ତ୍ରିପୁନ୍ଦ୍ରା (ସଂସ୍କୃତ: ତ୍ରିପୁରା ତିନୋଟି ଚିହ୍ନ) ଏକ ତିଳକ ଏବଂ ଭାରତରେ ମୂଳ ସହିତ ଏକ ଶରୀର କଳା ଅଟେ ।ମଥାରେ ତିନୋଟି କ୍ଷେତ୍ରିଜ ରେଖା ମାନ ହୋଇଥାଏ , ସାଧାରଣ ଭାବେ ପବିତ୍ର ରେଖାରେ ତିଆରି ଡଟ ସହିତ ଏବଂ ଶିବ ପରମ୍ପରାରେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏହା ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅର୍ଥ ହୋଇଥାଏ । ଏକ ବିଷ୍ଣୁ ପରମ୍ପରାର ସମ୍ବନ୍ଧିତ ରେଖା କୁ(ଉର୍ଦ୍ଧଭ ପୁନ୍ଦ୍ରା) କୁହାଯାଏ । [୧]

ଜଣେ ନର୍ତ୍ତକୀ ନିଜ ମଥାରେ ତ୍ରିପୁନ୍ଦ୍ରା ସହିତ
ଜଣେ ଶୈବ ସାଧୁ ନିଜ ମଥାରେ ତ୍ରିପୁନ୍ଦ୍ରା ସହିତ

ଇତିହାସ ସମ୍ପାଦନା

ମଧ୍ୟ କାଳୀନ ଯୁଗ ହିନ୍ଦୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ଯେପରି' (ଭସମଜାବାଳା ଉପନିଷଦ), (ବ୍ରିହାଜ୍ଜାବାଳା ଉପନିଷଦ) ଏବଂ (କଳାଗ୍ନି ରୁଦ୍ର ଉପନିଷଦ)ରେ ଏହି ଅଭ୍ୟାସ ଉପରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଇଛି । [୨] ତିନି ପାଉଁଶ ରେଖା ର ରୂପକ ମହତ୍ତ୍ୱ, ଦିବସରେ କୁହାଯାଇଛି କି, ଏହି ପରମ୍ପରା ତାଙ୍କୁ ତିନି ବୈଦିକ ଅଗ୍ନି, ତିନି ଓମ , ତିନି ଗୁଆ ରୂପେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ । ତିନି ସଂସାର, ତିନି ଆତ୍ମମାନ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ, ତିନି ବେଦ ଏବଂ ଶିବଙ୍କ ତିନି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଅଟେ ।[୩][୪]

ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା

  1. James Lochtefeld (2002), "Urdhvapundra", The Illustrated Encyclopedia of Hinduism, Vol. 2: N–Z, Rosen Publishing, ISBN 978-0823931798, page 724
  2. Klostermaier, Klaus K. (1984). Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India. Wilfrid Laurier Univ. Press. pp. 131, 371. ISBN 978-0-88920-158-3.
  3. Deussen 1997, pp. 789–790.
  4. Deussen, Paul (1997). Sixty Upanishads of the Veda. Motilal Banarsidass Publ. pp. 789–790. ISBN 978-81-208-1467-7.