ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର
ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର, ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ସ୍ଥିତ, ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତର ପ୍ରଚାର, ପ୍ରସାର ତଥା ଅନୁସନ୍ଧାନ ଦିଗରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ,ଏକ ସ୍ୱୟଂଶାସିତ ଅନୁଷ୍ଠାନ ।[୧][୨]ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଟି ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ପ୍ରତି ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ରଙ୍କର ଅବଦାନକୁ ସମ୍ମାନ ଜଣାଇ, ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ତାଙ୍କ ନାମରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । ଅନୁଷ୍ଠାନଟିକୁ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ସମସ୍ତ ଶୈଳୀର ପ୍ରଚାର ଓ ପ୍ରସାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଇଛି । ଓଡ଼ିଶାର ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଳାକାରମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଏହାର ପରିଚାଳନା ସମିତି ଗଠିତ । ଅଧୁନା, ଗୁରୁ ନବକିଶୋର ମିଶ୍ର[୩], ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ମୁଖ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟନିର୍ବାହୀ ଦାୟିତ୍ୱରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ।
ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନାଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନର ମୁଖ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
- ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତର ପ୍ରଚାର, ପ୍ରସାର ଏବଂ ଏହି ଅଭିପ୍ରାୟରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ।
- ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରକ୍ଷା କରିବା ।
- ଏହି ବିଭିନ୍ନ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଥ୍ୟ ବିନିମୟ କରିବା ଏବଂ ନୃତ୍ୟ ଶୈଳୀକୁ ସୁଧାରିବା ।
- ଓଡ଼ିଶା ତଥା ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତକୁ ପ୍ରକାଶନ କରାଇବା ।
- ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ପରିବେଷଣ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରାଇବା ।
- ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନଟିର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ଅନୁଦାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ।
- ଅନୁଷ୍ଠାନଟିର ରକ୍ଷଣା ବେକ୍ଷଣ କରିବା ।
ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ମହୋତ୍ସବ
ସମ୍ପାଦନାକୋଣାର୍କ ନୃତ୍ୟ ଉତ୍ସବ : ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ସହଯୋଗରେ, ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର, ପ୍ରତିବର୍ଷ ଏହି ଉତ୍ସବଟିର ଆୟୋଜନ କରିଥାଏ । ଏହି ଉତ୍ସବଟି ପ୍ରତିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୧ରୁ ୫ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ପ୍ରାଙ୍ଗଣରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ ।
ମୁକ୍ତେଶ୍ୱର ନୃତ୍ୟ ଉତ୍ସବ : ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିଭାଗ ସହଯୋଗରେ, ଏହି ଉତ୍ସବଟି ମୁକ୍ତେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ । ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟିର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥାଏ ।
ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଉତ୍ସବ : ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଉତ୍ସବର ଆୟୋଜନ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିଭାଗ ସହଯୋଗରେ ପୁରୀ ବେଳାଭୂମିଠାରେ କରାଯାଇଥାଏ ।
ଜାତୀୟ ନୃତ୍ୟ ଏବଂ ସଙ୍ଗୀତ ଉତ୍ସବ : ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ରର ନିଜସ୍ୱ ନିଜସ୍ୱ ଉତ୍ସବ, ପ୍ରତିବର୍ଷ ଡିସେମ୍ବର ମାସ ୨୬ରୁ ୩୦ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ । ରାଜ୍ୟ ତଥା ରାଜ୍ୟ ବାହାରରୁ ବହୁ କଳାକାର, ଏହି ଉତ୍ସବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଉତ୍ସବଟି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ଥରରେ ଖୁବ ଆଦୃତ ହୋଇପାରିଛି ।
ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ଶିକ୍ଷାଦାନ
ସମ୍ପାଦନା୧୯୮୭ ମସିହାରୁ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ଆନୁକୁଲ୍ୟରେ, ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ବିଭାଗରେ, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଶିକ୍ଷାଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଶିକ୍ଷାଦାନ ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ବୟସ ଭିତ୍ତିରେ ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଉଭୟ ରାଜ୍ୟ ତଥା ରାଜ୍ୟ ବାହାରର ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀ ମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଆସୁଛି ।[୪]
ଅନୁସନ୍ଧାନ ଓ ପ୍ରଲେଖନ
ସମ୍ପାଦନାଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ବିଭବ, ଶୈଳୀ ଓ କୌଶଳ ତଥା ଅନୁସନ୍ଧାନରୁ ଉପଲବ୍ଧ ଜ୍ଞାନକୁ, ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ଉଭୟ ଲିଖିତ ଓ ଭିଡିଓ ମାଧ୍ୟମରେ ସଂରକ୍ଷିତ କରିବାରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।[୫] ଅନୁସନ୍ଧାନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନ୍ତର୍ଗତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଗୋଟିପୁଅ ସାରଣୀ, ରାଗ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇସାରିଛି ଏବମ ମର୍ଦଳ ସାରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଛି । [୬][୭][୮]
ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର ପକ୍ଷରୁ କିଶୋରଚନ୍ଦ୍ରାନନ୍ଦ ଚମ୍ପୂର ସ୍ୱରଲିପି, ଛାନ୍ଦ ସରଣୀ ଇତ୍ୟାଦି ପୁସ୍ତକମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି । ଏହା ସହ କବିସୂର୍ଯ୍ୟ ବଳଦେବ ରଥଙ୍କ କିଶୋରୀ ଚମ୍ପୂର ରେକଡ଼ିଂ ଓ ଛାନ୍ଦଗୁଡ଼ିକର ରେକଡ଼ିଂ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ http://www.narthaki.com/odissi/odi1fi.htm
- ↑ Odissi Research Centre (Bhubaneswar, India) (1988). The Odissi dance path finder. Odissi Research Centre. Retrieved 2 November 2012.
- ↑ ଧରିତ୍ରୀ ୧୭/୦୯/୨୦୧୪ ପୃଷ୍ଠା ୧୦
- ↑ http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-otherstates/article3399594.ece
- ↑ Cain Carroll; Revital Carroll; David (FRW) Frawley (15 August 2012). Mudras of India: A Comprehensive Guide to the Hand Gestures of Yoga and Indian Dance. Singing Dragon. pp. 309–. ISBN 978-1-84819-084-9. Retrieved 2 November 2012.
- ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2016-03-04. Retrieved 2012-11-02.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2013-03-29. Retrieved 2012-11-02.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ http://rtiodisha.gov.in/dept_home.php?id=38&oid=271&sid=2[permanent dead link]