ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ (ତିବ୍ୱତୀୟ ଭାଷାରେ: སྤང་གོང་མཚོ, ୱାଇଲି ଭାଷାରେ: ସ୍ପାଂଗ୍ ଗୋଂଗ୍ ମତ୍ସୋ; ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ: पांगोंग त्सो; ଚୀନୀ ଭାଷାରେ: 班公错; ପିନ୍-ୟିନ୍ ଭାଷାରେ: ବାଂଗୋଂଗ୍ ଚୁଓ) ନାମର ତିବ୍ୱତୀୟ ଭାଷାରେ ଅର୍ଥ ହେଲା : ଉଚ୍ଚ ତୃଣଭୂମୀୟ ହ୍ରଦ । ଏହାକୁ ପାଂଗୋଂଗ୍ ହ୍ରଦ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ତିବ୍ୱତୀୟ ଭାଷାରେ “ତ୍ସୋ (Tso)” ଶବ୍ଦର ଅର୍ଥ ହ୍ରଦ । ସମୁଦ୍ରପତନରୁ ପ୍ରାୟ ୪୩୫୦ ମିଟର୍ (୧୪୨୭୦ ଫୁଟ୍) ଉଚ୍ଚତାରେ ଓ ହିମାଳୟରେ କୋଳରେ ରହିଥିବା ଏକ ସ୍ଥଳଭାଗବଦ୍ଧ ହ୍ରଦ । ଏହି ହ୍ରଦର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୧୩୪ କିଲୋମିଟର୍ ବା ୮୩ ମାଇଲ୍ । ଭାରତ ଓ ଚୀନର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସୀମାରେଖା ଏହି ହ୍ରଦର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ରହିଛି । ହ୍ରଦର ପ୍ରାୟ ୬୦% ଭାଗ ଚୀନର ଅଧୀନରେ ରହିଛି । ଏକ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ହ୍ରଦର ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରସ୍ଥ ୫ କିଲୋମିଟର୍ ବା ୩.୧ ମାଇଲ୍ ଅଟେ । ହ୍ରଦର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ପ୍ରାୟ ୬୦୪ ବର୍ଗ କି.ମି. । ଏହି ହ୍ରଦର ପାଣି ଈଷତ୍ ଲୁଣିଆ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ଶୀତଦିନରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଘନୀଭୂତ ହୋଇ ବରଫ ପାଲଟିଯାଏ । ଏହା ସିନ୍ଧୁ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାର ଅଂଶ ନୁହେଁ ଓ ଭୌଗୋଳିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଏକ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥଳପରିମୀତ ନଦୀ ଉପତ୍ୟକାର ଅଂଶବିଶେଷ । [୩]
| ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ | |
|---|---|
 | |
  ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ | |
| ଅବସ୍ଥାନ | ଲଦାଖ୍, ଜାମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର୍, ଭାରତ; ରୁତୋଗ୍ କାଉଣ୍ଟି, ତିବ୍ୱତ୍, ଚୀନ |
| ଦିଗବାରେଣି | 33°43′04.59″N 78°53′48.48″E / 33.7179417°N 78.8968000°E |
| Type | ସୋଡା ହ୍ରଦ ମିଶ୍ରଣଶୀଳ ହ୍ରଦ (ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ୱ)[୧] ଶୀତଳ ଓ ବର୍ଷରେ ଥରେ ମିଶ୍ରଣଶୀଳତା ଦେଖାଉଥିବା ହ୍ରଦ (ପଶ୍ଚିମ ପାର୍ଶ୍ୱ)[୨] |
| ନିଷ୍କାସନ କ୍ଷେତ୍ରସ୍ଥ ଦେଶ | ଚୀନ, ଭାରତ |
| ସର୍ବାଧିକ ଲମ୍ବ | ୧୩୪ କି.ମି. |
| ସର୍ବାଧିକ ଓସାର | ୫ କି.ମି. (ସର୍ବାଧିକ ପ୍ରସ୍ଥ) |
| କ୍ଷେତ୍ରଫଳ | ପ୍ରାୟ ୭୦୦ ବର୍ଗ କି.ମି. |
| ସର୍ବାଧିକ ଗଭୀରତା | ୩୨୮ ଫୁଟ୍ ବା ୧୦୦ ମିଟର୍ |
| ଭୂମି ଉଚ୍ଚତା | ୪୨୫୦ ମିଟର୍ |
| ବରଫାବୃତ | ଶାତଋତୁରେ |
| ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Traditional Chinese | 班公錯 | ||||||
| Simplified Chinese | 班公错 | ||||||
| |||||||
ରାମସର ଚୁକ୍ତି ଅନୁସାରେ ଏହି ହ୍ରଦକୁ ଅନ୍ତର୍ଯାତିକ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱ ବହନ କରୁଥିବା ଜଳୀୟଭୂମି ଭାବେ ଅଭିହିତ କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି । ଏପରି ହେଲେ ଏହା ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ପ୍ରଥମ ସୀମାନ୍ତର ଜଳୀୟଭୂମି ଭାବେ ପରିଚିତ ହେବ ।
ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି, ଉଦ୍ଭିଦ ଓ ଜୀବଜଗତ
ସମ୍ପାଦନାଏଠାକାର ଲୁଣମିଶା ପାଣିରେ[୪] ଖୁବ୍ କମ୍ କ୍ଷୁଦ୍ରପ୍ରାଣୀ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ଗାଇଡ୍ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ସୂଚନାନୁସାରେ ଏହି ହ୍ରଦରେ କିଛି ଛୋଟ କ୍ରଷ୍ଟେସିୟାନ୍ ପ୍ରଜାତିର ଜୀବ (କଙ୍କଡା, ଚିଙ୍ଗୁଡି ଇତ୍ୟାଦି)ଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ କୌଣସି ମାଛ ବା ଅନ୍ୟ ଜଳଚର ପ୍ରାଣୀ ରହନ୍ତି ନାହିଁ । ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ଏହି ହ୍ରଦକୂଳରେ ଓ ହ୍ରଦମଧ୍ୟରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନେ ଅସଂଖ୍ୟ ବତକ, ସିଗଲ୍ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ଦେଖିବାକୁ ପାଇବେ । ହ୍ରଦ ନିକଟସ୍ଥ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ କେତେକ ଜଳଜ ଉଦ୍ଭିଦ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।
ଅନେକ କିସମର ସ୍ଥାନୀୟ ପକ୍ଷୀ ଓ ବିଦେଶୀ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି ହ୍ରଦ ଏକ ପ୍ରଜନନ କ୍ଷେତ୍ର ହୋଇଥିବାରୁ ଏକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ । ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ବାର୍-ମୁଣ୍ଡିଆ ବତକ ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ବତକ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଅନ୍ତି । ହ୍ରଦ ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ କିଆଂଗ୍ ଓ ମାର୍ମୋଟ୍ ଭଳି ଜୀବ ମଧ୍ୟ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।
ଅତୀତରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋରୁ ଏକ ଜଳଧାରା ବାହାରି ଶ୍ୟୋକ୍ ନଦୀରେ ମିଶୁଥିଲା ଓ ଶ୍ୟୋକ୍ ନଦୀ ସିନ୍ଧୁ ନଦୀର ଉପନଦୀ ଭାବେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିଲା । କିନ୍ତୁ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ବନ୍ଧ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇ ଏହି ଜଳଧାରା ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇଗଲା । ଭାରତୀୟ ଭୂଭାଗରୁ ଦୁଇଟି ସ୍ରୋତ ଏହି ହ୍ରଦରେ ନିଷ୍କାସିତ ହୁଅନ୍ତି ଓ ମିଳନ ସ୍ଥାନ ନିକଟରେ ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି ।[୫] ବର୍ତ୍ତମାନର ହ୍ରଦରେ ପ୍ରାୟ ୫ ମିଟର୍ ବା ୧୬ ଫୁଟ୍ ମୋଟା ବାଲି, ମାଟି ଓ କାଦୁଅର ପରସ୍ତ ରହିଛି । ତେଣୁ ଭୂତତ୍ତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ନିକଟ ଅତୀତରେ ହ୍ରଦଟି ସଂକୁଚିତ ହୋଇଛି ।[୪] ସାଧାରଣତଃ ହ୍ରଦରେ କୌଣସି ମାଛ ଦେଖାଯାଇନାହାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ପଟରୁ ହ୍ରଦରେ ଆସି ମିଶୁଥିବା ସ୍ରୋତ (ଚେଶୁଲ୍ ନାଲା)ରେ ତିନୋଟି ପ୍ରଜାତିର ମାଛ (ଫଲ୍ସ୍ ଓସମାନ୍ - Schizopygopsis stoliczkae, ତିବ୍ୱତୀୟ ଷ୍ଟୋନ୍ ଲୋଚ୍ - Triplophysa stoliczkae and ଟ୍ରିପ୍ଲୋଫାଇସା ଷ୍ଟୋନ୍ ଲୋଚ୍ - Triplophysa gracilis) ଦେଖାଯାଇଛନ୍ତି (ଭଟ୍ଟ ଓ ଅନ୍ୟମାନେ, ୨୦୧୧) । ଲୁଣିଆ ପାଣି ଓ ଜୀବନଧାରଣ ପାଇଁ କଠିନ ଜଳବାୟୁ ଯୋଗୁଁ ଏହି ହ୍ରଦରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ଜୈବ ବିବିଧତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ବୋଲି କାରଣ ଦର୍ଶାଯାଇଛି (ଭଟ୍ଟ ଓ ଅନ୍ୟମାନେ, ୨୦୧୧) ।
ଗମନାଗମନ
ସମ୍ପାଦନାଲେହରୁ ମୋଟର ଗାଡିରେ ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରି ଅସମତଳ ଓ ପାର୍ବତୀୟ ରାସ୍ତାରେ ପ୍ରାୟ ୫ ଘଣ୍ଟା ଯାତ୍ରା କଲାପରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ହ୍ରଦ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ହେବ । ଏହି ରାସ୍ତାଟି ଶେୟ୍ ଓ ଗ୍ୟା ନାମକ ଗ୍ରାମ ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ଚାଂଗ୍-ଲା ଗିରିପଥ (ପାସ୍)ରେ ପ୍ରବେଶ କରେ । ସେନାର କିଛି ଜବାନ ଓ ଏକ ଛୋଟ ଚା’ ଦୋକାନ ଏଠାରେ ଯାତ୍ରୀର ସ୍ୱାଗତ କରନ୍ତି । ଚାଂଗ୍-ଲା ଗିରିପଥରୁ ତଳକୁ ଯାଇଥିବା ରାସ୍ତାଟି ତାଂଗ୍ସତେ ଗାଁ, ଅନ୍ୟ କିଛି ଛୋଟ ଗାଁ ଓ ପାଗଲ୍ ନାଲା (ବା ପାଗଳ ସ୍ରୋତ)କୁ ଅତିକ୍ରମ କଲାପରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚେ । ହ୍ରଦର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ମଇରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର୍ ମାସ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରକୃଷ୍ଟ ସମୟ ।
ଭାରତ ଓ ଚୀନର ଅନ୍ତର୍ଯାତୀୟ ସୀମାରେଖା ଏହି ହ୍ରଦ ମଧ୍ୟଦେଇ ଯାଇଥିବାରୁ ଏଠାକୁ ଯିବାପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଏକ ଅନ୍ତଃସୀମା ଅନୁମତି ପତ୍ର ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାକୁ ହୁଏ । ଭାରତୀୟ ନାଗରିକମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଅନୁମତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିପାରିବେ କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ଦଳ (ସର୍ବନିମ୍ନ ୩ ଜଣିଆ ଦଳ) ନିମିତ୍ତ ଅନୁମତି ପତ୍ର ମିଳେ । ଏଠାକୁ ଯିବାପାଇଁ ଜଣେ ଗାଇଡ୍ ରହିବା ମଧ୍ୟ ଜରୁରୀ । ଲେହରେ ରହିଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରୁ ଖୁବ୍ କମ୍ ଦାମରେ ଏହି ଅନୁମତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିହେବ । ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା କାରଣରୁ ଭାରତୀୟ ସରକାର ଓ ସେନା ଏହି ହ୍ରଦରେ ନିଷିଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ।
ଭାରତ-ଚୀନ ସୀମା ବିବାଦ ଓ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ
ସମ୍ପାଦନା
ଅନ୍ତର୍ଯାତୀୟ ସୀମା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ଏକ ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳ । ବର୍ତ୍ତମାନର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସୀମାରେଖା ହ୍ରଦ ମଧ୍ୟରେ ଅବସ୍ଥିତ । ସୀମାର ପ୍ରାୟ ୨୦ କି.ମି. ପୂର୍ବରେ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ଭାରତ ନିଜର ବୋଲି ଦାବୀ କରୁଥିଲେ ହେଁ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚୀନର ନିୟନ୍ତ୍ରଣାଧୀନ । ଏହି ହ୍ରଦର ପୂର୍ବପାର୍ଶ୍ୱର ଶେଷଭାଗ ତିବ୍ୱତରେ ରହିଛି । ୧୯ଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷଭାଗରେ ଅକ୍ସାଇ ଚୀନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଚୀନ ଓ ଭାରତ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସୀମା ନିରୂପଣ କରାଯାଇଥିଲା ଓ ଏହା ଅନୁଯାୟୀ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ଜନସନ୍ ରେଖାର ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ରହିଥିଲା ।
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଉତ୍ତର ପଟେ ଖୁରନାକ୍ ଦୁର୍ଗ ଅବସ୍ଥିତ ।[୬] ୧୯୫୨ ମସିହାରୁ ଖୁରନାକ୍ ଦୁର୍ଗ ଚୀନଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇ ଆସୁଛି ।[୭][୮] ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଦକ୍ଷିଣ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ସ୍ପାଂଗୁର୍ ତ୍ସୋ ନାମକ ଆଉ ଏକ ଛୋଟ ହ୍ରଦ ରହିଛି ।
୧୯୬୨ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର୍ ୨୦ ତାରିଖରେ ଭାରତ-ଚୀନ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ଦ୍ରଦର ଦୁଇ ପାର୍ଶ୍ୱରୁ ଗୁଳିଗୋଳା ବର୍ଷଣ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ସଂଗ୍ରାମର ଫଳାଫଳ ଚୀନର କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ୍ ପିପୁଲସ୍ ଲିବରେସନ୍ ଆର୍ମି ସପକ୍ଷରେ ରହିଥିଲା ।[୯] ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ଏକ କମନୀୟ ଓ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସୀମାରେଖା ବିନ୍ଦୁ ।[୧୦][୧୧] ଅନେକ ସମୟରେ ଚୀନ ପକ୍ଷରୁ ସୀମାରେଖା ଉଲ୍ଲଂଘନର ଚେଷ୍ଟା ହୋଇଛି । [୧୨]
ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ପାଂଗୋଂଗ୍-ତ୍ସୋ
ସମ୍ପାଦନା| ବର୍ଷ | ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର | ଭାଷା | ଗୀତ | ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ତଥ୍ୟ |
|---|---|---|---|---|
| ୧୯୯୮ | ଦିଲ୍ ସେ... | ହିନ୍ଦୀ | ତୁ ହି ତୁ ଶତରଙ୍ଗୀ | ମଣିରତ୍ନମ୍ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ଏହି ଗୀତରେ ଶାହାରୁଖ ଖାନ ଓ ମନିଷା କୋଇରାଲା ଅଭିନୟ କରିଛନ୍ତି । |
| ୨୦୦୬ | ଦ ଫଲ୍ | ଇଂରାଜୀ | ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ଏକ ଦୃଶ୍ୟରେ ଏହି ହ୍ରଦ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି | |
| ୨୦୦୮ | ହିରୋସ୍ | ହିନ୍ଦୀ | ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଦୃଶ୍ୟରେ ଏହି ହ୍ରଦ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । | |
| ୨୦୦୯ | ଥ୍ରୀ ଇଡିୟଟ୍ସ୍ | ହିନ୍ଦୀ | ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ଶେଷ ଦୃଶ୍ୟର ନିର୍ମାଣ ଏହି ହ୍ରଦକୂଳରେ ହୋଇଥିଲା । | |
| ୨୦୧୨ | ଜବ୍ ତକ୍ ହେ ଜାନ୍ | ହିନ୍ଦୀ | ଅନୁଷ୍କା ଶର୍ମା ଗାଧୋଇ ପାଣିରୁ ବାହାରିବା ଦୃଶ୍ୟ ଏବଂ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ଅନ୍ୟ କେତେକ ଅଂଶ ଏହି ହ୍ରଦ ନିକଟରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଶାହାରୁଖ ଖାନଙ୍କ ଅଭିନୀତ ଏହା ଦ୍ୱିତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଯେଉଁଥିରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ହ୍ରଦ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । | |
| ୨୦୧୬ | ସନମ୍ ରେ | ହିନ୍ଦୀ | ଦିବ୍ୟା ଖୋସଲା କୁମାରଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର କିଛି ଭାଗ ପାଂଗୋଂଗ୍ ହ୍ରଦକୂଳରେ ନିର୍ମିତ ।[୧୩] | |
| ୨୦୧୧ | ଶକ୍ତି | ତେଲୁଗୁ | ସୁରା ସୁରା | ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଜୁନିୟର୍ ଏନ୍. ଟି. ଆର୍. ଓ ଇଲ୍ୟାନା ଡିକ୍ରୁଜ୍ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । |
| ୨୦୦୫ | ୱକ୍ତ୍ – ଦ ରେସ୍ ଏଗେଂଷ୍ଟ୍ ଟାଇମ୍ | ହିନ୍ଦୀ | ସୁବହ ହୋଗି... | ଅଭିନେତା – ଅକ୍ଷୟ କୁମାର ଓ ପ୍ରିୟଙ୍କା ଚୋପ୍ରା |
| ୨୦୧୧ | ନ ଜାନେ କବସେ | ହିନ୍ଦୀ | ପ୍ୟାର୍ କେ ସିଲସିଲେ | |
| ୨୦୧୨ | ତୌର୍ ମିତ୍ରାଁ ଦି | ପଞ୍ଜାବୀ | ଦିଲ୍ ତେରା ହୋ ଗୟା | |
| ୨୦୦୮ | ଟଶନ୍ | ହିନ୍ଦୀ | ଦିଲ୍ ହାରା ରେ | ସୁଖୱିନ୍ଦର ସିଂଙ୍କଦ୍ୱାରା ଗାନ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ଗୀତରେ ସୈଫ୍ ଅଲି ଖାନ୍ ଓ କରୀନା କପୁର ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । |
| ୨୦୧୪ | ଫଗଲି | ହିନ୍ଦୀ | ବଞ୍ଜାରେ | |
| ୨୦୧୪ | ଆଗାଡୁ | ତେଲୁଗୁ | ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ମହେଶ ବାବୁ ଓ ତମନ୍ନା ଭାଟିଆ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । | |
| ୨୦୧୧ | ବେଦା | ତାମିଲ୍ | ଏନ୍ନା ଆଚୁ | |
| ୨୦୧୭ | ଅଭୟ | ଓଡ଼ିଆ | ରବା ରବା | ଏହି ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ଅନୁଭବ ମହାନ୍ତି ଓ ଏଲିନା ସାମନ୍ତରାୟ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ । |
ଚିତ୍ରାବଳୀ
ସମ୍ପାଦନା
-
ପଶ୍ଚିମ ପଟରୁ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ଓ ଚରୁଥିବା ୟାକ୍ ସହିତ ସୁନ୍ଦର ଦୃଶ୍ୟ -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ନୀଳ ପାଣି -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ଦ୍ରଦରେ ବତକଗଣ -
ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଅନ୍ୟ ଏକ ଚିତ୍ର -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋକୁ ରାସ୍ତା -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ ଅଭିମୁଖେ ରାସ୍ତା -
ଅପ୍ରେଲ୍ ମାସରେ ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଏକ ବିସ୍ତାରିତ ଚିତ୍ର -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଈଷତ୍ ଲୁଣିପାଣି -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋ -
ପାଂଗୋଂଗ୍ ତ୍ସୋର ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ରହିଥିବା ପାହାଡ
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Wang, M., Hou, J. and Lei, Y., 2014. Classification of Tibetan lakes based on variations in seasonal lake water temperature. Chinese Science Bulletin, 59(34): 4847-4855.
- ↑ Bhat, F., et al., Ecology and biodiversity in Pangong Tso (lake) and its inlet stream in Ladakh, India. International Journal of Biodiversity and Conservation, 2011. 3(10): p. 501-511
- ↑ "River basins with Major and medium dams & barrages location map in India, WRIS". Retrieved 10 May 2014.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ R. K. Pant; N. R. Phadtare; L. S. Chamyal; Navin Juyal (June 2005). "Quaternary deposits in Ladakh and Karakoram Himalaya: A treasure trove of the palaeoclimate records" (PDF). Current Science. Bern, Switzerland: Current Science Association. 88 (11): 1796. ISSN 0011-3891. Retrieved 2009-09-11.
- ↑ Biksham Gujja; Archana Chatterjee; Parikshit Gautam; Pankaj Chandan (August 2003). "Wetlands and Lakes at the Top of the World" (PDF). Mountain Research and Development. Bern, Switzerland: International Mountain Society. 23 (3): 219–221. doi:10.1659/0276-4741(2003)023[0219:WALATT]2.0.CO;2. ISSN 1994-7151. Retrieved 2009-06-17.
{{cite journal}}: Unknown parameter|last-author-amp=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ Negi, S.S. (1 April 2002). Himalayan Rivers, Lakes and Glaciers. India: Indus Publishing Company. p. 152. ISBN 978-8185182612. Retrieved 2009-09-12.
- ↑ Guruswamy, Mohan (January 2006). Emerging Trends in India-China Relations. India: Hope India Publications. p. 223. ISBN 9788178711010. Retrieved 2009-09-12.
- ↑ Mohan Guruswamy. "No longer a Great Game". Centre for Policy Alternatives, India. Archived from the original on 16 October 2007. Retrieved 29 August 2013.
- ↑ Burkitt, Laurie; Scobell, Andrew; Wortzel, Larry M. (July 2003). The Lessons of History: The Chinese People's Liberation Army at 75 (PDF). Strategic Studies Institute. pp. 340–341. ISBN 1-58487-126-1. Archived from the original (PDF) on 2012-02-05. Retrieved 2017-10-02.
- ↑ Manu Pubby. "Pangong Lake is border flashpoint between India and China". New Delhi, India: The Indian Express Limited. Retrieved 2009-06-24.
- ↑ Sultan Shahin. "Vajpayee claps with one hand on border dispute". Archived from the original on 2012-05-14. Retrieved 2009-06-24.
- ↑ Jonathan Holslag (2008). "China, India and the Military Security Dilemma, Vol 3(5)" (PDF). Brussels Institute of Contemporary China Studies (BICCS). Archived from the original (PDF) on 2011-06-06. Retrieved 2009-06-24.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help) - ↑ "BT Exclusive: First look of Divya Khosla Kumar's 'Sanam Re'".