ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ
ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ ବା ଫିତା ବୁଲ୍ବୁଲ୍ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ White-spotted Fantail ବା Spot-breasted Fantail, ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Rhipidura albogularis) ସାଧାରଣ ଚଟିଆ ପରି ଏକ କ୍ଷୁଦ୍ରାକାର ପକ୍ଷୀ । କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ବୁଦାଳିଆ ଜଙ୍ଗଲ, ଘଞ୍ଚ ଜଙ୍ଗଲ ଓ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ର ଆଦି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ପକ୍ଷୀ ବିଚରଣ କରିଥାନ୍ତି । ପୂର୍ବେ ଏହାକୁ କନକ ଚଢ଼େଇର ଏକ ଉପପ୍ରଜାତି ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିଲା ।[୨]
| ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ | |
|---|---|
| |
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ 
| |
| ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: | ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ବାଇଲାଟେରିଆ |
| ପର୍ବ: | କୋର୍ଡାଟା |
| ଶ୍ରେଣୀ: | ଏଭସ |
| Order: | Passeriformes |
| Family: | Rhipiduridae |
| Genus: | Rhipidura |
| ଜାତି: | R. albogularis |
| ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ | |
| Rhipidura albogularis ରେନେ ପ୍ରିମେୱେର ଲେସଁ (୧୮୩୧)
| |
ବିବରଣୀ
ସମ୍ପାଦନାପୂର୍ଣ୍ଣବୟସ୍କ ଏକ କନକ ଚଢ଼େଇର ଶରୀର ହାରାହାରି ୧୭-୧୯ ସେଣ୍ଟିମିଟର ଲମ୍ବା ଓ ୧୦ ଗ୍ରାମ୍ ଓଜନବିଶିଷ୍ଟ । ଏହାର ଦେହର ରଙ୍ଗ ଧୂଆଁଳିଆ ବାଦାମୀ । ଗାଢ଼ ପାଉଁଶିଆ ରଙ୍ଗର ଲାଞ୍ଜଟି ପଙ୍ଖା ବା ବିଞ୍ଛଣା ପରି ମେଲାଇ ହୋଇଯାଏ । ଛାତିର ପାର୍ଶ୍ୱ ଭାଗରେ ଧଳା ଛିଟାଦାଗ ରହିଥାଏ । ଏହାର ପେଟ ଓ ବେକ ଧଳା ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଆଖି ଖଇରିଆ ଓ ଥଣ୍ଟ ଗାଢ଼ ଖଇରିଆ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ । ଉଭୟ ମାଈ ଓ ଅଣ୍ଡିରା ପକ୍ଷୀ ଦେଖିବାକୁ ଏକା ପରି ।
ବ୍ୟବହାର
ସମ୍ପାଦନାଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ ସାଧାରଣତଃ ଯୋଡ଼ା ଯୋଡ଼ା ହୋଇ ବୁଲନ୍ତି । ଏମାନେ ଅତି ଚଞ୍ଚଳ ଓ ଫୂର୍ତ୍ତି ସ୍ୱଭାବର ପକ୍ଷୀ । ଭୂମିରେ ବା ବୁଦା ଭିତରେ ବିଚରଣ କରୁଥିବା ବେଳେ ଏହା ନିଜର ଲାଞ୍ଜର ପରଗୁଡ଼ିକୁ ବିଞ୍ଛଣା ପରି ଖୋଲି ରଖିଥାନ୍ତି । ଲାଞ୍ଜକୁ ବିଞ୍ଛଣା ପରି ମେଲାଇ ଓ ଡେଣାକୁ ଅଳ୍ପ ହଲାଇ ଏମାନେ କୌଣସି ସ୍ଥାନରେ ଯାଇ ବସନ୍ତି ।
ଏମାନେ କୀଟଭକ୍ଷୀ ପକ୍ଷୀ । ବୁଢ଼ିଆଣୀ, ଡାଆଁଶ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କୀଟପତଙ୍ଗ ଏମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଆହାର । ଆକାଶରେ ଉଡ଼ନ୍ତା ଅବସ୍ଥାରେ ଶିକାର ଧରିବା ପସନ୍ଦ କରନ୍ତି । ମାର୍ଚ୍ଚରୁ ଅଗଷ୍ଟ ମାସ ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ପ୍ରଜନନ ଋତୁ । ପତଳା ଘାସ, ନଡ଼ା, ତନ୍ତୁରେ ନିର୍ମିତ ଏମାନଙ୍କ ବସା ଦେଖିବାକୁ ଏକ ଗିଲାସ ବା କପ୍ ପରି । ବସାର ବାହାର ପଟଟି ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଜାଲ ପରି ଢିଲା ହୋଇଥାଏ । ମାଈ ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ ନିଜ ବସାରେ ତିନୋଟି ଅଣ୍ଡା ଦିଏ । ଅଣ୍ଡାଗୁଡ଼ିକ ଈଷତ୍ ହଳଦିଆ ରଙ୍ଗର ଏବଂ ଏହାର ଓସାରିଆ ପଟେ ବାଦାମୀ ରଙ୍ଗର ଛିଟା ଛିଟା ଦାଗ ଥାଏ ।[୩]
ସାଧାରଣତଃ ଗୀତ ଗାଉଥିବା ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବର୍ଗରେ ଧୋବଚମ୍ପା ପରିଗଣିତ ହୁଏନାହିଁ । ଅଣ୍ଡିରା ଧୋବଚମ୍ପା ନିଜ କାକଳିରେ ସୁନ୍ଦର ଗୀତ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଏହି ରାବର ତୀବ୍ରତା ଉଚ୍ଚ ଓ ଏହା ଦୁଇଟି ସୋପାନରେ ଶୁଭାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ସୋପାନରେ ୫-୬ଟି ତରଙ୍ଗାୟିତ ଧ୍ୱନି ରହିଥାଏ । ଦ୍ୱିତୀୟ ସୋପାନରେ ୪-୫ଟି କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଧ୍ୱନି ଶିଖରରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ପକ୍ଷୀର ରାବ ସମାପ୍ତ ହୁଏ । ଏହି ପକ୍ଷୀ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ନିଜ ଗୋଟିଏ ପ୍ରକାରର ରାବ ବା ଗୀତର ସ୍ୱରକୁ ଏକ ଅନୁକ୍ରମରେ ଟିକିଏ ଲେଖାଏଁ ବଦଳାଉଥାଏ । ୪-୫ ବର୍ଷ ପରେ ପକ୍ଷୀର ଗୀତ ଅନେକାଂଶରେ ବଦଳିଯାଏ । ଅଣ୍ଡିରା ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀର ଡାକରୁ ଏମାନଙ୍କୁ ଠଉରାଇବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।
ଚିତ୍ର ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା-
ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶର ରଙ୍ଗାରେଡ୍ଡି ଜିଲ୍ଲାର ଅନନ୍ତଗିରି ପାହାଡ଼ର ଏକ ଧୋବଚମ୍ପା -
ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ (ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ) -
ବିଞ୍ଛଣା ପରି ନିଜ ଲାଞ୍ଜ ମେଲାଇଥିବା ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ -
ଜଳାଶୟ କୂଳରେ ଲାଞ୍ଜ ପ୍ରସାରିତ କରି ବସିଥିବା ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀ -
ଭ୍ରମ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ କନକ ଚଢ଼େଇର ପେଟ ଓ ବେକ -
ଧୋବଚମ୍ପା ପକ୍ଷୀର ପେଟ ଓ ବେକ
-_albogularis_race-_chicks_in_nest_in_Anantgiri,_AP_W_IMG_8921.jpg)
-_albogularis_race_in_Anantgiri,_AP_I_IMG_8753.jpg)
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ BirdLife International. 2017. Rhipidura albogularis (amended version of 2016 assessment). The IUCN Red List of Threatened Species 2017: e.T103709613A118756437. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T103709613A118756437.en. Downloaded on 10 December 2018.
- ↑ Birds of India by Grimmett, Inskipp and Inskipp, ISBN 0-691-04910-6
- ↑ ଡଃ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର କର, ଡଃ ସଂଜତ କୁମାର ସାହୁ, ଶାରଦା ପତି, ଡଃ ବି. କେ. ସେନାପତି(୧୯୯୯) ପକ୍ଷୀ ନିରୀକ୍ଷଣ ପୁସ୍ତକ