ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର
ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର(୨୯ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୧୭ – ୧୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୦୫) (ଜନ୍ମ ନାମ : ଚନ୍ଦ୍ରମୌଳୀ ଚୋପ୍ରା) ଜଣେ ଭାରତୀୟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ପ୍ରଯୋଜକ ଓ ଲେଖକ ଥିଲେ । ଟେଲିଭିଜନ ଧାରାବାହିକ ''ରାମାୟଣ''ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଭାବରେ ସେ ପରିଚିତ । ''ରାମାୟଣ'' ୭୮ ଅଧ୍ୟାୟର ଏକ ଧାରାବାହିକ ଥିଲା ଓ ଏହା ଦୂରଦର୍ଶନର ମୁଖ୍ୟ ଚ୍ୟାନେଲରେ ପ୍ରସାରିତ ହେଉଥିଲା । ଏଥିରେ ''ଅରୁଣ ଗୋଭିଲ'' ରାମ ଭୂମିକାରେ ଓ ''ଦୀପିକା ଚିଖାଲିଆ'' ସୀତା ଭୂମିକାରେ ଅଭିନୟ କରିଥିଲେ ।[୧] ରାମାନନ୍ଦ ସାଗରଙ୍କୁ ୨୦୦୦ ମସିହାରେ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନୀତ କରା ଯାଇଥିଲା ।[୨]
ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର | |
|---|---|
 | |
| ଜନ୍ମ | ଚନ୍ଦ୍ରମୌଳୀ ଚୋପ୍ରା ୨୯ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୧୭ |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧୨ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୦୫ (ବୟସ ୮୭) |
| ଅନ୍ୟ ନାମ | ରାମାନନ୍ଦ ଚୋପ୍ରା ରାମାନନ୍ଦ ବେଦୀ ରାମାନନ୍ଦ କେଶରୀ |
| ବୃତ୍ତି(ସମୂହ) | ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପ୍ରଯୋଜକ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଲେଖକ |
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ | ଲିଳାବତୀ |
| ସନ୍ତାନ | ସରିତା ସାଗର |
ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନାରାମାନନ୍ଦ, ଭାରତ ବିଭାଜନ ପୂର୍ବ ପଞ୍ଜାବର ଲାହୋର ନିକଟସ୍ଥ "ଅସଲ ଗୁରୁ କେ"ଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷ ଲାଲା ଶଙ୍କର ଦାସ ଚୋପ୍ରା ପେସାୱରରୁ କାଶ୍ମୀରକୁ ଆସିଥିଲେ । ରାମାନନ୍ଦଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଆଇ ପୋଷ୍ୟ ପୁତ୍ର ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ନାମ ଚନ୍ଦ୍ରମୌଲୀ ଚୋପ୍ରାରୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରାଯାଇ ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର ରଖା ଯାଇଥିଲା ।[୩] ତାଙ୍କ ମାଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ, ପିତା ଆଉ ଥରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ ଓ ସେହି ବିବାହରୁ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ବିଧୁ ବିନୋଦ ଚୋପ୍ରାଙ୍କ ଜନ୍ମ । ରାମାନନ୍ଦ ଓ ବିନୋଦଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୟସର ପ୍ରଭେଦ ଥିଲା ୩୫ ବର୍ଷ । ରାମନନ୍ଦ ଆରମ୍ଭରୁ ପିଅନ, ଟ୍ରକ କ୍ଲିନର, ସାବୁନ ବିକ୍ରେତା ଭାବେ ଏବଂ ସୁନା ଦୋକାନରେ କାମ କରିଥିଲେ । ସେ ଦିନବେଳା କାମ କରୁଥିଲେ ଓ ରାତି ବେଳା ପାଠ ପଢୁଥିଲେ ।
୧୯୪୨ ମସିହାରେ ସେ ପଞ୍ଜାବ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପଦକ ସହ ସଂସ୍କୃତ ଓ ପାର୍ସୀ ଭାଷାରେ ସ୍ନାତକ ସମାପ୍ତ କରିଥିଲେ । ସେ ''ଡେଲି ମିଲାପ'' ନାମ ଖବରକାଗଜର ସମ୍ପାଦକ କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସେ ''ରାମାନନ୍ଦ ଚୋପ୍ରା'', ''ରାମାନନ୍ଦ ବେଦୀ'' ଓ ''ରାମାନନ୍ଦ କାଶ୍ମିରୀ'' ଆଦି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ନାମରେ ବହୁତ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ସେଥି ମଧ୍ୟରେ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, ଉପନ୍ୟାସ, କବିତା ଓ ନାଟକ ଆଦି ରହିଥିଲା । ୧୯୪୨ରେ ତାଙ୍କୁ ଯକ୍ଷ୍ମା ବେମାରୀ ହୋଇଥିବା ସମୟରେ ସେ ''ଡାଏରୀ ଅଫ ଏ ଟିବି ପେସେଣ୍ଟ'' ନାମରେ ଏକ ଖବରକାଗଜ ସ୍ତମ୍ଭ ଲେଖିଥିଲେ । ଏହା ଲାହୋରରୁ ପ୍ରକାଶିତ ''ଆଦାବ-ଏ-ମସରିଖ''ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।[୩]
ବୃତିଗତ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନା୧୯୩୨ ମସିହାରେ ରାମାନନ୍ଦ ଜଣେ ''କ୍ଲାପର ବୟ'' ଭାବରେ ''ରେଡ଼ର୍ସ ଅଫ ଦ ରେଲ ରୋଡ଼'' ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରୁ କାମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।[୪] ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ସେ ମୁମ୍ବାଇକୁ ଆସିଥିଲେ । ୧୯୪୦ ମସିହାରେ, ରାମାନନ୍ଦ ''ପୃଥିବୀ ଥିଏଟର''ରେ ସହାୟକ ମଞ୍ଚ ପରିଚାଳକ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ପୃଥିବୀରାଜ କାପୁରଙ୍କ ତତ୍ତ୍ୱାବଧାନରେ ସେ କିଛି ନାଟକର ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ।[୫][୬]
ରାମାନନ୍ଦ, ରାଜ କାପୁରଙ୍କ ଅଭିନୀତ ''ବରସାତ'' ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର କାହାଣୀ ଓ ଚିତ୍ରନାଟ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ । ୧୯୫୦ ମସିହାରେ ସେ ''ସାଗର ଆର୍ଟସ'' ନାମରେ ନିଜର ଏକ ପ୍ରଯୋଜନା ସଂସ୍ଥା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ଏହି ସଂସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ସେ ଅନେକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରର ପ୍ରଯୋଜନା ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା କରିଥିଲେ । ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ''ପୈଗାମ'' ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ସଂଳାପ ରଚନା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ମିଳିଥିଲା । ଘୁଘଣ୍ଟ, ଜୀନ୍ଦେଗୀ ଓ ଆରଜୁ ଆଦି ସଫଳ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ତାଙ୍କ ପ୍ରଯୋଜିତ ଓ ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ଥିଲା । ୧୯୬୮ରେ "ଆଁଖେ'' ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରରେ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଫିଲ୍ମଫେୟାର ପୁରସ୍କାର ମିଳିଥିଲା । ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ଗୀତ ଓ ଲଲକାର ଆଦି ଅସଫଳ ହୋଇଥିଲା ଓ ତା ପରେ ୧୯୭୬ ମସିହାରେ ତାଙ୍କ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ''ଚରସ'' ଓ ''ପ୍ରେମ ବନ୍ଧନ'' । ୧୯୮୨ରେ ତାଙ୍କ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ''ଭଗୱତ'' ମଧ୍ୟ ସଫଳତା ହାସଲ କରିଥିଲା ।
୧୯୮୫ ମସିହାରୁ ରାମାନନ୍ଦ ଟେଲିଭିଜନକୁ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିର୍ଦ୍ଦେଶିତ ''ରାମାୟଣ'' ୧୯୮୭ ମସିହା ଜାନୁଆରୀ ୨୫ରେ ପ୍ରସାରଣ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।[୭] ସେ ''କୃଷ୍ଣ'', ''ଲବ କୁଶ'', ''ବିକ୍ରମ ଔର ବେତାଳ" ଓ ଅଲିଫ ଲୈଲା ଆଦି ଧାରାବାହିକ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ ।
ଭାରତ ବିଭାଜନର ଅନୁଭୂତିକୁ ପାଥେୟ କରି, ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ରାମାନନ୍ଦ ଔର ଇନ୍ସାନ ମର ଗୟା ନାମରେ ଏକ ହିନ୍ଦୀ-ଉର୍ଦ୍ଦୁ ପୁସ୍ତକ ରଚନା କରିଥିଲେ ।
୨୦୦୦ ମସିହାରେ ରାମାନନ୍ଦଙ୍କୁ ପଦ୍ମଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ୨୦୦୫ ମସିହା ଡିସେମ୍ଭର ୧୨ ତାରିଖରେ ମୁମ୍ବାଇଠାରେ ୮୮ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସାଗରଙ୍କର ପରଲୋକ ଘଟିଥିଲା ।
୨୦୧୯ ମସିହାରେ ରାମାନନ୍ଦଙ୍କ ପୁତ୍ର ''ପ୍ରେମ ସାଗର'' ପିତାଙ୍କ ଜୀବନୀ ପୁସ୍ତକ ଆନ ଏପିକ ଲାଇଫ: ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର, ଫ୍ରମ ବରସାତ ଟୁ ରାମାୟଣ(An Epic Life: Ramanand Sagar, From Barsaat to Ramayan) ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।[୮][୯]
ସମ୍ମାନ ଓ ପୁରସ୍କାର
ସମ୍ପାଦନା- ପଦ୍ମଶ୍ରୀ - ୨୦୦୦
- ଫିଲ୍ମଫେୟାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ସଂଳାପ - ୧୯୬୦ (ପୈଗାମ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପାଇଁ)
- ଫିଲ୍ମଫେୟାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ - ୧୯୬୯ (ଆଁଖେ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ପାଇଁ )
ଚଳଚ୍ଚିତ୍ରକୁ ଅବଦାନ
ସମ୍ପାଦନା| ବର୍ଷ | ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର | ଫିଲ୍ମ/ସ୍ରିୟଲ | ଅବଦାନ | ଟିପଣୀ |
|---|---|---|---|---|
| 2005 | Sai Baba | TV series | Director | |
| 1993 | Alif Laila | TV Series | Director | |
| 1992 | Krishna | TV series | Director | |
| 1988-89 | Luv Kush | TV series | Director | |
| 1986 | Vikram Aur Betaal | TV series | Director Producer |
|
| 1987-88 | Ramayan | TV series | Director Producer Writer |
|
| 1985 | Salma | Film | Director Producer |
|
| 1983 | Romance | Film | Director Producer |
|
| 1982 | Bhagawat | Film | Director Producer |
|
| 1981 | Armaan | Film | Producer | |
| 1979 | Hum Tere Ashiq Hain | Film | Dialogue writer Screenplay writer |
|
| 1979 | Prem Bandhan | Film | Director | |
| 1976 | Charas | Film | Director Producer Writer |
|
| 1973 | Jalte Badan | Film | Director Producer Writer |
|
| 1972 | Lalkaar | Film | Director Producer Writer |
|
| 1970 | Geet | Film | Director Producer |
|
| 1968 | Aankhen | Film | Director Producer Writer |
|
| 1965 | Arzoo | Film | Director Producer Writer |
|
| 1964 | Zindagi | Film | Director Producer |
|
| 1964 | Rajkumar | Film | Dialogue writer Screenplay writer |
|
| 1960 | Ghunghat | Film | Director | |
| 1959 | Paigham | Film | Dialogue writer | |
| 1958 | Raj Tilak | Film | Writer Dialogue writer |
|
| 1956 | Mem Sahib | Film | Dialogue writer | |
| 1954 | Bazooband | Film | Director | |
| 1952 | Sangdil | Film | Dialogue writer Screenplay writer |
|
| 1953 | Mehmaan | Film | Director | |
| 1950 | Jan Pahchan | Film | Dialogue writer Screenplay writer |
|
| 1949 | Barsaat | Film | Writer Dialogue writer Screenplay writer |
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ "Ramanand Sagar (Indian filmmaker)". Britannica Online Encyclopedia. Retrieved 13 September 2017.
- ↑ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015. Retrieved 13 September 2017.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ "Early Life". Sagartv.com. Archived from the original on 26 ଅପ୍ରେଲ 2012. Retrieved 29 ଡିସେମ୍ବର 2011.
- ↑ "Film Making". Sagartv.com. Archived from the original on 26 ଅପ୍ରେଲ 2012. Retrieved 29 ଡିସେମ୍ବର 2011.
- ↑ "Shashi Kapoor". Junglee.org.in. Retrieved 13 September 2017.
- ↑ Anuj Kumar (25 July 2012). "Familiar turn". The Hindu. Retrieved 7 May 2013.
- ↑ Lutgendorf, Philip (1991). The Life of a Text: Performing the Ramcharitmanas of Tulsidas. Berkeley, California: University of California Press. p. 12. ISBN 0-520-06690-1.
- ↑ "Life and times of Ramanand Sagar". The Week (in ଇଂରାଜୀ). Retrieved 31 March 2020.
{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link) - ↑ "A son's tribute, with a pinch of realism" (in ଇଂରାଜୀ). Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 31 March 2020.
ବାହାର ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ଇଣ୍ଟରନେଟ ମୁଭି ଡାଟାବେସରେ ରାମାନନ୍ଦ ସାଗର