ଟାର୍ଡିଭ ଡିସକାଇନେସିଆ
ଟାର୍ଡିଭ ଡିସକାଇନେସିଆ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Tardive dyskinesia ବା TD) ବେମାରୀରେ ଶରୀରର ଅନିଚ୍ଛାକୃତ ଚଳନ ହୁଏ ।[୧] ମୁହଁର ବିକୃତ ଭଙ୍ଗି, ଜିଭ ବାହାରକୁ ବାହାର ହୋଇଯିବା ଓ ଓଠ କାମୁଡ଼ିବା ଆଦି ହେବା ଦେଖାଯାଏ । [୧] ଅଧିକନ୍ତୁ କୋରିଆ (rapid jerking movements) ଓ ଆଥେଟୋସିସ (slow writhing movements) ରୋଗ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।[୧] ପ୍ରାୟ ୨୦% ରୋଗୀଙ୍କର କର୍ମ ଶକ୍ତି କମିଯାଏ ।[୩]
| ଟାର୍ଡିଭ ଡିସକାଇନେସିଆ (Tardive dyskinesia) | |
|---|---|
| ଲିଙ୍ଗୁଓଫେସିଆଲ ଡିସକାଇନେସିଆ (Linguofacial dyskinesia), ଟାର୍ଡିଭ ଡିସଟୋନିଆ (tardive dystonia), ଟାର୍ଡିଭ ଓରାଲ ଡିସକାଇନେସିଆ (tardive oral dyskinesia)[୧] | |
 | |
| ଉଚ୍ଚାରଣ | |
| ବିଭାଗ | ମାନସିକ ରୋଗ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନ (Psychiatry) |
| ଲକ୍ଷଣ | ଅନିଚ୍ଛାକୃତ ପୁନଃପୌନିକ ଶରୀର ଚଳନ (Involuntary, repetitive body movements)[୧] |
| କାରଣ | ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ଔଷଧ ଯେପରିକି ମେଟୋକ୍ଲୋପ୍ରାମାଇଡ (Neuroleptic medication) (antipsychotics, metoclopramide)[୧][୨] |
| ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ପଦ୍ଧତି | ସମ ଲକ୍ଷଣ ବିଶଷ୍ଟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୋଗଗୁଡ଼ିକର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନିଶ୍ଚିତ କରି ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ । [୧] |
| ସଠିକ ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ | ହଣ୍ଟିଙ୍ଗଟନସ ରୋଗ (Huntington's disease), ସେରେବ୍ରାଲ୍ ପାଲ୍ସି, ଟୁରେଟ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ (Tourette syndrome), ଡିସଟୋନିଆ (dystonia)[୨] |
| ପ୍ରତିକାର | Using lowest possible dose of neuroleptic medication[୩] |
| ଔଷଧ | ଭାଲବେନାଜିନ (Valbenazine), ଟେଟ୍ରାବେନାଜିନ (tetrabenazine), ବୋଟୁଲିନମ ଟକ୍ସିନ (botulinum toxin)[୧][୪] |
| ଚିକିତ୍ସା | ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ଔଷଧ ସେବନ ତୁରନ୍ତ ବନ୍ଦ କରି କ୍ଲୋଜାପିନ ଦିଆଯାଏ । [୧] |
| Prognosis | ପରିବର୍ତ୍ତନଶୀଳ[୧] |
| ପୁନଃପୌନିକ | ୨୦% (atypical antipsychotics) ୩୦% (typical antipsychotics)[୫] |
ଦୀର୍ଘ କାଳ ଧରି ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ଔଷଧ ଯେପରିକି ମେଟୋକ୍ଲୋପ୍ରାମାଇଡ (Neuroleptic medication) (antipsychotics, metoclopramide) ଔଷଧ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଏହି ରୋଗ ହୁଏ । [୧][୨] ଏହି ଔଷଧ ଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ମାନସିକ ବେମାରୀ ନିମନ୍ତେ ଦିଆଗଲେ ମଧ୍ୟ ପାକଅନ୍ତନଳୀ ବା ସ୍ନାୟୁ ଜନିତ ବେମାରୀ ଗୁଡ଼ିକରେ ଦିଆଯାଇପାରେ ।[୧] ମାସ ମାସ ବା ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ବ୍ୟବହାର କଲାପରେ ଏହି ରୋଗ ବାହାରେ ।[୧][୩] ସମ ଲକ୍ଷଣ ବିଶଷ୍ଟ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ରୋଗଗୁଡ଼ିକର ଅନୁପସ୍ଥିତି ନିଶ୍ଚିତ କରି ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।[୧]
ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ଔଷଧ ଆବଶ୍ୟକ ସ୍ଥଳେ ଯେତେ ସମ୍ଭବ କମ୍ ମାତ୍ରାରେ ବ୍ୟବହାର କଲେ ଏହି ରୋଗର ପ୍ରତିଷେଧ ସମ୍ଭବ ହୋଇପାରିବ ।[୩] ଏହି ରୋଗର ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭ କଲେ ଯଦି ସମ୍ଭବ ହୁଏ ନିଉରୋଲେପ୍ଟିକ ବନ୍ଦ କରି କ୍ଲୋଜାପିନ (clozapine) ଦିଆଯାଏ ।[୧] ଲକ୍ଷଣ କମ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଭାଲବେନାଜିନ (Valbenazine), ଟେଟ୍ରାବେନାଜିନ (tetrabenazine), ବୋଟୁଲିନମ ଟକ୍ସିନ (botulinum toxin) ଆଦି ଔଷଧ ଦିଆଯାଇପାରେ ।[୧][୪] ଔଷଧ ଦେବା ଫଳରେ କେତେକ ରୋଗୀଙ୍କର ଉପଶମ ହୁଏ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକଙ୍କର ଉପଶମ ହୁଏନାହିଁ ।[୧]
ଆଟିପିକାଲ ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ ଦେବା ପରେ (atypical antipsychotics) ଓ ଟିପିକାଲ ଆଣ୍ଟିସାଇକୋଟିକ (typical antipsychotics) ପରେ 30% ଲୋକଙ୍କର ରୋଗ ପୁନର୍ବାର ହୁଏ ।[୫] ବୃଦ୍ଧ ଲୋକଙ୍କର ଏହି ରୋଗ ସଙ୍କଟ ଅଧିକ ଥାଏ । [୩] ସନ ୧୯୬୪ରୁ ଏହି ଟାର୍ଡିଭ ଡିସକାଇନେସିଆ ଶବ୍ଦଟି ବ୍ୟବହାର ହୋଇଆସୁଛି ।[୩]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ୧.୦୦ ୧.୦୧ ୧.୦୨ ୧.୦୩ ୧.୦୪ ୧.୦୫ ୧.୦୬ ୧.୦୭ ୧.୦୮ ୧.୦୯ ୧.୧୦ ୧.୧୧ ୧.୧୨ ୧.୧୩ ୧.୧୪ ୧.୧୫ ୧.୧୬ "Tardive dyskinesia". rarediseases.info.nih.gov (in ଇଂରାଜୀ). 1 June 2017. Archived from the original on 18 June 2017. Retrieved 10 June 2017.
- ↑ ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ "Tardive Dyskinesia". NORD (National Organization for Rare Disorders). 2015. Archived from the original on 28 August 2017. Retrieved 11 June 2017.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ ୩.୫ Vijayakumar, D; Jankovic, J (May 2016). "Drug-Induced Dyskinesia, Part 2: Treatment of Tardive Dyskinesia". Drugs. 76 (7): 779–87. PMID 27091214.
- ↑ ୪.୦ ୪.୧ "Tardive Dyskinesia Information Page". National Institute of Neurological Disorders and Stroke. Archived from the original on 2017-07-04.
- ↑ ୫.୦ ୫.୧ Carbon, M; Hsieh, CH; Kane, JM; Correll, CU (March 2017). "Tardive Dyskinesia Prevalence in the Period of Second-Generation Antipsychotic Use: A Meta-Analysis". The Journal of Clinical Psychiatry. 78 (3): e264–e278. PMID 28146614.
External links
ସମ୍ପାଦନା| ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
|---|---|
| ବାହାର ଉତ୍ସ |