ରାମବିଭା

ରାମ‌ବିଭା କବି ଅର୍ଜୁନ ଦାସଙ୍କ ଲିଖିତ ଏକ ଛାନ୍ଦକାବ୍ୟ । ଏଥିରେ ରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବିବାହ ବର୍ଣ୍ଣିତ ହୋଇଛି । ଏହା ଓଡ଼ିଆ ଭା‌ଷାର ପ୍ରଥମ କାବ୍ୟ ଯାହାକି ଛନ୍ଦରେ ଲିଖିତ । ଏହି କାବ୍ୟର ଛାନ୍ଦଗୁଡ଼ିକରେ ବିଭିନ୍ନ ବାଣୀରେ ଗାଇବା ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆ ଯାଇଛି ।

କାବ୍ୟ	ଛାନ୍ଦ ସଂଖ୍ୟା	ବାଣୀ
ରାମ‌ବିଭା	୪	ମଙ୍ଗଳ ଧନାଶ୍ରୀ ମେଢ଼ତୋଳା
ରାମ‌ବିଭା	୧୦	ପିଅର ଗମନ
ରାମ‌ବିଭା	୮	ମେଢ଼ତୋଳା
କଳ୍ପଲତା	୩	ଜୟ ଦାମୋଦର
କଳ୍ପଲତା	୪	ବସନ୍ତ ଭଇରବ
କଳ୍ପଲତା	୮	ମୁନିବର
କଳ୍ପଲତା	୧୦	ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ର ବରିଲେ
କଳ୍ପଲତା	୧୨	ପିଅର ଜନନୀ ନିଜ ମନ୍ଦିରେ ମିଳିଲେ
କଳ୍ପଲତା	୧୩	ଦଶରଥ ରାୟେ ଘରେ ମିଳିଲେ

ଏହା କାବ୍ୟ ରଚନା ପୂର୍ବରୁ ଅନ୍ୟ ଛାନ୍ଦମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିର ସୂଚନା ଦିଏ । ତ‌ଥାପି ଏ ସବୁ ବିଷୟ ଅନାବିଷ୍କୃତ ହୋଇ ରହିଛି । ରାମ‌ବିଭା ଓ କଳ୍ପଲତା ଏହି ଦୁଇଟି କାବ୍ୟରେ ବ‌ହୁ ପ୍ରାଚୀନ ଶବଦର ପ୍ର୍‌ୟୋଗ ହୋଇଛି, ଯେପରି- ଉଲାଗି, ତଡ଼ାଉ, ଚଉସମ, ଭାନ୍ତି, ମେହୁ, ବଳନ୍ତ, ରହୁବର, ଇତ୍ୟାଦି । ଏହି ଶବଦଗୁଡ଼ିକ ସାରଳା ମହାଭାରତରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହୋଇଥିବାରୁ ଅର୍ଜଆଧାରୁାସଙ୍କୁ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ସମସାମୟିକ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରେ । ରାମ‌ବିଭା ଓ କଳ୍ପଲତା ଉଭୟ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଅକ୍ଷ‌ର ସଂଖ୍ୟା ଅସମାନ ଓ ତାହା କେତେକାଂଶରେ ଦାଣ୍ଡି ରୀତି ଭଳି ।

ପାଟ ଜଉତିଷ ନଟ ମୂଳ
ପାରି ହୋଇ ଯାଇ ରହିଲେ କୃଷ୍ଣକୁନ୍ତଳା ନ‌ଦୀତୀର ।

— ଚତୁର୍ଥ ଛାନ୍ଦ, କଳ୍ପଲତା, ଅର୍ଜୁନ ଦାସ