"ମୁଦୁମଲାଇ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ
Content deleted Content added
Psubhashish (ଆଲୋଚନା | ଅବଦାନ) ଟିକେ Psubhashish ପୃଷ୍ଠାଟିକୁ ମୁଦୁମଲୈ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରୁ ମୁଦୁମଲାଇ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନକୁ ଘୁଞ୍ଚାଇଲେ: ପ୍ରଚଳିତ ନାମ |
Psubhashish (ଆଲୋଚନା | ଅବଦାନ) ପ୍ରଚଳିତ ବନାନ |
||
୧ କ ଧାଡ଼ି:
{{Infobox protected area
| name =
| alt_name = ମୁଦୁମଲାଇ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ<br>
| iucn_category = II
| photo = Mudumalai by N A Nazeer.jpg
| photo_alt =
| photo_caption =
| photo_width =
| map = India |relief=1
୨୮ କ ଧାଡ଼ି:
| url = [http://www.forests.tn.nic.in/WildBiodiversity/np_mnp.html www.forests.tn.nic.in]
}}
'''
ଅନେକ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ଓ ଲୁପ୍ତପ୍ରାୟ ବିରଳ ବନ୍ୟଜୀବ ଏହି ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ରହିଛନ୍ତି । [[ହାତୀ]], [[ମହାବଳ ବାଘ]], [[ବନ୍ୟ ଗୟଳ]], [[କଲରାପତରିଆ ବାଘ]] ଇତ୍ୟାଦି ଏଠାକାର ମୁଖ୍ୟ ବନ୍ୟଜୀବ । ୨୬୬ରୁ ଅଧିକ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ଏହି ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ବସବାସ କରନ୍ତି । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ଲୋପ ପାଇବା ଅବସ୍ଥାରେ ଥିବା ପ୍ରଜାତି ଯଥା ବଙ୍ଗଳା ଶାଗୁଣା (Indian white-rumped vulture), ଭାରତୀୟ ଶାଗୁଣା (long-billed vulture) ମଧ୍ୟ ଏଠାରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି ।<ref name="atree">{{cite web|url=http://www.ecoinfoindia.org/lldb_mudumalai_ws.php|title=Mudumalai Wildlife Sanctuary|work=Conservation database|publisher=[[ATREE|Ashoka Trust for Research in Ecology and the Environment]] Eco-Informatics Centre|accessdate=2009-11-09|location=Bangalore|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091224213607/http://www.ecoinfoindia.org/lldb_mudumalai_ws.php|archivedate=24 December 2009|df=dmy-all}}</ref>
[[ପଶ୍ଚିମଘାଟ]] ପର୍ବତମାଳାର ନୀଳଗିରି ଅଞ୍ଚଳ ୬୦୦୦ ବର୍ଗ କି.ମି. ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଓ
[[File:MNP Python at Moyer.jpg|thumb|
==
ନୀଳଗିରି ଜୈବଗୋଲକରେ ସମୁଦାୟ ୪୮ଟି ମହାବଳ ବାଘ ରହିଛନ୍ତି ଓ ଏଠାକାର ଜଙ୍ଗଲମାନଙ୍କରେ ମୁକ୍ତ ଭାବେ ବିଚରଣ କରନ୍ତି ।
===ଇତିହାସ===
୨୦୦୭ ମସିହା ଅପ୍ରେଲ୍ ମାସରେ ତାମିଲନାଡ଼ୁ ରଜ୍ୟ ସରକାର
୨୦୧୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୬ ତାରିଖରେ (୨୦୧୦-୨୦୧୧ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ) ''ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ''ର ପ୍ରସାର ପାଇଁ
{{citation
|url=http://projecttiger.nic.in/sanction/S2010/Sanction_Mudumalai_2010_11.pdf
୫୩ କ ଧାଡ଼ି:
}}</ref>
[[File:Mudumalai Wildlife Reserve Nilgiris TN India (1).jpg|thumb|left|
==ଉଦ୍ଭିଦ==
ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ତିନି ପ୍ରକାରର ଜଙ୍ଗଲ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ – ପଶ୍ଚିମ ପଟର କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଆର୍ଦ୍ର ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ, କେନ୍ଦ୍ରୀୟ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶୁଷ୍କ ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ ଓ ଦକ୍ଷିଣ କ୍ରାନ୍ତୀୟ ଶୁଷ୍କ କଣ୍ଟକମୟ ଜଙ୍ଗଲ । ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଅଧିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହେଉଥିବାରୁ ଏଠାକାର ଜଙ୍ଗଲ ଆର୍ଦ୍ର ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ । ଏହାଛଡ଼ା
==ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ==
ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ୫୦ ପ୍ରଜାତିର ମାଛ, ୨୧ ପ୍ରଜାତିର ଉଭୟଚର, ୩୪ ପ୍ରଜାତିର ସରୀସୃପ, ୨୨୭ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ଓ ୫୫ ପ୍ରଜାତିର ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ ଏଠାକାର ଜୈବ ବିବିଧତାର ସ୍ପଷ୍ଟ ଉଦାହରଣ । ଶୁଷ୍କ ପର୍ଣ୍ଣମୋଚୀ ଓ ଶୁଷ୍କ କଣ୍ଟକମୟ ଅରଣ୍ୟରେ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବିବିଧତା ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ । ଭାରତର ସମସ୍ତ ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ୧୩% ଜୀବ
{| class="wikitable"
୬୫ କ ଧାଡ଼ି:
!ସରୀସୃପ ପ୍ରଜାତି<ref name="Dogra"/>
!ଭାରତରେ ଦେଖାଯାନ୍ତି
!
!
|-
!ବର୍ଗୀକରଣ
! # ଭାରତର ପ୍ରଜାତି
! #
! %
|-
୧୨୦ କ ଧାଡ଼ି:
|}
ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ୧୫ଟି ବଡ଼ ଛୋଟ ବିରାଡ଼ି ପ୍ରଜାତିରୁ ୪ଟି ([[ମହାବଳ ବାଘ]], [[କଲରାପତରିଆ ବାଘ]], [[କଟାସ]], [[ଚିତା ବିରାଡ଼ି]])
କାରଗୁଡ଼ି ବନଖଣ୍ଡରେ [[କଲରାପତରିଆ ବାଘ]] ବହୁବାର ଦେଖାଯାଇଛି । [[ବଳିଆ କୁକୁର]], [[ହେଟା ବାଘ]], [[ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଶିଆଳ]] ଓ ଭାଲୁ ହେଉଛନ୍ତି ଏଠାକାର ଅନ୍ୟ ମାଂସାସୀ ହିଂସ୍ର ପ୍ରାଣୀ । ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନରେ ଶହ ଶହ ହାତୀ ମଧ୍ୟ ରହିଛନ୍ତି । [[ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼]], [[ବୋନ୍ନେଟ୍ ମାଙ୍କଡ଼]] ଏପରି ତିନୋଟି ପ୍ରଜାତିର ଆଦିବାନର
ଏଠାରେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ସରୀସୃପଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ [[ଅଜଗର]] ସାପ, [[ନାଗ ସାପ]], [[ଚିଟି ସାପ]], [[ବୋଡ଼ା ସାପ]], [[ଉଡ଼ନ୍ତା ଚମ୍ପେଇନେଉଳ]] ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଜାତି ।<ref name="MWSNP">{{cite web|url=http://www.forests.tn.nic.in/WildBiodiversity/np_mnp.html|title=MUDUMALAI WILDLIFE SANCTUARY & NATIONAL PARK|work=Wild Biodiversity|publisher=TamilNadu forest Department|accessdate=2009-10-30|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090409230910/http://www.forests.tn.nic.in/WildBiodiversity/np_mnp.html|archivedate=9 April 2009|df=dmy-all}}</ref>
==ପକ୍ଷୀ==
ଭାରତରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ସମସ୍ତ ପକ୍ଷୀ ପ୍ରଜାତିର ୮%
କୋଚିଲାଖାଇ, ପତ୍ରଗୁପ୍ତ ଚଢ଼େଇ, ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣପୃଷ୍ଠ କାଠହଣା, ମାଲାବାର୍ କଳା କାଠହଣା, ନୀଳଡେଣା ଶୁଆ, ମୟୂର, ବଣକୁକୁଡ଼ା, ଶ୍ୱେତୋଦର କାଠହଣା, ସୁବର୍ଣ୍ଣ କାଠହଣା, ନୀଳପରି ପକ୍ଷୀ, ପାଉଁଶିଆ ତିତ୍ତର, ଟିପା, କପୋତ, ସାଗୁଆ ପାରା, କୋଇଲି, ଧୁସରମୁଣ୍ଡିଆ ବୁଲ୍ବୁଲ୍ ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ ମଧ୍ୟ
==ଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରୀ==
୧୪୧ କ ଧାଡ଼ି:
File:Im not your meal bud.jpg|[[ବଳିଆ କୁକୁର]] ଦଳ
File:MNP spotted deer buck.JPG|ଚିତଲ୍ ହରିଣ
File:Malabar Giant Squirrel-Dogra.jpg|
File:Falling down falling down.jpg|
File:MNP Working Elephant.JPG|ମୋୟାର୍ ନଦୀ ନିକଟସ୍ଥ ଅଞ୍ଚଳର ହାତୀ କୁମ୍କି
File:MNP Grey Languer.JPG|ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ ଦଳର ମୁଖିଆ
File:Peacock at Mudumalai-C.jpg|ମୟୂରୀ
File:MNP Moyer River.JPG|ଥିପକାଡ଼ୁ ନିକଟରେ ମୋୟାର୍ ନଦୀ
File:Mudumalai elephant.jpg|
File:Mudumalai Map.JPG|ଉତ୍କାମଣ୍ଡ (ଉଟି) ବନ୍ୟଜୀବ ନିରୀକ୍ଷକଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ରହିଥିବା
File:Mudumalai forest after fire.jpg|ବଣନିଆଁର ଭୟାବହ କ୍ଷତି
</gallery>
==ବିପଦ==
କେତେକଙ୍କ ମତରେ ସେଗୁର୍ ଓ ମସିନାଗୁଡ଼ି ଅଞ୍ଚଳରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଫଳରେ ଅଭୟାରଣ୍ୟର ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରତି ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ତେବେ ସ୍ଥାନୀୟ ବାସିନ୍ଦା ଓ ଉଦ୍ୟାନ କର୍ମଚାରୀ ଏପରି ଦାବୀକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଆସିଛନ୍ତି । ବହୁ ସ୍ଥାନରେ ଅତିମାତ୍ରାରେ ଗୋରୁଗାଈ ଚରାଯିବାରୁ ଜଙ୍ଗଲ କ୍ଷୟ ହୋଇଯାଉଛି ଓ ସେଠାରେ ଲାଣ୍ଟାନା ପରି ବୁଦାଳିଆ ଗଛ ମାଳିମାଳି ଚାଲୁଛି । ଲାଣ୍ଟାନା ପରି ବୁଦା ଜଙ୍ଗଲର ପ୍ରାକୃତିକ ପ୍ରସାରକୁ ବାଧା ପହଞ୍ଚାଇଥାଏ ।<ref name="SA"/>
| url = http://www.hinduonnet.com/mag/2008/06/29/stories/2008062950300800.htm| title = Tiger vs Science| accessdate = 2008-06-29
| work = The Hindu| year = 2008}}</ref><ref name="SACON">{{cite book|last=Azeez|first=PA |author2=S Bhupathy & P Balasubramanian, |title=Rapid Environmental Impact Assessmentof the India-Based Neutrino ObservatoryProject, Singara, Nilgiris, Tamil Nadu |publisher=[[Ministry of Environment and Forests]]|date=after 30 May 2008|series=Annual Report 2007 – 2008|volume=[[Sálim Ali Centre for Ornithology and Natural History]]|pages=46, 47|chapter=D. Division of Environmental Impact Assessment|url=http://envfor.nic.in/divisions/csurv/annual_report_E_2008.pdf}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.newint.org/features/special/2008/08/04/tigers-neutrinos/index.php |title=Tiger vs Neutrinos |accessdate=2008-08-04 |author=The New Internationalist |year=2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080814023340/http://www.newint.org/features/special/2008/08/04/tigers-neutrinos/index.php |archivedate=14 August 2008 }}</ref> କିନ୍ତୁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନ ଓ ପ୍ରକୃତିବିତ୍ମାନଙ୍କ ବିରୋଧ ଯୋଗୁଁ ଏହି ବେଧଶାଳାର ନିର୍ମାଣ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଯାଇଛି । <ref>{{cite web
|