ସଂସଦୀୟ ଗଣତନ୍ତ୍ର
ଏହି ପୃଷ୍ଠାଟି ଏବେ ତିଆରି ଚାଲିଛି ଓ ଏକ ନୂଆ ଉଇକିପିଡ଼ିଆ ଲେଖା ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର ଓ ବଦଳ କରାଯାଉଅଛି । ଯଦି ଲେଖକ ଜଣକ ବଦଳ ଦ୍ଵନ୍ଦ, ଅଦରକାରୀ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ବିପଥଗାମୀ ଚେଷ୍ଟା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦ୍ଵନ୍ଦକୁ ଏଡ଼ାଇବା ନିମନ୍ତେ କେଉଁଠି ସମ୍ଭବ ବୋଲି ପଚାରି ଥାନ୍ତି, ତେବେ ପୃଷ୍ଠାଟିରେ କିଛି ବଦଳାନ୍ତୁ ନାହିଁ ବା ତାହାକୁ ଲିଭାଇବା ପାଇଁ ବାଛନ୍ତୁ ନାହିଁ ଯେହେତୁ ଏହା ଲେଖାର ଆରମ୍ଭ ଅବସ୍ଥାରେ ଅଛି । ଯଦି ଲେଖାଟି କେଇ ଘଣ୍ଟାଧରି ବଦଳା ଯାଇନାହିଁ ତେବେ ଏହି ଛାଞ୍ଚଟିକୁ ବାହାର କରିଦିଅନ୍ତୁ |
ସଂସଦୀୟ ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ର ହେଉଛି ପ୍ରଜାତନ୍ତ୍ରର ଏକ ସ୍ୱରୂପ ଯେଉଁଥିରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ନିଜର ସମସ୍ତ ସାମର୍ଥ୍ଯ ତଥା ଅଧିକାର ଏହାର ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକାଠାରୁ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା କିମ୍ବା କାର୍ଯ୍ୟପାଳ ସବୁବେଳ ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକାଠାରେ ଉତ୍ତରଦାୟୀ ହୋଇ ରହେ ।[୧] ସଂସଦୀୟ ତନ୍ତ୍ରରେ ସାଧାରଣତଃ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ, ଶାସନମୁଖ୍ଯଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ଥାଆନ୍ତି । ଅପରପକ୍ଷେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ତନ୍ତ୍ରରେ କାର୍ଯ୍ୟପାଳ ବହୁସମୟରେ ଦେଶର ମୁଖ୍ଯ ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ନିଜର ଅଧିକାର ପାଇଁ ବ୍ଯବସ୍ଥାପିକା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ନାହିଁ ।[୨]
ସଂସଦୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର: Head of government is elected or nominated by and accountable to the legislature
Constitutional monarchy with a ceremonial monarch
Parliamentary republic with a ceremonial president
ରାଷ୍ଟ୍ରପତୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର: Head of government (president) is popularly elected and independent of the legislature
Presidential republic
ଯୁଗ୍ମ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର:
Semi-presidential republic: Executive president is independent of the legislature; head of government is appointed by the president and is accountable to the legislature
Assembly-independent republic: Head of government (president or directory) is elected by the legislature, but is not accountable to it
ଅନ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର:
Semi-constitutional monarchy: Monarch holds significant executive or legislative power
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜତନ୍ତ୍ର: ରାଜତନ୍ତ୍ରୀ ପାଖରେ ଅସୀମିତ କ୍ଷମତା
ଏକଦଳୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର: ରାଷ୍ଟ୍ରର ସମସ୍ତ ପ୍ରଶାସନିକ କ୍ଷମତା କେବଳ ଗୋଟିଏ ରାଜନୈତିକ ଦଳକୁ ମିଳିଥାଏ
ସାମରିକ ଶାସନ: ଦେଶର ସୈନ୍ୟବାହିନୀର କେତେକ ନେତୃବୃନ୍ଦ ପ୍ରଶାସନକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିବେ; ସାମ୍ବିଧାନିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଚଳ କରିଦିଆଯାଏ
Provisional government: ଅନ୍ୟାନ୍ୟ
ପ୍ରଶାସନ ବିହୀନ ନିର୍ଭରକ୍ଷେତ୍ର
Note: this chart represents the de jure systems of government, not the de facto degree of democracy.
ସଂସଦୀୟ ପ୍ରଜାତାନ୍ତ୍ରିକ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଏକତନ୍ତ୍ର; ଯେପରିକି - ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ ଯେଉଁଥିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ଏକତନ୍ତ୍ରୀ କିନ୍ତୁ ଶାସନମୁଖ୍ୟ ସର୍ବଦା ଏକ ସଂସଦୀୟ ସଦସ୍ଯ ହୋଇଥାନ୍ତି କିମ୍ବା ସଂସଦୀୟ ଲୋକତନ୍ତ୍ର; ଯେପରିକି - ଭାରତ ଯେଉଁଠାରେ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ସଂସଦଦ୍ୱାରା ନିର୍ବାଚିତ ହୁଅନ୍ତି ହୋଇପାରନ୍ତି ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Shastri, Sandeep (2017-11-22), "Opposition and parliamentary accountability", The Indian Parliament and Democratic Transformation, Routledge India, pp. 203–217, ISBN 978-1-351-25985-9, retrieved 2020-10-28
- ↑ von Beyme, Klaus (2000), "The Role of the Head of State in Relation to Parliament and Government", Parliamentary Democracy, Palgrave Macmillan UK, pp. 108–148, ISBN 978-1-349-41911-1, retrieved 2020-10-28