ଉଇକିପିଡ଼ିଆ

ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା

ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ

ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା ବା ସଂକ୍ଷେପରେ ଦୀପିକା ଓଡ଼ିଶାରୁ ପ୍ରକାଶିତ ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ।[୧][୨] ଏହାର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ସମ୍ପାଦକତ୍ୱରେ ପତ୍ରିକାଟି ୪ ଅଗଷ୍ଟ ୧୮୬୬ ତାରିଖରେ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ।[୩][୪] ପ୍ରଥମେ ସାପ୍ତାହିକ ଆକାରରେ ପ୍ରକାଶିତ ପାଇ ପରେ ଏହା ଦୈନିକ ହୋଇଥିଲା । ଗୌରୀଶଙ୍କର ଏବଂ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠ ସହଯୋଗୀ ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ଦାସଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ କଟକଠାରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀରୁ ଏହି ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶ ପାଉଥିଲା ।[୫]ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା ତତ୍କାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାକୁ ନୂଆ ସାମାଜିକ, ନୈତିକ ତଥା ରାଜନୈତିକ[୬] ଦିଗଦର୍ଶନ ଦେବା, ବାଲ୍ୟବିବାହ ଭଳି ପ୍ରଥାକୁ ବିରୋଧ କରିବା[୭] ଏବଂ ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କ ଦାବୀ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା । ଗୌରୀଶଙ୍କର ନିଜ ଜୀବନର ଶେଷ ଯାଏ ଦୀପିକା ସମ୍ପାଦନା କରିଆସୁଥିଲେ ।[୮] ଏହାର ସଫଳତା ଓଡ଼ିଶାରେ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶନର ମୂଳଦୁଆ ପକାଇଥିଲା ।[୯]

ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା
ପ୍ରତିଷ୍ଠାତାଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟ
ସମ୍ପାଦକଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟ
ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ୧୮୬୬
ଭାଷାଓଡ଼ିଆ
ମୁଖ୍ୟାଳୟକଟକ

ଇତିହାସ

ସମ୍ପାଦନା

୧୮୬୫ରେ ଗୌରୀଶଙ୍କର ରାୟଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ କଟକ ପ୍ରିଣ୍ଟିଂ କମ୍ପାନୀ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଇଥିଲା ଏହା ଥିଲା ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ସ୍ଥାପିତ ଓ ପରିଚାଳିତ ପ୍ରଥମ ଛାପାକଳ । ୧୮୬୬ରେ ନଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ହେତୁ ତତ୍କାଳୀନ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ଲୋକ (ଏକ ନିୟୁତ) ନିହତ ହୋଇଥିଲେ । ଏହା ପରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମସ୍ୟାର ଆଲୋଚନା ଓ ଲୋକଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିଆକର୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ଗୌରୀଶଙ୍କର, ବିଚିତ୍ରାନନ୍ଦ ଦାସ ସମୂହ ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଥମ କେତୋଟି ସଂସ୍କରଣ ଲିଥୋଗ୍ରାଫିରେ ଲେଖାଯାଇ ପରେ ଟାଇପ କରି ଲେଖାଗଲା । ଏଥିରେ ଛାପାକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଫଣ୍ଟ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା ।[୧୦] ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଥମ ଓଡ଼ିଆ ଖବରକାଗଜ ।[୧୧]

ସାମାଜିକ ଭୂମିକା

ସମ୍ପାଦନା

ଓଡ଼ିଶାର ପୁରାତନ କବିମାନଙ୍କ ରଚନା ମୁଦ୍ରଣ ଅଭାବରୁ ଲୁପ୍ତ ହୋଇଯାଉଥିବାରୁ ଉତ୍କଳ ଦୀପିକାର ୧୮୬୬ ଡିସେମ୍ବର ୧ ସଂଖ୍ୟାର ଦ୍ୱିତୀୟ ପୃଷ୍ଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରି ଜନସଚେତନା ସୃଷ୍ଟିକରାଯାଇଥିଲା ।[୧୨]

ଉତ୍କଳ ଦେଶସ୍ଥ ପୁରାତନ କବିମାନଙ୍କର ଚିରସ୍ମରଣୀୟ ନାମ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କର ଅଯୋଗ୍ୟତାରୁ ଏତାବତ୍ କାଳ ଦେଶାନ୍ତରରେ ପ୍ରଚାର ହେବାର ଦୁସ୍ତର ଥିଲା । ଏବର୍ଷ ତାହା ଖଣ୍ଡନାଶାରେ କେତେକ ଲୋକ ଯତ୍ନବାନ ହୋଇ ଅଛନ୍ତି ଓ ଯେଋପ ସୃଷ୍ଟି ପୂର୍ବରେ କେବଳ ଜଳମୟ ଥିଲା ଓ ତହିଁରୁ ସମସ୍ତ ବସ୍ତୁ ଉଦ୍ଭବ ହେଲା ସେହିଋପ ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟର ପୁନଃ ସୃଷ୍ଟି ନିମିତ୍ତ ପ୍ରଥମେ ପ୍ରେମସୁଧାନିଧିର ସଞ୍ଚାର ହୋଇଛି ।

ପରେ ଓଡ଼ିଶାରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ବଦଳରେ ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ ବଙ୍ଗଳାଭାଷା ଚଳାଇବା ଚେଷ୍ଟା ବିରୋଧରେ ଦୀପିକାରେ ଜନମତ ସୃଷ୍ଟିକରାଯାଇଥିଲା । ବଙ୍ଗଳା କାବ୍ୟ ବିଦ୍ୟାସୁନ୍ଦର ଓ ଓଡ଼ିଆ କାବ୍ୟ ରସକଲ୍ଲୋଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏକ ତୁଳନାତ୍ମକ ନିବନ୍ଧ "ଓଡ଼ିଶାର ସାହିତ୍ୟ ଶିଳ୍ପ ବିଭବ ପ୍ରତି ଜାତିକୁ ସଚେତନ କରାଯିବାର" ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୮୬୬ ମସିହାରେ ପତ୍ରିକାର ୪୬-୪୭ ପୃଷ୍ଠାରେ ଛପାଯାଇଥିଲା,

ଶିଳ୍ପ ବିଦ୍ଯାରେ ମଧ୍ୟ ଉତ୍କଳୀୟମାନେ ନିପୁଣ ଥିଲେ । ପୂର୍ବେ ବାଲେଶ୍ୱରୀ ବସ୍ତ୍ର ବିଖ୍ୟାତ ଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ କଟକ ରଜତ କାଞ୍ଚନ ନିର୍ମିତ ଅଳଙ୍କାର ବିଷୟେ କେ ନଜାଣେ । ସେ ଯାହାହେଉ ଉତ୍କଳୀୟମାନେ ଯେ ପୂର୍ବେ ଭାରତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବବିଷୟରେ ବିଖ୍ୟାତ ଥିଲେ ତାହାର ସନ୍ଦେହାଭାବ । ହେ ଉତ୍କଳୀୟ ମାନେ! ଉଠ! ଆପଣମାନଙ୍କର ପୂର୍ବପୁଋଷର ଯାଥାର୍ଥ ନାମ ରକ୍ଷା ଓ ଆପଣା ଆପଣାର ଲଲାଟସ୍ଥ ଅଜ୍ଞତାପବାଦ ରୂପ କଳଙ୍କରେଖା ଉନ୍ମୋଚନ କରିବାକୁ ତତ୍ପର ହୁଅ । ଆଉ କେତେକାଳ ଆଳସ୍ୟ ସଲିଳରେ ଜୀବନ ବିସର୍ଜନ କରିବ?

ଆଧାର

ସମ୍ପାଦନା
  1. ↑ Chatterjee, Mrinal (2012). "History of Oriya Journalism". indianfaculty.com. Retrieved 29 June 2012. The first Oriya newspaper to be printed was the weekly Utkal Dipika by Gouri Shankar Ray in 1866
  2. ↑ "PRINTING INDIA". printingindia.com. 2000. Retrieved 30 June 2012. First Oriya weekly at Cuttack Printing Company
  3. ↑ S. C. Patra (1979). Formation of the Province of Orissa: the success of the first linguistic movement in India. Punthi Pustak. Retrieved 29 June 2012.
  4. ↑ "Orissa news media". orissadiary.com. 2012. Archived from the original on 2006-10-19. Retrieved 29 June 2012. 'The Utkal Deepika' made its appearance in early 1866 under the able editorship of late Gourisankar Ray[permanent dead link]
  5. ↑ "Oriya Literature". indianetzone.com. 2012. Retrieved 29 June 2012. The Utkal Deepika, made its appearance in 1866 under the editorship of late Gouri Sankar Ray, with able assistance from late Bichitrananda
  6. ↑ Prasanna Kumar Mishra (1983). Political unrest in Orissa in the 19th century: anti-British, anti-feudal, and agrarian risings. Punthi Pustak. Retrieved 29 June 2012.
  7. ↑ University of Allahabad. Dept. of Modern Indian History; University of Kerala; University of Travancore (2005). Journal of Indian history. p. 189. Retrieved 29 June 2012.
  8. ↑ K. M. George. Modern Indian Literature, an Anthology. Sahitya Akademi. pp. 298–. ISBN 978-81-7201-324-0. Retrieved 2 February 2013.
  9. ↑ Bina Kumari Sarma (1 January 1996). Development of Modern Education in India: An Empirical Study of Orissa. M.D. Publications Pvt. Ltd. pp. 97–. ISBN 978-81-85880-94-5. Retrieved 29 June 2012.
  10. ↑ Ranganathan, Murali (30 September 2023). "Print History: Animesh Mohapatra - Excavating Odia Print Culture". PrintWeek (in Indian English). PrintWeek India. Retrieved 2025-01-10.
  11. ↑ ଚାଟ୍ଟାର୍ଜୀ, ମୃଣାଳ (2012-04-10). "History of Oriya Journalism". web.archive.org. Archived from the original on 2012-04-10. Retrieved 2012-04-10.
  12. ↑ ଉତ୍କଳ ଦୀପିକା ୧୨।୧।୧୮୬୬ ସଂଖ୍ୟା ୨
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ଉତ୍କଳ_ଦୀପିକା&oldid=561683"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି