ଘଡ଼ି ଚଳନ
ଘଡ଼ି ଚଳନ (ଇଂରାଜୀ: Clock drive) ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରକୁ ବୁଲାଇବାପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱୟଂକ୍ରିୟ ପଦ୍ଧତି । ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ମହାକାଶର କୌଣସି ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ବସ୍ତୁ ଆଡ଼କୁ ଦୂରବୀକ୍ଷଣକୁ ମୁହାଁଇ ରଖାଯାଇପାରେ । ଏହାକୁ ଯଦି ସଦାସର୍ବଦା କାର୍ଯ୍ୟଶୀଳ ରଖାଯାଏ, ତେବେ ଏହା ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରକୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ବୃତ୍ତାକାର ପଥରେ ୨୩ ଘଣ୍ଟା ୫୬ ମିନିଟରେ ଘୁରାଇ ଆଣେ । ଏହା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ରର ଗୋଟିଏ ଲମ୍ବକୁ ଗ୍ରହନକ୍ଷତ୍ରାଦିଙ୍କର ଆପେକ୍ଷିକ ଗତି ସହ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରଖିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ ।[୧]
ଇତିହାସ
ସମ୍ପାଦନାଘଡ଼ି ଚଳନର ପ୍ରକୃତ ଉଦ୍ଭାବକଙ୍କ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶେଷ ଧାରଣା ନାହିଁ ।[୨] ୧୦୯୪ ମସିହାରେ ଚୀନର ସୁ ସଙ୍ଗ ପ୍ରଥମେ ଏକ ହସ୍ତଚାଳିତ ଘଡ଼ି ଚଳନ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା ।[୩]
ସପ୍ତଦଶ ଏବଂ ଅଷ୍ଟାଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭୁସମାନ୍ତରାଳ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ସହ ଘଡ଼ି ଚଳନ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇ ତିଆରି ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଏପରିକି ଇଂରାଜୀ ମହାକାଶବିଜ୍ଞାନୀ ରବର୍ଟ ହୁକେଙ୍କର ୧୬୭୪ ମସିହାର ଗବେଷଣାପତ୍ରରେ ସୂକ୍ଷ୍ମମାପକ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏହାର ଉପଯୋଗିତା ବିଷୟରେ ବିଶଦ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।[୪] ପ୍ରଥମ ବ୍ୟବହାର-ଉପଯୋଗୀ ଘଡ଼ିଚାଳିତ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ୧୮୨୪ ମସିହାରେ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିଲା । ତାହା ଥିଲା ଯୋଶେଫ୍ ଭନ୍ ଫ୍ରାଉନହୋଫେରଙ୍କର 'ଗ୍ରେଟ ଡରପାଟ' ପ୍ରତିସରଣକ, ଯେଉଁଥିରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ଅନ୍ୟ ଉନ୍ନତ ଦୂରବୀକ୍ଷଣ ଯନ୍ତ୍ର ତିଆରି ହେବାର ଧାରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା ।[୫][୬][୭]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Definition
- ↑ Henry C. King, The History of the Telescope, page viii
- ↑ Joseph Needham, Clerks and Craftsmen in China and the West, page 130
- ↑ Allan Chapman, England's Leonardo: Robert Hooke and the Seventeenth-Century, page 169
- ↑ artdeciel.com - Dorpat 9.6-inch Refractor Archived 2010-09-24 at the Wayback Machine.
- ↑ Sam Brown, All about telescopes, 1976, 192 pages
- ↑ Bryan H. Bunch, Alexander Hellemans, The History of Science and Technology: A Browser's Guide, page 324