ୟେମେନ
ୟେମେନ (ଆରବୀ: اليَمَن ଅଲ-ୟେମେନ), ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ "ୟେମେନ ଗଣରାଜ୍ୟ" ବା "Republic of Yemen" (ଆରବୀ: الجمهورية اليمنية ଅଲ-ଜାମହୁରିଆ ଅଲ-ୟେମେନ) ନାମରେ ପରିଚିତ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଏହି ଦେଶ, ଆରବ ଉପଦ୍ୱୀପର ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମରେ ଅବସ୍ଥିତ । ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ନିୟୁତ ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଏହି ଦେଶର ଉତ୍ତରରେ ସାଉଦି ଆରବ, ପଶ୍ଚିମରେ ଲୋହିତ ସାଗର, ଦକ୍ଷିଣରେ ଆରବ ସାଗର ଏବଂ ପୂର୍ବରେ ଓମାନ ଅବସ୍ଥିତ । ୟେମେନର ଭୌଗୋଳିକ ପରିସର ମଧ୍ୟରେ ୨୦୦ରୁ ଅଧିକ ଦ୍ୱୀପ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଯେଉଁଥିରୁ ସୋକୋଟ୍ରା ଦ୍ୱୀପ ସର୍ବ ବୃହତ ଅଟେ ।
ପରିଚୟ
ସମ୍ପାଦନାୟେମେନ ହେଉଛି ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଯାହା ଆରବ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜର ଦକ୍ଷିଣ-ପଶ୍ଚିମ କୋଣରେ ଅବସ୍ଥିତ । ପୂର୍ବ ଦିଗକୁ ବାଦ ଦେଲେ ଏହାର ଅନ୍ୟ ତିନି ପାର୍ଶ୍ୱର ଭୌଗୋଳିକ ସୀମା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ । ପଶ୍ଚିମ ସୀମାରେ ଲାଲ ସାଗରର ଲମ୍ବ ୩୦୦ ମାଇଲରୁ ଅଧିକ । ଏହା ଏକ ପାର୍ବତ୍ୟ ଦେଶ । ଏହାର ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବରେ ରୁବ୍-ଏଲ୍-ଖାଲି ନାମକ ମରୁଭୂମି ସାଧାରଣତ ଭାବେ ୧୦୦୦ ମିଟର (୩୨୮୧ ଫୁଟ) ତଳେ, ଏବଂ ଏଠାରେ ପ୍ରାୟ ବର୍ଷା ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହି ଅଞ୍ଚଲ କେବଳ ବେଡୁଇନ୍ ଜାତିର ଓଟପାଳକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଜନବହୁଳ । ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ଜଳର ଅଭାବ ଏବେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ । ଏଠାରେ ଅନେକ ନଦୀ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି, ଉତ୍ତରରେ ୱାଡି ନାଜ୍ରାନ୍ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣରେ ରବ୍ ଅଲ-ଖାଲି ଏବଂ ହାଡ୍ରାମୱଟ୍ । ଏଠାରେ ଜାନୁଆରୀର ତାପମାତ୍ରା ୧୮ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ଏବଂ ଗରମ ଜୁନ୍ ମାସର ତାପମାତ୍ରା ୨୨ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ଅଟେ । ଉଚ୍ଚ ଅଞ୍ଚଳରେ ୧୪ ଇଞ୍ଚ ବର୍ଷା ହୁଏ | ଧୂଳି ଝଡ଼ ଏଠାରେ ଅଧିକ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏଠାକାର ଉଦ୍ଭିଦଗୁଡିକରେ ମଧ୍ୟରେ ଆକାସିଆ, ତାରିଣୀ ଏବଂ ଫଳ ଗଛଗୁଡିକ ପ୍ରମୁଖ । ଯଦିଓ ଏଠାରେ ଶୁଖିଲା ଜଙ୍ଗଲ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ, ଆଲପାଇନ୍ ଗୋଲାପ, ବାଲାମ (ଗୋଲାପ ହେନା) ଏବଂ ବେସନ ଉଦ୍ଭିଦ ପ୍ଲାଟୋ ଏବଂ ସମତଳ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖାଯାଏ | ଏଠାକାର ଜୀବଜନ୍ତୁରେ ବାବୁନ୍, ଗଜଲ, ଚିତାବାଘ, ପାର୍ବତ୍ୟ ରାବଣ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶାଗୁଣା, କ୍ରେନ୍, ହେରନ୍, ପାରା, ହର୍ନବିଲ୍, ଚାଟକୋରା ଇତ୍ୟାଦି ଦେଖାଯାଆନ୍ତି |
ଏହି ଦେଶର ରାଜଧାନୀ ହେଉଛି ସାନା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ସହରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ତାଜିଜ୍, ଅଲ-ହୁଦାଇଦା, ବାଇଟ୍ ଅଲ ଫାକିହ । ଆରବୀ ହେଉଛି ଏଠାକାର ମୁଖ୍ୟ ଭାଷା । ଏ ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ଲୋକ ହେଉଛନ୍ତି ଇସଲାମ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ । କେବଳ ୫% ଜମିରେ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଉଚ୍ଚ ଅଞ୍ଚଳଗୁଡିକ ହେଉଛି ପ୍ରମୁଖ କୃଷି ସ୍ଥାନ । ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଶୁଖିଲା କୃଷିରେ କଫିର ସ୍ଥାନ ପ୍ରମୁଖ ରହିଆସିଛି । କଟ୍ ଅମଳ ଶୀଘ୍ର କଫି ବଦଳାଉଛି । ଫଳ, ଆପଲ୍, ଆପ୍ରିକେଟ୍, ବନ୍ଧାକୋବି, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅଙ୍ଗୁର, ଲେମ୍ବୁ, ପେଚା, କମଳା ଏବଂ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ତରଭୁଜ ଚାଷ କରାଯାଏ । ବାଦାମ ଏବଂ ଅନ୍ୟ କାଠ ବାଦାମ ମଧ୍ୟ ଚାଷ କରାଯାଏ । ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟରେ ବାର୍ଲି, ଓଟସ୍, କାମମା, ଜୋୱାର, ମିଲେଟ, ଧାନ, ତେଲ ଏବଂ ସୋରିଷର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ସ୍ଥାନ ରହିଛି | ମାଳଭୂମି ଏବଂ ବେଳାଭୂମିରେ ମଧ୍ୟ ଗହମ ଚାଷ କରାଯାଏ | ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟରେ ଲୁଣ ଏବଂ ଚୂନ ପଥର ପ୍ରମୁଖ ।
୧୯୬୨ ମସିହାରେ ୟେମେନର ସୁଲତାନଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ୨୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୬୨ରେ ୟେମେନରେ ଏକ ବିପ୍ଳବ ହୋଇଥିଲା, ୟେମେନର ବିଦ୍ରୋହୀ ସରକାର ଋଷ ଏବଂ ଇଜିପ୍ଟ ସାହାଯ୍ୟରେ ୟେମେନରେ ଏକ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଶାହାଜଡା ହାସନ ସାଉଦି ଆରବର ଜେଡ୍ଡା ପ୍ରଦେଶରେ ୟେମେନର ନିର୍ବାସିତ ସରକାର ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦୁଇ ସରକାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଖୋଲା ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଏହି ବିବାଦରେ ସାଉଦି ଆରବ ଏବଂ ଜୋର୍ଡାନ ବିପ୍ଳବୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ହାସନ ଏବଂ ଇଜିପ୍ଟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଏହି ଦିନ ଯୁଦ୍ଧ ଦିନକୁ ଦିନ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସାନ୍ଦ ୧୯୬୩ ମସିହାରେ ୟେମେନରେ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିବା ପାଇଁ ଡକ୍ଟର ରାଲ୍ଫ ବଞ୍ଚ ପଠାଇଥିଲେ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଉଭୟ ପକ୍ଷକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ, ସେମାନେ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ମାଧ୍ୟମରେ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ କରିବେ । ଶେଷରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘ ୟେମେନ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା ।
ୟେମେନ ଆରବ ରିପବ୍ଲିକ୍ (ଉତ୍ତର ୟେମେନ) ସହ ପିପୁଲ୍ସ ଡେମୋକ୍ରାଟ୍ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ୟେମେନ (ଦକ୍ଷିଣ ୟେମେନ)ର ମିଶ୍ରଣ ହୋଇ ବର୍ତ୍ତମାନର ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ୟେମେନ ମେ ୧୯୯୦ରେ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଏକୀକରଣ ଚୁକ୍ତିନାମା ଅନୁଯାୟୀ, ଉତ୍ତର ୟେମେନର ରାଜଧାନୀ ସାନା ଦେଶର ରାଜନୈତିକ ରାଜଧାନୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବାବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ ୟେମେନର ରାଜଧାନୀ ଆଡେନ ଅର୍ଥନୈତିକ କେନ୍ଦ୍ର ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି । ୟେମେନର ଦୁଇଟି ଯାକ ଭାଗର ଇତିହାସରେ ଅନେକ ବିବିଧତା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଏ । ଯେତେବେଳେ ଉତ୍ତର ୟେମେନ କୌଣସି ଉପନିବେଶ ପ୍ରଶାସନର ଇଉରୋପୀୟ ଶକ୍ତିଦ୍ୱାରା ପରାଧୀନତା ଅନୁଭବ କରିନଥିଲା, ଦକ୍ଷିଣ ୟେମେନ ୧୮୩୯ରୁ ୧୯୬୭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ରିଟିଶ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ ଥିଲା । ମିଶ୍ରଣ ପରବର୍ତ୍ତୀ ୟେମେନରେ କ୍ରମିକ ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅସୁବିଧା ଦେଖାଯିବା ଫଳରେ ଅନେକ ସମୟରେ ଏହାର କୁପ୍ରଭାବ ଏଠାକାର ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । [୧]
୨୦୧୧ ପରଠାରୁ ୟେମେନରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ, ବେକାରୀ, ଦୁର୍ନୀତି ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସାଲେହଙ୍କ ୟେମେନର ସମ୍ବିଧାନରେ ସଂଶୋଧନ ପୂର୍ବକ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ସୀମାକୁ ହଟାଇ ଆଜୀବନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବନାଇବା ଉଦ୍ୟମକୁ ନେଇ ରାଜନୈତିକ ସଙ୍କଟରେ ଦେଖାଦେଇଥିଲା [୨] । ରାସ୍ତାଘାଟରେ ଏହାର ବହୂଳ ବିରୋଧ ହେବା ସହ ଗଣ ବିପ୍ଳବର ଆଭାସ ରହିଥିଲା । ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସାଲେହ ପଦରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇଥିଲେ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ କ୍ଷମତା ଉପ-ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଅବଦ୍ରାବହୁ ମାନସୁର ହାଡିଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା, ଯିଏକି ଏକ-ପ୍ରାର୍ଥୀ ନିର୍ବାଚନରେ ୨୧ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୨ରେ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଥିଲେ । ସେବେଠାରୁ ଦେଶ ଏକ ଗୃହଯୁଦ୍ଧରେ ରହିଆସିଛି ଜାନୁଆରୀ ୨୦୧୬ଠାରୁ ୟେମେନରେ ସଶସ୍ତ୍ର ହିଂସାରେ ଅତି କମରେ ୫୬,୦୦୦ ସାଧାରଣ ନାଗରିକ ଏବଂ ସୈନ୍ୟ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି । [୩][୪]
ସଂସ୍କୃତି
ସମ୍ପାଦନାୟେମେନରେ ଧର୍ମ ମୁଖ୍ୟତ ଇସଲାମର ଦୁଇଟି ପ୍ରମୁଖ ଧାର୍ମିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ନେଇ ଗଠିତ; ସୁନ୍ନି ଏବଂ ଶିୟା । ମୁସଲମାନ ଜନସଂଖ୍ୟାର ପ୍ରାୟ ୬୫% ସୁନ୍ନି ଏବଂ ୩୦% ଶିୟା ଅଟନ୍ତି ।
ସଙ୍ଗୀତ
ସମ୍ପାଦନାୟେମେନର ସଂଗୀତ ମୁଖ୍ୟତଃ ପାନ-ଆରବର ଲୋକପ୍ରିୟ ତାରକା ଏବଂ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଇସ୍ରାଏଲରେ ସଂଗୀତ ତାରକା ହୋଇଥିବା ୟେମେନ ଯିହୁଦୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବିଦେଶରେ ଜଣାଶୁଣା । ଆରବ ଜଗତରେ ୟେମେନ ଦୀର୍ଘ ଦିନରୁ ଏକ ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ର ହୋଇଆସିଛି ।[୫][୬]
କଳା
ସମ୍ପାଦନାୟେମେନୀୟ ପାରମ୍ପାରିକ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଏହାର କଳାତ୍ମକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବହୁ ପ୍ରଶଂସା ଲାଭ କରିପାରିଛି ।
ଖାଦ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନାୟେମେନ ରୋଷେଇ ବହୁଳ ଭାବରେ ମଧ୍ୟ-ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ରୋଷେଇଠାରୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭିନ୍ନ । ଇତିହାସରୁ ଜଣାଯଏ ୟେମେନ ବ୍ୟଞ୍ଜନରେ କିଛି ତୁର୍କୀ ପ୍ରଭାବ ରହିଥିଲା ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣସ୍ଥ ଆଡେନ ଏବଂ ଏହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁଗଲାଇ ଶୈଳୀରେ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଭାବ ଖୁବ୍ କମ୍ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହି ପ୍ରଭାବଗୁଡିକ କେବଳ ଗତ ୩୦୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା । ଏଠାରେ ଗୋମାଂସ ଅପେକ୍ଷା ଚିକେନ୍, ଛେଳି, ଏବଂ ମେଣ୍ଢା ମାଂସ ଅଧିକ ଖାଆନ୍ତି । ବିଶେଷକରି ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ମାଛ ମଧ୍ୟ ଖିଆଯାଏ ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ "Yemen | History, Map, Flag, Population, Capital, & Facts". Encyclopedia Britannica (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 3 November 2020.
- ↑ James L. Gelvin (2012). The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. p. 68. ISBN 978-0-19-989177-1.
- ↑ Mareike Transfeld (2014). "Capturing Sanaa: Why the Houthis Were Successful in Yemen". Muftah. Retrieved 17 October 2014.
- ↑ STEVEN A. ZYCK (2014). "Mediating Transition in Yemen: Achievements and Lessons" (PDF). International Peace Institute. Retrieved 17 October 2014.
- ↑ "Rap, hip-hop, breaking and Yemeni youth | Yemen Times". web.archive.org. 8 April 2013. Archived from the original on 8 April 2013. Retrieved 2 November 2020.
{{cite web}}: no-break space character in|title=at position 42 (help) - ↑ Station, Next Music. "Yemen: Between tradition and modernity". www.aljazeera.com (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2 November 2020.