ଅଙ୍ଗିକା ଭାଷା

ଅଙ୍ଗିକା
ଅଙ୍ଗିକା
अंगिका
	ଦେବନଗରୀ ସ୍କ୍ରିପ୍ଟରେ ଲେଖାଯାଇଥିବା "ଅଙ୍ଗିକା" ଶବ୍ଦ ।
Native to	ଭାରତ ଏବଂ ନେପାଳ
ଅଞ୍ଚଳ	ବିହାର ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଭାରତ, ଟେରାଇ (ନେପାଳ)
ମାତୃଭାଷୀ	ପ୍ରାୟ ୧୫ ମିଲିୟନ ।
	ଇଣ୍ଡୋ-ୟୁରୋପୀୟ ଇଣ୍ଡୋ-ଇରାନ ଭାଷା ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ବିହାରୀ ଭାଷା ଅଙ୍ଗିକା; ; ; ; ;
ଆଧିକାରିକ ସ୍ଥିତି
କେଉଁଠି ରାଜଭାଷା:	ଭାରତ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ (ଅତିରିକ୍ତ);
ଭାଷା କୋଡ୍
ISO ୬୩୯-୨	anp
ISO ୬୩୯-୩	anp
ଗ୍ଲୋଟୋଲୋଗ	angi1238

ଅଙ୍ଗିକା ଭାଷା(ଅଙ୍ଗ, ଅଙ୍ଗିକାର କିମ୍ବା ଛିକା-ଛିକୀ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାଶୁଣା) ହେଉଛି ଏକ ପୂର୍ବ ଇଣ୍ଡୋ-ଆର୍ଯ୍ୟ ଭାଷା ଅଟେ ଯାହା ବିହାର ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ତଥା ନେପାଳର କିଛି ଅଂଶରେ କଥିତ ।^[୨]^[୩]

ଅଙ୍ଗିକା ପଡ଼ୋଶୀ ଭାରତୀୟ ଭାଷା ଯେପରିକି ମୈଥିଳୀ, ବଙ୍ଗାଳୀ, ଭୋଜପୁରୀ ଏବଂ ମଗହୀ ସହିତ ନିବିଡ ଭାବରେ ଜଡିତ । ଐତିହାସିକ ଭାବରେ ଏହାକୁ ଏକ ଅଲଗା ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା ଯାହାକୁ 'ଅଙ୍ଗ ଲିପି' ନାମରେ ଜଣାଯାଏ ।^[୪] ପରେ ଲେଖକମାନେ କୈଥୀ ଲିପି ଏବଂ ଶେଷରେ ଦେବନାଗରୀ ଲିପି ଆଡକୁ ଆଗମନ କଲା ।

ମୈଥିଳୀ ଭାଷା ସହିତ ସମ୍ପର୍କ

ଭାରତୀୟ ଭାଷା ସର୍ବେକ୍ଷଣ (୧୯୦୩) ମସିହାରେ ଜର୍ଜ ଅବ୍ରାହମ ଗ୍ରିୟର୍ସନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଙ୍ଗିକାଙ୍କୁ ମୈଥିଳୀର ଏକ ଉପଭାଷା ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ।^[୫] ତେବେ ଅଙ୍ଗିକା ବକ୍ତାମାନେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାକୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାଷା ଦେବାପାଇଁ ଏହାର ସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ବିହାରରେ ମୈଥିଳୀ ଭାଷାର ସମର୍ଥକମାନେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ମୈଥିଳୀ-ମାଧ୍ୟମିକ ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଦାବି କରିଥିଲେ, ସେତେବେଳେ ଅଙ୍ଗିକା ଭାଷାଭାଷୀ ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିନଥିଲେ ଏବଂ ଏହା ବଦଳରେ ହିନ୍ଦୀ-ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ ।^[୬] ୧୯୬୦ ଏବଂ ୧୯୭୦ ଦଶକରେ ଯେତେବେଳେ ମୈଥିଳୀ ବକ୍ତାମାନେ ପୃଥକ ମିଥିଳା ରାଜ୍ୟ ଦାବି କରିଥିଲେ, ଅଙ୍ଗିକା ଏବଂ ବଜ୍ଜିକା ବକ୍ତାମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଭାଷାର ମାନ୍ୟତା ଦାବି କରିଥିଲେ ।^[୭]

ମୈଥିଳୀର ସମର୍ଥକମାନେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ବିହାର ସରକାର ଏବଂ ହିନ୍ଦୀ ସମର୍ଥକ ବିହାର ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାଷା ପରିଷଦ ଅଙ୍ଗିକା ଏବଂ ବଜ୍ଜିକାକୁ ପୃଥକ ଭାଷା ଭାବରେ ମୈଥିଳୀ ଭାଷା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥିଲେ; ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକେ ଅଙ୍ଗିକାକୁ ମୈଥିଳୀର ଏକ ଉପଭାଷା ଭାବରେ ବିବେଚନା କରନ୍ତି ।^[୬] ମୁଖ୍ୟତଃ ମୈଥିଳୀ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଏବଂ କରଣ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ମୈଥିଳୀ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିବାବେଳେ ମିଥିଳା ଅଞ୍ଚଳର ବିଭିନ୍ନ ଜାତିର ଲୋକମାନେ ମୈଥିଳୀ ଭିତ୍ତିକ ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିଚୟଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ଅଙ୍ଗିକା ଏବଂ ବଜ୍ଜିକାକୁ ସେମାନଙ୍କର ମାତୃଭାଷା ଭାବରେ ପରିଚିତ କରାଇଛନ୍ତି ।^[୮]

ସରକାରୀ ପଦ

ଅଙ୍ଗିକା ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅଷ୍ଟମ ସୂଚୀରେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ ହୋଇନାହିଁ ।^[୯] ୨୦୧୮ ମସିହାରୁ ଭାରତର ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡରେ ଅଙ୍ଗିକା "ଦ୍ୱିତୀୟ ରାଜ୍ୟ ଭାଷା"ର ମାନ୍ୟତା ପାଇଛି । ଏହା ମୈଥିଳୀ ସମେତ ଅନ୍ୟ ୧୫ ଟି ଭାଷା ସହିତ ଅଂଶୀଦାର କରିଛି ।^[୧୦]^[୧୧]

ଅଙ୍ଗ କ୍ଷେତ୍ର

ଅଙ୍ଗିକା ମୁଖ୍ୟତଃ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ବିହାରରେ କୁହାଯାଏ, ଏଥିରେ ଅଧିକାଂଶ ମୁଙ୍ଗେର, ଭାଗଲପୁର ଡିଭିଜନର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶ ଏବଂ ପୂର୍ଣ୍ଣିଆ ଡିଭିଜନର କିଛି ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଅଂଶ ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡର ସନ୍ଥାଳ ପରଗନା ଡିଭିଜନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।^[୧୨]^[୧୩]^[୪] ^[୧୩] ଏହି ଭାଷାର ବକ୍ତାମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୫ ନିୟୁତ ଅଟେ ।^[୧] ଅଙ୍ଗିକା ଭାଷା ଯେଉଁଠାରେ କୁହାଯାଏ ସେହି ସ୍ଥାନଟି ଅଙ୍ଗ , ଅଙ୍ଗପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଅଙ୍ଗିକା-ବେଲ୍ଟ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା ।^[୧୪]^[୧୫] ଭାରତର ବିହାର ଏବଂ ଝାଡ଼ଖଣ୍ଡ ବ୍ୟତୀତ ଏହା ନେପାଳୀ ତେରାଇର ମୋରାଙ୍ଗ ଜିଲ୍ଲାର ଏକ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ଭାଷା ଭାବରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ୨୦୧୧ ମସିହା ନେପାଳ ଜନଗଣନା ସମୟରେ, ମୋରାଙ୍ଗର ୧.୯% ଲୋକ ଅଙ୍ଗିକାଙ୍କୁ ମାତୃଭାଷା ବୋଲି ଜଣାଇଥିଲେ ।^[୧୬]

ଆଧାର

↑ ^୧.୦ ^୧.୧ Sevanti Ninan (2007). Headlines From the Heartland: Reinventing the Hindi Public Sphere. SAGE Publications. p. 61. ISBN 978-0-7619-3580-3. Archived from the original on 11 May 2018.
↑ "Angika". Archived from the original on 21 March 2018. Retrieved 4 May 2022.
↑ Experts, Arihant (1 February 2022). Jharkhand Sahivalye JGGLCCE Main Exam Paper 3 (General Knowledge) 2022 (in ଇଂରାଜୀ). Arihant Publications India limited. ISBN 978-93-257-9990-5.
↑ ^୪.୦ ^୪.୧ Kumari, Khusbu; Upadhyay, Ramanjaney Kumar (17 June 2020). "Socio-Cultural Aspects of Angika". Palarch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology. 17 (6): 6798.
↑ Grierson 1903, p. 95.
↑ ^୬.୦ ^୬.୧ Mithilesh Kumar Jha 2017, p. 163.
↑ Kathleen Kuiper 2010, p. 57.
↑ Manish Kumar Thakur 2002, p. 208.
↑ "Languages in the Eighth Schedule". Ministry of Home Affairs. 22 December 2004. Archived from the original on 30 April 2013. Retrieved 5 May 2011.
↑ Sudhir Kumar Mishra (22 March 2018). "Bhojpuri, 3 more to get official tag". The Telegraph. Archived from the original on 22 March 2018.
↑ "Jharkhand gives 2nd language status to Magahi, Angika, Bhojpuri and Maithali". United News of India. 21 March 2018. Archived from the original on 24 March 2018.
↑ Experts, Arihant (1 February 2022). Jharkhand Sahivalye JGGLCCE Main Exam Paper 3 (General Knowledge) 2022 (in ଇଂରାଜୀ). Arihant Publications India limited. ISBN 978-93-257-9990-5.
↑ ^୧୩.୦ ^୧୩.୧ Masica 1993, p. 12.
↑ Pandey, Mithila Sharan (1963). The Historical Geography and Topography of Bihar (in ଇଂରାଜୀ). Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-2657-1.
↑ Kapur, Veena; Ghose, Sudipta (14 August 2018). Dynamic Learning Spaces in Education (in ଇଂରାଜୀ). Springer. ISBN 978-981-10-8521-5.
↑ "2011 Nepal Census, Social Characteristics Tables" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 March 2023. Retrieved 15 September 2019.

[Sevanti_Ninan_2007_61-1] ୧.୦ ^୧.୧ Sevanti Ninan (2007). Headlines From the Heartland: Reinventing the Hindi Public Sphere. SAGE Publications. p. 61. ISBN 978-0-7619-3580-3. Archived from the original on 11 May 2018.

[ethnologue.com-2] "Angika". Archived from the original on 21 March 2018. Retrieved 4 May 2022.

[3] Experts, Arihant (1 February 2022). Jharkhand Sahivalye JGGLCCE Main Exam Paper 3 (General Knowledge) 2022 (in ଇଂରାଜୀ). Arihant Publications India limited. ISBN 978-93-257-9990-5.

[:2-4] ୪.୦ ^୪.୧ Kumari, Khusbu; Upadhyay, Ramanjaney Kumar (17 June 2020). "Socio-Cultural Aspects of Angika". Palarch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology. 17 (6): 6798.

[FOOTNOTEGrierson190395-5] Grierson 1903, p. 95.

[FOOTNOTEMithilesh_Kumar_Jha2017163-6] ୬.୦ ^୬.୧ Mithilesh Kumar Jha 2017, p. 163.

[FOOTNOTEKathleen_Kuiper201057-7] Kathleen Kuiper 2010, p. 57.

[FOOTNOTEManish_Kumar_Thakur2002208-8] Manish Kumar Thakur 2002, p. 208.

[9] "Languages in the Eighth Schedule". Ministry of Home Affairs. 22 December 2004. Archived from the original on 30 April 2013. Retrieved 5 May 2011.

[telegraph_jharkhand_official-10] Sudhir Kumar Mishra (22 March 2018). "Bhojpuri, 3 more to get official tag". The Telegraph. Archived from the original on 22 March 2018.

[11] "Jharkhand gives 2nd language status to Magahi, Angika, Bhojpuri and Maithali". United News of India. 21 March 2018. Archived from the original on 24 March 2018.

[12] Experts, Arihant (1 February 2022). Jharkhand Sahivalye JGGLCCE Main Exam Paper 3 (General Knowledge) 2022 (in ଇଂରାଜୀ). Arihant Publications India limited. ISBN 978-93-257-9990-5.

[FOOTNOTEMasica199312-13] ୧୩.୦ ^୧୩.୧ Masica 1993, p. 12.

[14] Pandey, Mithila Sharan (1963). The Historical Geography and Topography of Bihar (in ଇଂରାଜୀ). Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-2657-1.

[15] Kapur, Veena; Ghose, Sudipta (14 August 2018). Dynamic Learning Spaces in Education (in ଇଂରାଜୀ). Springer. ISBN 978-981-10-8521-5.

[16] "2011 Nepal Census, Social Characteristics Tables" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 March 2023. Retrieved 15 September 2019.

[୨]

[୩]

[୧]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]

[୧୦]

[୧୧]

[୧୨]

[୧୩]

[୧୪]

[୧୫]

[୧୬]