ପର୍ବ (ଜୀବବିଜ୍ଞାନ)
ଜୀବବିଜ୍ଞାନରେ ପର୍ବ ହେଉଛି ବିଭାଗୀକରଣର ଏକ ସ୍ତର ଯାହା ସାମ୍ରାଜ୍ଯର ନିମ୍ନରେ ଓ ବର୍ଗର ଉପରେ ରହିଥାଏ। ପାରମ୍ପରିକ ଭାବରେ ଉଦ୍ଭିଦବିଜ୍ଞାନରେ ଏହା ବଦଳରେ ବିଭାଗର ବହୁଳ ବ୍ଯବହାର ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ଅନ୍ତର୍ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଶୈବାଳ, କବକ ଓ ଉଦ୍ଭିଦ ନାମକରଣ ସୂତ୍ର ଏହି ପଦଦ୍ୱୟକୁ ସମଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖିଥାଏ ।[୧][୨][୩] ସଜ୍ଞା ଆଧାରରେ ପ୍ରାଣୀସାମ୍ରାଜ୍ଯରେ ପ୍ରାୟ ୩୫ଟି, ଉଦ୍ଭିଦସାମ୍ରାଜ୍ଯରେ ପ୍ରାୟ ୧୪ଟି ଏବଂ କବକସାମ୍ରାଜ୍ଯରେ ପ୍ରାୟ ୮ଟି ପର୍ବ ରହିଛି ।
ସାଧାରଣ ବର୍ଣ୍ଣନା
ସମ୍ପାଦନାପର୍ବର ଇଂରାଜୀ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ "ଫାଇଲମ୍" (phylum), ପ୍ରଥମେ ୧୮୬୬ ମସିହାରେ ଅର୍ଣ୍ଣେଷ୍ଟ ହେକେଲଙ୍କଦ୍ୱାରା ବ୍ଯବହୃତ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ଗ୍ରୀକ୍ ଭାଷାର ଫାଇଲୋନ୍ (φῦλον)ରୁ ଅଣାଯାଇଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ଜାତି ।[୪][୫] ହେକେଲ ଦେଖିଲେ ଯେ ଜାତିମାନେ କ୍ରମଶଃ ନୂଆ ନୂଆ ଜାତିରେ ବିବର୍ତ୍ତୀତ ହେଉଥାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ନିଜର ପୂର୍ବଜଙ୍କ କିଛି ଗୁଣ ବଜାୟ ରଖିଥାନ୍ତି । ଏହି ଗୁଣାଧାରରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଜୀବମାନଙ୍କୁ ଏକ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇପାରିବ (ସ୍ୱାଧାରିତ ଏକକ) । "Wohl aber ist eine solche reale und vollkommen abgeschlossene Einheit die Summe aller Species, welche aus einer und derselben gemeinschaftlichen Stammform allmählig sich entwickelt haben, wie z. B. alle Wirbelthiere. Diese Summe nennen wir Stamm (Phylon)." ଅନୁବାଦ - କିନ୍ତୁ ଏହିପରି ବାସ୍ତବ ଏବଂ ସ୍ୱାଧାରିତ ଏକକ ହେଉଛି ସେ ସମସ୍ତ ଜାତିମାନଙ୍କର ସମାହାର ଯେଉଁମାନେ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବଜଙ୍କଠାରୁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛନ୍ତି, ଉଦାହରଣ ସ୍ବରୂପ - ସମସ୍ତ ମେରୁଦଣ୍ଡୀ । ଆମେ ଏହି ସମାହାରକୁ ଷ୍ଟାମ୍ ଅର୍ଥାତ୍ ପର୍ବ ବୋଲି ନାମିଥାଉ । ଉଦ୍ଭିଦ ବିଭାଗୀକରଣରେ ଅଗଷ୍ଟ ଏଇକ୍ଲର (୧୮୮୩) ଉଦ୍ଭିଦମାନଙ୍କୁ ପାଞ୍ଚଟି ଶ୍ରେଣୀରେ ବିଭକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏବେ ମଧ୍ଯ ବହୁଳ ବ୍ଯବହୃତ ।[୧][୬] ଜୀବବୈଜ୍ଞାନୀୟ ପର୍ବର ସଜ୍ଞା ଛଅଟି ଲିନୀୟ ବର୍ଗରେ ବଦଳି ଯାଇଛି ।[୭]
ଜ୍ଞାତ ପର୍ବ
ସମ୍ପାଦନାପ୍ରାଣୀ
ସମ୍ପାଦନା| ପ୍ରୋଟୋଷ୍ଟୋମ | ବାଇଲାଟେରିଆ | |
| ଡିଉଟେରୋଷ୍ଟୋମ | ||
| ବାସାଲ୍/ବିବାଦିତ | ||
| ଅନ୍ଯାନ୍ଯ | ||
| ପର୍ବ | ଅର୍ଥ | ସାଧାରଣ ନାମ | ବିଶେଷ ଗୁଣ | ବର୍ଣ୍ଣିତ ଜାତିସଂଖ୍ୟା |
|---|---|---|---|---|
| ଆକାନ୍ଥୋସେଫାଲା | କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ମୁଣ୍ଡ | କଣ୍ଟା-ମୁଣ୍ଡିଆ ଜିଆ[୮]:278 | କଣ୍ଟାଯୁକ୍ତ ପ୍ରୋବୋସିସ | ୧,୪୨୦ |
| ଆନେଲିଡା | କ୍ଷୁଦ୍ର ଚକ୍ର[୮]:306 | ଖଣ୍ଡିଆ ଜିଆ | ଏକାଧିକ ଗୋଲାକାର ଖଣ୍ଡ | ୧୭,୦୦୦ + ପ୍ରାପ୍ତ |
| ଆର୍ଥ୍ରୋପୋଡା | ଯୋଡିତ ଗୋଡ଼ | ସନ୍ଧିପଦ | ଖଣ୍ଡିଆ ଦେହ ଏବଂ ସଂଯୁକ୍ତ ଗୋଡ଼ ତଥା କାଇଟିନ ବାହ୍ଯକଙ୍କାଳ ବିଶିଷ୍ଟ | ୧୨,୫୦,୦୦୦+ ପ୍ରାପ୍ତ;[୯] ୨୦,୦୦୦+ ବିଲୁପ୍ତ |
| ବ୍ରାକିଓପୋଡା | ବାହୁ ପାଦ[୮]:336 | ଲାମ୍ପଖୋଳୀୟ[୮]:336 | ଲୋଫୋଛିଦ୍ର ଏବଂ ପେଡିକଲ | ୩୦୦-୫୦୦ ପ୍ରାପ୍ତ; ୧୨,୦୦୦+ ବିଲୁପ୍ତ |
| ବ୍ରାୟୋଜୋଆ | ମସ୍ ପ୍ରାଣୀ | Moss animals, sea mats, ectoprocts[୮]:332 | Lophophore, no pedicle, ciliated tentacles, anus outside ring of cilia | ୬,୦୦୦ extant[୯] |
| Chaetognatha | Longhair jaw | Arrow worms[୮]:342 | Chitinous spines either side of head, fins | approx. ୧୦୦ extant |
| Chordata | With a cord | Chordates | Hollow dorsal nerve cord, notochord, pharyngeal slits, endostyle, post-anal tail | approx. ୫୫,୦୦୦+[୯] |
| Cnidaria | Stinging nettle | Cnidarians | Nematocysts (stinging cells) | approx. ୧୬,୦୦୦[୯] |
| Ctenophora | Comb bearer | Comb jellies[୮]:256 | Eight "comb rows" of fused cilia | approx. ୧୦୦-150 extant |
| Cycliophora | Wheel carrying | Symbion | Circular mouth surrounded by small cilia, sac-like bodies | ୩+ |
| Echinodermata | Spiny skin | Echinoderms[୮]:348 | Fivefold radial symmetry in living forms, mesodermal calcified spines | approx. ୭,୫୦୦ extant;[୯] approx. 13,000 extinct |
| Entoprocta | Inside anus[୮]:292 | Goblet worms | Anus inside ring of cilia | approx. ୧୫୦ |
| Gastrotricha | Hairy stomach[୮]:288 | Gastrotrich worms | Two terminal adhesive tubes | approx. ୬୯୦ |
| Gnathostomulida | Jaw orifice | Jaw worms[୮]:260 | approx. ୧୦୦ | |
| Hemichordata | Half cord[୮]:344 | Acorn worms, hemichordates | Stomochord in collar, pharyngeal slits | approx. ୧୩୦ extant |
| Kinorhyncha | Motion snout | Mud dragons | Eleven segments, each with a dorsal plate | approx. ୧୫୦ |
| Loricifera | Corset bearer | Brush heads | Umbrella-like scales at each end | approx. ୧୨୨ |
| Micrognathozoa | Tiny jaw animals | Limnognathia | Accordion-like extensible thorax | ୧ |
| Mollusca | Soft[୮]:320 | Mollusks / molluscs | Muscular foot and mantle round shell | ୮୫,୦୦୦+ extant;[୯] 80,000+ extinct[୧୦] |
| Nematoda | Thread like | Round worms, thread worms[୮]:274 | Round cross section, keratin cuticle | ୨୫,୦୦୦[୯] |
| Nematomorpha | Thread form[୮]:276 | Horsehair worms, gordian worms[୮]:276 | approx. ୩୨୦ | |
| Nemertea | A sea nymph[୮]:270 | Ribbon worms, rhynchocoela[୮]:270 | approx. ୧,୨୦୦ | |
| Onychophora | Claw bearer | Velvet worms[୮]:328 | Legs tipped by chitinous claws | approx. ୨୦୦ extant |
| Orthonectida | Straight swimming[୮]:268 | Orthonectids[୮]:268 | Single layer of ciliated cells surrounding a mass of sex cells | approx. ୨୬ |
| Phoronida | Zeus's mistress | Horseshoe worms | U-shaped gut | ୧୧ |
| Placozoa | Plate animals | Trichoplaxes[୮]:242 | Differentiated top and bottom surfaces, two ciliated cell layers, amoeboid fiber cells in between | ୩ |
| Platyhelminthes | Flat worm[୮]:262 | Flatworms[୮]:262 | approx. ୨୯,୫୦୦[୯] | |
| Porifera [a] | Pore bearer | Sponges[୮]:246 | Perforated interior wall | ୧୦,୮୦୦ extant[୯] |
| Priapulida | Little Priapus | Penis worms | approx. ୨୦ | |
| Rhombozoa | Lozenge animal | Rhombozoans[୮]:264 | Single anteroposterior axial cell surrounded by ciliated cells | ୧୦୦+ |
| Rotifera | Wheel bearer | Rotifers[୮]:282 | Anterior crown of cilia | approx. ୨,୦୦୦[୯] |
| Sipuncula | Small tube | Peanut worms | Mouth surrounded by invertible tentacles | ୧୪୪-320 |
| Tardigrada | Slow step | Water bears, Moss piglets | Four segmented body and head | ୧,୦୦୦ |
| Xenacoelomorpha | Strange hollow form | Acoels, xenoturbellids | Bilaterian, but lacking typical bilaterian structures such as gut cavities, anuses, and circulatory systems[୧୧] | ୪୦୦+ |
| Total: 34 | 1,525,000[୯] |
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ୧.୦ ୧.୧ McNeill, J.; et al., eds. (2012). International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Melbourne Code), Adopted by the Eighteenth International Botanical Congress Melbourne, Australia, July 2011 (electronic ed.). International Association for Plant Taxonomy. Retrieved 2017-05-14.
- ↑ "Life sciences". The American Heritage New Dictionary of Cultural Literacy (third ed.). Houghton Mifflin Company. 2005. Retrieved 2008-10-04.
Phyla in the plant kingdom are frequently called divisions.
- ↑ Berg, Linda R. (2 March 2007). Introductory Botany: Plants, People, and the Environment (2 ed.). Cengage Learning. p. 15. ISBN 9780534466695. Retrieved 2012-07-23.
- ↑ Valentine 2004, p. 8.
- ↑ Haeckel, Ernst (1866). Generelle Morphologie der Organismen [The General Morphology of Organisms] (in ଜର୍ମାନ). Vol. vol. 1. Berlin, (Germany): G. Reimer. pp. 28–29.
{{cite book}}:|volume=has extra text (help) - ↑ Naik, V.N. (1984). Taxonomy of Angiosperms. Tata McGraw-Hill. p. 27. ISBN 9780074517888.
- ↑ Collins AG, Valentine JW (2001). "Defining phyla: evolutionary pathways to metazoan body plans." Archived 2020-04-27 at the Wayback Machine. Evol. Dev. 3: 432-442.
- ↑ ୮.୦୦ ୮.୦୧ ୮.୦୨ ୮.୦୩ ୮.୦୪ ୮.୦୫ ୮.୦୬ ୮.୦୭ ୮.୦୮ ୮.୦୯ ୮.୧୦ ୮.୧୧ ୮.୧୨ ୮.୧୩ ୮.୧୪ ୮.୧୫ ୮.୧୬ ୮.୧୭ ୮.୧୮ ୮.୧୯ ୮.୨୦ ୮.୨୧ ୮.୨୨ ୮.୨୩ ୮.୨୪ ୮.୨୫ ୮.୨୬ Margulis, Lynn; Chapman, Michael J. (2009). Kingdoms and Domains (4th corrected ed.). London: Academic Press. ISBN 9780123736215.
- ↑ ୯.୦୦ ୯.୦୧ ୯.୦୨ ୯.୦୩ ୯.୦୪ ୯.୦୫ ୯.୦୬ ୯.୦୭ ୯.୦୮ ୯.୦୯ ୯.୧୦ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ
<ref>ଚିହ୍ନ;Zhang2013ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ । - ↑ Feldkamp, S. (2002) Modern Biology. Holt, Rinehart, and Winston, USA. (pp. 725)
- ↑ Cannon, J.T.; Vellutini, B.C.; Smith, J.; Ronquist, F.; Jondelius, U.; Hejnol, A. (4 February 2016). "Xenacoelomorpha is the sister group to Nephrozoa". Nature. 530 (7588): 89–93. Bibcode:2016Natur.530...89C. doi:10.1038/nature16520. PMID 26842059.
ଆଧାର ଭୁଲ: <ref> ଟ୍ୟାଗସବୁ କେବଳ "lower-alpha" ନାମକ ଦଳ ପାଇଁ ରହିଥିଲେ ହେଁ କୌଣସି ସମ୍ବନ୍ଧିତ <references group="lower-alpha"/> ଟ୍ୟାଗ ମିଳିଲା ନାହିଁ କିମ୍ବା </ref> ବନ୍ଦ କରିବା ଟ୍ୟାଗଟି ନାହିଁ ।