ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ତାମ୍ବଡ଼ି ସୁରଲା
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ତାମ୍ବଡ଼ି ସୁରଲା ଏକ ଶିବ ମନ୍ଦିର ଯାହା କଦମ୍ବ ଶୈଳୀ ତିଆରି ହୋଇଛି ଓ ଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ହୋଇଛି । ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଏହା ଏକ ସକ୍ରିୟ ପୂଜା ସ୍ଥଳୀ । ଆର୍କିଓଲୋଜିକାଲ ସର୍ଭେ ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ (ଏଏସଆଇ) ଏହାକୁ ଗୋଆର ଏକ ଜାତୀୟ ସ୍ମାରକୀ (Monument of National Importance in Goa) ଭାବରେ ସ୍ୱୀକୃତି ଦେଇଛି ।
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର | |
---|---|
Religion | |
ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ |
ଦେବାଦେବୀ | ମହାଦେବ (ଶିବ) |
Location | |
ସ୍ଥାନ | ତାମ୍ବଡି ସୁରଲା, ଗୋଆ |
Country | ଭାରତ |
Architecture | |
Style | କଦମ୍ବ ସ୍ଥାପତ୍ୟ |
Date established | ୧୨ଶ ଶତାବ୍ଦୀ |
ଇତିହାସ
ସମ୍ପାଦନାଏହି ମନ୍ଦିର କଦମ୍ବ ଶୈଳୀ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀରେ ବାସାଲ୍ଟ ପଥରରୁ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ଓ ସେହି ପଥର ଦାକ୍ଷିଣାତ୍ୟ ପର୍ବତମାଳା ଉପର ଭାଗରୁ ଆନୀତ ହୋଇଛି । ଗୋଆରେ ନିର୍ମିତ ଏହା ଏକମାତ୍ର କଦମ୍ବ ଶୈଳୀର ନମୁନା ମନ୍ଦିର ଯାହା ନିର୍ମିତ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିଛି । ଏହି ମନ୍ଦିର ପଶ୍ଚିମ ଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ପାଦ ଦେଶରେ ଗଭୀର ଜଙ୍ଗଲ ପରିବେଷ୍ଟିତ ହୋଇଥିବାରୁ ଅଣ-ସ୍ପର୍ଶିତ ହୋଇ ରହିଛି ।
ଧାର୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ଓ ଅଳଙ୍କରଣ
ସମ୍ପାଦନାଶିବଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ଏହି ମନ୍ଦିର ପଡୋଶୀ ରାଜ୍ୟ କର୍ଣାଟକରେ ଥିବା ଐହୋଲ ମନ୍ଦିର ମନେ ପକେଇଦିଏ । ଏହି ମନ୍ଦିରରେ ଏକ ପିଣ୍ଡି ଉପରେ ଶିବ ଲିଙ୍ଗ ଅଛି ଓ ସ୍ଥାନୀୟ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଏକ ବିରାଟ ଅହିରାଜ ସାପ ସେହି ସ୍ୱଳ୍ପ ଆଲୋକିତ ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟରେ ଶାଶ୍ୱତ ଭାବରେ ରହିଛି । ମନ୍ଦିରରେ ଗର୍ଭଗୃହ, ଅନ୍ତରାଳ ଓ ବାସାଲ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତର ନିର୍ମିତ ନନ୍ଦୀ ମଣ୍ଡପ ଅଛି । ଏହି ମଣ୍ଡପ ଚାରୋଟି ସ୍ତମ୍ଭ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ହାତୀ ଓ ଶୃଙ୍ଖଳ କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି ଓ ଶିଲିଙ୍ଗରେ ଅଷ୍ଟୋକେନ (Ashtoken) ପଦ୍ମ ପୁଷ୍ପ ଅଙ୍କିତ ହୋଇଛି ।[୧][୨]
ଦକ୍ଷ ଓ କୁଶଳୀ କାରୀଗରମାନେ ସେହି କୋଠରୀ ପାର୍ଶ୍ୱ ଦେଶରେ ମୂର୍ତ୍ତି ଆଙ୍କିଛନ୍ତି । ମନ୍ଦିର ପାର୍ଶ୍ୱ କାନ୍ଥରେ ପ୍ରଭୁ ଶିବ, ବିଷ୍ଣୁ ଓ ବ୍ରହ୍ମା ଓ ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀମାନଙ୍କର ଚିତ୍ର ଆଙ୍କନ କରି ସୁଶୋଭିତ କରିଛନ୍ତି । ମନ୍ଦିର ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ମୁଖ ହୋଇଥିବାରୁ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ସମୟରେ ପ୍ରଥମ କିରଣ ଠାକୁରଙ୍କ ଉପରେ ପଡ଼େ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏକ ଛୋଟ ମଣ୍ଡପ ଅଛି ଯାହା ଉପରେ ତିନି ଥାକ ବିଶିଷ୍ଟ ଗମ୍ବୁଜ ଅଛି । ଏହା ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ବା ଭଙ୍ଗା ଯାଇଛି, ଜଣା ପଡ଼ୁନି ।
ମଣ୍ଡପ ମଧ୍ୟ ଭାଗରେ ମସ୍ତକ ବିହୀନ ନନ୍ଦୀ ବିଗ୍ରହ ଅଛି ଯାହା ପାଖରେ ଚାରୋଟି ସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ସ୍ତମ୍ଭର ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ‘କଦମ୍ବ’ ରାଜ୍ୟର ‘ଘୋଡ଼ାକୁ ଦଳୁଥିବା ହାତୀ’ର ଚିହ୍ନ ଚିତ୍ର ଅଛି । ପାଖରେ ପ୍ରବାହିତ ରାଗାଡୋ ନଦୀକୁ ଯିବା ପାଇଁ ପାହାଚ ପଡିଛି । ଲୋକମାନେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ନଦୀରେ ସ୍ନାନ କରନ୍ତି । ମନ୍ଦିର ପାଖରେ ଥିବା ଗ୍ରାମବାସୀମାନେ ମହାଶିବରାତ୍ରି ଦିନ ଏଠାରେ ସମବେତ ହୋଇ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରନ୍ତି । ଗୋଆର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ମନ୍ଦିର ଅପେକ୍ଷା ଏହା ଆକାରରେ ଛୋଟ ଓ ଦୁର୍ଗମ ସ୍ଥାନରେ ଅଛି ।
ସ୍ଥାନ
ସମ୍ପାଦନାଭଗବାନ ମହାବୀର ମନ୍ଦିର ଓ ମୋଲେମ ଜାତୀୟ ପାର୍କର ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ଥିବା ବୋଲକରନେମ ଗ୍ରାମଠାରୁ ୧୩ କିମି ପୂର୍ବ ଦିଗରେ ପାଖରେ ଥିବା ତାମ୍ବଡି ସୁରଲା ନାମକ ଏକ ଛୋଟ ଗ୍ରାମରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଅବସ୍ଥିତ ।
ଗୋଆର ରାଜଧାନୀ ପାଣାଜୀଠାରୁ ଏହି ମନ୍ଦିର ଦୂରତା ୬୫ କିମି/ ୪୦ ମାଇଲ । ସତତାରି ତାଲୁକାର ଭାଳପୋଇଠାରୁ ଏହା ୨୨ କିମି/ ୧୪ ମାଇଲ ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ । ମନ୍ଦିରଟି ଅନମୋଦ ଘାଟ ପାଦଦେଶରେ ଅବସ୍ଥିତ ଯାହା ଗୋଆ ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକ ଦ୍ୱୟକୁ ସଂଯୁକ୍ତ କରୁଛି ।
ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା-
ବାହାରୁ ମନ୍ଦିର ଦୃଶ୍ୟ
-
ଶିବ ଲିଙ୍ଗ
-
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ଛାତର ଏଚଡିଆର ପ୍ରତିଛବି
-
ଅହିରାଜ ପ୍ରସ୍ତର ଖୋଦେଇ
-
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରର ଭିତର ପାର୍ଶ୍ୱର ଖୋଦେଇ
-
ଆରାମକାରୀ ଆଗନ୍ତୁକ
-
ମନ୍ଦିର ପୃଷ୍ଠ ପାର୍ଶ୍ୱ
-
ପ୍ରସ୍ତର ସ୍ତମ୍ଭ ମୁଖମଣ୍ଟପ
-
ଭରଭୂମି ମନ୍ଦିର, ତାମ୍ବଡି ସୁରଲା, ଗୋଆ
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Archaeological Survey of India, sign at location
- ↑ Mahadev Temple, Tambdi Surla Archived 2009-01-07 at the Wayback Machine.