ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର, ଇତାଗି
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର କର୍ଣ୍ଣାଟକ ପ୍ରଦେଶର କୋପପାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ (Koppal District) ଥିବା ଏଲବୁରଗା (Yelburga) ତାଲୁକର ଇତାଗି ଟାଉନରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଏହା କୁଙ୍କୁରଠାରୁ ୭ କିମି ଓ ଳକ୍କୁଣ୍ଡିଠାରୁ (Lakkundi) ୨୦ କିମି ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ।
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର
ଇତାଗି ଇତାଗି | |
|---|---|
ଗ୍ରାମ | |
 ୧୧୧୨ ମସିହାରେ ଇତାଗି ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର | |
  ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର Location in Karnataka, India | |
| Coordinates: 15°29′24″N 75°59′42″E / 15.49°N 75.995°E | |
| Country |  India |
| State | କର୍ଣ୍ଣାଟକ |
| ଜିଲ୍ଲା | କୋପ୍ପଲ |
| Government | |
| • Type | ପଂଚାୟତ ରାଜ |
| Languages | |
| • Official | Kannada କନ୍ନଡ଼ |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| ISO 3166 code | IN-KA |
| ଯାନବାହାନ ପଞ୍ଚୀକରଣ | ୩୭ |
| Nearest city | Kuknur |
| Website | karnataka |
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର
ସମ୍ପାଦନା
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର ଅନ୍ନିଗେରିଠାରେ (Annigeri) ଅମୃତେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିର (Amruteshwara Temple) ଢାଞ୍ଚାରେ ତିଆରି ହୋଇଛି । ଏହି ମନ୍ଦିର ସମାନ ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଶୈଳୀରେ ତିଆରି ହୋଇଛି କେବଳ କିଛି ତିଆରି ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି । ପଶ୍ଚିମ ଚାଲୁକ୍ୟର ରାଜା ବିକ୍ରମାଦିତ୍ୟ ୬ (Western Chalukya King Vikramaditya VI)ଶାସନ କାଳରେ ଆର୍ମିର ମହାଦେବ ନାମକ ଏକ ଦଣ୍ଡନାୟକ (କମାଣ୍ଡର ) ୧୧୧୨ ମସିହାରେ ତିଆରି କରେଇଥିଲେ । ଗଡଗର ଉତ୍ତର ଦିଗରେ ୨୨ କିମି ଓ ହାମ୍ପିର ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ୪୦ କିମି ଦୂରରେ ଇତାଗି (Hampi) ଅବସ୍ଥିତ । ମନ୍ଦିର ଗାତ୍ରରେ ଖୋଦିତ ପଶ୍ଚିମ ଚାଲୁକ୍ୟ ସ୍ଥାପତ୍ୟର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପସନ୍ଦ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ୧୧୧୨ ମସିହାରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ଗାତ୍ରରେ ‘ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କର ମହାରାଜା’ ବା ‘ଦେବାଳୟ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ’ ଖୋଦିତ ହୋଇଛି ।[୧][୨][୩] ‘ହଲେବିଦୁ (Halebidu) ପରେ ଏହା ଏକ କନ୍ନଡ଼ର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ମନ୍ଦିର’, ଏହା କଳା ଐତିହାସିକ ହେନରୀ କୌଶେନ ଲେଖିଛନ୍ତି ।[୨][୪] ପ୍ରଚଳିତ କର୍ଣ୍ଣାଟ ଦ୍ରାବିଡ଼ିଆନ ସ୍ଥାପତ୍ୟ (dravida|) ଶୈଳୀର ଏହି ଚାଲୁକ୍ୟ ଏକ ସ୍ଥାନୀୟ ପାର୍ଥକ୍ୟ ରୂପେ ବିଦିତ ।[୫] ଏହି ମନ୍ଦିରକୁ ଆର୍କିଓଲୋଜି ଅଫ ଇଣ୍ଡିଆ ସଂସ୍ଥା ଏହାକୁ ଜାତୀୟ ସ୍ମାରକୀ ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛି ।[୩]
ମନ୍ଦିର ପ୍ଲାନ
ସମ୍ପାଦନାଚାଲୁକ୍ୟ କମାଣ୍ଡର ‘ମହାଦେବ’ଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କ (ମୂର୍ତିନାରାୟଣ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରଲେଶ୍ୱରୀ) ନାମରେ ଦୁଇଟି ସମାଧି ଅଛି ।[୬] ଖୋଲା ହଲ ଛାତର କିଛି ଅଂଶ ନାହିଁ ।[୭] ଲିଙ୍ଗ ଥିବା ମୂଳ ମନ୍ଦିର ଚାରି ପାଖରେ ୧୩ଟି ଛୋଟ ମନ୍ଦିର ଅଛି ଶିବ ଲିଙ୍ଗ,[୭] ଅଛି ।
ଆବଦ୍ଧ ହଲର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିଗରେ ଦ୍ୱାର ଅଛି । ଖୋଲା ହଲର ୬୪ଟି ସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି ଓ ୨୪ଟି ଛୋଟ ସ୍ତମ୍ଭ ଅଛି । ବଡ଼ ସ୍ତମ୍ଭ ଛାତକୁ ସାହାରା ଦେଉଛି ।
ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା-
ବିମାନ ଉପରେ କୀର୍ତ୍ତିମୁଖ -
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ତମ୍ଭ ସହିତ ମଣ୍ଡପ (ହଲ୍) -
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରର ବିମାନ -
ଇତାଗିର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିର -
ଇତାଗିର ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରରେ ଅଳଙ୍କାର ସ୍ତମ୍ଭ ଏବଂ ଛାତ ସହିତ ବାରଣ୍ଡା ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର -
୧୧୧୨ ମସିହାରେ ମନ୍ଦିର କାନ୍ଥରେ ପୁରାତନ କନ୍ନଡ଼ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଇଛି “ମନ୍ଦିରମାନଙ୍କର ମହାରାଜା” -
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରରେ ବାରଣ୍ଡାରେ କବାଟ (doorjamb) ସାଜସଜ୍ଜା -
ଇଟାଗିରେ ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରର ବନ୍ଦ ମଣ୍ଡପ ଭିତରେ ଛୋଟ ମନ୍ଦିର -
ଇଟାଗିରେ ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରର ଲାଟେରାଲ୍ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରରେ ଡୋମିକାଲ୍ ଛାତ ସହିତ ସାଜସଜ୍ଜା ଲିଣ୍ଟେଲ୍ ଏବଂ ଡୋର୍ ଜାମ୍ବ -
କବାଟରେ ସାଜସଜ୍ଜା -
ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାରର ଲିଣ୍ଟେଲ -
ହଲର ସ୍ତମ୍ଭ -
ବେସର ଗମ୍ବୁଜ -
ମହାଦେବ ମନ୍ଦିରର କାନ୍ଥର ସାଜସଜ୍ଜା
_of_King_Vikramaditya_VI_in_the_Mahadeva_temple_at_Itagi.jpg)
ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନାଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Cousens (1926), p. 101
- ↑ ୨.୦ ୨.୧ Kamath (2001), pp. 117–118
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ Rao, Kishan. "Emperor of Temples crying for attention". The Hindu, June 10, 2002. The Hindu. Archived from the original on 28 November 2007. Retrieved 10 November 2006.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ Quote:"A title it fully deserves, for it is probably the finest temple in Kanarese districts, after Halebidu" (Cousens 1926, p101)
- ↑ Hardy (1995), pp. 6–7
- ↑ Rao, Kishan (10 June 2002). "Emperor of Temples' crying for attention". The Hindu. Archived from the original on 28 November 2007. Retrieved 9 November 2007.
{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ ୭.୦ ୭.୧ Cousens (1926), p. 100