ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରି ଗୁମ୍ଫା
ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରି ଗୁମ୍ଫା ଅଧା ପ୍ରକୃତିକ ଓ ଅଧା ମଣିଷଦ୍ୱାରା ତିଆରି ଯାହାର ଐତିହାସିକ, ପୁରାତନ ତତ୍ତ୍ୱ ଓ ଧାର୍ମିକ ଗୁରୁତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ଭୁବନେଶ୍ୱରଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ । ଗୁମ୍ଫାଗୁଡିକ ଦୁଇଟି ପାହାଡ଼ ଉଦୟଗିରି ଓ ଖଣ୍ଡଗିରିରେ ରହିଛି ଯାହା ହାତୀଗୁମ୍ଫାର ଶିଳାଲେଖରେ କୁମାରୀ ପର୍ବତ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣା ଓ ଏହି ଦୁଇ ପାହାଡ଼ ଉଭୟଙ୍କ ଆଡକୁ ମୁଁହାଇ ରାସ୍ତାର ଦୁଇ ପାଖରେ ଅଛନ୍ତି ।ଖଣ୍ଡଗିରିରେ ୧୫ଟି ଗୁମ୍ଫା ଥିବାବେଳେ ଉଦୟଗିରିରେ ୧୮ଟି ଗୁମ୍ଫା ରହିଛି । ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ନିକଟରେ ବାରଭୁଜା ଦେବୀଙ୍କର ଏକ ମନ୍ଦିର ଅଛି।
ଇତିହାସ
ସମ୍ପାଦନାଏହି ସ୍ଥାନ ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଜୈନ ବିବରଣୀରୁ ଜାଣିବାକୁ ମିଳେ, ଏହି ସ୍ଥାନରେ ମହାବୀର ଜୈନ ତାଙ୍କର ଧର୍ମପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ । ସମ୍ରାଟ ଖାରବେଳଙ୍କ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ହାତୀଗୁମ୍ଫା ଶିଳାଲେଖ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ଅଛି, ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଶା ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଐତିହାସିକ ଉପାଦାନ । ଏଠାରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଜୈନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସାଧୁ ମାଁନଙ୍କୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।
ଉଦୟଗିରିଠାରେ ଥିବା ଗୁମ୍ଫାର ତାଲିକା– ୧−ରାଣୀ ଗୁମ୍ଫା ୨−ଛୋଟ ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ୩-ଅଲକାପୁରି ଗୁମ୍ଫା ୪-ଜୟ-ବିଜୟ ଗୁମ୍ଫା ୫-ଠାକୁରାଣୀ ଗୁମ୍ଫା ୬-ପାତାଳପୁରି ଗୁମ୍ଫା ୭-ଗଣେଶ ଗୁମ୍ଫା ୮-ଜମ୍ବେଶ୍ୱର ଗୁମ୍ଫା ୯-ବ୍ୟାଘୃ ଗୁମ୍ଫା ୧୦-ସରପ ଗୁମ୍ଫା ୧୧-ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ୧୨-ଧାନଘର ଗୁମ୍ଫା ୧୩-ହରୀଦାସ ଗୁମ୍ଫା ୧୪-ଜଗମଥା ଗୁମ୍ଫା ୧୫-ରୋସେଇ ଗୁମ୍ଫା
ଉଦୟଗିରିରେ ଥିବା ଗୁମ୍ଫାମାନଙ୍କର ତାଲିକା
ସମ୍ପାଦନା- ରାଣୀଗୁମ୍ଫା
- ବଜାଘର ଗୁମ୍ଫା
- ଛୋଟ ହାତୀଗୁମ୍ଫା
- ଅଳକାପୁରୀ ଗୁମ୍ଫା
- ଜୟ-ବିଜୟ ଗୁମ୍ଫା
- ପଣସଗୁମ୍ଫା
- ଠାକୁରାଣୀ ଗୁମ୍ଫା
- ପାତାଳପୁରୀ ଗୁମ୍ଫା
- ମଞ୍ଚପୁରୀ ଗୁମ୍ଫା
- ଗଣେଶ ଗୁମ୍ଫା
- ଜାମ୍ବେଶ୍ୱର ଗୁମ୍ଫା
- ବ୍ୟାଘ୍ର ଗୁମ୍ଫା
- ସର୍ପ ଗୁମ୍ଫା
- ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା
- ଧନଘର ଗୁମ୍ଫା
- ହରିଦାସ ଗୁମ୍ଫା
- ଜଗମଥା ଗୁମ୍ଫା
- ରୋଷେଇ ଗୁମ୍ଫା
ଖଣ୍ଡଗିରିରେ ଥିବା ଗୁମ୍ଫା
ସମ୍ପାଦନା- ତତ୍ତ୍ୱ ଗୁମ୍ଫା-୧
- ତତ୍ତ୍ୱ ଗୁମ୍ଫା-୨
- ଅନନ୍ତ ଗୁମ୍ଫା
- ତେନ୍ତୁଳି ଗୁମ୍ଫା
- ଖଣ୍ଡଗିରି ଗୁମ୍ଫା
- ଧ୍ୟାନ ଗୁମ୍ଫା
- ନବମୂନି ଗୁମ୍ଫା
- ବାରଭୂଜି ଗୁମ୍ଫା
- ତୃସୁଳ ଗୁମ୍ଫା
- ଅମ୍ବିକା ଗୁମ୍ଫା
- ଲଲାତେନ୍ଦୁ କେଶରୀ ଗୁମ୍ଫା
- ନାମହୀନ
- ନାମହୀନ
- ଏକାଦଶୀ ଗୁମ୍ଫା
- ନାମହୀନ
-
ଛୋଟ ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା -
ଉଦୟଗିରିରେ ଥିବା ପୁରାତନ ଲେଖା -
ଖଣ୍ଡଗିରି -
ଖଣ୍ଡଗିରିରେ ଥିବ ଏକ ସ୍ତମ୍ଭ -
ଉଦୟଗିରି
ଆହୁରି ଦେଖନ୍
ସମ୍ପାଦନାWhen it was made
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- Sachin Singhal: Orissa tourist road guide and political, Vardhman Publications, ISBN 81-8080-011-3
- Sadananda Agrawal: Sri Kharavela, Published by Sri Digambar Jain Samaj, Cuttack, 2000.
ଅଧିକ ତଥ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନା
- http://www.indiaplaces.com/india-monuments/bhubaneshwar-udaigiri-caves.html
- Udayagiri Complex, extensive image gallery by Indira Gandhi National Centre of Arts
- Udayagiri Caves, Khandagiri Caves, Orissa - rock cut Jain temples by Wondermondo