କିଲୋଗ୍ରାମ

କିଲୋଗ୍ରାମ (mark: kg) ଓଜନ ମାପର ଏକ SI ମାପକ ଅଟେ । ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମର ପରିଭାଷା ଅନୁସାରେ, ଏହା ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ମୂଳରୂପ କିଲୋଗ୍ରାମ, IPK, ^[୧] (IPK; ଯାହା ନିଜ ଫ୍ରେଞ୍ଚ ନାମ ଲୀ ଗ୍ରାଣ୍ଡ K)ଦ୍ୱାରା ଜଣାଯାଏ କି, ଓଜନ ଭାର ବରାବର ରହିଥାଏ ଯାହା କି ଏକ ଲିଟର ଜଳ ପରିମାଣ ସ୍ୱରୂପ ସମାନ ଅଟେ । ଏହା ଏକମାତ୍ର SI ମାପକ ଅଟେ, ଯାହାର ଉପସର୍ଗ (କିଲୋ) ସେହି ନାମର ଭାଗ ଅଟେ ।

୨୦ ମଇ, ୨୦୧୯ ମସିହାପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କିଲୋଗ୍ରାମର ପରିଭାଷା "ପ୍ଲାଙ୍କ ସ୍ଥିରାଙ୍କ" (Planck constant) 6.62607015×10−34 kg⋅m2⋅s−1 ରୂପେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ ।^[୨]^[୩] ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମ ୨.୨ରୁ ଅଳ୍ପ ଅଧିକ ଅଟେ । ଏକ ଟନ ଏକ ହଜାର କିଲୋଗ୍ରାମ ହୋଇଥାଏ । ସମୁଦ୍ର ଗଭୀରତା ଅନୁସାରେ ଏକ ଲିଟର ପାଣିର ଓଜନ ପାଖାପାଖି ୩.୯୮ °C (39.16 °F; 277.13 K) ରୂପେ ଏକ ହଜାର କିଲୋଗ୍ରାମ ହୋଇଥାଏ ,ଏହା ୧୭୯୫ ମସିହାରେ ଗ୍ରାମ ପରିଭାଷାର ଆଧାର ଥିଲା ।

ଦୈନିକ ପ୍ରୟୋଗରେ ଆମେ କିଲୋଗ୍ରାମକୁ ବସ୍ତୁର ଭାର ରୂପେ ଜାଣିଥାଉ, କିନ୍ତୁ ତାହା ଭାର ନହୋଇ ଦ୍ରବ୍ୟମାନର ମାପ ଅଟେ । କୌଣସି ବସ୍ତୁର ଭାର ସେଥିରେ ଲାଗିଥିବା ଗୁରୁତ୍ବାକର୍ଷଣ ବଳର ମାପ ନ୍ୟୁଟନଦ୍ୱାରା ମପା ଯାଇଥାଏ ।^[୪].

SI ମାପକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ବହୁ ମାପକମାନ କିଲୋଗ୍ରାମର ସାପେକ୍ଷ ରୂପେ ପରିଭାଷିତ ହୋଇଥାଏ । ଅତଏବ ଏହାର ସ୍ଥିରତା ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଯେତେବେଳେ IPKକୁ ସମୟ ସହିତ ବଦଳିବାକୁ ଲାଗିଲା, ତା'ପରେ CIPM ୨୦୦୫ ମସିହାରେ ଏହା ମତ ରଖିଥିଲେ ଯେ, କିଲୋଗ୍ରାମକୁ ପ୍ରକୃତିର ମୂଳ ସ୍ଥିରାଙ୍କରେ ପରିଭାଷିତ କରାଯାଉ ।^[୫]

SI ଗୁଣକ ସମ୍ପାଦନା

SI ଉପସର୍ଗ କୌଣସି ମାପନ ନାମ କିମ୍ବା ଚିହ୍ନ ସହିତ ସିଧାସଳଖ ଯୋଡ଼ା ଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ, ଏଥିପାଇଁ ଏହି ଉପସର୍ଗ ଗ୍ରାମ ସହିତ ହିଁ ଯୋଡ଼ାଯାଏ, କିନ୍ତୁ କିଲୋଗ୍ରାମ ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯାଏ ନାହିଁ , ଯାହା ସହିତ ପ୍ରଥମରୁ ହିଁ କିଲୋ ଉପସର୍ଗ ଲଗା ହୋଇଛି। ^[୬] Eg० ଏକ କିଲୋଗ୍ରାମର ଦଶଲକ୍ଷ ଭାଗ ଅଟେ 1 mg (ଏକ ମିଲିଗ୍ରାମ), କିନ୍ତୁ ଏହା 1 µkg (ଏକ ମଇକ୍ରୋ କିଲୋଗ୍ରାମ) ନୁହେଁ ।

ମଇକ୍ରୋଗ୍ରାମ ପ୍ରାୟତଃ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ରୂପ ହେଉଛି “mcg”, ବିଶେଷ ରୂପେ ଔଷଧି ଏବଂ ପୁରକ ପୋଷଣ ଚିହ୍ନନରେ, "μ" ଉପସର୍ଗ ଭଲଭାବେ ଟେକ୍ନିକ ବିଷୟର ବାହାରେ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇପାରି ନାହିଁ । ପରେ ଭ୍ରମ ସ୍ଥିତିରୁ ବଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ^[୭] ଏହାର ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ନାମ "ମିଲିଗ୍ରାମ" ରଖାଗଲା । ଏହା ୧୦ଗ୍ରାମର ବରାବର ମଧ୍ୟ ଅଟେ ଯାହା "millicentigram" ରୂପେ ଜଣାଶୁଣା ମାପର ଏକ ଅପ୍ରଚଳିତ ତଟରକ୍ଷକ ପୋତ ମାପକ ପାଇଁ ପ୍ରତୀକ ଅଟେ ।
ମାପକ ନାମ "megagram" ହୁଏତ କେବେ ସାଧାରଣତଃ କେବଳ ମାପର ମାପକ ଯନ୍ତ୍ର ସହିତ ବିଶେଷ ରୂପେ କଠୋର ସ୍ଥିରତା ବାଞ୍ଛିତ ହୋଇଛି ଯେଉଁଠାରେ ସନ୍ଦର୍ଭର ଟେକ୍ନିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୁନଶ୍ଚ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ସଭିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରୟୋଜନ ପାଇଁ, ମାପକ "ଟନ" ବଦଳରେ ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଟନ ଏବଂ ତାହାର ପ୍ରତୀକ, ଟୀ ୧୮୭୯ ମସିହାରେ CIPMଦ୍ୱାରା ନିଜର କରାଗଲା । ଏହା SI ସହିତ ପ୍ରୟୋଗ ପାଇଁ BIPMଦ୍ୱାରା ସ୍ବୀକାଏ କରାଯାଏ । ଅନ୍ୟ ଏକ SI ମାପକ ରହିଛି ଯାହା ଇଂରାଜୀ କହୁଥିବା ଦେଶରେ ସାଧାରଣତଃ "ମେଟ୍ରିକ ଟନ" କୁହାଯାଏ ।^[୮] ମାପକ ନାମ "megatonne" , "Mount" ଏବଂ ପ୍ରାୟତଃ "teragram" (ଟୀଜୀ) ରହିଥାଏ, ଯାହା ବିଷୟରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାଗଜରେ ବରାବର ମୂଲ୍ୟ ରହିଛି ।

ଇତିହାସ ସମ୍ପାଦନା

୧୮୭୯ ମସିହାରେ ଧାତୁର ଖଣ୍ଡ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା । ଏହା କୌଣସି ସଂସ୍ଥାର ଔପଚାରିକ ଭାବେ ୧୮୮୯ ମସିହାରେ କିଲୋଗ୍ରାମ ଭାବେ ବଛା ଯାଇଥିଲା । ଏହା ୯୦% ପ୍ଲାଟିନମ ଏବଂ ୧୦% ଇରିଡିୟମରୁ ତିଆରି ହୋଇଛି ।^[୯] ସେହିସବୁ ଧାତୁଗୁଡ଼ିକୁ ଏଥିପାଇଁ ବଛାଯାଇଥିଲା କାରଣ, ସେଗୁଡିକ ଅଧିକାଂଶ ଧାତୁ ପରି ଜଙ୍କ ନଥିଲା । ଏହାକୁ Sèvres, ଫ୍ରାନ୍ସ "ଅନ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ବ୍ୟୁରୋ" (BIPM)ରେ ଭୂତଳାଗାର / ସୁରକ୍ଷା-କକ୍ଷରେ ସଂଗ୍ରହ କରି ରଖାଯାଉଥିଲା । ୧୭୯୫ରୁ ୧୭୯୯ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଦ୍ରବ୍ୟମାନର ମାପକକୁ "କିଲୋଗ୍ରାମ" କୁହାଯାଉ ନଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାକୁ "ଗମ୍ଭୀର (ପିଣ୍ଡ) " ବୋଲି କୁହାଯାଉଥିଲା ।

ମୂଳ କିଲୋଗ୍ରାମକୁ ବେଲ୍ ଜାର ଭିତରେ ରଖା ଯାଉଥିଲା । ସମୟ ସହି, ଏଥିରେ ଧୂଳି ଜମା ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ବହୁତ ରହିଥିଲା । ଏହାକୁ ମାପିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହାର ମୂଳ ଆକାର ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏହାକୁ ସଫା କରାଯାଉଥିଲା ।

ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା

↑ BIMP: Resolution of the 1st CGPM (1889)
↑ Draft Resolution A "On the revision of the International System of units (SI)" to be submitted to the CGPM at its 26th meeting (2018) (PDF), archived from the original (PDF) on 2018-04-29, retrieved 2019-10-14
↑ Decision CIPM/105-13 (October 2016). The day is the 144th anniversary of the Metre Convention.
↑ NIST: Converting Measurements to Metric--NIST FAQs Archived 2008-06-11 at the Wayback Machine.; the U.K.’s National Weights & Measures Laboratory: Metric Conversions Archived 2008-07-28 at the Wayback Machine.; and NIST: Fed-Std-376B, Preferred Metric Units for General Use By the Federal Government, Section 5.2.1 Mass (weight) (294 KB PDF, here).
↑ Proceedings of the 94th meeting (October 2005) of the International Committee for Weights and Measures, (1.1 MB zip file, here)
↑ BIPM: SI Brochure: Section 3.2, The kilogram
↑ The practice of using the abbreviation “mcg” rather than the SI symbol “µg” was formally mandated for medical practitioners in 2004 by the Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizations (JCAHO) in their “Do Not Use” List: Abbreviations, Acronyms, and Symbols Archived 2006-10-07 at the Wayback Machine. because hand-written expressions of “µg” can be confused with “mg”, resulting in a thousand-fold overdosing. The mandate was also adopted by the Institute for Safe Medication Practices.
↑ BIPM: SI Brochure: Section 4.1, Non-SI units accepted for use with the SI, and units based on fundamental constants: Table 6
↑ "Practical realization of the definition of the kilogram". BIMP.

[FirstCGPM-1] BIMP: Resolution of the 1st CGPM (1889)

[draft-resolution-A-2] Draft Resolution A "On the revision of the International System of units (SI)" to be submitted to the CGPM at its 26th meeting (2018) (PDF), archived from the original (PDF) on 2018-04-29, retrieved 2019-10-14

[3] Decision CIPM/105-13 (October 2016). The day is the 144th anniversary of the Metre Convention.

[4] NIST: Converting Measurements to Metric--NIST FAQs Archived 2008-06-11 at the Wayback Machine.; the U.K.’s National Weights & Measures Laboratory: Metric Conversions Archived 2008-07-28 at the Wayback Machine.; and NIST: Fed-Std-376B, Preferred Metric Units for General Use By the Federal Government, Section 5.2.1 Mass (weight) (294 KB PDF, here).

[94thCIPM-5] Proceedings of the 94th meeting (October 2005) of the International Committee for Weights and Measures, (1.1 MB zip file, here)

[6] BIPM: SI Brochure: Section 3.2, The kilogram

[7] The practice of using the abbreviation “mcg” rather than the SI symbol “µg” was formally mandated for medical practitioners in 2004 by the Joint Commission on Accreditation of Healthcare Organizations (JCAHO) in their “Do Not Use” List: Abbreviations, Acronyms, and Symbols Archived 2006-10-07 at the Wayback Machine. because hand-written expressions of “µg” can be confused with “mg”, resulting in a thousand-fold overdosing. The mandate was also adopted by the Institute for Safe Medication Practices.

[8] BIPM: SI Brochure: Section 4.1, Non-SI units accepted for use with the SI, and units based on fundamental constants: Table 6

[Practical_realization-9] "Practical realization of the definition of the kilogram". BIMP.

[୧]

[୨]

[୩]

[୪]

[୫]

[୬]

[୭]

[୮]

[୯]