ଉଇକିପିଡ଼ିଆ

ସେରେବ୍ରାଲ ଭେନସ ସାଇନସ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ

ମସ୍ତିଷ୍କ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ( CVST ) ରୋଗରେ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ଥିବା ଡୁରାଲ୍ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ରେ ରକ୍ତ ଜମାଟ ହୋଇଯାଏ, ଯାହା ସାହାଯ୍ୟରେ ମସ୍ତିଷ୍କରୁ ରକ୍ତ ନିଷ୍କାସିତ ହୁଏ । ଏହାର ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟରେ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି, ଷ୍ଟ୍ରୋକର ଯେ କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ଯେପରିକି ଶରୀରର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ମୁହଁ ଏବଂ ଅଙ୍ଗର ଦୁର୍ବଳତା ହୋଇପାରେ ଏବଂ ବାତ (seizures) ମାରିପାରେ ।

Cerebral venous sinus thrombosis
Cerebral venous and sinus thrombosis, (superior) sagittal sinus thrombosis, dural sinus thrombosis, intracranial venous thrombosis, cerebral thrombophlebitis
Dural veins
ବିଭାଗNeurology
ଚିକିତ୍ସାLow molecular weight heparin[୧]

ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ର ଅବରୋଧକୁ ଦର୍ଶାଇବା ପାଇଁ ସାଧାରଣତ କମ୍ପ୍ୟୁଟେଡ ଟୋମୋଗ୍ରାଫି ବା ସିଟି ସ୍କାନ୍ (computed tomography) କିମ୍ବା ମ୍ୟାଗ୍ନେଟିକ୍ ରିଜୋନାନ୍ସ ଇମେଜିଙ୍ଗ୍ ବା MRI (magnetic resonance imaging)ଦ୍ୱାରା ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ | [୨] ଏହାର ମୂଳ କାରଣ ଜାଣିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ନିମନ୍ତେ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଇପାରେ ।

ଚିକିତ୍ସାରେ ସାଧାରଣତଃ ସ୍ୱଳ୍ପ ମଲିକୁଲାର୍ ଓଜନ ହେପାରିନ୍ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲାଣ୍ଟ ଔଷଧ ଦିଆଯାଏ ଯାହା ରକ୍ତ ଜମାଟକୁ ଦମନ କରିଥାଏ । [୧] କ୍ୱଚିତ୍, ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇସିସ୍ (ରକ୍ତ ଜମାଟ ନଷ୍ଟ ହେବା ଏନଜାଇମାଟିକ୍ ବିନାଶକାରୀ) ଔଷଧ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ବେଳେ ବେଳେ ଏହି ରୋଗରେ ଇଣ୍ଟ୍ରାକ୍ରାନିଆଲ୍ ଚାପ ବଢ଼ିଯାଏ ଓ ଏହି ଜଟିଳତା ଦେଖାଗଲେ ସଣ୍ଟ (shunt) ଭଳି ସର୍ଜିକାଲ୍ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ । [୨]

ଚିହ୍ନ ଏବଂ ଲକ୍ଷଣ

ସମ୍ପାଦନା

ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ଥିବା ଦଶ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ନଅ ଜଣଙ୍କର ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ହୁଏ; ଏହା କ୍ରମଶଃ ଖରାପ ହେବାକୁ ଲାଗେ, କିନ୍ତୁ ହଠାତ୍ ମଧ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇପାରେ ଯାହାକୁ ବଜ୍ରପାତର ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା (thunderclap headache) କୁହାଯାଏ । [୨] ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ର ଏକମାତ୍ର ଲକ୍ଷଣ ମୁଣ୍ଡ ବିନ୍ଧା ହୋଇପାରେ । [୩] ଅନେକ ରୋଗୀଙ୍କଠାରେ ଷ୍ଟ୍ରୋକ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ: ଗୋଟିଏ କିମ୍ବା ଅଧିକ ଅଙ୍ଗ ଚଳାଇବାରେ ଅକ୍ଷମତା, ମୁହଁର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ଦୁର୍ବଳତା କିମ୍ବା କହିବାରେ ଅସୁବିଧା ଅନୁଭବ ହୁଏ । ଏହା ସାଧାରଣ "ଧମନୀ" ଷ୍ଟ୍ରୋକ ପରି ଶରୀରର ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ ନାହିଁ ।

୪୦% ଲୋକଙ୍କର ବାତ (seizures) ଥାଏ, ଯଦିଓ ମହିଳାମାନଙ୍କଠାରେ ପେରିପାର୍ଟମ୍ (ପ୍ରସବ ପୂର୍ବରୁ ଏବଂ ପରେ) ଅବଧିରେ ଅଧିକ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ଦେଖାଯାଏ ।[୪] ଏଗୁଡ଼ିକ ମୁଖ୍ୟତଃ the ଶରୀରର କେବଳ ଗୋଟିଏ ଅଂଶକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ଏବଂ ଏକପାଖିଆ (ଗୋଟିଏ ପାର୍ଶ୍ୱରେ) ଘଟେ, କିନ୍ତୁ ବେଳେବେଳେ ବାତ ସାଧାରଣ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ କ୍ୱଚିତ୍ ସେମାନେ ସାଂଘାତିକ ଅପସ୍ମାର (ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ସ୍ଥିର କିମ୍ବା ବାରମ୍ବାର ବାତ) ଅବସ୍ଥା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ।[୨]

ବୟସ୍କମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉପରୋକ୍ତ ଅନେକ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଇନପାରେ । ଏହି ଅବସ୍ଥା ଥିବା ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ସାଧାରଣତଃ ମାନସିକ ସ୍ଥିତିର ଅସ୍ପଷ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏବଂ ଚେତନା ସ୍ତର କମ୍ ହେଉଥିବା ଲକ୍ଷଣଗୁଡ଼ିକ ଦେଖାଯାଏ । [୫]

ମସ୍ତିଷ୍କର ଚାରିପାଖରେ ଚାପ ବଢ଼ିଯାଇପାରେ ଯାହାଦ୍ୱାରା ପାପିଲିଡେମା ( ଅପ୍ଟିକ୍ ଡିସ୍କର ଫୁଲା) ହୋଇପାରେ ଓ ଦେଖୁଥିବା ଦୃଶ୍ୟ ଧୁଆଁଳିଆ ଅନୁଭୂତ ହୋଇପାରେ । ଅତ୍ୟଧିକ ଚାପ ବୃଦ୍ଧି ହେଲେ ଚେତନା ସ୍ତର କମିଯାଏ, ରକ୍ତଚାପ ବୃଦ୍ଧି ହୁଏ, ହୃଦସ୍ପନ୍ଦନ ହାର କମିଯାଏ ଏବଂ ରୋଗୀ ଏକ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଶାରୀରିକ ସ୍ଥିତି ଗ୍ରହଣ କରେ । [୨]

କାରଣ

ସମ୍ପାଦନା

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେରେବ୍ରାଲ୍ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ । ୮୫% ଲୋକଙ୍କର ଅତି କମରେ ଏହି ସଙ୍କଟ କାରକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଥାଏ । [୨]

  • ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବାରେ ଅସ୍ୱାଭାବିକତା (ଥ୍ରୋମ୍ବୋଫିଲିଆ) ହେତୁ ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ପ୍ରବୃତ୍ତି ହୁଏ ଯେପରିକି ( factor V Leiden), ପ୍ରୋଟିନ୍ ସି, ପ୍ରୋଟିନ୍ ଏସ୍ କିମ୍ବା ଆଣ୍ଟିଥ୍ରୋମ୍ବିନ ଅଭାବ କିମ୍ବା ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ସମସ୍ୟା ଦେଖାଯାଏ ।
  • ନେଫ୍ରୋଟିକ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ ଭଳି କିଡନୀ ରୋଗ ହୋଇ ମୂତ୍ରରେ ପ୍ରୋଟିନ୍ କ୍ଷୟ ହୁଏ ।
  • କ୍ରନିକ୍ ପ୍ରଦାହଜନକ ରୋଗ, ଯେପରିକି ପ୍ରଦାହଜନକ ଅନ୍ତନଳୀ ରୋଗ, ଲୁପସ୍ ଏବଂ ବେଚେଟ୍ ରୋଗ |
  • ଗର୍ଭଧାରଣ ଏବଂ ପୁର୍ପେରିୟମ୍ (ପ୍ରସବ ପରେ ଅବଧି)
  • ବିଶେଷ ଭାବରେ ରକ୍ତ ବ୍ୟାଧି, ବିଶେଷତଃ ପଲିସାଇଥେମିଆ ଭେରା ଏବଂ ପାରୋକ୍ସାଇସମାଲ୍ ରାତ୍ରି ହେମୋଗ୍ଲୋବିନୁରିଆ ।
  • ହରମୋନାଲ ଗର୍ଭନିରୋଧନର ଇଷ୍ଟ୍ରୋଜେନ୍ ଧାରଣକାରୀ ଔଷଧର ବ୍ୟବହାର ।
  • ମେନିଞ୍ଜାଇଟିସ୍ ଏବଂ କାନ, ନାକ ଏବଂ ଗଳା ଅଞ୍ଚଳର ସଂକ୍ରମଣ ଯେପରିକି ମାଷ୍ଟଏଡାଇଟିସ୍ ଏବଂ ସାଇନୁସାଇଟିସ୍ ।
  • ଶିରା ସାଇନସ୍ ଉପରେ ସିଧାସଳଖ ଆଘାତ ।
  • ମୁଣ୍ଡ ଏବଂ ବେକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚିକିତ୍ସା ।
  • ଅସୁସ୍ଥ କୋଷ ରକ୍ତହୀନତା | [[ସିକ୍ଲ ସେଲ୍ ରୋଗ]]
  • ନିର୍ଜଳନ ମୁଖ୍ୟତଃ ଶିଶୁ ଏବଂ ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ।
  • ହୋମୋସିଷ୍ଟିନୁରିଆ ।

ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ

ସମ୍ପାଦନା

ଲକ୍ଷଣ ଆଧାରରେ ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଇପାରେ, ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା, ଇଣ୍ଟାକ୍ରାନିଆଲ୍ ଚାପ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ନାୟୁଗତ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଲକ୍ଷଣ ଆଦି ଲକ୍ଷଣମାନଙ୍କର ମିଶ୍ରଣ କିମ୍ବା ଯେତେବେଳେ ମୁଣ୍ଡବିନ୍ଧା ଏବଂ ସ୍ନାୟୁଗତ ଅସ୍ୱାଭାବିକତା, ଯେପରିକି ସାବାରାକ୍ନଏଡ୍ ରକ୍ତସ୍ରାବର ବିକଳ୍ପ କାରଣମାନ ବାଦ ଦିଆଯାଇଛି । [୨]

ଇମେଜିଙ୍ଗ୍

ସମ୍ପାଦନା
 
ସାଜିଟାଲ୍ ସାଇନସ୍ (କଳା ତୀର ଅଗ୍ରଭାଗରେ) ଏକ ଭରପୂର ତ୍ରୁଟି ଦେଖାଉଥିବା ସିଟି ଭେନୋଗ୍ରାମ୍ ।
 
ଟ୍ରାନ୍ସଭର୍ସ ସାଇନସ୍ର ଏକ ଡୁରାଲ୍ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ । ବାମ ଅପେକ୍ଷା ଡାହାଣ‌ଟି ବଡ଼ ଦେଖାଯାଉଛି ।

ବିଭିନ୍ନ ନ୍ୟୁରୋମେଜିଂ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି ଯାହା ମସ୍ତିଷ୍କ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରେ । ସେରେବ୍ରାଲ ଇଡିମା ଏବଂ ଭେନସ ଇନ‌ଫାର୍କସନ‌ଦ୍ୱୟ ଯେକୌଣସି ଇମେଜିଙ୍ଗରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇପାରେ, କିନ୍ତୁ ଥ୍ରୋମ୍ବସ ଚିହ୍ନଟ ପାଇଁ, ସର୍ବାଧିକ ସାଧାରଣତଃ କମ୍ପ୍ୟୁଟେଡ ଟୋମୋଗ୍ରାଫି (CT) ଏବଂ ଏମଆରଆଇ (MRI) ଯେଉଁଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରର radiocontrast ବ୍ୟବହାର କରି ଭେନୋଗ୍ରାମ (venogram) କାରିମସ୍ତିଷ୍କର ଶିରାକୁ ଦେଖାଯାଏ । [୨]

ଭେନସ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ରେଡିଓ ରେଡିଓକଣ୍ଟ୍ରାଷ୍ଟ ସହିତ ( ସିଟିଭେନୋଗ୍ରାଫି କିମ୍ବା ସିଟିଭି) କଲେ ଏମଆରଆଇ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ଚିହ୍ନଟ ହାର ଦେଖାଯାଏ । ଏହି ପରୀକ୍ଷଣରେ ରେଡିଓ-ଓପେକ ପଦାର୍ଥ ଏକ ଶିରାରେ (ସାଧାରଣତଃ ବାହୁରେ) ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ଆକାରରେ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ରକ୍ତ ପ୍ରବାହକୁ ଏହାକୁ ମସ୍ତିଷ୍କ ଶିରାକୁ ନେଇଯିବା ପାଇଁ ସମୟ ଦିଆଯାଏ - ଯେଉଁ ସମୟରେ ସ୍କାନ୍ କରାଯାଏ । ଏହାର ୭୫–୧୦୦0% ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ଅଛି (ଏହା ଉପସ୍ଥିତ ଥିବା ସମସ୍ତ ଜମାଟଗୁଡିକର ୭୫–୧୦୦% ଚିହ୍ନଟ କରେ) ଏବଂ ୮୧–୧୦୦% ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟତା ଅଛି (0–୧୯%ରେ ଭୁଲ୍ ସକାରାତ୍ମକ ହେବ) । ପ୍ରଥମ ଦୁଇ ସପ୍ତାହରେ, "ରିକ୍ତ ଡେଲଟା ଚିହ୍ନ" ଦର୍ଶନ କରାଯାଇପାରେ (ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ, ଏହି ଚିହ୍ନ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇପାରେ) | [୬]

ଚୁମ୍ବକୀୟ ରିଜୋନାନ୍ସ ଭେନୋଗ୍ରାଫି ସମାନ ନୀତି ବ୍ୟବହାର କରେ, କିନ୍ତୁ ସ୍କାନିଂ ମୋଡାଲିଟି ଭାବରେ ଏମଆରାଆଇ (MRI) ବ୍ୟବହାର କରେ | ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ଶିରା ଉପରେ ଅଧିକ ପଡ଼ୁଥିବା ଚାପ ଯୋଗୁଁ ମସ୍ତିଷ୍କର କ୍ଷତି ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ଏମଆରଆଇରେ ସୁବିଧା ହୁଏ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଅନେକ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ସହଜରେ ଉପଲବ୍ଧ ନୁହେଁ ଏବଂ ଏହାର ବ୍ୟାଖ୍ୟା କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ । [୬]

ଛୋଟ ଜମାଟକୁ CT କିମ୍ବା MRI ଅପେକ୍ଷା ମସ୍ତିଷ୍କ ଆଞ୍ଜିଓଗ୍ରାଫି ଅଧିକ ଦର୍ଶାଇପାରେ, ଏବଂ ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ଶିରା “କର୍କସ୍କ୍ରୁ ରୂପ” ଦେଇପାରେ । [୨] ଏହା ନିମନ୍ତେ ଫେମେରାଲ୍ ଧମନୀର ପଙ୍କଚର୍ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ଏବଂ ରକ୍ତନାଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ମସ୍ତିଷ୍କକୁ ଏକ ପତଳା ଟ୍ୟୁବ୍ ପଠାଯାଏ ଯେଉଁଠାରେ ଏକ୍ସ-ରେ ପ୍ରତିଛବି ପାଇବା ପୂର୍ବରୁ ରେଡିଓକଣ୍ଟ୍ରାଷ୍ଟ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ଦିଆଯାଏ । ତେଣୁ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପରୀକ୍ଷାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟ ଫଳାଫଳ ମିଳିଲେ କିମ୍ବା ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ସମୟରେ କୌଣସି ଚିକିତ୍ସା ଦିଆଗଲେ ଏହ କରାଯାଏ ।

ଡି-ଡାଇମର୍

ସମ୍ପାଦନା

ଡି-ଡାଇମର୍ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ମସ୍ତିଷ୍କ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଅଛି । ଏହି ଆସୋସିଏସନ କିନ୍ତୁ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟକୁ ଏଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଯଥେଷ୍ଟ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ନୁହେଁ । [୭]

ପରବର୍ତ୍ତୀ ପରୀକ୍ଷା

ସମ୍ପାଦନା

ଅଧିକାଂଶ ରୋଗୀଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ମସ୍ତିଷ୍କ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ କାରଣ ସହଜରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ନାହିଁ । ସଂକ୍ରମଣର ଉତ୍ସ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ; ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଥ୍ରୋମ୍ବୋଫିଲିଆ (ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବାର ପ୍ରବୃତ୍ତି) ପାଇଁ ସ୍କ୍ରିନ କରିବା ଏକ ସାଧାରଣ ଅଭ୍ୟାସ । [୨]

ପାଥୋଜେନେସିସ୍

ସମ୍ପାଦନା

ମସ୍ତିଷ୍କର ଉଭୟ ବାହ୍ୟ ଶିରା ଏବଂ ଗଭୀର ଶିରା ପ୍ରଣାଳୀଦ୍ୱୟ ଡୁରାଲ୍ ଭେନୋସ୍ ସାଇନସ୍‌ରେ ରକ୍ତ ଖାଲି କରେ, ଯାହା ରକ୍ତକୁ ଜୁଗୁଲାର ଶିରାକୁ ଏବଂ ସେଠାରୁ ହୃଦୟକୁ ନେଇଯାଏ । ମସ୍ତିଷ୍କ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସରେ ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ସାଧାରଣଃ ଉଭାୟ ମସ୍ତିଷ୍କର ଶିରାରେ ଏବଂ ଶିରା ସାଇନସ୍‌ରେ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ । ଶିରାମାନଙ୍କର ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ନିଜେ ଭେନସ୍ ଇନଫାର୍କସନ୍ ସୃଷ୍ଟି କରେ - ସଂକୋଚନ ହେତୁ ମସ୍ତିଷ୍କ ତନ୍ତୁରେ କ୍ଷତି ହୁଏ ଏବଂ ରକ୍ତ ଯୋଗାଣ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ହୁଏନି । ଏହା ମସ୍ତିଷ୍କ ଇଡିମା (ଉଭୟ ଭାସୋଜେନିକ୍ ଏବଂ ସାଇଟୋଟକ୍ସିକ୍ ଏଡିମା)ରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ଏବଂ ଛୋଟ ପେଟେକିଆଲ୍ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୋଇଥାଏ ଯାହା ବଡ଼ ହେମାଟୋମାରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ । ସେରେବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ୍ ଫ୍ଲୁଇଡ୍ (CSF)ର ରିସର୍ପସନ୍ ହ୍ରାସ ହେତୁ ଇଣ୍ଟ୍ରାକ୍ରାନିଆଲ୍ ଚାପ ବୃଦ୍ଧି ପଛରେ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ର । ଅବସ୍ଥା ହାଇଡ୍ରୋସେଫାଲସ୍ ଆଡକୁ ଯାଏ ନାହିଁ, କାରଣ ମସ୍ତିଷ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶ ମଧ୍ୟରେ ଚାପରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ନାହିଁ ।[୨]

ଫିବ୍ରନ ଓ ଫାଇବ୍ରିନୋଲାଇସି ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଅସମତା ଯୋଗୁ ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧେ । ଭିରକୋ ଟ୍ରାଏଡରେ ଏହିପରି ଅସନ୍ତୁଳନ ପାଇଁ ତିନୋଟି ପ୍ରମୁଖ କ୍ରିୟାବିଧି ହୋଇପାରେ । ସାଧାରଣ ରକ୍ତ ପ୍ରବାହରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ରକ୍ତଭଣ୍ଡାରର କାନ୍ଥରେ ଆଘାତ ଏବଂ ରକ୍ତ ସମ୍ବିଧାନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ (ହାଇପରକୋଏଗୁଲେବିଲିଟି) । ସେରେବ୍ରାଲ୍ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ର ଅଧିକାଂଶ ଘଟଣା ହାଇପରକୋଏଗୁଲେବିଲିଟି କାରଣରୁ ହୋଇଥାଏ । [୨]

ଜମାଟ ରକ୍ତ ଭାଙ୍ଗିଯାଇ ଏମ୍ବୋଲସରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତରଣ ହୋଇ (embolise) ଫୁସ୍‌ଫୁସ୍‌କୁ ଯାଇ ପଲ୍ମୋନାରି ଏମ୍ବୋଲିଜ୍ମ ସୃଷ୍ଟି କରେ । । [୨] [୪] ପୂର୍ବତନ ରିପୋର୍ଟଗୁଡିକର ବିଶ୍ଳେଷଣରେ ଏହା ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ହୋଇଛି ଯେ ଏହା ପ୍ରାୟ ୧0% କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଘଟିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହାର ପୂର୍ବାନୁମାନ ବହୁତ ଖରାପ ଅଟେ । [୮]

ଚିକିତ୍ସା

ସମ୍ପାଦନା

ମସ୍ତିଷ୍କ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସରେ ରକ୍ତ ଜମାଟ ନ ବାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲେସନ୍ ବ୍ୟବହାର ବିଷୟରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଧ୍ୟୟନ ଓ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଚାଲିଛି । ଏହି ପରୀକ୍ଷଣଗୁଡିକ କରାଯିବା ପୂର୍ବରୁ, ଏକ ଚିନ୍ତା ଥିଲା ଯେ ଚିକିତ୍ସା ହେତୁ ମସ୍ତିଷ୍କରେ ରକ୍ତସ୍ରାବର ଛୋଟ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେବ; ଅଧ୍ୟୟନଗୁଡିକ ଦର୍ଶାଇଲା ଯେ ଏହି ଚିନ୍ତା ଭିତ୍ତିହୀନ । [୯] କ୍ଲିନିକାଲ୍ ଅଭ୍ୟାସ ନିର୍ଦ୍ଦେଶାବଳୀରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଚିକିତ୍ସାରେ ହେପାରିନ୍ କିମ୍ବା କମ୍ ମଲିକୁଲାର୍ ଓଜନ ହେପାରିନ୍‌କୁ ସୁପାରିଶ କରେ, ତା’ପରେ ୱାର୍ଫାରିନ୍ ଦିଆଯାଇ ପାରେ ଯଦି ଅନ୍ୟ ରକ୍ତସ୍ରାବ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଏହି ଚିକିତ୍ସାକୁ ଅନୁପଯୁକ୍ତ କରିବା ସମ୍ଭାବନା ନ ଥାଏ । [୪] [୧୦] [୧୧] ଯଦି ରକ୍ତସ୍ରାବ ହୁଏ ତେବେ କିଛି ବିଶେଷଜ୍ଞ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲେସନ୍ ବ୍ୟବହାରକୁ ନିରୁତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି । ସେହି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସେମାନେ ୭-୧୦ଦିନ ପରେ ଇମେଜିଙ୍ଗ୍ ପୁନରାବୃତ୍ତି କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି । ଯଦି ରକ୍ତସ୍ରାବ ଆକାରରେ ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ତେବେ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲାଣ୍ଟ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ଯଦି କୌଣସି ହ୍ରାସ ନହୁଏ ତେବେ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲାଣ୍ଟ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ ।[୧୨]

ୱାର୍ଫାରିନ୍ ଚିକିତ୍ସାର ଅବଧି ଅବସ୍ଥା ଏବଂ ଏହାର ମୂଳ କାରଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଯଦି ଅସ୍ଥାୟୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ (ଯଥା ଗର୍ଭଧାରଣ) ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ବିକଶିତ ହୁଏ ତେବେ ତିନିମାସର ୱାର୍ଫାରିନ୍ ଚିକିତ୍ସା ଯଥେଷ୍ଟ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ | ଯଦି ଅବସ୍ଥା ଅପ୍ରାକୃତିକ ହୋଇଥଲା କିନ୍ତୁ କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟ କାରଣ ନ ଥାଏ କିମ୍ବା ଥ୍ରୋମ୍ବୋଫିଲିଆର ଏକ “ମୃଦୁ” ରୂପ ଥାଏ, ତେବେ ୬ରୁ ୧୨ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଦେବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଏ । ଯଦି ଏକ ଗମ୍ଭୀର ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ବ୍ୟାଧି ଅଛି, ତେବେ ୱାର୍ଫାରିନ୍ ଚିକିତ୍ସା ଅନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାଳ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରଖିବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ । [୪]

ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇସିସ୍ (ରକ୍ତ ଜମାଟ ବାନ୍ଧିବା ଦୂର କରିବାକୁ "କ୍ଲଟ୍ ବଷ୍ଟର୍" ଔଷଧ ଦେବା ପ୍ରଣାଳୀ ) ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଏଥିରେ ବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଭାବରେ ଏକ ଶିରାରେ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ଦେଇ କିମ୍ବା ଆଞ୍ଜିଓଗ୍ରାଫି ସମୟରେ ସିଧାସଳଖ ଜମାଟ ଥିବା ସ୍ଥାନରେ ଇଞ୍ଜେକସନ ଦିଆଯାଏ । ୨00୬ ୟୁରୋପୀୟ ଫେଡେରେସନ୍ ଅଫ୍ ନ୍ୟୁରୋଲୋଜିକାଲ୍ ସୋସାଇଟି ଗାଇଡଲାଇନରେ ସୁପାରିଶ କରାଯାଇଛି ଯେ ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇସିସ୍ କେବଳ ରୋଗୀମାନଙ୍କଠାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଯେଉଁମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ସତ୍ତ୍ୱେ ଖରାପ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ଏବଂ ଯେଉଁଥିରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅବନତିର କାରଣଗୁଡିକ ଦୂର କରାଯାଇଥାଏ । କେଉଁ ଔଷଧ ବା କେଉଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ତାହା ଅସ୍ପଷ୍ଟ ରହିଛି । ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇସିସ୍ ବ୍ୟବହାରରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ଏବଂ ଶରୀରର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ । [୪] ଆମେରିକାର ଗାଇଡଲାଇନଗୁଡ଼ିକ ଥ୍ରୋମ୍ବୋଲାଇସିସ୍ ସମ୍ବନ୍ଧରେ କୌଣସି ସୁପାରିଶ କରନ୍ତି ନାହିଁ, ଅଧିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଆବଶ୍ୟକ ବୋଲି କ‌ହନ୍ତି । [୧୧]

ଯେଉଁମାନଙ୍କଠାରେ ଏକ ଭେନସ୍ ଇନଫାର୍କ୍ଟ କିମ୍ବା ରକ୍ତସ୍ରାବ ଯୋଗୁ ଆଖପାଖର ମସ୍ତିଷ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଙ୍କୋଚନ ସୃଷ୍ଟି କଲେ ଡିକମ୍ପ୍ରସିଭ୍ କ୍ରାନାଇକ୍ଟୋମି ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ । [୧୩] ଇଣ୍ଟାକ୍ରାନିଆଲ୍ ଚାପ ଯଦି ଅଧିକ ହୁଏ କିମ୍ବା ଦୃଷ୍ଟିଶକ୍ତି ଉପରେ ପ୍ରହାବ ପକାଉଥାଏ, ତେବେ ଥେରାପିଉଟିକ୍ ଲମ୍ବର ପଙ୍କଚର୍ (ଅତ୍ୟଧିକ ସେରେବ୍ରୋସ୍ପାଇନାଲ୍ ଫ୍ଲୁଇଡ୍ ଅପସାରଣ), ଔଷଧ ( ଆସେଟାଜୋଲାମାଇଡ୍ ), କିମ୍ବା ନ୍ୟୁରୋ ସର୍ଜିକାଲ୍ ଚିକିତ୍ସା (ଅପ୍ଟିକ୍ ସ୍ନାୟୁ ଶୀଥ୍ ଫେନେଷ୍ଟ୍ରେସନ୍ କିମ୍ବା ଶଣ୍ଟିଂ ) ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇପାରେ । [୨] ସଣ୍ଟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଭେନସ୍ ଷ୍ଟେଣ୍ଟିଂ ପାଇଁ ଏକ ସର୍ବନିମ୍ନ ନିରାପଦ ବିକଳ୍ପ ଭାବରେ ଉଭା ହେଉଛି । [୧୪] କେତେକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବାତ (seizure) ନିରାକରଣ ନିମନ୍ତେ, ଆଣ୍ଟିକନ୍‌ଭଲ୍‌ସାଣ୍ଟ ଦିଆଯାଇପାରେ । [୪] ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଫୋକାଲ ସ୍ନାୟୁଗତ ସମସ୍ୟା (ଯଥା ଏକ ଅଙ୍ଗକୁ ଚଳାଇବାରେ ଅକ୍ଷମତା) ଏବଂ ସିଟି କିମ୍ବା ଏମଆରଆଇ ସ୍କାନରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ଟିସୁର ଫୋକାଲ୍ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ପ୍ରତିଷେଧକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାବରେ ଆଣ୍ଟିପିଲେପ୍ଟିକ୍ ଔଷଧର ବ୍ୟବହାରକୁ ସମର୍ଥନ କିମ୍ବା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାର ପ୍ରମାଣ ମିଳୁନି । [୧୫]

ପୂର୍ବାନୁମାନ

ସମ୍ପାଦନା

ସନ ୨00୪ରେ ଏହି ଅବସ୍ଥାର ପ୍ରାକୃତିକ ଇତିହାସ ଓ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଅନୁଶୀଳନ ଉପରେ ପ୍ରଥମ ଥର ନିମନ୍ତେ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ପରିମାଣର ଅଧ୍ୟୟନ ରିପୋର୍ଟ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ଦର୍ଶାଇଲା ଯେ ୧୬ ମାସର ଅନୁସରଣରେ ୫୭.୧% ରୋଗୀଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆରୋଗ୍ୟ, ୨୯.୫% / ୨.୯% / ୨.୨% ଯଥାକ୍ରମେ ସାମାନ୍ୟ / ମଧ୍ୟମ / ଗୁରୁତର ଲକ୍ଷଣ କିମ୍ବା ଦୁର୍ବଳତା ରହିଥିଲା ଏବଂ ୮.୩% ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ । 37 ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ବୟସ୍କ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର କୋମା, ମାନସିକ ସ୍ଥିତିର ବ୍ୟାଧି, ଇଣ୍ଟ୍ରାସେରେବ୍ରାଲ୍ ରକ୍ତସ୍ରାବ, ଗଭୀର ମସ୍ତିଷ୍କ ଶିରା ପ୍ରଣାଳୀର ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ସ୍ନାୟୁ ପ୍ରଣାଳୀ ସଂକ୍ରମଣ ଏବଂ କର୍କଟ ରୋଗରେ ଗୁରୁତର ଦୁର୍ବଳତା କିମ୍ବା ମୃତ୍ୟୁ ସମ୍ଭାବନା ଅଧିକ ଥିଲା । [୧୬] ୨00୬ରେ ଉଣେଇଶ ଅଧ୍ୟୟନର ପରୀକ୍ଷଣରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁହାର ପ୍ରାୟ ୫.୬% ଏବଂ ମୋଟ ୯.୪% ଥିବାବେଳେ ବଞ୍ଚିଯାଇଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୮୮% ଲୋକ ପାଖାପାଖି ସୁସ୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଅନେକ ମାସ ପରେ, ଦୁଇ ତୃତୀୟାଂଶ ମାମଲାରେ ଜମାଟ ରିଜୋଲ୍ୟୁସନ୍ (“ପୁନଃ କେନାଲିକରଣ”) କରାଯାଇଛି । ପୁନରାବୃତ୍ତି ହାର କମ୍ ଥିଲା (୨.୮%) | [୧୭]

ସିଭିଏସଟି (CVST) ଥିବା ପିଲାମାନଙ୍କଠାରେ ମୃତ୍ୟୁ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ଅଧିକ ଥାଏ । [୧୮] ଯଦି ସିଭିଏସଟି ଥିବା ପିଲାଙ୍କର ଫଳାଫଳରେ ଭଲ ସମ୍ଭାବନା ନଥାଏ, କିମ୍ବା ଇମେଜିଙ୍ଗରେ ଭେନସ୍ ଇନଫାର୍କସନର ପ୍ରମାଣ ଥାଏ ତେବେ ଖରାପ ଫଳାଫଳ ଅଧିକ ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ | [୧୯]

ସଂକ୍ରମଣ ଅନୁଶୀଳନ

ସମ୍ପାଦନା

ସେରେବ୍ରାଲ୍ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ଏକ ବିରଳ ରୋଗ, ଏକ ନିୟୁତ ବୟସ୍କମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ବାର୍ଷିକ ୩-୪ ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ହୁଏ । ଯଦିଓ ଏହା ସମସ୍ତ ବୟସ ବର୍ଗରେ ହୋଇପାରେ, ତୃତୀୟ ଦଶନ୍ଧିରେ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯେ ଓ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୭୫% ମହିଳା ଥାଆନ୍ତି । [୪] ପୁରାତନ ଅଧ୍ୟୟନରେ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଦେଖାଯାଏ ନାହିଁ, ଏହା ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି ଯେ ଲିଙ୍ଗମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ ପଛରେ ମହିଳାମାନଙ୍କଠାରେ ଗର୍ଭନିରୋଧକ ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗୁ ହୋଇଥାଇ ପରେ । [୨] ୧୯୯୫ ମସିହାରେ ସାଉଦି ଆରବରୁ ମିଳିଥିବା ଏକ ରିପୋର୍ଟରେ ପ୍ରତି ୧00,000 ଲୋକରେ ୭ ଜଣଙ୍କର ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ଘଟଣା ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥିଲା; ଏହା ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଯାଇଥିଲା ବେହେଟେଟ୍ ରୋଗ ଥିବା ଲୋକଙ୍କର ସିଭିଏସଟି (CVST) ରୋଗ ସଙ୍କଟ ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ। [୨୦]

୧୯୭୩ର ଏକ ରିପୋର୍ଟରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ଶବ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦ (ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଶରୀରର ପରୀକ୍ଷା)ରେ ନଅ ପ୍ରତିଶତ ସିଭିଏସଟି ମିଳିପାରିବ । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ବୃଦ୍ଧ ଥିଲେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସ୍ନାୟୁଗତ ଲକ୍ଷଣ ରହିଥିଲା ଏବଂ ଅନେକେ ହୃଦଘାତରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ । [୨୧]

କାନାଡ଼ାରେ ୨୦୦୧ରେ କରାଯାଇଥିବା ଏକ ଅନୁଶୀଳନର ରିପୋର୍ଟରେ ପିଲାମାନଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନିୟୁତରେ ସିଭିଏସଟି ରୋଗ ବାର୍ଷିକ ୬.୭ ଜଣଙ୍କର ହୁଏ । ୪୩% ନବଜାତ ଶିଶୁ (ଏକ ମାସରୁ କମ୍) ଏବଂ ଜୀବନର ପ୍ରଥମ ବର୍ଷରେ ଆହୁରି ୧୦% ଏହି ରୋଗ ହୁଏ । ନବଜାତ ଶିଶୁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୮୪% ପୂର୍ବରୁ ଅସୁସ୍ଥ ଥିଲେ, ମୁଖ୍ୟତଃ ଶିଶୁ ପ୍ରସବ ଏବଂ ନିର୍ଜଳନ ଜଟିଳତା ଯୋଗୁ ହୁଏ । [୧୯]

ଇତିହାସ

ସମ୍ପାଦନା

ମସ୍ତିଷ୍କ ଶିରା ଏବଂ ସାଇନସ୍‌ମାନଙ୍କରର ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ରୋଗର ପ୍ରଥମ ବର୍ଣ୍ଣନା ସନ ୧୮୨୫ରେ ଫରାସୀ ଚିକିତ୍ସକ ରିବେସ କରିଥିଲେ ଯିଏ ଗୋଟିଏ ରୋଗୀର ସାଜିଟାଲ ସାଇନସୋ ସେରେବ୍ରାଲ ଶିରାରେ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ ରୋଗର ଅନୁଶୀଳନ କରି ଦେଖିଥିଲେ ।[୨୨] ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଦ୍ୱିତୀୟାର୍ଦ୍ଧ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହି ରୋଗର ନିର୍ଣ୍ଣୟ ସାଧାରଣତଃ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ କରାଯାଉଥିଲା । [୨୩] ୧୯୪୦ ଦଶକରେ ଡ Dr ଚାର୍ଲ୍ସ ସାଇମଣ୍ଡସ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନେ ରୋଗୀ ଲକ୍ଷଣ, ଚିହ୍ନ ଓ ପଙ୍କଚରର ଫଳାଫଳ ବ୍ୟବହାର କରି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରୁଥିବା ରିପୋର୍ଟ କରିଥିଲେ । [୨୪] [୨୫]

ଜୀବଦ୍ଦଶାରେ ମସ୍ତିଷ୍କ ଭେନସ୍ ସାଇନସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ରୋଗର ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବାରେ ଉନ୍ନତି ହୋଇଥିଲା ୧୯୫୧ ମସିହାରେ ଭେନୋଗ୍ରାଫି [୨୬] ସାହାଯ୍ୟରେ ଯାହାକି ଇଡିଓପାଥିକ୍ ଇଣ୍ଟାକ୍ରାନିଆଲ୍ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ ରୋଗଠାରୁ ପୃଥକ୍ ଭାବରେ ଚିହ୍ନଟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା, [୨୭] ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସମାନ ଚିହ୍ନ ଏବଂ ଲକ୍ଷଣ ଥାଏ । [୨୩]

୧୯୪୨ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ସ୍ତ୍ରୀ ରୋଗ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଷ୍ଟାନ୍ସଫିଲ୍ଡଙ୍କୁ ସିଭିଏସଟି ଚିକିତ୍ସାରେ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲାଣ୍ଟ ହେପାରିନ୍‌ ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭ କରିଥିବାର ଗୌରବ ଦିଆଯାଇଥିଲା। [୨୩] [୨୫] 1990 ଦଶକରେ କ୍ଲିନିକାଲ୍ ପରୀକ୍ଷା ଶେଷରେ CVSTର ଅଧିକାଂଶ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲାଣ୍ଟ ବ୍ୟବହାର ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତାର ସମାଧାନ କଲା । [୪]

ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ମାମଲା |

ସମ୍ପାଦନା

ଆମେରିକାର ସଚିବ ହିଲାରୀ କ୍ଲିଣ୍ଟନ ୩୦ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୧୨ରେ ତାଙ୍କର ଡାହାଣ ଟ୍ରାନ୍ସଭର୍ ସାଇନସ୍ର ଭେନୋସ୍ ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ୍ ରୋଗରେ ଆଣ୍ଟିକୋଏଗୁଲେସନ୍ ଚିକିତ୍ସା ପାଇଁ ଡାକ୍ତରଖାନାରେ ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଥିଲେ । ଏମଆରଆଇ ସ୍କାନରେ କ୍ଲିଣ୍ଟନଙ୍କ ଥ୍ରୋମାବୋଟିସ ଆବିଷ୍କୃତ ହୋଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ସେ ୨.୫ ସପ୍ତାହ ପୂର୍ବରୁ ମସ୍ତିଷ୍କର ସଂକ୍ରମଣର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ, ଯେତେବେଳେ ସେ ଗ୍ୟାଷ୍ଟ୍ରୋଏଣ୍ଟେରାଇଟିସ ରୋଗରେ ପୀଡ଼ିତ ହୋଇଥିଲେ। [୨୮]

ଆଧାର

ସମ୍ପାଦନା

 

  1. ↑ ୧.୦ ୧.୧ Al Rawahi, B; Almegren, M; Carrier, M (September 2018). "The efficacy and safety of anticoagulation in cerebral vein thrombosis: A systematic review and meta-analysis". Thrombosis Research. 169: 135–139. doi:10.1016/j.thromres.2018.07.023. PMID 30056293.
  2. ↑ ୨.୦୦ ୨.୦୧ ୨.୦୨ ୨.୦୩ ୨.୦୪ ୨.୦୫ ୨.୦୬ ୨.୦୭ ୨.୦୮ ୨.୦୯ ୨.୧୦ ୨.୧୧ ୨.୧୨ ୨.୧୩ ୨.୧୪ Stam J (2005). "Thrombosis of the cerebral veins and sinuses". N. Engl. J. Med. 352 (17): 1791–8. doi:10.1056/NEJMra042354. PMID 15858188.
  3. ↑ Cumurciuc R, Crassard I, Sarov M, Valade D, Bousser MG (2005). "Headache as the only neurological sign of cerebral venous thrombosis: a series of 17 cases". J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry. 76 (8): 1084–7. doi:10.1136/jnnp.2004.056275. PMC 1739763. PMID 16024884.
  4. ↑ ୪.୦ ୪.୧ ୪.୨ ୪.୩ ୪.୪ ୪.୫ ୪.୬ ୪.୭ Einhäupl K, Bousser MG, de Bruijn SF (2006). "EFNS guideline on the treatment of cerebral venous and sinus thrombosis". Eur. J. Neurol. 13 (6): 553–9. doi:10.1111/j.1468-1331.2006.01398.x. PMID 16796579. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  5. ↑ Ferro JM, Canhão P, Bousser MG, Stam J, Barinagarrementeria F (2005). "Cerebral vein and dural sinus thrombosis in elderly patients". Stroke. 36 (9): 1927–32. doi:10.1161/01.STR.0000177894.05495.54. PMID 16100024.
  6. ↑ ୬.୦ ୬.୧ Smith R, Hourihan MD (2007). "Investigating suspected cerebral venous thrombosis". BMJ. 334 (7597): 794–5. doi:10.1136/bmj.39154.636968.47. PMC 1852020. PMID 17431266.
  7. ↑ Smith, E; Kumar, V (June 2018). "BET 1: Does a normal D-dimer rule out cerebral venous sinus thrombosis (CVST)?". Emergency Medicine Journal. 35 (6): 396–397. doi:10.1136/emermed-2018-207777.1. PMID 29784833.
  8. ↑ Diaz JM, Schiffman JS, Urban ES, Maccario M (1992). "Superior sagittal sinus thrombosis and pulmonary embolism: a syndrome rediscovered". Acta Neurol. Scand. 86 (4): 390–6. doi:10.1111/j.1600-0404.1992.tb05106.x. PMID 1455986.
  9. ↑ Coutinho, Jonathan; de Bruijn, Sebastiaan Ftm; Deveber, Gabrielle; Stam, Jan (2011-08-10). "Anticoagulation for cerebral venous sinus thrombosis". Cochrane Database of Systematic Reviews (8): CD002005. doi:10.1002/14651858.CD002005.pub2. ISSN 1469-493X. PMC 7065450. PMID 21833941.
  10. ↑ National Institute for Health and Clinical Excellence. Clinical guideline 68: Stroke. London, 2008.
  11. ↑ ୧୧.୦ ୧୧.୧ Kernan, Walter N.; Ovbiagele, Bruce; Black, Henry R.; Bravata, Dawn M.; Chimowitz, Marc I.; Ezekowitz, Michael D.; Fang, Margaret C.; Fisher, Marc; Furie, Karen L. (July 2014). "Guidelines for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack". Stroke. 45 (7): 2160–2236. doi:10.1161/STR.0000000000000024.
  12. ↑ Martinelli I, Franchini M, Mannucci PM (September 2008). "How I treat rare venous thromboses". Blood. 112 (13): 4818–23. doi:10.1182/blood-2008-07-165969. PMID 18805965.
  13. ↑ Avanali, Raghunath; Gopalakrishnan, M. S.; Devi, B. Indira; Bhat, Dhananjaya I.; Shukla, Dhaval P.; Shanbhag, Nagesh C. (15 May 2019). "Role of Decompressive Craniectomy in the Management of Cerebral Venous Sinus Thrombosis". Frontiers in Neurology. 10: 511. doi:10.3389/fneur.2019.00511. PMC 6529953. PMID 31156540.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  14. ↑ Li, Ke; Ren, Ming; Meng, Ran; Ding, Yuchuan; Rajah, Gary B.; Wang, Feng; Ji, Xunming (2019). "Efficacy of stenting in patients with cerebral venous sinus thrombosis-related cerebral venous sinus stenosis". Journal of Neurointerventional Surgery. 11 (3): 307–312. doi:10.1136/neurintsurg-2018-014328. ISSN 1759-8486. PMID 30389898.
  15. ↑ Price, Michelle; Günther, Albrecht; Kwan, Joseph SK (21 April 2016). "Antiepileptic drugs for the primary and secondary prevention of seizures after intracranial venous thrombosis". Cochrane Database of Systematic Reviews. 4: CD005501. doi:10.1002/14651858.cd005501.pub4. PMC 7265129. PMID 27098266. {{cite journal}}: |hdl-access= requires |hdl= (help)
  16. ↑ Ferro JM, Canhão P, Stam J, Bousser MG, Barinagarrementeria F (2004). "Prognosis of cerebral vein and dural sinus thrombosis: results of the International Study on Cerebral Vein and Dural Sinus Thrombosis (ISCVT)". Stroke. 35 (3): 664–70. doi:10.1161/01.STR.0000117571.76197.26. PMID 14976332.
  17. ↑ Dentali F, Gianni M, Crowther MA, Ageno W (2006). "Natural history of cerebral vein thrombosis: a systematic review". Blood. 108 (4): 1129–34. doi:10.1182/blood-2005-12-4795. PMID 16609071.
  18. ↑ Jackson, BF; Porcher, FK; Zapton, DT; Losek, JD (September 2011). "Cerebral sinovenous thrombosis in children: diagnosis and treatment". Pediatr. Emerg. Care. 27 (9): 874–80, quiz 881–3. doi:10.1097/PEC.0b013e31822c9ccc. PMID 21926891.
  19. ↑ ୧୯.୦ ୧୯.୧ deVeber G, Andrew M, Adams C (August 2001). "Cerebral sinovenous thrombosis in children". N. Engl. J. Med. 345 (6): 417–23. doi:10.1056/NEJM200108093450604. PMID 11496852. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  20. ↑ Daif A, Awada A, al-Rajeh S (1 July 1995). "Cerebral venous thrombosis in adults. A study of 40 cases from Saudi Arabia". Stroke. 26 (7): 1193–5. doi:10.1161/01.str.26.7.1193. PMID 7604412. {{cite journal}}: Unknown parameter |displayauthors= ignored (|display-authors= suggested) (help)
  21. ↑ Towbin A (1 May 1973). "The syndrome of latent cerebral venous thrombosis: its frequency and relation to age and congestive heart failure". Stroke. 4 (3): 419–30. doi:10.1161/01.str.4.3.419. PMID 4713031.
  22. ↑ Ribes MF (1825). "Des recherches faites sur la phlebite". Rev. Med. Fr. Etrang. 3: 5–41.
  23. ↑ ୨୩.୦ ୨୩.୧ ୨୩.୨ Bousser MG, Chiras J, Bories J, Castaigne P (1 March 1985). "Cerebral venous thrombosis—a review of 38 cases". Stroke. 16 (2): 199–213. doi:10.1161/01.str.16.2.199. PMID 3975957.
  24. ↑ Symonds CP (September 1940). "Cerebral thrombophlebitis". Br. Med. J. 2 (4158): 348–52. doi:10.1136/bmj.2.4158.348. PMC 2179068. PMID 20783290.
  25. ↑ ୨୫.୦ ୨୫.୧ Stansfield FR (April 1942). "Puerperal cerebral thrombophlebitis treated by heparin". Br. Med. J. 1 (4239): 436–438. doi:10.1136/bmj.1.4239.436. PMC 2164893. PMID 20784169.
  26. ↑ Ray BS, Dunbar HS, Dotter CT (January 1951). "Dural sinus venography as an aid to diagnosis in intracranial disease". J. Neurosurg. 8 (1): 23–37. doi:10.3171/jns.1951.8.1.0023. PMID 14804146.
  27. ↑ Ray BS, Dunbar HS (September 1951). "Thrombosis of the dural venous sinuses as a cause of pseudotumor cerebri". Ann. Surg. 134 (3): 376–86. doi:10.1097/00000658-195113430-00009. PMC 1802934. PMID 14869026.
  28. ↑ Paul Richter. "Hillary Clinton expected to make full recovery from blood clot". Los Angeles Times. Retrieved 1 January 2013.
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ସେରେବ୍ରାଲ_ଭେନସ_ସାଇନସ_ଥ୍ରୋମ୍ବୋସିସ&oldid=483934"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି