ମଞ୍ଜୁ ବନ୍ସଲ
ମୋ (ମଞ୍ଜୁ ବନ୍ସଲ)[୧] [୨][୩]
ପିତା ଆରାମ ଦାୟକ ହରିୟାନାର ଲେକଚରର ଚାକିରି ଛାଡି ଯୁବତୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଓ ତିନୋଟି ଛୋଟ ଛୋଟ ପିଲାଙ୍କୁ ନେଇ ସୁଦୂର ହାଇଦରାବାଦକୁ ଯାଇ ଗୋଟିଏ ଅନିଦ୍ଦିଷ୍ଟ କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟ ଶିକ୍ଷକ ଚାକିରି ବାଛିବା ମୋ ଜୀବନର ଗୋଟିଏ ମାଇଲ ଖୁଣ୍ଟ ହୋଇ ରହିଲା । ନଗରୀ ହାୱା ଓ ବଡ଼ ସ୍କୁଲର ଅଧିକ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମୋର ପାଠ ପଢ଼ିବାରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଭାବେ ମୋତେ ପଢ଼ିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା । ପରୀକ୍ଷାରେ ପ୍ରତିଥର ଭଲ କଲାପରେ ମୋର ପିତା ବହି ପୁରସ୍କାର ଦେବାଦ୍ୱାରା ଭାଷା ପ୍ରତି ମୋର ଜୀବନ ବ୍ୟାପୀ ଅଦମ୍ୟ ଇଚ୍ଛା ଅଧିକ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ ହେଲା ।
ସଠିକ ଭାବରେ କେତେବେଳେ ମୁଁ ବିଜ୍ଞାନ ପଢ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛାକଲି ସେ କଥା ମୋର ମନେ ନାହିଁ, କିନ୍ତୁ ଗୋଟିଏ ଘଟଣା ତାର କିଛି ଆଭାସ ଦିଏ । ମୁଁ ପଢୁଥିବା ବାଳିକା ବିଦ୍ୟାଳୟ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ଉଚ୍ଚ ଗଣିତକୁ ଉଠେଇ ଦେବାକୁ ସ୍ଥିର କଲେ । ଆମେ କେବଳ ମୌଲିକ ଗଣିତ ପଢ଼ିବାକୁ ହେଲା । ଏହାଦ୍ୱାରା ମୁଁ ଅସ୍ଥିର ହେଲି । ଯଦିଓ ମୋର ଇଂଜିନିଯରିଂ ପଢ଼ିବା ଇଚ୍ଛା ନ ଥିଲା, ମୁଁ ବାୟୋଲୋଜି ନ ପଢ଼ି ଉଚ୍ଚ ଗଣିତ ପଢ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ ଥିଲି । ଏହି କାରଣ ଯୋଗୁ ମୁଁ ସ୍କୁଲ ଛାଡିବାକୁ ଚାହୁଥିଲା ବେଳେ ପ୍ରିନ୍ସିପାଲ ଦୟା କଲେ । ମୁଁ ଓ ମୋର ସାଥି ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କ୍ଳାସ ବନ୍ଦାବୋସ୍ତ କରିଦେଲେ । ଜଣେ ଅନୁଷ୍ଠାନ ମୁଖ୍ୟ ଏହିଭଳି ବିଚାର କରି ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆଜିକାଲି ସମୟରେ ଭାବନା ବାହାରେ ।
ଅଳ୍ପ କିଛି ମାସ ପରେ ମୋତେ ଦାର୍ଜିଲିଂ ଯିବାକୁ ହେଲା । ମୁଁ ଦେଖିଲି, ପୂର୍ବ ଘଟଣା କ୍ରମେ ମୁଁ ଗଣିତରେ ବହୁତ ପଛୁଆ ରହିଯାଇଛି । ମୁଁ ନୂଆ ଗଣିତ ଶିକ୍ଷକଙ୍କୁ କିଛି ଅଧିକ ଶିକ୍ଷା ଦେବା ନିମନ୍ତେ ଅନୁରୋଧ କଲି । ଏହି ଶିକ୍ଷକ ମାସେ କାଳ ମୋତେ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଓ ଦୁଇଟି କ୍ଳାସ କଲା ପରେ ଆଉ ପଢେଇବାକୁ ମନା କଲେ । ସମସ୍ତ ଗଣିତ ନିଜେ ସମାଧାନ କରିବାକୁ କହିଲେ ଓ କେବଳ ନ କରି ପାରୁଥିବା ଗଣିତ ତାଙ୍କଠାରୁ ବୁଝି ନେବାକୁ କହିଲେ । ସେତେବେଳେ ମୁ ଅପମାନିତ ହେଲି ଓ ବହୁତ ରାଗି ଗଲି । ପରେ ମୁଁ ବୁଝି ପାରିଲି, ସେ ମୋତେ କେତେ ଅମୂଲ୍ୟ ଉପହାର ଦେଇଥିଲେ । ମୁଁ ଭଲ ନମ୍ବର ରଖିବାରେ ଏହା ସାହାଯ୍ୟ କଲା ଓ ମୋ ଭିତରେ ସମାଧାନ ପ୍ରବୃତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କଲା ।
ସେତେବେଳେ ପ୍ରିୟ ସଲିଡ ଷ୍ଟେଟ ଫିଜିକ୍ସ (Solid state physics) ଓ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ପୂର୍ଣ୍ଣ ନ୍ୟୁକ୍ଲିଆର ଫିଜିକ୍ସ (Nuclear physics) ନ ନେଇ ମାଷ୍ଟର କୋର୍ସରେ ବାୟୋଫିଜିକ୍ସ ପଢ଼ିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରିବା ମୋ ଜୀବନର ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୁଖ୍ୟ ଘଟଣା ଥିଲା । ସେହି ବର୍ଷ ବାୟୋଫିଜିକ୍ସ ବିଷୟ ୟୁନିଭରସିଟିରେ ବିନା ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ପ୍ରଚଳନ କରା ଯାଇଥିଲା । ସୌଭାଗ୍ୟର ବିଷୟ, ଆମେ କିଛି ଭଲ ପୁସ୍ତକ ଓ ଦୁଇ ଜଣ ଉତ୍ସାହୀ ଶିକ୍ଷକ ପାଇଥିଲୁ । ସ୍କୁଲରେ ମୋତେ ବାୟୋଲୋଜି ନ ପଢ଼ିବା ଇଚ୍ଛା ସତ୍ତ୍ୱେ ଏହି ନୂଆ ବିଷୟ ପଢ଼ିବାକୁ ମୁଁ ଭଲ ପାଉଥିଲି । ବେଙ୍ଗକୁ କାଟି ତାର ମାଂସ ପେଶୀ ସଂକୋଚନ ଅନୁଶୀଳନ କରିବାକୁ ତଥାପି ଭଲ ଲାଗୁ ନ ଥିଲା । ବାୟୋଲୋଜି ଓ ଫିଜିକ୍ସର ଅପୂର୍ବ ମିଶ୍ରଣ ମୋତେ ଆକର୍ଷିତ କରିଥିଲା ।
ଇନଷ୍ଟିଚ୍ୟୁଟ ଅଫ ସାଇନସର ମୋଲିକ୍ୟୁଲାର ବାୟୋଫିଜିକ୍ସ (Molecular biophysics) ୟୁନିଟରେ ପୋସ୍ଟଡକ୍ଟରାଲ କାମ ବୋଧ ହୁଏ ମୋଟ ଦୈବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଲକ୍ଷ ଥିଲା । ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ମୋତେ ପ୍ରତିଭା ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଫେସର ଜି.ଏନ.ରାମଚନ୍ଦ୍ରନ ଓ ଭି. ଶଶିଶେଖରନଙ୍କ ଭଳି ଲୋକଙ୍କ ସହ କାମ କରିବା ସୁଯୋଗ ମିଳିଲା । ଏହି ଦୁଇ ଚମକପ୍ରଦ ବୈଜ୍ଞାନିକଙ୍କ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ତ୍ୱ ମୋତେ ପ୍ରକୃତ ଗବେଷଣା କଅଣ, ବୁଝେଇ ଦେଲା । ଆରାମ ଦାୟକ ନିର୍ବିବାଦ ବିଷୟକୁ ପଶ୍ଚାଦ୍ଧାବନ ନ କରି ଆଦୃତ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିବା ବେଆରାମ ସ୍ଥିତିରେ କାମ କରିବାହିଁ ପ୍ରକୃତ ଗବେଷଣା ବା ରିସର୍ଚ୍ଚ ।
ବାସ୍ତବ ମନୁଷ୍ୟ ଭୋଗୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ରୋଗମାନଙ୍କୁ ବୁଝିବା ନିମନ୍ତେ ମୌଳିକ ଗବେଷଣାର ମହତ୍ତ୍ୱ ବୁଝିପାରି ମୁଁ ନିଜକୁ ଭାଗ୍ୟବତୀମାନେ କରୁଛି । ପ୍ରଫେସର ରାମଚନ୍ଦ୍ରନଙ୍କ ପାଖରେ ପ୍ରୋଟିନ କୋଲାଜେନରେ ହାଇଡ୍ରୋକ୍ଷିପ୍ରୋଲୀନର ଜୈବ ଭୂମିକା ବିଷୟରେ ଗବେଷଣା କଲା ବେଳେ ଏହାର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ମୁଁ ବୁଝିଲି । ଡି.ଏନ.ଏ.ରେ କିଛି ଅନ୍ୟ ବାସ୍ତବ ଆକାର ଥିବା ସମ୍ଭାବନାକୁ ପ୍ରଫେସର ଶଶିଶେଖରନଙ୍କ ନିକଟରେ ମୁଁ ପୋସ୍ଟ ଡକ୍ଟରେଟ ନିମନ୍ତେ ମୁଁ ଗବେଷଣା କରୁଥିଲି ଯେତେବେଳେ ଏ ବିଷୟ ଭାବିବା ଦୋଷାବହ ଥିଲା । ବିଖ୍ୟାତ ୱାଟସନ-କ୍ରିକଙ୍କ ଡବଲ ହେଲିକ୍ସ ଛଡା ଅନ୍ୟ ଆକାର ଅଛି, ଏ ବିଷୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ସମସ୍ତେ ଜାଣିଛନ୍ତି । ମୋ ଜୀବନର ପିଛିଲା ୩୦ ବର୍ଷକୁ ଦେଖି ଗଭୀର ଆତ୍ମ ସନ୍ତୋଷ ଲାଭ କରୁଛି ଯେ ପ୍ରକୃତିର ଏହି ଆକାରକୁ ବୁଝିବା ନିମନ୍ତେ ମୋର କିଛି ଅବଦାନ ରହିଛି ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ http://www.ias.ac.in/womeninscience/liladaug.html (Manju Bansal.pdf – Adobe Reader )
- ↑ http://www.ias.ac.in/womeninscience/mbansal.html#13
- ↑ ମଞ୍ଜୁ ବନ୍ସଲଙ୍କଦ୍ୱାରା ଲିଖିତ ଆତ୍ମଲିପି ‘ମୁଁ କିପରି ବାୟୋଫିଜିଶିଷ୍ଟ ହେଲି’ର (How I became a biophysicist ) କିୟଦଂଶ ଅନୁବାଦ କରା ଯାଇଛି ।
ଅଧିକ ତଥ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନା- Lilavati's Daughters: The Women Scientists of India