ସେବି

Securities and Exchange Board of India
Securities and Exchange Board of India
	SEBI logo
	SEBI Bhavan (headquarters) at Mumbai
Agency overview
Formed	ଅପ୍ରେଲ 12, 1988; 36 years ago (Established) ; ଜାନୁଆରୀ 30, 1992; 32 years ago (Acquired Statutory Status)
Headquarters	Mumbai, Maharashtra
Employees	867+ (2020)
Agency executive	Madhabi Puri Buch, Chairman
Parent department	Ministry of Finance, Government of India
Child agencies	Forward Markets Commission; Association of Mutual Funds of India; National Securities Depository Limited; Central Depository Services Limited
Website
	www.sebi.gov.in

ସେବି ବା ସିକ୍ୟୁରିଟି ଆଣ୍ଡ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ବୋର୍ଡ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ( SEBI ) ହେଉଛି ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମାଲିକାନା ଅଧୀନରେ ଥିବା ସିକ୍ୟୁରିଟି ଏବଂ ଖଣିଜ ବଜାର ପାଇଁ ନିୟାମକ ସଂସ୍ଥା | ଏହା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ୧୨ ଅପ୍ରେଲ ୧୯୮୮ରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ SEBI ଅଧିନିୟମ, ୧୯୯୨ ମାଧ୍ୟମରେ ୩୦ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୯୨ରେ ଆଇନଗତ କ୍ଷମତା ଦିଆଯାଇଥିଲା। ^[୧] ^[୩]

ଇତିହାସ

ସିକ୍ୟୁରିଟି ଆଣ୍ଡ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ବୋର୍ଡ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (SEBI) ପ୍ରଥମେ ୧୯୮୮ରେ ସିକ୍ୟୁରିଟି ବଜାରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଅଣ-ବିଧି ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା | ଏହା ୩୦ ଜାନୁୟାରୀ ୧୯୯୨ରେ ଏକ ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ସଂସ୍ଥାରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସଂସଦଦ୍ୱାରା SEBI ଆକ୍ଟ ୧୯୯୨ ପାରିତ ହେବା ସହିତ ଏହାକୁ ଆଇନଗତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ସେବିର ମୁମ୍ବାଇର ବାନ୍ଦ୍ରା କୁର୍ଲା କମ୍ପ୍ଲେକ୍ସର ବ୍ୟବସାୟ ଜିଲ୍ଲାଠାରେ ଏହାର ମୁଖ୍ୟାଳୟ ଅଛି ଏବଂ ଯଥାକ୍ରମେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, କୋଲକାତା, ଚେନ୍ନାଇ ଏବଂ ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ଉତ୍ତର, ପୂର୍ବ, ଦକ୍ଷିଣ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଆଞ୍ଚଳିକ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ରହିଛି | ଏହା ଜୟପୁର ଏବଂ ବାଙ୍ଗାଲୋରରେ ସ୍ଥାନୀୟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଖୋଲିଛି ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୧୩-୧୪ରେ ଗୁଆହାଟି, ଭୁବନେଶ୍ୱର, ପାଟନା, କୋଚି ଏବଂ ଚଣ୍ଡିଗଡ଼ରେ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଖୋଲିଛି।

ସେବି ସୃଷ୍ଟି ହେବା ପୂର୍ବରୁ କ୍ୟାପିଟାଲ୍ ଇସୁଗୁଡିକର ନିୟନ୍ତ୍ରକ ନିୟାମକ ପ୍ରାଧିକରଣ ଥିଲା; ଏହା କ୍ୟାପିଟାଲ୍ ଇସୁ (କଣ୍ଟ୍ରୋଲ୍) ଆକ୍ଟ, ୧୯୪୭ରୁ ପ୍ରାଧିକରଣ ଲାଭ କଲା |

ସେବି ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ, ଯାହା ନିମ୍ନଲିଖିତକୁ ନେଇ ଗଠିତ:

ଏହି ଅଧ୍ୟକ୍ଷଙ୍କୁ ଭାରତ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ମନୋନୀତ କରିଛନ୍ତି
ଦୁଇ ସଦସ୍ୟ ଅର୍ଥାତ୍ କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ଅଧିକାରୀମାନେ
ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆର ଜଣେ ସଦସ୍ୟ
ଅବଶିଷ୍ଟ ପାଞ୍ଚଜଣ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଭାରତ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ମନୋନୀତ କରିଛନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅତି କମରେ ତିନିଜଣ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ସଦସ୍ୟ ହେବେ

୧୯୯୯ର ସଂଶୋଧନ ପରେ, ନିଡି, ଚିଟ୍ ପାଣ୍ଠି ଏବଂ ସମବାୟ ସମିତି ବ୍ୟତୀତ ସାମୂହିକ ବିନିଯୋଗ ଯୋଜନା ସେବି ଅଧୀନରେ ଅଣାଯାଇଥିଲା |

ସେବି ମୁଖ୍ୟାଳୟ, ମୁମ୍ବାଇ

କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଦାୟିତ୍ୱ

ସେବିର ପ୍ରସ୍ତାବନାରେ ସେବି ବୋର୍ଡର ମୌଳିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ "... ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି | ସିକ୍ୟୁରିଟିରେ ନିବେଶକଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଏବଂ ଏହାର ବିକାଶକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଏବଂ ସିକ୍ୟୁରିଟି ବଜାର ଏବଂ ସେଠାରେ ସଂଯୁକ୍ତ କିମ୍ବା ଆନୁସଙ୍ଗିକ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା " |

ସେବିକୁ ତିନୋଟି ଗୋଷ୍ଠୀର ଆବଶ୍ୟକତା ପ୍ରତି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବାକୁ ପଡିବ, ଯାହା ବଜାର ଗଠନ କରେ:

ସିକ୍ୟୁରିଟି ପ୍ରଦାନକାରୀ
ନିବେଶକ
ବଜାର ମଧ୍ୟସ୍ଥି

ସେବିର ତିନୋଟି କ୍ଷମତା ଗୋଟିଏ ସଂସ୍ଥାରେ ଗଡ଼ିଛି: ଅର୍ଦ୍ଧ-ବିଧାନ ସଭା, ଅର୍ଦ୍ଧ-ନ୍ୟାୟିକ ଏବଂ ଅର୍ଦ୍ଧ-କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ | ଏହା ଏହାର କ୍ଷମତାରେ ନିୟମାବଳୀ ଡ୍ରାଫ୍ଟ କରେ, ଏହା ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅନୁସନ୍ଧାନ ଏବଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତନ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପରିଚାଳନା କରେ ଏବଂ ଏହା ଏହାର ନ୍ୟାୟିକ କ୍ଷମତାରେ ନିୟମ ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପାସ୍ କରେ | ଯଦିଓ ଏହା ଏହାକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିଥାଏ, ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଛି | ସେଠାରେ ଏକ ସିକ୍ୟୁରିଟି ଆପିଲେଟ୍ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ ଅଛି ଯାହା ଏକ ତିନି ଜଣିଆ ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ମେଘାଳୟ ହାଇକୋର୍ଟର ପୂର୍ବତନ ମୁଖ୍ୟ ବିଚାରପତି ଜଷ୍ଟିସ ତରୁଣ ଅଗ୍ରୱାଲାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅଛନ୍ତି। ଦ୍ୱିତୀୟ ଆବେଦନ ସିଧାସଳଖ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟରେ ଅଛି । ପ୍ରକାଶ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମାନଦଣ୍ଡକୁ ଶୃଙ୍ଖଳିତ କରିବାରେ ସେବି ଏକ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି । ^[୪] ^[୫]

ସିକ୍ୟୁରିଟି ଆଣ୍ଡ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ବୋର୍ଡ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (SEBI)

ଶକ୍ତି

ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକର ଦକ୍ଷତାର ସହିତ ଡିସଚାର୍ଜ ପାଇଁ, ସେବିକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି:

ସିକ୍ୟୁରିଟି ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜର −ନିୟମଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦନ କରିବା
ସେମାନଙ୍କର ବାଇ−ଲରେ ସଂଶୋଧନ କରିବାକୁ ସିକ୍ୟୁରିଟି ବିନିମୟ ଆବଶ୍ୟକ କରିବା
ଆକାଉଣ୍ଟଗୁଡିକର ପୁସ୍ତକଯାଞ୍ଚ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ସିକ୍ୟୁରିଟି ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜରୁ ପର୍ଯ୍ୟାୟକ୍ରମେ ଫେରସ୍ତ ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିବା
ଆର୍ଥିକ ମଧ୍ୟସ୍ଥିଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟର ପୁସ୍ତକ ଯାଞ୍ଚ କରିବା
କିଛି କମ୍ପାନୀକୁ ଏକ କିମ୍ବା ଅଧିକ ସିକ୍ୟୁରିଟି ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜରେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଧନ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିବା
ଦଲାଲ ଏବଂ ଉପ-ଦଲାଲଙ୍କ ପଞ୍ଜିକରଣ

♦ ସେବି କମିଟି

ବୈଷୟିକ ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି
ଭିତ୍ତିଭୂମି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଗଠନର ସମୀକ୍ଷା ପାଇଁ କମିଟି
ସେବି ନିବେଶକ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ପାଣ୍ଠି ପାଇଁ ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି
ଟେକଓଭର ନିୟମାବଳୀ ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି
ପ୍ରାଥମିକ ବଜାର ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି (ପିଏମଏସି)
ମାଧ୍ୟମିକ ବଜାର ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି (ଏସଏମଏସି)
ମ୍ୟୁଚୁଆଲ୍ ଫଣ୍ଡ ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି
କର୍ପୋରେଟ୍ ବଣ୍ଡ୍ ଏବଂ ସିକ୍ୟୁରିଟିଜ୍ ଆଡଭାଇଜରୀ କମିଟି

ଦୁଇ ପ୍ରକାରର ଦଲାଲ ଅଛନ୍ତି:

ରିହାତି ଦଲାଲ
ବ୍ୟବସାୟୀ ଦଲାଲ

ସୁରକ୍ଷା ବଜାରରେ ଅପବ୍ୟବହାର ଦୂର କରିଥାଏ ।

ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ "About SEBI". SEBI. Archived from the original on 3 October 2010. Retrieved 26 September 2012.
↑ "SEBI | Employee Profile in SEBI".
↑ "The Security and Exchange Board of India Act 1992" (PDF). www.sebi.gov.in. SEBI. Retrieved 25 July 2022.
↑ Justice Tarun Agarwala appointed Securities Appellate Tribunal presiding officer – Business Standard. Business Standard. (2018-12-12). Retrieved 2019-03-24.
↑ "Cyril Shroff Managing Partner Mumbai & National Capital Market head Amarchand". barandbench.com/.

ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ୍

[About_SEI-1] ୧.୦ ^୧.୧ "About SEBI". SEBI. Archived from the original on 3 October 2010. Retrieved 26 September 2012.

[sebi.gov.in-2] "SEBI | Employee Profile in SEBI".

[3] "The Security and Exchange Board of India Act 1992" (PDF). www.sebi.gov.in. SEBI. Retrieved 25 July 2022.

[4] Justice Tarun Agarwala appointed Securities Appellate Tribunal presiding officer – Business Standard. Business Standard. (2018-12-12). Retrieved 2019-03-24.

[5] "Cyril Shroff Managing Partner Mumbai & National Capital Market head Amarchand". barandbench.com/.

[୧]

[୩]

[୨]

[୪]

[୫]