ଉଇକିପିଡ଼ିଆ

ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧

(Aditya-L1ରୁ ଲେଉଟି ଆସିଛି)

ଆଦିତ୍ୟ ଏଲ୍ ୧ (ଆଦିତ୍ୟ ଅର୍ଥ ସୂର୍ଯ୍ୟ) ହେଉଛି ସୌର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଏକ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କୋରୋନାଗ୍ରାଫି ମହାକାଶଯାନ, ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂଗଠନ (ଇସ୍ରୋ) ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭାରତୀୟ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନଦ୍ୱାରା ଡିଜାଇନ୍ ଏବଂ ବିକଶିତ ହେଉଛି ।[୫] ଏହାକୁ ପୃଥିବୀ ଓ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଏଲ୍ ୧ ବିନ୍ଦୁ ଚାରିପଟେ ଏକ ହାଲୋ କକ୍ଷପଥରେ ପ୍ରବେଶ କରାଯିବ ଯେଉଁଠାରେ ଏହା ସୌର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ, ସୌର ଚୁମ୍ବକୀୟ ଝଡ଼ ଏବଂ ପୃଥିବୀ ଚାରିପାଖରେ ପରିବେଶ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବ ।

ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧
ଉତକ୍ଷେପଣ ସମୟର ସରଞ୍ଚନାରେ ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧
ମିସନ ପ୍ରକାରସୌର ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ
ପରିଚାଳକଇସ୍ରୋ
ମିସନ ଅବଧି୫.୨ ବର୍ଷ (ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି)[୧]
ମହାକାଶ ଯାନର ବିଶେଷତ୍ୱ
ଉପଗ୍ରହ ବସI-1K [ଆଧାର ଲୋଡ଼ା]
ଉତ୍ପାଦକଇସ୍ରୋ / IUCAA / IIA
ସମୁଦାୟ ଉତକ୍ଷେପଣ ବସ୍ତୁତ୍ୱ1,475 kg (3,252 lb)[୨]
ପେଲୋଡ ବସ୍ତୁତ୍ୱ244 kg (538 lb)[୧]
ମିସନ ପ୍ରାରମ୍ଭ
ଉତକ୍ଷେପଣ ତାରିଖ୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ (ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି)[୩]
ରକେଟ୍ପିଏସଏଲଭି-XL(C57)[୧]
ଉତକ୍ଷେପଣ ସ୍ଥଳସତୀଶ ଧାୱନ ମହାକାଶ କେନ୍ଦ୍ର
କଣ୍ଟ୍ରାକଟରଇସ୍ରୋ
କକ୍ଷପଥ ମାପଦଣ୍ଡ
ପରିକ୍ରମା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପ୍ରଣାଳୀସୂର୍ଯ୍ୟ-ପୃଥିବୀ ଏଲ୧
Regimeହାଲୋ ଅରବିଟ୍
କକ୍ଷୀୟ ଅବଧି୧୭୭.୮୬ ଦିନ[୪]

ମୁଖ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି କୋରୋନାଲ ହିଟିଂ, ସୌର ପବନ ତ୍ୱରଣ, କୋରୋନାଲ ମ୍ୟାଗ୍ନେଟୋମେଟ୍ରି, ନିକଟ-ଅତିବାଇଗଣୀ(ୟୁଭି) ସୌର ବିକିରଣର ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ତଦାରଖ ଏବଂ ଫଟୋସ୍ଫିୟର, କ୍ରୋମୋସ୍ଫିୟର ଏବଂ କୋରୋନାର ନିରନ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ, ସୌର ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଣିକା ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟର ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ।

ଏହା ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ଅଭିଯାନ ଏବଂ ୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ ଦିନ ୧୧:୫୦ରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାରୁ ପିଏସଏଲଭି-ସି୫୭ ରକେଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ।[୬][୭]ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ସମର୍ପିତ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ମିଶନ | ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧କୁ ୨ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ ଭାରତୀୟ ସମୟ ୧୧:୫୦ରେ ପିଏସଏଲଭି ସି୫୭ରେ ଉତକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ।[୮] ଏହା ପ୍ରାୟ ଏକ ଘଣ୍ଟା ପରେ ସଫଳତାର ସହ ଏହାର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ କକ୍ଷପଥ ହାସଲ କରିଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସମୟ ୧୨:୫୭ରେ ଏହାର ଚତୁର୍ଥ ପର୍ଯ୍ୟାୟରୁ ଅଲଗା ହୋଇଯାଇଥିଲା ।[୯] ଏହା ୬ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୪ ଅପରାହ୍ନ ୪ଟା ୧୭ ମିନିଟରେ ଏଲ୧ ପଏଣ୍ଟରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ।[୧୦]

ଇତିହାସ

ସମ୍ପାଦନା

ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ପରାମର୍ଶଦାତା କମିଟି ୨୦୦୮ ଜାନୁଆରୀରେ ଆଦିତ୍ୟଙ୍କ ପରିକଳ୍ପନା କରିଥିଲା। ସୌର କରୋନାର ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ଏହାକୁ ଏକ ଛୋଟ ୪୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ (୮୮୦ ପାଉଣ୍ଡ), ଏଲଇଓ (୮୦୦ କିଲୋମିଟର) ଉପଗ୍ରହ ଭାବରେ ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୧୬-୧୭ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ୩ କୋଟି ଟଙ୍କାର ପରୀକ୍ଷାମୂଳକ ବଜେଟ୍ ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଇଥିଲା।[୧୧] ଏହି ଅଭିଯାନର ପରିସରକୁ ସମ୍ପ୍ରସାରଣ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହା ଏକ ବ୍ୟାପକ ସୌର ଏବଂ ମହାକାଶ ପରିବେଶ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ଭାବରେ ଲାଗ୍ରାଞ୍ଜ ପଏଣ୍ଟ ଏଲ ୧ରେ ରଖାଯିବାପାଇଁ ଯୋଜନା କରାଯାଇଛି,[୧୨] ତେଣୁ ଏହି ମିଶନର ନାମ "ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧" ରଖାଯାଇଥିଲା । ଜୁଲାଇ ୨୦୧୯ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ମିଶନର ଉତକ୍ଷେପଣ ଖର୍ଚ୍ଚକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ୩୭୮.୫୩ କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ ବରାଦ କରାଯାଇଛି।

ସମୀକ୍ଷା

ସମ୍ପାଦନା
 
ସୂର୍ଯ୍ୟ-ପୃଥିବୀ ପ୍ରଣାଳୀରେ ଲାଗ୍ରେଞ୍ଜ ପଏଣ୍ଟ (ମାପ କରିବା ପାଇଁ ନୁହେଁ) - ପାଞ୍ଚଟି ବିନ୍ଦୁ ମଧ୍ୟରୁ ଯେକୌଣସି ଗୋଟିଏରେ ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ର ବସ୍ତୁ ତା'ର ଆପେକ୍ଷିକ ସ୍ଥିତି ଧାରଣ କରିବ । ଅର୍ଥାତ କୌଣସି ଇନ୍ଧନ ବିନା ସେହି ସ୍ଥାନରେ ରହିପାରିବ ।

ପୃଥିବୀଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୫,୦୦,୦୦୦ କିଲୋମିଟର (୯୩୦,୦୦୦ ମାଇଲ୍) ଦୂରରେ ଥିବା ଏଲ୍ ୧ ପଏଣ୍ଟଚାରିପଟେ ହାଲୋ କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୍-୧ ମିଶନ ଉତକ୍ଷେପଣ ପରେ ପ୍ରାୟ ୧୦୯ ଦିନ ସମୟ ନେବ ।[୧୩] ୧,୫୦୦ କିଲୋଗ୍ରାମ୍ (୩,୩୦୦ ପାଉଣ୍ଡ୍) ଉପଗ୍ରହରେ ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସହିତ ସାତଟି ବିଜ୍ଞାନ ପେଲୋଡ୍ ବହନ କରାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ କୋରୋନାଲ୍ ହିଟିଂ, ସୌର ପବନ ତ୍ବରଣ, କୋରୋନାଲ୍ ମ୍ୟାଗ୍ନେଟୋମେଟ୍ରି, ନିକଟ-ୟୁଭି ସୌର ବିକିରଣର ଉତ୍ପତ୍ତି ଏବଂ ତଦାରଖ (ଯାହା ପୃଥିବୀର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଜଳବାୟୁକୁ ଚଳାଇଥାଏ), ସୌର ଫଟୋସ୍ଫିୟରକୁ କ୍ରୋମୋସ୍ଫିୟର ଏବଂ କୋରୋନା ସହିତ ଯୋଡ଼ିବା, ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଣିକା ପ୍ରବାହ ଏବଂ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରକୁ ମାପ କରି ପୃଥିବୀ ଚାରିପାଖରେ ମହାକାଶ ପରିବେଶର ଚରିତ୍ରକରଣ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ସୌର ପବନ ଏବଂ ସୌର ଚୁମ୍ବକୀୟ ଝଡ଼ ଯାହା ମହାକାଶ ଏବଂ ଭୂମି ଭିତ୍ତିକ ଜ୍ଞାନକୌଶଳ ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ ।[୫]

ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୍-୧ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଫଟୋସ୍ଫିୟର, କ୍ରୋମୋସ୍ଫିୟର ଏବଂ କରୋନାର ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ପ୍ରଦାନ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବ। ଏହାବ୍ୟତୀତ, ଏକ ଉପକରଣ ଏଲ୍ ୧ କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚୁଥିବା ସୌର ଶକ୍ତିଶାଳୀ କଣିକାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରବାହକୁ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବ ଏବଂ ଏକ ମ୍ୟାଗ୍ନେଟୋମିଟର ପେଲୋଡ୍ ଏଲ୍ ୧ ଚାରିପଟେ ଥିବା ହାଲୋ କକ୍ଷପଥରେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ଶକ୍ତିର ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମାପିବ । ଏହି ପେଲୋଡ୍ଗୁଡ଼ିକୁ ପୃଥିବୀର ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ରର ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବାହାରେ ରଖିବାକୁ ପଡିବ ଏବଂ ତେଣୁ ମୂଳ ଆଦିତ୍ୟ ମିଶନ ଧାରଣାରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ନିମ୍ନ ପୃଥିବୀ କକ୍ଷପଥରେ ଉପଯୋଗୀ ହୋଇନଥାନ୍ତା ।[୧୪]

ସୌର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସମସ୍ୟା ହେଉଛି ସୂର୍ଯ୍ୟର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ୧,୦,୦୦୦ କେଲଭିନ (୧,୦୦୦,୦୦୦ °C; ୧,୮୦୦,୦୦୦ °F) ଗରମ ଥିବା ବେଳେ ତଳ ବାୟୁମଣ୍ଡଳ ମାତ୍ର ୬,୦୦୦ କେଲଭିନ (୫,୭୩୦ ° ସେଲ୍ସିୟସ୍; ୧୦,୩୪୦ °ଫା) ଗରମ ଅଟେ । ଏହାବ୍ୟତୀତ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବିକିରଣ ପୃଥିବୀର ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ଗତିଶୀଳତାକୁ କିପରି କମ୍ ଓ ଲମ୍ବା ସମୟ ସ୍କେଲରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ ତାହା ବୁଝାପଡ଼ୁନାହିଁ। ଏହି ଅଭିଯାନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରର ପ୍ରାୟ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଚିତ୍ର ହାସଲ କରିବ, ଯେଉଁଥିରେ ଶକ୍ତିକୁ କିପରି ଏକ ସ୍ତରରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ତରକୁ ପରିବହନ ଏବଂ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇପାରିବ ତାହା ପ୍ରକାଶ ପାଇବ । ତେଣୁ ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୍-୧ ମିଶନ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ଗତିଶୀଳ ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟାପକ ଭାବେ ବୁଝିବାରେ ସକ୍ଷମ ହେବ ଏବଂ ସୌର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଓ ହେଲିଓଫିଜିକ୍ସର କେତେକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବ।

ମିଶନର ଲକ୍ଷ୍ୟ

ସମ୍ପାଦନା

ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୍-୧ ମିଶନର ପ୍ରମୁଖ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:[୧୫]

  • ସୌର ଉପର ବାୟୁମଣ୍ଡଳୀୟ (କ୍ରୋମୋସ୍ଫିୟର ଏବଂ କୋରୋନା) ଗତିଶୀଳତାର ଅଧ୍ୟୟନ।
  • କ୍ରୋମୋସ୍ଫେରିକ୍ ଏବଂ କୋରୋନାଲ ହିଟିଂ, ଆଂଶିକ ଆୟୋନିକୃତ ପ୍ଲାଜମାର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ, କୋରୋନାଲ ମାସ୍ ଇଜେକ୍ସନର ଆରମ୍ଭ ଏବଂ ବିକିରଣ ଶିଖାର ଅଧ୍ୟୟନ
  • ସୂର୍ଯ୍ୟରୁ କଣିକା ଗତିଶୀଳତା ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଇନ୍-ସିଟୁ କଣିକା ଏବଂ ପ୍ଲାଜମା ପରିବେଶକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ କରନ୍ତୁ।
  • ସୌର କରୋନାର ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନ ଏବଂ ଏହାର ଉତ୍ତାପ ପ୍ରଣାଳୀ ।
  • କୋରୋନାଲ ଏବଂ କୋରୋନାଲ ଲୁପସ୍ ପ୍ଲାଜମାର ନିଦାନ: ତାପମାତ୍ରା, ବେଗ ଏବଂ ଘନତ୍ୱ।
  • ସିଏମଇର ବିକାଶ, ଗତିଶୀଳତା ଏବଂ ଉତ୍ପତ୍ତି।
  • ଏକାଧିକ ସ୍ତର (କ୍ରୋମୋସ୍ଫିୟର, ବେସ୍ ଏବଂ ବିସ୍ତାରିତ କରୋନା)ରେ ଘଟୁଥିବା ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକର କ୍ରମ ଚିହ୍ନଟ କରନ୍ତୁ ଯାହା ଶେଷରେ ସୌର ବିସ୍ଫୋରଣ ଘଟଣାକୁ ନେଇଯାଏ ।
  • ସୌର କୋରୋନାରେ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ଟପୋଲୋଜି ଏବଂ ଚୁମ୍ବକୀୟ କ୍ଷେତ୍ର ମାପ |
  • ମହାକାଶ ପାଣିପାଗ (ସୌର ପବନର ଉତ୍ପତ୍ତି, ଗଠନ ଏବଂ ଗତିଶୀଳତା) ପାଇଁ ଚାଳକ ।

ଆହୁରି ପଢ଼ନ୍ତୁ

ସମ୍ପାଦନା

ଆଧାର

ସମ୍ପାଦନା
  1. ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ Somasundaram, Seetha; Megala, S. (25 August 2017). "Aditya-L1 mission" (PDF). Current Science. 113 (4): 610. Bibcode:2017CSci..113..610S. doi:10.18520/cs/v113/i04/610-612. Archived from the original (PDF) on 25 August 2017. Retrieved 25 August 2017.
  2. ↑ International Space Conference and Exhibition - DAY 3 (video). Confederation of Indian Industry. 15 September 2021. Event occurs at 2:07:36–2:08:38. Retrieved 18 September 2021 – via YouTube.
  3. ↑ Sharma, Milan (24 August 2023). "Chandrayaan-3 done, Isro moves to Sun mission Aditya-L1, launch on September 2". India Today. Retrieved 25 August 2023.
  4. ↑ Sreekumar, P. (19 June 2019). "Indian Space Science & Exploration : Global Perspective" (PDF). UNOOSA. p. 8. Retrieved 30 June 2019.
  5. ↑ ୫.୦ ୫.୧ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Archived from the original on 2017-08-25. Retrieved 2023-08-26.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  6. ↑ "Mission to Sun 'Aditya-L1' may take off on August 26". The New Indian Express. Retrieved 2023-08-26.
  7. ↑ "twitter.com/isro/status/1696097793616793910?s=20". X (formerly Twitter) (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2023-08-29.
  8. ↑ https://twitter.com/isro/status/1697506899242217921
  9. ↑ "Aditya L1 Mission: Aditya L1 Launch Updates: Aditya L1 spacecraft launched successfully; first EarthBound firing scheduled for tomorrow, says ISRO". The Economic Times (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2024-01-09.
  10. ↑ "Aditya-L1 Mission Live Updates: Isro successfully injects Aditya-L1, designed to study Sun, in halo orbit". The Times of India (in ଇଂରାଜୀ). 2024-01-06. Retrieved 2024-01-09.
  11. ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. Archived from the original (PDF) on 2016-09-17. Retrieved 2023-08-26.
  12. ↑ "The sun shines on India's Aditya". The Hindu (in Indian English). 2015-11-14. ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-08-26.
  13. ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2021-10-07. Retrieved 2023-08-26. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |1= (help)
  14. ↑ "Aditya - L1 First Indian mission to study the Sun - ISRO". web.archive.org. 2019-12-10. Archived from the original on 2019-12-10. Retrieved 2023-08-26.
  15. ↑ "ADITYA-L1". www.isro.gov.in. Retrieved 2023-08-29.
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ଆଦିତ୍ୟ-ଏଲ୧&oldid=538764"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି