ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼
ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ (ଜୀବବିଜ୍ଞାନ ନାମ Trachypithecus johnii) ଆଦିବାନରମାନଙ୍କ ଲୁଟୁଂଗ୍ ଶ୍ରେଣୀର ମାଙ୍କଡ଼ । ଏହି ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କୁ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ହୁଡେଡ୍ ଲିଫ୍ ମଂକି (Indian Hooded Leaf Monkey), ଜନ୍ସ୍ ଲଂଗୁର୍ (John's Langur) ଓ ବ୍ଲାକ୍ ଲିଫ୍ ମଂକି (Black Leaf Monkey) ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ଏହି ମାଙ୍କଡ଼ର ମାଂସ ଖାଇଲେ ସଂଭୋଗ ଶକ୍ତି ବୃଦ୍ଧି ପାଏ ବୋଲି ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କ ବିଶ୍ୱାସ ରହିଛି ।[୩]
| ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ (Nilgiri Langur) [୧] | |
|---|---|
_by_N._A._Naseer.jpg)
| |
| ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ | |
| ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ | |
| ଜଗତ: | Animalia |
| ସଙ୍ଘ: | Chordata |
| ବର୍ଗ: | Mammalia |
| ଗଣ: | Primates |
| କୁଳ: | Cercopithecidae |
| ଉପକୁଳ: | Colobinae |
| ପ୍ରଜାତି: | Trachypithecus |
| ଜାତି ଗୋଷ୍ଠୀ: | T. vetulus |
| ଜାତି: | T. johnii |
| ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ | |
| Trachypithecus johnii (ୟୋହାନ୍ ବାପ୍ଟିଷ୍ଟ ଫିଶର୍, ୧୮୨୯)
| |
| |
| ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ବ୍ୟାପ୍ତି | |
ଶରୀର ଗଠନ
ସମ୍ପାଦନାଅଣ୍ଡିରା ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ମୁଣ୍ଡରୁ ଏମାନଙ୍କ ଶରୀରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୭୮-୮୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର୍ ଓ ମାଈମାନଙ୍କ ଦୈର୍ଘ୍ୟ ପ୍ରାୟ ୫୮-୬୦ ସେଣ୍ଟିମିଟର୍ । ଲାଞ୍ଜ ଯୋଗୁଁ ଶରୀରର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୬୮.୫ରୁ ୯୬.୫ ସେଣ୍ଟିମିଟର୍ ବଢ଼ିଯାଏ । ଅଣ୍ଡିରା ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ଓଜନ ୯.୧-୧୪.୮ କି.ଗ୍ରା. ଓ ମାଈମାନଙ୍କ ଶରୀରର ଓଜନ ୧୦.୯-୧୨ କି.ଗ୍ରା. ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇଥାଏ ।[୩] ଏହି ଆଦି ବାନରର ଶରୀରରେ କଳାରଙ୍ଗର ଚିକ୍କଣିଆ ଲୋମ ଓ ମୁଣ୍ଡରେ ସୁନେଲି-ମାଟିଆ ରଙ୍ଗର ଲୋମ ରହିଥାଏ । ଏମାନଙ୍କର ଶରୀରର ଆକାର ଓ ଲାଞ୍ଜ ସାଧାରଣ ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ ପରି ହୋଇଥାଏ । ମାଈ ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ଜଙ୍ଘର ଭିତର ପାଖରେ ଧଳାରଙ୍ଗର ଲୋମ ରହିଥାଏ । ଏମାନଙ୍କ ଲାଞ୍ଜର ଝଙ୍କାଳିଆ ଲୋମ ଈଷତ୍ ଧଳା ରଙ୍ଗର ।
ବ୍ୟବହାର
ସମ୍ପାଦନାପ୍ରାୟ ୯-୧୦ଟି ସଦସ୍ୟବିଶିଷ୍ଟ ଦଳରେ ଏମାନେ ରହିଥାନ୍ତି ।[୨] ଏକ ମାଙ୍କଡ଼ ଦଳରେ ଗୋଟିଏ ମୁଖିଆ ଅଣ୍ଡିରା ମାଙ୍କଡ଼ ଓ ୧୫ରୁ ଅଧିକ ମାଈ ମାଙ୍କଡ଼ ରହିଥାନ୍ତି । ଦଳରେ ତରୁଣ ଅଣ୍ଡିରା ମାଙ୍କଡ଼ ମଧ୍ୟ ରହିଥାନ୍ତି । ମାଙ୍କଡ଼ ଦଳଟି ଜଙ୍ଗଲରେ ଖାଦ୍ୟ ଅନ୍ୱେଷଣରେ ଘୁରି ବୁଲନ୍ତି । ତରୁଣ ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟର ମାଈ ମାଙ୍କଡ଼ ସହିତ ସହବାସ କରିବା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଅଣ୍ଡିରା ମୁଖିଆ ସମ୍ମୁଖରେ ଏପରି କରାଗଲେ ସେ ସେମାନଙ୍କୁ ଦଳରୁ ଘଉଡ଼ାଇ ଦିଏ । ଏପରି କରିବାଦ୍ୱାରା ଦଳରେ ଅଣ୍ଡିରା ମୁଖିଆର କ୍ଷମତା ଓ ଏକଛତ୍ରବାଦ ବଢ଼େ ଓ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କମିଯାଏ । ଏମାନଙ୍କ ଗର୍ଭଧାରଣ ସମୟ ସମ୍ପର୍କରେ ଅଧିକ ତଥ୍ୟ ଜଣାନାହିଁ କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣ ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ ପରି ଏମାନଙ୍କ ଗର୍ଭଧାରଣ ସମୟ ୨୦୦ ଦିନର ହୋଇଥିବ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ ।[୩] ପ୍ରାୟତଃ ମଇରୁ ନଭେମ୍ବର୍ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ମୌସୁମୀ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ଗଛମାନଙ୍କରେ ନୂଆ ପତ୍ର କଅଁଳେ ଓ ଏହି ସମୟରେ ମାଈ ନୀଳଗିରି ହନୁମାଙ୍କଡ଼ମାନେ ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥାନ୍ତି । ମାଙ୍କଡ଼ ଦଳ ମୁଖ୍ୟତଃ ଅପରାହ୍ନରେ ବୁଲିବା ଆରମ୍ଭ କରନ୍ତି । ସନ୍ଧ୍ୟା ବେଳକୁ ଏମାନେ ନିଜର ଶୟନସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚିଯାନ୍ତି । ଶୟନସ୍ଥଳରେ ଏମାନେ ନିଜର ସାମାଜିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ବ୍ୟସ୍ତ ରହିଥାନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଧ୍ୱନି ଓ ଶବ୍ଦ ମାଧ୍ୟମରେ ଏମାନେ ପରସ୍ପର ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରିଥାନ୍ତି ।
ଖାଦ୍ୟପେୟ
ସମ୍ପାଦନାଏହି ମାଙ୍କଡ଼ମାନେ ୧୦୦ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ପ୍ରଜାତିର ପତ୍ର ଖାଉଥିବାରୁ ଏମାନଙ୍କ ଅନ୍ୟନାମ କଳା ପତ୍ରଭୋଜୀ ମାଙ୍କଡ଼ (Black Leaf Monkey) ନାମର ଯଥାର୍ଥତା ପ୍ରତିପାଦିତ ହୁଏ । ପତ୍ର ବ୍ୟତୀତ ଏହି ମାଙ୍କଡ଼ ଗଛର ଫଳ, କରଡ଼ି, ଫୁଲ, ମଞ୍ଜି ଇତ୍ୟାଦି ମଧ୍ୟ ଆହରଣ କରିଥାନ୍ତି ।
ଅଧିବାସ
ସମ୍ପାଦନାଦକ୍ଷିଣ ଭାରତସ୍ଥିତ ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳାର ଅଂଶ ନୀଳଗିରି ପର୍ବତରେ ଏହି ମାଙ୍କଡ଼ ଦେଖାଯାନ୍ତି । ନୀଳଗିରି ପର୍ବତର ୨-୬ ହେକ୍ଟର୍ ପରିମୀତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏମାନେ ବସବାସ କରିବା ଦେଖାଯାଇଛି । ଖାଦ୍ୟର ଅଭାବ ହେଲେ ଏମାନେ ଅନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଚାଲିଯାନ୍ତି । କର୍ଣ୍ଣାଟକର କୋଡ଼ାଗୁ, ତାମିଲ୍ନାଡ଼ୁର କୋଡାୟାର୍ ପାହାଡ଼ ଓ ଅନ୍ୟ ପାହାଡ଼ିଆ ଅଞ୍ଚଳ ତଥା କେରଳର ଉଚ୍ଚଭୂମି ଅଞ୍ଚଳରେ ଏମାନେ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହୁଅନ୍ତି । ଏହି ସବୁ ଅଞ୍ଚଳ ମୁଦହଲ୍ଲି ହାତୀ ଇଲାକାର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ ।
ସଂରକ୍ଷଣ
ସମ୍ପାଦନାଏହି ମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ଚମଡ଼ା ବ୍ୟବହାର କରି ଲୋକ ବଦ୍ୟଯନ୍ତ୍ର ବା ଢୋଲ ଇତ୍ୟାଦି ତିଆରି କରନ୍ତି । ମାଂସ ଓ ଦେହର ଅନ୍ୟ ଅଂଶରୁ କାମୋଦ୍ଦୀପକ ଔଷଧ ତିଆରି କରାଯାଏ । ଅଧିବାସ କ୍ଷୟ, ଚମଡ଼ା ଓ ମାଂସ ପାଇଁ ଅବୈଧ ଶିକାର ଯୋଗୁଁ ଏମାନଙ୍କ ସ୍ଥିତି ବର୍ତ୍ତମାନ ସଙ୍କଟାପନ୍ନ ଅବସ୍ଥାରେ ରହିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ବଣୁଆ ନୀଳଗିରି ହନୁମାଙ୍କଡ଼ମାନଙ୍କ ସର୍ବମୋଟ ସଂଖ୍ୟା ମାତ୍ର ୫୦୦୦ । ତେଣୁ IUCNଦ୍ୱାରା ଏହି ପ୍ରଜାତିକୁ “Vulnerable” ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଅଧିବାସ କ୍ଷୟ, ଖଣି ପ୍ରତିଷ୍ଠା, ନଦୀବନ୍ଧ ନିର୍ମାଣ, ମଣିଷମାନଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ଭିତରକୁ କ୍ରମଶଃ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଯୋଗୁଁ ଏମାନେ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଯିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ନୂତନ ସ୍ଥାନେ ପୁଣି ନିଜର ଦଳ ସଂଗଠିତ କରି ଜୀବନଯାପନ କରିପାରନ୍ତି ଓ ଖାପଖୁଆଇ ଚଳି ପାରନ୍ତି । ଏହି ମାମଲାରେ ଏମାନେ ସିଂହଲାଙ୍ଗୁଡ଼ିଆ ମାଙ୍କଡ଼ଠାରୁ ଅଧିକ ଦକ୍ଷ ଓ ଚତୁର ।
ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ ଗ୍ୟାଲେରି
ସମ୍ପାଦନା- ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼
-
ପରମ୍ବିକୁଲମ୍ର ଏକ ନୀଳଗିରି ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ -
ନୀଳଗିରି ହନୁମାଙ୍କଡ଼ର ଲାଞ୍ଜ ସାଧାରଣ ହନୁ ମାଙ୍କଡ଼ ପରି ଲମ୍ବା -
ଗୋଟିଏ ଗଛରୁ ଅନ୍ୟ ଗଛକୁ ଲମ୍ଫ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ନୀଳଗିରି ହନୁମାଙ୍କଡ଼ -
ଗଛର ଉପରି ଭାଗରେ ବସି କଅଁଳିଆ ପତ୍ର ଖାଉଥିବା ନୀଳଗିରି ହନୁ -
ବାଛି ବାଛି ନିଜ ମନପସନ୍ଦ ପତ୍ର ଖାଉଥିବା ମାଙ୍କଡ଼
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Groves, C. P. (2005). Wilson, D. E.; Reeder, D. M (eds.). Mammal Species of the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. 178. OCLC 62265494. ISBN 0-801-88221-4.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(help) - ↑ ୨.୦ ୨.୧ {{{assessors}}} (2008). Trachypithecus johnii. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 4 January 2009.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ Malviya, M.; Srivastav, A.; Nigam, P.; Tyagi, P. C. (2011). "Indian National Studbook of Nilgiri Langur (Trachypithecus johnii)" (PDF). Wildlife Institute of India, Dehradun and Central Zoo Authority, New Delhi.
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲିଂକ୍
ସମ୍ପାଦନା- ARKive - images and movies of the Nilgiri langur (Semnopithecus johnii) Archived 2006-05-07 at the Wayback Machine.