ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର
ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର (୧୯୧୮–୧୯୮୪) ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ 'ଯକ୍ଷଗଣ କଳା'ର ଜଣେ ବିଖ୍ୟାତ 'ଭଗବତ' ବା ଯକ୍ଷଗଣ ଗାୟକ ଥିଲେ ।[୧] ତାଙ୍କର ସ୍ୱର ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱର, ପରମ୍ପରା ଜ୍ଞାନ ଓ ଯକ୍ଷଗଣର ଐତିହ୍ୟ ସହିତ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ଲେଖକ ଡକ୍ଟର ଶିବରାମ କରନ୍ଥ ଓ ତାଙ୍କ ସହଗାମୀଙ୍କ ମତରେ ଯକ୍ଷଗଣର ମଞ୍ଚ ପରମ୍ପରା ସହିତ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ଉତ୍ତମ ରୂପେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ଏକ ମାତ୍ର ସେ ଥିଲେ ଯିଏ କି ଆମର ଐତିହ୍ୟ କଅଣ ଥିଲା ଓ ଆମେ କଅଣ ହରଉଛୁ, ତାହା ସେ ଭଲ ରୁପେ ହୃଦୟଙ୍ଗ କରିଥିଲେ ।[୧]
ପ୍ରାକ୍ ଜୀବନ ଓ ଶିକ୍ଷା
ସମ୍ପାଦନାଭାରତର ଉଦୁପି ତାଲୁକରେ (Udupi Taluk) ଥିବା ଏକ ଛୋଟ ଗ୍ରାମ 'ମାର୍ଭି'ରେ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କ ନାମ 'ମାର୍ଭି ଶ୍ରୀନିବାସ ଉପ୍ପୂର' ଥିଲା ।[୧] ତାଙ୍କ ପିତା ଯକ୍ଷଗଣ ଶିକ୍ଷାରେ ତାଙ୍କର ଗୁରୁ ଥିଲେ । ମାର୍ଭି ଶ୍ରୀନିବାସ ଉପ୍ପୂର ୪୦ ବର୍ଷ ଧରି ନିଜେ ଜଣେ ଭଗବତ ବା ଯକ୍ଷଗଣ ଗାୟକ ଥିଲେ ଓ ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ଏକ ପୃଥକ ଶୈଳୀରେ ଗାଉଥିଲେ ଯାହାକୁ ମାର୍ଭି ଶୈଳୀ କୁହାଗଲା, ତାଙ୍କର ଭାଇ ଯକ୍ଷଗଣର ମଦ୍ଦାଲେ ବାଦ୍ୟ ବାଦକ ଥିଲେ ।[୧] ପିତା ଓ ପରିବାରର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଦସ୍ୟଙ୍କଠାରୁ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ଗାଇବା କଳା ଓ ଯକ୍ଷଗଣର ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କଳା ଶିକ୍ଷା କରିଥିଲେ ।
ଯକ୍ଷଗଣକୁ ଅବଦାନ
ସମ୍ପାଦନାନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ୧୯୩୭ ମସିହାରେ କୋଟାରେ ହେଉଥିବା ଶ୍ରୀ ଅମୃତେଶ୍ୱର ମେଳାରେ ଭଗବତ ଗାୟକ ଭାବରେ ଗାଇବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ।[୧] ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ଜଣେ ପ୍ରଚ୍ଛଦପଟ ଗାୟକ ଭାବରେ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭଲ ରୁପେ ପରିଚିତ ଥିଲେ । ପ୍ରାୟ ଚାରି ଦଶକ ବ୍ୟାପି ତାଙ୍କର ପେଷାରେ ସେ ଅନେକ ଯକ୍ଷଗଣ ଦଳରେ ଭଗବତ ଭାବରେ କାମ କରିଥିଲେ ଓ ଏହା ମଧ୍ୟରେ କୋଟାର ଶ୍ରୀ ଅମୃତେଶ୍ୱରୀ ଯକ୍ଷଗଣ ମଣ୍ଡଳୀ ଓ ସାଲିଗ୍ରମ, ସୌକୁର, ଇଦୁଗଞ୍ଜି, କୋଲ୍ଲୁର, ମରନକ୍କାଟ୍ଟେ ଇତ୍ୟାଦି ସ୍ଥାନରେ କାମ କରିଥିଲେ ।[୧] ସେ ଚାଳିଶଟି ଗୀତ ମୁଖସ୍ତ କରି ରଖିଥିଲେ ଓ ତାହାକୁ ୬୦ଟି ରାଗରେ ଗାଇ ପାରୁଥିଲେ ।[୧]
ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ
ସମ୍ପାଦନାତାଙ୍କ ଜୀବଦ୍ଦଶାରେ ସେ ଅନେକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀଙ୍କୁ ଯକ୍ଷଗଣ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଥିଲେ ଓ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଶିଷ୍ୟ ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଉତ୍ତମ ଭଗବତ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ତାଙ୍କ ଶିଷ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କଲିଙ୍ଗ ନବଦା ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଥିଲେ ଯିଏ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂରଙ୍କର ଗାଇବା ଶୈଳୀର ଉତ୍ତରାଧୀକାରୀ ଥିଲେ । ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂରଙ୍କଠାରୁ ସୁବ୍ରମନ୍ୟ ଧରେଶ୍ୱେର, ରାଘବେନ୍ଦ୍ର ମୟା ଇତ୍ୟାଦି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରି ବିଖ୍ୟାତ ଭଗବତ ହୋଇଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ତଟବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନମାନଙ୍କରୁ ଆସିଥିଲେ । ମଦ୍ଦାଲେ ବାଦ୍ୟ ବାଦକମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସେ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରୁଥିଲେ ।[୨] ଖ୍ୟାତନାମା କଳିଙ୍ଗ ନବଦଙ୍କୁ (Kalinga Navada) ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେଇଥିଲେ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଶିଷ୍ୟମାନଙ୍କର ନାମ ଜି ସଦାନନ୍ଦ ଅଇଥଲା, କେଜି ରାମାରାଓ, କେପି ହେଗଡ଼େ, ନାରାୟନ ଶବରାୟା, ଏସ ସୁରେଶ ଇତ୍ୟାଦି ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଥିଲେ ।
ଯକ୍ଷଗଣ କଳାକେନ୍ଦ୍ର, ହଙ୍ଗରକାଟ୍ଟେ
ସମ୍ପାଦନାକୋଟାର (Kota) ହେରେମାଲିଙ୍ଗେଶ୍ୱର ମନ୍ଦିରସ୍ଥ ହଙ୍ଗରକାଟ୍ଟେ ଯକ୍ଷଗଣ କେନ୍ଦ୍ର ବିଦ୍ୟାଳୟ ୧୯୭୨ ମସିହାରେ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ । ସେହି କେନ୍ଦ୍ରରେ ଶହ ଶହ ଛାତ୍ର ଯକ୍ଷଗଣ କଳା ଶିକ୍ଷାଲାଭ କରିଥିଲେ ।
ମୃତ୍ୟୁ
ସମ୍ପାଦନାନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ୧୨ ଏପ୍ରିଲ, ୧୯୮୪ ମସିହାରେ ଏକ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ନିଯୁକ୍ତିଦାତା 'ଅମୃତେଶ୍ୱରୀ ଯକ୍ଷଗଣ' ଦଳ ପାଇଁ ଏକ ଜନ ପ୍ରଦର୍ଶନରେ ଗୀତ ଗାଉଥିବା ବେଳେ ହଠାତ୍ ହୃଦ୍ଘାତର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ ଓ ସେହି ଦିନ ସେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିଥିଲେ ।[୧]
ପୁରସ୍କର ସ୍ଥାପନା
ସମ୍ପାଦନାଯକ୍ଷଗଣ କଲରଙ୍ଗ ଉଦୁପିରୁ ବଛା ଯାଇଥିବା କଳାକାରଙ୍କୁ ପ୍ରତି ବର୍ଷ ଭଗବତ ନରନାପ୍ପା ଉପ୍ପୂର ପୁରସ୍କାର ଦିଆଯାଏ ।[୩]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ ୧.୩ ୧.୪ ୧.୫ ୧.୬ ୧.୭ K.S., Upadhyaya (12 May 2001). "Sri Naranappa Uppooru". Udupi: Yakshagana.com. Retrieved 21 August 2012.
- ↑ Shastry, Anil KUmar (15 April 2009). "Hear the drums speak for him". The Hindu. Archived from the original on 19 April 2009. Retrieved 21 August 2012.
- ↑ The, HIndu (3 November 2011). "Yakshagana Kalaranga awards for 12 artistes". The Hindu. Mangalore. Retrieved 21 August 2012.