ମୋଗଲ ତାମସା

ମୋଗଲ ତାମସା ଭଦ୍ରକ ଜିଲ୍ଲାରେ ପ୍ରଚଳିତ ଏକ ନାଟ୍ୟ ପରମ୍ପରା । ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସଦଭାବ ସ୍ଥାପନା ପାଇଁ ଏହି କଳାର ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା ।

ମୋଗଲ ତାମସା
ମୋଗଲ ତାମସାର ମିର୍ଜା ସାହେବ ।
ମାଧ୍ୟମ	ଗୀତ-ନାଟ-ସଂଳାପ
ସଂସ୍କୃତି	ଓଡ଼ିଆ ଚଳଣି
ସୃଷ୍ଟି	ଓଡ଼ିଶା, ଭାରତ
ସମୟ କାଳ	ମୋଗଲ ଶାସନ

ଇତିହାସ

୧୭୦୦ ମସିହା ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ବଙ୍ଗରେ ମୁର୍ସିଦ କୁଲିଙ୍କ ଶାସନ ଥିଲା । ଓଡ଼ିଶା ବଙ୍ଗ ଅଧିନରେ ଥିଲା ଓ ମୁର୍ସିଦ କୁଲିଙ୍କ ଜାମାତା ଥିଲେ ଓଡ଼ିଶାର ନାଏବ ନଜିମ ବା ସର୍ବୋଚ୍ଚ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାରୀ । ମୁର୍ସିଦ କୁଲି ଜଣେ ଉଦାରବାଦୀ ଶାସକ ଥିଲେ । ସେ ଔରଙ୍ଗଜେବଙ୍କଦ୍ୱାରା ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ଅନେକ ହିନ୍ଦୁ ବିରୋଧୀ ନୀତିର ପ୍ରଚଳନ ବନ୍ଦ କରାଇଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ସଦଭାବ ସ୍ଥାପନା ପାଇଁ ଅନେକ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା । ସେହିପରି ଏକ ଉଦ୍ୟମ ଥିଲା ମୋଗଲ ତାମସା । ବଂଶୀବଲ୍ଲଭ ଗୋସ୍ବାମୀ ଏହି ନାଟ୍ୟକଳାର ପରିକଳ୍ପନା ଏବଂ ପ୍ରଥମ ମଞ୍ଚାୟନ କରାଇଥିଲେ । ବଂଶୀବଲ୍ଲଭ ୧୭୨୮ ମସିହାରେ ମୋଗଲ ତାମସା ଲେଖିଥିଲେ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି । ନାଟକ ଗୁଡ଼ିକ ସେ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଉଥିଲେ ଓ ତାଳପତ୍ର ପୋଥିରେ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଲେଖି ରଖୁଥିଲେ ।

ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ

ମୋଗଲ ତାମସା ଏକ ହାସ୍ୟୋଦ୍ଦୀପକ ମନୋରଂଜନଧର୍ମୀ ନାଟକ । ଉଭୟ ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ଧାର୍ମିକ ପରମ୍ପରାର ଜୟଗାନ କରିବା ନାଟକର ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଥିଲା। ଏଥିରେ ସାମନ୍ତବାଦୀ ଆଭିଜାତ୍ୟର ମଧ୍ୟ ଉପହାସ କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ନାଟକରେ ହିନ୍ଦୁ ସନ୍ନ୍ୟାସୀ, ମୁସଲିମ ଫକିର, ମିର୍ଜା ସାହେବ, ଓଡ଼ିଆ ଗ୍ରାମୀଣ ଲୋକେ ଆଦି ଚରିତ୍ରମାନ ରହିଥାନ୍ତି । ଏହି ନାଟକରେ ସାଂସ୍କୃତିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ସମନ୍ବୟ ସାଙ୍ଗରେ ଭାଷାର ସମନ୍ବୟ ମଧ୍ୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଏଥିରେ ଓଡ଼ିଆ ବ୍ୟତୀତ ପାର୍ସୀ, ଊର୍ଦ୍ଦୁ, ଆରବୀ, ବଙ୍ଗଳା ଓ ସଂସ୍କୃତର ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ନାଟକରେ ଭୂମିକା ବା ଚରିତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ ଭାଷା ଓ ସଂଳାପ ନଥାଏ । ଏଥିରେ ସାଧାରଣ ଚାକର ପିଲା ସଂସ୍କୃତ କହେ, ମୁସଲିମ ଫକିର ଶିବ ବନ୍ଦନା ଗାଏ ଏବଂ ମିର୍ଜା ସାହେବ ଭୂମିକାଟି ଆଭିଜାତ୍ୟ ବର୍ଗର ପ୍ରତୀକ ହେବା ସତ୍ତ୍ବେ ପାର୍ସୀ ସହିତ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ସଂଳାପ କହେ । ଭାୟୋଲିନ୍, ପଖୋଉଜ, ଯୋଡ଼ି-ତରଙ୍ଗ, ଗିନି, ହାର୍‌ମୋନିଅମ ଓ ତବଲା ଭଳି ଅନ୍ୟୁନ୍ୟ ୬ଟି ବାଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ଏହି ନାଟକରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

ପୁନରୁଦ୍ଧାର

୧୭୦୦ ମସିହାର ପ୍ରଥମାର୍ଦ୍ଧରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିବା ଏହି ନାଟ୍ୟକଳା ସମୟକ୍ରମେ ଲୋପପାଇବାକୁ ଲାଗିଲା । ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ସଂସ୍କୃତି ଗବେଷକ କୃଷ୍ଣଚରଣ ବେହେରା, ଭଦ୍ରକ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରୁଥିବା ସମୟରେ ମୋଗଲ ତାମସା କଳାକାରମାନେ ମନେ ରଖିଥିବା ସଂଳାପକୁ ରେକଡ଼ିଂ କରାଇଥିଲେ ଓ ତାଳପତ୍ର ପାଣ୍ଡୁଲିପିଗୁଡ଼ିକୁ କାଗଜରେ ଲେଖାଇଥିଲେ । ଏହି ଉଦ୍ୟମ ଯୋଗୁଁ ୨୫୦ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ଲୋକକଳାର ବହୁ ପରିମାଣରେ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ହୋଇପାରିଥିଲା ।