ହାଡ଼ି ଦାସ
ହାଡ଼ିଦାସ (୧୭୭୨-୧୮୩୭),[୧] ଜଣେ ମାଳିକାକାର ଓ ଛତିଆବଟର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଭାବରେ ପରିଚିତ । ସେ ଅନେକ ଚଉତିଶା, ସ୍ତୁତି, ଭବିଷ୍ୟ ମାଳିକା, ସ୍ୱରଶାସ୍ତ୍ର, ଜଣାଣ ଓ ରଥଯାତ୍ରା ଗୀତ ଆଦି ରଚନା କରିଯାଇଛନ୍ତି ।[୨]
ହାଡ଼ି ଦାସ | |
|---|---|
| ଜନ୍ମ | ୧୭୭୨ ଚମ୍ପାପୁର, ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲା |
| ଜାତୀୟତା | ଭାରତୀୟ |
| ବୃତ୍ତି(ସମୂହ) | ସନ୍ଥକବି, କମାର |
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | ପଦ୍ମାବତୀ |
| ପିତାମାତା(s) | ଚେମେଇ ଓଝା, ଦେବକୀ |
ହାଡ଼ିଦାସ ୧୭୭୨ ମସିହାରେ, ଯାଜପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଛତିଆବଟ ନିକଟସ୍ଥ ଚମ୍ପାପୁର ଗ୍ରାମରେ ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ ଚେମେଇ ଓଝା ଓ ମାତାଙ୍କ ନାମ ଦେବକୀ ଥିଲା । ସେ ଖୁବ କମ ବୟସରେ ନିଜ ପିତାମାତଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ, ତାଙ୍କ ଏକମାତ୍ର ଭଉଣୀଙ୍କର ମଧ୍ୟ ତିରୋଧାନ ଘଟିଥିଲା । ସେ ମାତ୍ର ୨୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଅଷ୍ଟମଙ୍ଗଳା ଦିନ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କର ଦେହାନ୍ତ ଘଟିଥିଲା । ତିରିଶ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ପଦ୍ମାବତୀଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିବାହ କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ପଦ୍ମାବତୀଙ୍କ ନିଧନ ଯୋଗୁଁ ତାହା କ୍ଷଣସ୍ଥାୟୀ ଥିଲା । ଏହି ଦୁଃଖଦ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ, ସେ ବିପୁଳ ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା କରିପାରିଛନ୍ତି ।
ହାଡ଼ିଦାସ, ଛତିଆ ପାହାଡ଼ସ୍ଥିତ ବରଗଛ ମୂଳେ ଛତିଆବଟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛନ୍ତି । ତାଙ୍କରି ନାମରେ "ମହାପୁରୁଷ ହାଡ଼ିଦାସ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ", ଛତିଆକୁ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । [୩]
ବଂଶଲତା
ସମ୍ପାଦନା
| ଚୁଇଁ ଓଝା | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଚେମେଇ ଓଝା | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ସନାତନ ଦାସ | ହାଡ଼ି ଦାସ | ସତ୍ୟାନନ୍ଦ ଦାସ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ମନ୍ଦର ଦାସ | ସାଧୁ ଦାସ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଗୋବିନ୍ଦ ଦାସ | ସିନ ଦାସ | ପଞ୍ଚୁ ଦାସ | ଦିବାକର ଦାସ | ରଘୁବର ଦାସ (ନିଃସନ୍ତାନ) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ନିଧି ଦାସ | ମଧୁ ଦାସ | ଭଗବାନ ଦାସ (ପୋଷ୍ୟପୁତ୍ର) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ମଣି ଦାସ | ହରେକୃଷ୍ଣ ଦାସ | ପରମାନନ୍ଦ ଦାସ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ରାଜକିଶୋର ଦାସ | ଦନୁ ଦାସ (ମୃତ) | ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଦାସ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ଅମରେଶ୍ୱର ଦାସ | କୁଳମଣି ଦାସ (ମୃତ) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ
ସମ୍ପାଦନାଛତିଆବଟକୁ ନେଇ ପ୍ରଚଳିତ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ହେଉଛି ଏହିଭଳି । ରାଜଦରବାରରେ ରକ୍ଷଣଶୀଳ ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ କ୍ରମେ ଦର୍ପଣୀର ରାଜା ଗୁଲଜାର ହୋସେନ ହାଡ଼ି ଦାସଙ୍କୁ କହିଲେ, "ବ୍ରାହ୍ମଣମାନଙ୍କର ଅଭିଯୋଗ ହେଲା, ଆପଣ ଜାତିଭେଦ ନମାନି ସମସ୍ତ ଜାତିର ଲୋକଙ୍କ ସହ ମିଶି ଖାଇବା ପିଇବା କରୁଛନ୍ତି । ନାମ ଭଜନ କରୁଛନ୍ତି । ଆପଣଙ୍କ ସହ ରହିଛନ୍ତି ବ୍ରାହ୍ମଣ, ତେଲି, ପାଣ, ମାଳି ଓ କଣ୍ଡରା ଆଦି ଜାତିର ଲୋକ । ଏହାଦ୍ୱାରା ହିନ୍ଦୁଧର୍ମ କଳୁଷିତ ହେଉଛି" । ହାଡ଼ି ଦାସେ କହିଲେ, "ମଣିମ। ! ଆପଣ ତ ଜାଣନ୍ତି ଆମର ପୁଣ୍ୟପୀଠ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀଠାରେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ଭୋଗକୁ ମହାପ୍ରସାଦ ଭାବରେ ଆଚାଣ୍ଡାଳ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସମସ୍ତେ ଜାତି-ବର୍ଣ୍ଣ-ନିର୍ବିଶେଷରେ ସେବା କରନ୍ତି । ମୁଁ ସେଇ ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି ମୋର ଗୁରୁଭାଇମାନଙ୍କ ସହ ଏକାଠି ବସି ମହାପ୍ରସାଦ ସେବନ କରୁଛି" । ଏହା ଶୁଣି ବ୍ରାହ୍ମଣମାନେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରି କହିଲେ, "ଖାଲି କହି ଦେଲେ କଥାଟା ସତ ବୋଲି ପ୍ରମାଣିତ ହୋଇଯିବ ନାହିଁ । ଆପଣ ସବୁବେଳେ ମହାପ୍ରସାଦ ସେବନ କରୁଥୁବାର ପ୍ରମାଣ ଦିଅନ୍ତୁ" । ହାଡ଼ି ଦାସେ ନିର୍ବିକାର ଚିତ୍ତରେ ଦୃଢ଼ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତି ବଳରେ ଉତ୍ତର ଦେଲେ, "ହଁ ମଣିମା ! ଆପଣଙ୍କ ଆଦେଶରେ ମୁଁ ପ୍ରମାଣ ଦେବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ" । ହାଡ଼ି ଦାସେ କଂସା, ପିତ୍ତଳ ବା ରସର ବାସନ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ନାହିଁ । ସେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି କାଠ ତିଆରି ବାସନ । ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି କାଠ ବାସନଟି ଝୁଲାରୁ ବାହାର କରି ତଳେ ରଖିଲେ । ତା’ପରେ ସେ ସେହି ଶୂନ୍ୟ ବାସନଟିକୁ ଶୂନ୍ୟକୁ ଉଠାଇ ଟେକି ଧରି କହିଲେ, "ହେ ଜଗନ୍ନାଥ ମହାପ୍ରଭୁ ! ତୁ ଭକ୍ତରକ୍ଷକ । ତୋ’ ବିନୁ ଅନ୍ୟଗତି ନାହିଁ" । ହାଡି ଦାସଙ୍କ କଥା ଶୁଣି ଜଗନ୍ନାଥ ଭକ୍ତର ମନୋବାଞ୍ଚା ପୂରଣ କଲେ । ଶୁନ୍ୟ ବାସନ ମହାପ୍ରସାଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଗଲା । ହାଡ଼ି ଦାସଙ୍କ ଅପୂର୍ବ ମହାତ୍ମ୍ୟ ଦେଖି ରାଜା ଗୁଲଜାର ହୋସେନ୍ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମୁଗଧ ହେଲେ ଏବଂ ଛତିଆ ହୁଡି ଉପର ବରଗଛ ତଳ ସାତଗୁଣ୍ଠ ଜମି ନିଷ୍କର ସ୍ୱତ୍ୱ ଭାବରେ ହାଡିଦାସଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କଲେ । ସେହି ସ୍ଥାନ ଛତିଆ ବଟ ନାମରେ ଖ୍ୟାତ ।[୪]
ରଚନାବଳୀ
ସମ୍ପାଦନା- ଶୂନ୍ୟ କଳ୍ପ ଗୀତା
- ଭାବନାବର
- ଶଙ୍ଖନାଭି(ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରର ଗୌରବ ଓ ଜଗନ୍ନାଥ ତତ୍ତ୍ୱ ବର୍ଣ୍ଣିତ)
- ଲକ୍ଷ୍ମୀଧର ବିଳାସ
- କାଳଜ୍ଞାନ
- ହନୁମନ୍ତ ଗୀତା
- ଅନନ୍ତଗୁପ୍ତ ଟୀକା
- କ୍ଷେତ୍ର ମହାତମ
- ଶଙ୍ଖନାଭି ଭଈରୋବ ସ୍ତୁତି
- ନୀଳମାଧବ ଗୀତା[୫]
- ବ୍ୟାସବିସେ
- ସ୍ୱରଶାସ୍ତ୍ର
- ଗୃହସମ
- ନିଶ୍ଚଳଜ୍ଞାନ ଗୀତା
- ତୁସ୍ତ
- ଅନନ୍ତଗୋଇ
- ଛନ୍ଦ ଚଉତିଶା
- କେତକୀଫୁଲ ଚଉତିଶା
- ଜାମୁଡାଳି ଗୀତ
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Orissa (India). Orissa District Gazetteers: Sambalpur. Superintendent, Orissa Government Press.
- ↑ "Chatiabata". orissatourismplaces.blogspot.in/. Archived from the original on 24 June 2015. Retrieved 2 September 2015.
- ↑ "ଆର୍କାଇଭ୍ କପି". Archived from the original on 2011-09-18. Retrieved 2014-12-19.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|1=(help) - ↑ "ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଓ ହାଡି ଦାସ"
- ↑ ଧରିତ୍ରୀ ସାହିତ୍ୟାୟନ ଡିସେମ୍ବର ୧୩-୨୬,୨୦୧୪ ପୃଷ୍ଠା ୨ରେ ପ୍ରକାଶିତ ଅରୁନ୍ଧତୀ ଦେବୀଙ୍କ ଲେଖା " ମାଳିକାକାର ହାଡ଼ିଦାସ"