାଡ଼଼ ଆନ୍ଦୋଳନ ସ୍ମୃତିରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅନ୍ୟ ଏକ ଡାକ ଷ୍ଟାମ୍ପ

ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ

• ଅସହଯୋଗ ଆନ୍ଦୋଳନ
• ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ