ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧, ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିମୁଖେ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଅଭିଯାନ । ୨୦୦୮ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୨ ତାରିଖ ସକାଳ ୬ଟା ୨୨ ମିନିଟରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାର ସତୀଶ ଧୱନ ମହାକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ପିଏସଏଲଭି-ସି୧୧ଦ୍ୱାରା ଏହି ଯାନର ପ୍ରକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା । ନଭେମ୍ବର ୮ରେ ଏହି ଯାନ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲା ଏବଂ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ଥିଲା ।
 ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ର ନମୁନାଚିତ୍ର | |||||
| ପରିଚାଳକ |  ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| COSPAR ID | 2008-052A | ||||
| SATCAT № | 33405 | ||||
| ୱେବସାଇଟ | www | ||||
| ମିସନ ଅବଧି | ଯୋଜନା: ୨ ବର୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି: ୩୧୨ ଦିନ | ||||
| ମହାକାଶ ଯାନର ବିଶେଷତ୍ୱ | |||||
| ସମୁଦାୟ ଉତକ୍ଷେପଣ ବସ୍ତୁତ୍ୱ | 1,380 kg (3,040 lb) | ||||
| ମିସନ ପ୍ରାରମ୍ଭ | |||||
| ଉତକ୍ଷେପଣ ତାରିଖ | ୨୨ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୦୮ | ||||
| ରକେଟ୍ | ପିଏସଏଲଭି-ସି୧୧ | ||||
| ଉତକ୍ଷେପଣ ସ୍ଥଳ | [ସତୀଶ ଧବନ ମହାକାଶ କେନ୍ଦ୍ର] Launch pad = SHAR (Sriharikota high altitude range) | ||||
| କଣ୍ଟ୍ରାକଟର | ଈସ୍ରୋ | ||||
| ମିସନ ସମାପ୍ତି | |||||
| ଅଂତିମ ସମ୍ପର୍କ | ୨୮ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୯ | ||||
| କକ୍ଷପଥ ମାପଦଣ୍ଡ | |||||
| ପରିକ୍ରମା ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପ୍ରଣାଳୀ | ଚନ୍ଦ୍ର କକ୍ଷପଥ | ||||
| Periselene | 200 km (120 mi) | ||||
| Aposelene | 200 km (120 mi) | ||||
| ଚନ୍ଦ୍ର orbiter | |||||
| Orbital insertion | ୮ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୮ | ||||
| Orbits | ୩,୪୦୦ at EOM | ||||
----
| |||||
ଇତିହାସ ସମ୍ପାଦନା
୨୦୦୩ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିବସ ଅଭିଭାଷଣରେ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ଅଭିଯାନ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ । ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠକୁ ଭାରତର ଏକ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅଭିଯାନର ପରିକଳ୍ପନା ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଭାରତୀୟ ବିଜ୍ଞାନ ଏକାଡେମୀର ଏକ ସଭାରେ ହୋଇଥିଲା । ପରେ ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ଗବେଷଣା ସଂସ୍ଥା ତରଫରୁ ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ବିଶଦ ବିଶ୍ଳେଷଣ ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନରୁ ଜଣାପଡିଥିଲା ଯେ ଇସ୍ରୋର ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ଏଭଳି ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ସମର୍ଥ ଅଟେ । ୨୦୦୩ ମସିହାରେ ପଦାର୍ଥ, ରସାୟନ, ମହାକାଶ ଭଳି ବିଭିନ୍ନ ବିଭାଗର ପାଖାପାଖି ୧୦୦ ଜଣ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ସହମତି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେଇ ବର୍ଷ ନଭେମ୍ବରରେ ଭାରତ ସରକାର ଏହି ଅଭିଯାନ ପାଇଁ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।
ଅଭିଯାନ କାଳକ୍ରମ ସମ୍ପାଦନା
- ୨୨ ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୦୮: ସକାଳ ୬ଟା ୨୨ ମିନିଟରେ ଶ୍ରୀହରିକୋଟାର ସତୀଶ ଧୱନ ମହାକାଶ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ପିଏସଏଲଭି-ସି୧୧ଦ୍ୱାରା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର ପ୍ରକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ।
- ୨୩ ଅକ୍ଟୋବରରୁ ୪ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୮: ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ପୃଥିବୀ ଚାରିପଟେ ଘୁରୁଥିବା ସମୟରେ ଏହାର ପରିକ୍ରମଣ କକ୍ଷପଥକୁ ୫ଥର ବଦଳାଯାଇ ଊର୍ଦ୍ଧକୁ ନିଆଯାଇଥିଲା ।
- ୮ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୮: ଅପରାହ୍ନ ୪ଟା ୫୧ମିନିଟରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନକୁ ସଫଳତାର ସହ ଚନ୍ଦ୍ରର କକ୍ଷପଥରେ ଅବସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
- ୯ ନଭେମ୍ବରରୁ ୧୨ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୮: ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାରିପଟେ ଘୁରୁଥିବା ଚନ୍ଦ୍ରଯାନର ପରିକ୍ରମଣ କକ୍ଷପଥକୁ ୪ଥର ବଦଳାଯାଇ ଚନ୍ଦ୍ରର ନିକଟତର କରାଯାଇଥିଲା ।
- ୧୪ ନଭେମ୍ବର ୨୦୦୮: ସନ୍ଧ୍ୟା ୮ଟା ୩୧ ମିନିଟରେ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନରୁ ଅଲଗା ହେଇ ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠରେ ଅବତରଣ କରିଥିଲା "ମୁନ୍ ଇମ୍ପାକ୍ଟ ପ୍ରୋବ"( ଚନ୍ଦ୍ରର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଏବଂ ବାୟୁମଣ୍ଡଳର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଇସ୍ରୋଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ସ୍ୱୟଂଚାଳିତ ଉପକରଣ) ।
- ୨୯ ଅଗଷ୍ଟ ୨୦୦୯: କୌଣସି କାରଣ ଯୋଗୁଁ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ସହ ସମ୍ପର୍କ ହେଇପାରିଲା ନାହିଁ, ତେଣୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଏହି ଅଭିଯାନର ସମାପ୍ତି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା ।
ଅଭିଯାନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ସମ୍ପାଦନା
- ସ୍ୱଦେଶୀ ଜ୍ଞାନ କୌଶଳରେ ନିର୍ମିତ ଏକ ଯାନକୁ ଚନ୍ଦ୍ର କକ୍ଷପଥରେ ପହଞ୍ଚାଇ ପରିକ୍ରମଣ କରାଇବା ।
- ଚନ୍ଦ୍ରରେ ଜଳର ସନ୍ଧାନ ।
- ଚନ୍ଦ୍ରପୃଷ୍ଠର ଅନୁଧ୍ୟାନ, ବିଶେଷ କରି ରସାୟନ ପଦାର୍ଥର ଅଧ୍ୟୟନ ।
ଯଦିଓ ଅଭିଯାନଟି ଶୀଘ୍ର ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଇଥିଲା, ଏହି ସମୟ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ୯୫% ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିସାରିଥିଲା ।[୧]
ଅର୍ଥବ୍ୟୟ ସମ୍ପାଦନା
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ ମିସନରେ ପାଖାପାଖି ୩୫୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା
ଅଭିଯାନର ଦଳର ସଦସ୍ୟଗଣ ସମ୍ପାଦନା
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ ଅଭିଯାନରେ କାମ କରିଥିବା ଦଳର ପ୍ରମୁଖ ସଦସ୍ୟଗଣ ହେଲେ:[୨]
- ଜି ମାଧବନ ନାୟର - ଚେୟାରମ୍ୟାନ, ଇସ୍ରୋ
- ଟି କେ ଆଲେକ୍ସ - ଡାଇରେକ୍ଟର, ଇସ୍ରୋ ସାଟେଲାଇଟ ସେଣ୍ଟର
- ମିଲସ୍ୱାମୀ ଅନାଡୁରାଇ - ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ ଡାଇରେକ୍ଟର
- ଏସ କେ ଶିବକୁମାର - ଡାଇରେକ୍ଟର, ଟେଲିମେଟ୍ରି
- ଏମ ପିଚାଇମଣି - ଅପରେସେନ୍ସ ଡାଇରେକ୍ଟର, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
- ଲିଓ ଜ୍ୟାକସନ ଜନ - ସ୍ପେସକ୍ରାଫ୍ଟ ଅପରେସନ୍ସ ମ୍ୟାନେଜର, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
- କେ ରାଧାକ୍ରୀଷ୍ଣନ - ଡାଇରେକ୍ଟର, ଭିଏସଏସସି
- ଜର୍ଜ କୋଶୀ - ମିଶନ ଡାଇରେକ୍ଟର, ପିଏସଏଲଭି ସି ୧୧
- ଶ୍ରୀନିବାସ ହେଗଡେ - ମିଶନ ଡାଇରେକ୍ଟର, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
- ଜିତେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଗୋସ୍ୱାମୀ - ଡାଇରେକ୍ଟର ଫିଜିକାଲ ରିସର୍ଚ୍ଚ ଲାବ୍ରୋଟୋରି ଏବଂ ପ୍ରିନ୍ସିପାଲ ସାଇଣ୍ଟିଫିକ ଇନ୍ଭେଷ୍ଟିଗେଟର, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
- ମାଧବନ ଚନ୍ଦ୍ରନାଥନ - ମୁଖ୍ୟ, ପ୍ରକ୍ଷେପଣ ଅନୁମୋଦନ ବୋର୍ଡ଼, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧
ଭବିଷ୍ୟତ ଅଭିଯାନ ସମ୍ପାଦନା
ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୧ର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଭିଯାନ ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୨ ୨୨ ଜୁଲାଇ ୨୦୧୯ ତାରିଖରେ ପ୍ରକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ।[୩] ଏହାର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଭିଯାନ, ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ-୩ ୨୦୨୩ ମସିହାରେ ପ୍ରକ୍ଷେପଣ କରାଯାଇଥିଲା ।[୪][୫]
ବାହାର ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା
- ମୁଖ୍ୟ ପୃଷ୍ଠା Archived 6 March 2019 at the Wayback Machine.
- ଭାରତର ପ୍ରଥମ ଚନ୍ଦ୍ର ଅଭିଯାନ Archived 6 March 2019 at the Wayback Machine.
ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା
- ↑ "India Moon mission is 'mixed success'" (in ବ୍ରିଟିଶ୍ ଇଂରାଜୀ). 31 ଅଗଷ୍ଟ 2009. Retrieved 23 ଜୁଲାଇ 2019.
- ↑ "NDTV.com: India's moon dreamers: Men behind the mission". web.archive.org. 26 ଅକ୍ଟୋବର 2008. Archived from the original on 26 ଅକ୍ଟୋବର 2008. Retrieved 23 ଜୁଲାଇ 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ "India's Moon Lander Damaged During Test, Chandrayaan 2 Launch Put on Hold". The Wire. Retrieved 23 ଜୁଲାଇ 2019.
- ↑ "After Mars, ISRO to Set a Date with Venus, Sun; 7 InterPlanetary Missions Planned". Trak.in - Indian Business of Tech, Mobile & Startups (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). 20 ମଇ 2019. Retrieved 23 ଜୁଲାଇ 2019.
- ↑ "After Reaching Mars, India's Date With Venus In 2023 Confirmed, Says ISRO". indiatimes.com (in ଇଂରାଜୀ). 18 ମଇ 2019. Retrieved 23 ଜୁଲାଇ 2019.