ଡିଭିଡେଣ୍ଡ ବା ଲାଭାଂଶ ହେଉଛି ଏକ ନିଗମଦ୍ୱାରା ଏହାର ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ଲାଭର ବଣ୍ଟନ |[୧] ଯେତେବେଳେ ଏକ ନିଗମ ଲାଭ କିମ୍ବା ଅତିରିକ୍ତ ରୋଜଗାର କରେ, ଏହା ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ଲାଭାଂଶ ଭାବରେ ଲାଭର ଏକ ଅନୁପାତ ଦେବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୁଏ | ବିତରଣ ହୋଇନଥିବା ଯେକୌଣସି ରାଶି ବ୍ୟବସାୟରେ ପୁନଃ-ବିନିଯୋଗ କରିବାକୁ ନିଆଯାଏ (ଯାହାକୁ ବଜାୟ ରଖାଯାଇଥିବା ରୋଜଗାର କୁହାଯାଏ)। ବର୍ତ୍ତମାନର ବର୍ଷର ଲାଭ ଏବଂ ପୂର୍ବ ବର୍ଷଗୁଡିକର ବଜାୟ ରୋଜଗାର ବଣ୍ଟନ ପାଇଁ ଉପଲବ୍ଧ ହୋଇଥାଏ ; ଏକ ନିଗମ ସାଧାରଣତଃ ଏହାର ପୁଞ୍ଜିରୁ ଲାଭାଂଶ ଦେବାକୁ ନିଷେଧ | ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କୁ ବଣ୍ଟନ ନଗଦ (ସାଧାରଣତଃ ଏକ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ଜମା) ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା, ଯଦି ନିଗମର ଲାଭାଂଶ ପୁନଃନିବେଶ ଯୋଜନା ଅଛି, ତେବେ ଅଧିକ ସେୟାର କିମ୍ବା ଅଂଶୀଦାର ପୁନଃକ୍ରୟଦ୍ୱାରା (share buyback) ଏହି ରାଶି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇପାରିବ | କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ସମ୍ପତ୍ତିର ବଣ୍ଟନ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।

ଜଣେ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ଲାଭାଂଶ ହେଉଛି ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଆୟ ଏବଂ ଆୟକର ଅଧୀନରେ ହୋଇପାରେ । ଏହି ଆୟର ଟିକସ କେତେ ପଡ଼ିବ ତାହା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ | ନିଗମ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ଲାଭାଂଶ ପାଇଁ ଟିକସ ରିହାତି ଗ୍ରହଣ କରେ ନାହିଁ ।[୨]

ଅଂଶୀଦାରମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅଂଶଧନ ଅନୁପାତରେ ଲାଭାଂଶ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହିତ ଏକ ଲାଭାଂଶ ଅଂଶୀଦାର ପିଛା ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପରିମାଣ ଭାବରେ ଆବଣ୍ଟନ କରାଯାଏ | ଲାଭାଂଶ ସ୍ଥିର ଆୟ ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବ ଏବଂ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମନୋବଳ ବଢାଇପାରେ | ଯୁଗ୍ମ-ଷ୍ଟକ୍ କମ୍ପାନୀ ପାଇଁ, ଲାଭାଂଶ ଦେବା ଏକ ଖର୍ଚ୍ଚ ନୁହେଁ; ବରଂ, ଏହା ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଟିକସ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଲାଭର ବିଭାଜନ | କମ୍ପାନୀର ବାଲାନ୍ସ ସିଟ‌ରେ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଇକ୍ୱିଟି ବିଭାଗରେ ରଖାଯାଇଥିବା ରୋଜଗାର (ଲାଭାଂଶ ଭାବରେ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଇ ନଥିବା ଲାଭ) ଦେଖାଯାଏ - ଏହାର ଜାରି ହୋଇଥିବା ସେୟାର ପୁଞ୍ଜି ସହିତ ସମାନ | ସାର୍ବଜନୀନ କମ୍ପାନୀଗୁଡିକ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀରେ ଲାଭାଂଶ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ଲାଭାଂଶ ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି, ବେଳେବେଳେ ଏହାକୁ ସ୍ଥିର କାର୍ଯ୍ୟସୂଚୀ ଲାଭାଂଶରୁ ପୃଥକ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଲାଭାଂଶ କୁହାଯାଏ | ଅପରପକ୍ଷରେ, ସମବାୟ ସମିତିଗୁଡ଼ିକ ସଦସ୍ୟଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଅନୁଯାୟୀ ଲାଭାଂଶ ଆବଣ୍ଟନ କରନ୍ତି, ତେଣୁ ସେମାନଙ୍କର ଲାଭାଂଶ ପ୍ରାୟତଃ ଟିକସ ପୂର୍ବ ଖର୍ଚ୍ଚ ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ |

"ଡିଭିଡେଣ୍ଡ" ଶବ୍ଦଟି ଲାଟିନ୍ ଶବ୍ଦ ଡିଭିଡେଣ୍ଡମ୍ ("ବିଭାଜିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଜିନିଷ")ରୁ ଆସିଛି | [୩]

ଇତିହାସ ସମ୍ପାଦନା

ବିଶ୍ୱର ଆର୍ଥିକ ଇତିହାସରେ, ଡଚ୍ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ (VOC) ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ରେକର୍ଡ ହୋଇଥିବା (ସର୍ବସାଧାରଣ) କମ୍ପାନୀ ଯାହାକି ନିୟମିତ ଡିଭିଡେଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା | [୪] VOC ପ୍ରାୟ ୨୦୦ ବର୍ଷର ଅସ୍ତିତ୍ୱ (୧୬୦୨-୧୮୦୦) ପାଇଁ ଶେୟାର ମୂଲ୍ୟର ପ୍ରାୟ ୧୮ ପ୍ରତିଶତ ମୂଲ୍ୟର ବାର୍ଷିକ ଡିଭିଡେଣ୍ଡ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା | [୫]

ଡିଭିଡେଣ୍ଡ କଭରେଜ୍ ସମ୍ପାଦନା

ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ, ପ୍ରତି ସେୟାରରେ ଲାଭାଂଶ ଏବଂ ସେୟାର ପିଛା ରୋଜଗାର ଉପରେ ଆଧାର କରି ଦେୟ ଅନୁପାତ ଗଣନା କରାଯାଏ:[୬]

ଦେୟ ଅନୁପାତ = ଶେୟାର ପିଛା ଡିଭିଡେଣ୍ଡ/ଶେୟାର ପିଛା ରୋଜଗାର × ୧୦୦

୧୦୦ରୁ ଅଧିକ ଦେୟ ଅନୁପାତର ଅର୍ଥ ହେଉଛି କମ୍ପାନୀ ଅର୍ଜିତ ଅପେକ୍ଷା ବର୍ଷ ପାଇଁ ଲାଭାଂଶରେ ଅଧିକ ଦେୟ ଦେଉଛି |

ଲାଭାଂଶ ନଗଦରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ | ଅପରପକ୍ଷରେ, ରୋଜଗାର ହେଉଛି ଏକ ଆକାଉଣ୍ଟାନ୍ସି ମାପ ଏବଂ ଏକ କମ୍ପାନୀର ପ୍ରକୃତ ନଗଦ ପ୍ରବାହକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ ନାହିଁ | ତେଣୁ, ଲାଭାଂଶର ନିରାପତ୍ତା ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାର ଏକ ଅଧିକ ନଗଦ-ଚାଳିତ ଉପାୟ ହେଉଛି ମାଗଣା ନଗଦ ପ୍ରବାହ (free cash flow)ଦ୍ୱାରା ରୋଜଗାରକୁ ବଦଳାଇବା | ମାଗଣା ନଗଦ ପ୍ରବାହ ନିବେଶ ପରେ ଏହାର ଅପରେଟିଂ ବ୍ୟବସାୟ ଉପରେ ଆଧାର କରି କମ୍ପାନୀର ଉପଲବ୍ଧ ନଗଦକୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରେ:

ଦେୟ ଅନୁପାତ = ଶେୟାର ପିଛା ଡିଭିଡେଣ୍ଡ/ଶେୟାର ପିଛା ମାଗଣା ନଗଦ ପ୍ରବାହ × ୧୦୦

ଆହୁରି ଦେଖନ୍ତୁ ସମ୍ପାଦନା

ଆଧାର ସମ୍ପାଦନା

  1. O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. (2003). Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey 07458: Pearson Prentice Hall. p. 273. ISBN 978-0-13-063085-8.{{cite book}}: CS1 maint: location (link)
  2. Meritt, Cam. "Corporate Taxation When Issuing Dividends". Houston Chronicle. Retrieved 9 March 2019.
  3. "dividend". Online Etymology Dictionary. Douglas Harper. 2001. Retrieved November 9, 2006.
  4. Freedman, Roy S.: Introduction to Financial Technology. (Academic Press, 2006, ISBN 0123704782)
  5. Chambers, Clem (14 July 2006). "Who needs stock exchanges?". MondoVisione.com. Retrieved 14 May 2017.
  6. CFA, Elvis Picardo (2003-11-25). "Payout Ratio". Investopedia (in ଆମେରିକୀୟ ଇଂରାଜୀ). Retrieved 2018-08-04.

ବାହ୍ୟ ଲିଙ୍କ୍ ସମ୍ପାଦନା