ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ

ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ (ଇଂରାଜୀରେ Yama Zatdaw, ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ଭାଷାରେ ရာမဇာတ်တော်) ବ୍ରହ୍ମଦେଶର ଜାତୀୟ ମହାକାବ୍ୟ ପରି ଓ ଏହା ରାମାୟଣର ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ରୂପାନ୍ତରଣ । ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ଭାଷାରେ ଏହି କାବ୍ୟକୁ ୟାମାୟଣ କୁହନ୍ତି । ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ ନାମରେ ୟାମ ଶବ୍ଦ ରାମକୁ ବୁଝାଉଥିବା ବେଳେ ଯାତ୍‍ଦ ଶବ୍ଦ ତେରବାଦ ବୌଦ୍ଧ ପରମ୍ପରାର ଜାତକ କଥାରୁ ଗୃହୀତ । ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ ଓ ମୂଳ ରାମାୟଣର କଥା, ବିଷୟ ବସ୍ତୁ ଏକା ହୋଇଥିବା ବେଳେ କେବଳ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ନାମରେ ଭିନ୍ନତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ ।

ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ଚିତ୍ରରେ ରାମାୟଣ କଥା: ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମୃଗ ସୀତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ପଠାଇବା (ଉପର), ଭିକ୍ଷୁ ବେଶରେ ରାବଣ ସୀତାଙ୍କ ନିକଟକୁ ଆସିବା (ମଝି), ବାନର ସେନାଦ୍ୱାରା ସେତୁ ନିର୍ମାଣ (ତଳ)

ରାଜା ଅନୋରଥଙ୍କ ରାଜୁତି କାଳରେ ବ୍ରହ୍ମଦେଶର ମୌଖିକ ଶିକ୍ଷା ପରମ୍ପରାରେ ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ ପ୍ରଥମେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବାର ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ସେହି କାବ୍ୟ ବାଲ୍ମିକୀଙ୍କ ସଂସ୍କୃତ ରାମାୟଣରୁ ଉଦ୍ଧୃତ ବା ତାହା ସହ କେତେ ସମାନ ଥିଲା ତାହା ଅଜଣା । ବାଗାନ ନଗରୀର ନାଥଲୌଂଗ ବିଷ୍ଣୁ ମନ୍ଦିରରେ ନିର୍ମିତ କିଛି ପ୍ରସ୍ତର ମୂର୍ତ୍ତି ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ମୂର୍ତ୍ତି ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କର । ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ସାହିତ୍ୟକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ୧୫୨୭ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ପୂର୍ବରୁ ହନୁମାନଙ୍କ ଉଲ୍ଲେଖ ବିଭିନ୍ନ ରଚନାରେ ରହିଥିବା ଜଣାପଡ଼େ ।

ଅୟୁଥୟା ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀଙ୍କୁ ବହୁ ମାତ୍ରାରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା । କୋନାବୌଂଗ ବଂଶର ରାଜାମାନଙ୍କ ବାରମ୍ବାର ଆକ୍ରମଣ ଯୋଗୁଁ ରାମାକିଅନର କଥା ଓ ତରିତ୍ରମାନ ବ୍ରହ୍ମଦେଶର ରାମାୟଣ କାବ୍ୟରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା । ୧୭୭୫ ମସିହାରେ ୟୁ ଔଂଗ ଫ୍ୟୋ ରାମ ସାକ୍ଷନ ନାମକ ଏକ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଥିଲେ । ଏହା ବାଲ୍ମିକୀ ରାମାୟଣ ପରି ବାଳ କାଣ୍ଡରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯୁଦ୍ଧ କାଣ୍ଡରେ ଶେଷ ହୁଏ । ଏହା ଛଡ଼ା ବ୍ରହ୍ମଦେଶର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାହିତ୍ୟିକ ରଚନା ଓ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତରେ ମଧ୍ୟ ରାମାୟଣର ଛାପ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ୟୁ ତୋଙ୍କଦ୍ୱାରା ରଚିତ ୟାମ ୟାକାନ - ရာမရကန် (ରାମଙ୍କ ଗୀତ) ଓ ଥୀଦା ୟାକାନ – သီတာရကန် (ସୀତାଙ୍କ ଗୀତ) ୧୭୮୪ ମସିହାର ରଚନା । ୟାମ ପ୍ୟାଜାତ୍ – Yama pyazat – ရာမပြဇာတ် (ରାମାୟଣ ନାଟକ) ଏବଂ କାଲୟ ୟାମ ୱୁଥୁ – ကလေးရာမဝတ္ထု (ରାମଙ୍କ ବାଲ୍ୟ/ତରୁଣ ଜୀବନ) ଯଥାକ୍ରମେ ୧୭୮୯ ଓ ୧୮୦୦ ମସିହାରେ ରଚିତ ହୋଇଥିଲା ।^[୧]

ସ୍ଥାନୀୟ ମୋନ ଲୋକଙ୍କ ରାମାୟଣକୁ ଲୋଇକ୍ ସାମୋଇଂଗ୍ ରାମ କୁହାଯାଏ । ଉତ୍ତମ ନାମକ ଜଣେ ବୌଦ୍ଧ ସନ୍ୟାସୀ ୧୮୩୪ ମସିହାରେ ଏହାର ରଚନା କରିଃଥିଲେ । ବ୍ରହ୍ମଦେଶର ରାଜଧାନୀରେ ୟାମ ଯାତ୍‍ଦ ଅତି ଲୋକପ୍ରିୟ ହୋଇଥିବାରୁ ଲୋଇକ୍ ସାମୋଇଂଗ୍ ରାମର ରଚୟିତା ସେଥିରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ ହୋଇ ନିଜର ରଚନା କରିଥିବା ନିଜେ ଉପକ୍ରମରେ କହିଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ରାମାୟଣର ମୋନ ରୂପାନ୍ତରରେ ଥାଇ, ଜାଭା ଓ ମାଳୟ ଭାଷାର ରାମାୟଣ ସହିତ କିଛି ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଥିବାର ଦେଖାଯାଏ । ପୁଣି ଅନ୍ୟ ସବୁ ରାମାୟଣରେ ନଥିବା କିଛି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଅଧ୍ୟାୟ ମଧ୍ୟ ମୋନ ରାମାୟଣରେ ରହିଛି ।^[୨]

ଚରିତ୍ରାବଳୀ

ୟାମ ଯାତ୍‍ଦର ଚରିତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ମୂଳ ରଚନାର ଚରିତ୍ର ପରି । କିନ୍ତୁ ନାଟକ ରୂପେ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେଉଥିବା ସମୟରେ ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କୁ ବାମାର ଓ ଥାଇ ବେଶଭୂଷାରେ ଦେଖାଯାଇପାରିବ । ଚରିତ୍ରମାନଙ୍କ ନାମ ସଂସ୍କୃତ ନାମର ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ରୂପାନ୍ତର ବା ଅପଭ୍ରଂଶ ବୋଲି କୁହାଯାଇପାରେ ।

ରାମ ଚରିତ୍ରକୁ ଏଥିରେ ୟାମ (ရာမ) ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି ।
ସୀତା ଚରିତ୍ରର ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ରୂପ ହେଲା ଥୀଦା (မယ်သီတာ) ।
ଲକ୍ଷ୍ମଣଙ୍କ ଚରିତ୍ରର ନାମ ହୋଇଛି ଲଖାନା (လက္ခဏ) ।
ହନୁମାନଙ୍କ ଚରିତ୍ରର ନାମ ହନୁମାନ (ဟနူမာန်) ବୋଲି ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରହିଛି ।
ପରଶୁରାମଙ୍କ ନାମ ହୋଇଛି ପଶ୍ୟୁୟାମ (ပသျှူးရာမ) ।
ରାବଣଙ୍କ ନାମ ହୋଇଛି ୟାୱନ (ရာဝဏ) ବା ଦଥାଗିରି (ဒဿဂီရိ) ।
ବାଳୀଙ୍କ ଚରିତ୍ର ନାମ ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇ ବାଳି (ဘာလိ) ରହିଛି ।
ମାରିଚ ଚରିତ୍ର ବ୍ରହ୍ମଦେଶୀୟ ରୂପାନ୍ତରଣ ପରେ ମାରିଜ୍ଜ (မာရဇ) ନାମ ଧାରଣ କରିଛି ।
ବିଭୀଷଣ ଚରିତ୍ରର ନାମ ହୋଇଛି ବିବିଥନା (ဘိဘိသန) ।

ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ

ଆଧାର

ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲିଂକ୍

[1] "Ramayana, the old ancient wonder of the world was one center of a romantic powerful empire"

[2] "Salient features of Mon Rama story" by Toru Ohno

[୧]

[୨]