ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କମିଟି

ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କମିଟି
ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କମିଟି
ମହାକାଶ ଏଜେନ୍ସି overview
Formed	୧୯୬୨
Dissolved	ଅଗଷ୍ଟ 15, 1969; 55 years ago
ମହାକାଶ ଏଜେନ୍ସି executive	ବିକ୍ରମ ସାରାଭାଇ, ଅଧ୍ୟକ୍ଷ
Parent department	ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ବିଭାଗ

ମହାକାଶ ଗବେଷଣାର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିକ୍ରମ ସାରାଭାଇଙ୍କ ଅନୁରୋଧକ୍ରମେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପଣ୍ଡିତ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ବିଭାଗ ଅଧୀନରେ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା କମିଟି (Indian National Committee for Space Research (INCOSPAR)) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ।^[୧]^[୨] ଏହା ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତିବଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ଏହି କମିଟି ଟାଟା ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ୍ ଅଫ୍ ଫଣ୍ଡାମେଣ୍ଟାଲ ରିସର୍ଚ୍ଚର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା । ଏହି କମିଟି ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ଗବେଷଣା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ବିଭାଗର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥିଲା। ଏହି କମିଟି ଗଠନରେ ଡିଏଇର ତତ୍କାଳୀନ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ହୋମି ଭାଭା ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ଭାରତର ଦକ୍ଷିଣ ମୁଣ୍ଡରେ ଥିବା ତୁମ୍ବାଠାରେ ତୁମ୍ବା ଇକ୍ୱେଟୋରିଆଲ ରକେଟ୍ ଲଞ୍ଚିଂ ଷ୍ଟେସନ୍ (ଟିଇଆରଏଲ୍ଏସ୍) ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଇନକୋସ୍ପାର୍ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ଅର୍ଡିନେନ୍ସ ଫ୍ୟାକ୍ଟ୍ରିରୁ ଆଇଓଏଫ୍ଏସ୍ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ରକେଟ ନିର୍ମାଣରେ ବ୍ୟବହୃତ ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଆଲୋକ ସାମଗ୍ରୀ ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କ ଜ୍ଞାନକୁ ଉପଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଅଣାଯାଇଥିଲା ।^[୩] ଆଇଓଏଫଏସ ଅଧିକାରୀ ଏଚଜିଏସ ମୂର୍ତ୍ତିଙ୍କୁ ତୁମ୍ବା ଇକ୍ୱେଟୋରିଆଲ ରକେଟ୍ ଲଞ୍ଚିଂ ଷ୍ଟେସନର ପ୍ରଥମ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା,^[୪] ଯେଉଁଠାରେ ସାଉଣ୍ଡିଂ ରକେଟ୍ ନିକ୍ଷେପ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଭାରତରେ ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗବେଷଣାର ଆରମ୍ଭ ଥିଲା ।^[୫] ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ରୋହିଣୀ ନାମକ ଏକ ସ୍ୱଦେଶୀ ଶୃଙ୍ଖଳିତ ରକେଟ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ୧୯୬୭ ମସିହାରୁ ଏହାର ଉତକ୍ଷେପଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।^[୬] ଅନ୍ୟ ଜଣେ ଆଇଓଏଫଏସ ଅଧିକାରୀ ୱାମନ ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ପଟବର୍ଦ୍ଧନ ଏହି ରକେଟ ପାଇଁ ପ୍ରୋପେଲାଣ୍ଟ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ । ଏପିଜେ ଅବଦୁଲ କଲାମ (ଯିଏ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହୋଇଥିଲେ) ଇନକୋସ୍ପାର୍ ଗଠନ କରୁଥିବା ରକେଟ୍ ଇଞ୍ଜିନିୟରଙ୍କ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଦଳ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ଥିଲେ ।

୧୯୬୯ ମସିହାରେ ଇନକୋସ୍ପାର‌କୁ ବନ୍ଦ କରାଯାଇ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା (ଇସ୍ରୋ) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା।^[୧]

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ Bhargava, Pushpa M.; Chakrabarti, Chandana (2003). The Saga of Indian Science Since Independence: In a Nutshell (in ଇଂରାଜୀ). Universities Press. ISBN 978-81-7371-435-1.
↑ Aliberti, Marco (2018-01-17). India in Space: Between Utility and Geopolitics (in ଇଂରାଜୀ). Springer. ISBN 978-3-319-71652-7.
↑ "'Success is yours, failure is mine' makes one a great leader: Mujumdar". www.thehitavada.com (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-08-26.
↑ "I'm proud that I recommended him for ISRO: EV Chitnis". DNA India (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-08-26.
↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2019-03-28. Retrieved 2023-08-26. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)
↑ http://www.tribuneindia.com/2006/20060722/saturday/main1.htm

[:0-1] ୧.୦ ^୧.୧ Bhargava, Pushpa M.; Chakrabarti, Chandana (2003). The Saga of Indian Science Since Independence: In a Nutshell (in ଇଂରାଜୀ). Universities Press. ISBN 978-81-7371-435-1.

[2] Aliberti, Marco (2018-01-17). India in Space: Between Utility and Geopolitics (in ଇଂରାଜୀ). Springer. ISBN 978-3-319-71652-7.

[3] "'Success is yours, failure is mine' makes one a great leader: Mujumdar". www.thehitavada.com (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-08-26.

[4] "I'm proud that I recommended him for ISRO: EV Chitnis". DNA India (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-08-26.

[5] "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2019-03-28. Retrieved 2023-08-26. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)

[6] ttp://www.tribuneindia.com/2006/20060722/saturday/main1.htm

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]