"ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର, ହୀରାପୁର" ପୃଷ୍ଠାର ସଂସ୍କରଣଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ତଫାତ
Content deleted Content added
ଅଧିକ ତଥ୍ୟ |
ଅଧିକ ତଥ୍ୟ |
||
୩୫ କ ଧାଡ଼ି:
}}
'''ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର''' [[ଓଡ଼ିଶା]]ର [[ଭୁବନେଶ୍ଵର]]ରେ ଥିବା ହୀରାପୁର ଗାଆଁରେ ଥିବା ଏକ ପୁରାତନ [[ବଜ୍ରଯାନ]] ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ମହାମାୟା ମନ୍ଦିର ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏହି ମନ୍ଦିର ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ସଂଗ୍ରହାଳୟର ସ୍ଵର୍ଗତ କେଦାରନାଥ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଆବିଷୃତ ହୋଇଥିଲା । ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀ, ଅର୍କକ୍ଷେତ୍ର କୋଣାର୍କ ଓ ଏକାମ୍ରକ୍ଷେତ୍ର ଭୁବନେଶ୍ଵରର ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣ ତ୍ରିଭୁଜ ଶକ୍ତିମଣ୍ଡଳ ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପ୍ରବାହିତ ଚିରସ୍ରୋତା କୁଆଖାଇ, ଦୟା ଓ ଭାର୍ଗବୀ ନଦୀର ସଙ୍ଗମସ୍ଥଳ ହୀରାପୁର ଗ୍ରାମରେ ରହିଛି ତନ୍ତ୍ରସାଧନାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପୀଠ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର । ଏହି ମନ୍ଦିର ଉପରପାର୍ଶ୍ଵ ଖୋଲା ରହିଛି । ମନ୍ଦିରର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳରେ ଅଷ୍ଟକୋଣୀ ବିଶାଳ ଲିଙ୍ଗ ଚାରିପଟେ ଯୋଗେଶ୍ଵର ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ବ୍ରହ୍ମ ମହାମୁଦ୍ରାରେ ଯୋଗାସନରତ । ମନ୍ଦିର ମଧ୍ୟଭାଗରେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏକ ଚଣ୍ଡିମଣ୍ଡପ ରହିଛି । ଯେଉଁଥିରେ ଚାରୋଟି ଶିବ ଓ ଯୋଗିନୀମାନଙ୍କ ପ୍ରତିମା ଅଳଙ୍କୃତ । ମନ୍ଦିରର ଗୋଲାକାର ପରିସୀମା, ମଧ୍ୟଭାଗରେ ଥିବା ଚଣ୍ଡିମଣ୍ଡପ ଓ ଏହାର ପ୍ରବେଶ ପଥକୁ ଅନୁଧ୍ୟାନ କଲେ ଏହା ଏକ ବୃହତ ଶିବଲିଙ୍ଗ ଭଳି ମନେହୁଏ ।<ref>ରମାକାନ୍ତ ମହାନନ୍ଦ, ସମାଜ, ୧୮.୬.୨୦୦୯</ref>
==ଇଷ୍ଟଦେବୀ ମହାମାୟା ଓ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ==
ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ପୀଠରେ ଦଶଭୁଜା ମହାମାୟାଙ୍କ ପ୍ରତିମା ଇଷ୍ଟଦେବୀ ଭାବେ ପୂଜା ପାଆନ୍ତି । ପୀଠର ବୃତ୍ତାକାର ଶକ୍ତିକେନ୍ଦ୍ରରେ ଅଷ୍ଟଭୁଜା ମହାମାୟାଙ୍କ ପ୍ରତିମା ପୂଜା ପାଉଥିବା ବେଳେ ତାଙ୍କ ସହିତ ଲାଗି ରହିଛନ୍ତି ୬୪ଯୋଗିନୀ ମୂର୍ତ୍ତି । ଏହି ଯୋଗିନୀମାନେ ମନ୍ଦିରକାନ୍ଥରେ ଥିବା ୬୪ଠାଣିରେ ସେମାନଙ୍କ ବାହାନ ଉପରେ ବିରାଜମାନ । ସେମାନେ ସୁନ୍ଦର ବେଶଭୁଷା ସହିତ ବିଭିନ୍ନପ୍ରକାର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଧାରଣ କରିଛନ୍ତି । ତେବେ ସମସ୍ତ ୬୪ଯୋଗିନୀଙ୍କ କେଶ ବିନ୍ୟାସ ପୃଥକ ପୃଥକ ଥିବା ଦେଖାଯାଏ । ଏଠାରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ୬୪ ଯୋଗିନୀଙ୍କ ମୂର୍ତ୍ତିର ଉଚ୍ଚତା ୨ଫୁଟରୁ ୨.୫ଫୁଟ ଏବଂ ଏଗୁଡିକ କଳା ମୁଗୁନି ପଥରରେ ନିର୍ମିତ । <ref>ରମାକାନ୍ତ ମହାନନ୍ଦ, ସମାଜ, ୧୮.୬.୨୦୦୯</ref>
==ଇତିହାସ==
*ଏହା ୯ମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବ୍ରହ୍ମ ରାଜବଂଶର ରାଣୀ ହୀରାଦେବୀଙ୍କ ଦେଇ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯାଇଥିଲା ବୋଲି ବିଶ୍ଵାସ କରାଯାଏ ।
* ସ୍ଥାପତ୍ୟ ଓ ଭାସ୍କର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀରୁ ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିରଟି ନବମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିବା ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ଓ ଏହା ଭୌମ ଓ ସୋମ ରାଜବଂଶୀଙ୍କ ସମୟରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବାର ଜଣାଯାଏ ।<ref>ରମାକାନ୍ତ ମହାନନ୍ଦ, ସମାଜ, ୧୮.୬.୨୦୦୯</ref>
==ପୂଜା ପ୍ରକାର==
Line ୪୪ ⟶ ୪୬:
==କିମ୍ବଦନ୍ତୀ==
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଯେତେବେଳେ ମହିଷାସୁର ଲୋକଙ୍କ ଉପରେ ଅକଥନୀୟ ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଥିଲା ସେତେବେଳେ ପୃଥିବୀବାସୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ କବଳରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ଓ ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ଜଗଜ୍ଜନନୀ ମା'ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲା । ସେତେବେଳେ ମା'ଦୁର୍ଗା ମହିଷାସୁରର ସହଯୋଗୀ ରକ୍ତବୀର୍ଯ୍ୟଙ୍କୁ ବଧ କରିବାକୁ ଘମାଘୋଟ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ । ତେବେ ଯୁଦ୍ଧରେ ରକ୍ତବୀର୍ଯ୍ୟର ଶରୀରରୁ ପଡୁଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ରକ୍ତ ବିନ୍ଦୁ ମାଟିରେ ପଡି଼ବାମାତ୍ରେ ଆଉ ଜଣେ ରକ୍ତବୀର୍ଯ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିଲା । ତେଣୁ ରକ୍ତବୀର୍ଯ୍ୟର ରକ୍ତବିନ୍ଦୁ ମାଟିରେ ପଡିବା ପୂର୍ବରୁ ଶୋଷିନେଇ ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟୀ କରାଇବା ପାଇଁ ମା'ଦୁର୍ଗା ୬୪ ଯୋଗିନୀଙ୍କୁ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ । ସେହିପରି ମହା ଭାଗବତ ପୁରାଣରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯେ, ମା'କାଳୀ ରହୁଥିବା ଏକ ପ୍ରଶସ୍ତ ସ୍ଥାନକୁ ବେଳେବେଳେ ମହାଦେବ ଭ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଆସୁଥିଲେ । ସେହି ପ୍ରଶସ୍ତସ୍ଥଳୀର ୪ଦିଗରେ ୪ଟି ଦ୍ଵାର ଥିଲା ଓ ଏହାକୁ ୬୪ ଯୋଗିନୀ ଓ ଭୈରବୀମାନେ ଜଗୁଥିଲେ । ପୁରାଣ ବର୍ଣ୍ଣିତ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଏହା ଏକ ଶକ୍ତିପୀଠ ହୋଇଥିବାରୁ ତନ୍ତ୍ର ସାଧନା ପାଇଁ ଏଠାକୁ ବହୁ ତନ୍ତ୍ର ସାଧକଙ୍କ ଆଗମନ ହେଉଥିଲା । <ref>ରମାକାନ୍ତ ମହାନନ୍ଦ, ସମାଜ, ୧୮.୬.୨୦୦୯</ref>
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁସାରେ ଦେବୀ [[ଦୁର୍ଗା]] ଦାନବ ସଂହାର ନିମନ୍ତେ ୬୪ଟି ରୂପ ନେଇଥାନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଯୋଗିନୀ ମାନେ [[ଦୁର୍ଗା]]ଙ୍କୁ ଏହି ମନ୍ଦିର ତିଆରି କରିବା ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ ।
==ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ ଶୈଳୀ==
ଏହି ଗୋଲାକାର ମନ୍ଦିରର ପରିଧି ୨୭.୪ମିଟର ଓ ଉଚ୍ଚତା ୨.୪ମିଟର । ଏହିମନ୍ଦିର ସମ୍ମୁଖଭାଗ ଉଦ୍ଗତଯୁକ୍ତ, ଯାହାକି ଏକ ଗୌରୀପଟ୍ଟ ସଦୃଶ ପ୍ରତୀୟମାନ । ମନ୍ଦିରର କାନ୍ଥସବୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ମିଳୁଥିବା ବାଲି ପଥରରେ ତିଆରି । ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ପୀଠର ଚାରିପଟେ ସାଧକଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ୯ଟି ଯକ୍ଷିଣୀ ଥିବାବେଳେ ଦୁଇଟି କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ଓ ଯକ୍ଷ ଦ୍ଵାରପାଳ ରହିଛନ୍ତି । ଏହାବ୍ୟତୀତ ପୀଠ ଭିତରକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଥିବା ପ୍ରବେଶପଥ ପାର୍ଶ୍ଵରେ ଦୁଇଟି ବେତାଳ ରହିଛନ୍ତି । ନାରୀ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରସ୍ଫୁଟିତ କରୁଥିବା ଏହି ମନୋରମ ପ୍ରତିମାଗୁଡିକ କଳାମୁଗୁନି ପଥରରେ ଖୋଦିତ ଓ ବାଲୁକା ପ୍ରସ୍ତରରେ ନିର୍ମିତ । ନବକାତ୍ୟାୟିନୀ \ ୯ଟିକତ୍ୟାୟିନୀଙ୍କ ପ୍ରତିମାମାନ ଏହିମନ୍ଦିରର ବହିର୍ଦେଶରେ ସୁମଣ୍ଡିତ ହୋଇଛି । <ref>ରମାକାନ୍ତ ମହାନନ୍ଦ, ସମାଜ, ୧୮.୬.୨୦୦୯</ref> ଏହି କାନ୍ଥର ଭିତର ଭାଗରେ [[ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀଙ୍କ ନାମ|ଯୋଗିନୀ]] ମାନଙ୍କ କଳାମୁଗୁନି ପଥରରେ ତିଆରି ମୁର୍ତ୍ତୀ ଅଛି । ଏହି କାନ୍ଥରେ ୫୬ ଗୋଟି ମୂର୍ତ୍ତୀ ରହିଅଛି । ମନ୍ଦିର ମଝି ଭାଗରେ ଏକ ଛୋଟ ଘରେ ୮ଗୋଟି ମୂର୍ତ୍ତୀ ଚାରି ଦିଗକୁ ମୁହଁ କରି ଅଛନ୍ତି ।
[[ଓଡ଼ିଶା]]ର [[ବଲାଙ୍ଗୀର ଜିଲ୍ଲା]]ର [[ରାଣିପୁର-ଝରିଆଳ]] ଠାରେ ମଧ୍ୟ ଏହିପରି [[ଚଉଷଠି ଯୋଗିନୀ ମନ୍ଦିର (ରାଣିପୁର-ଝରିଆଳ)|ମନ୍ଦିର]]ଟିଏ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ ।
| |||