ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ
ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଟାଗୋର (୨୬ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୦ - ୧ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୧) ଜଣେ ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରକ ଯିଏକି ବିଭିନ୍ନ ସାଂସ୍କୃତିକ ଉଦ୍ଭାବନକୁ ଅଗ୍ରଗତି କରିଥିଲେ ଏବଂ ଉନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ବଙ୍ଗଳାରେ ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣର ପ୍ରାଥମିକ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲେ । ସେ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଟାଗୋର ଜୋଡସାଙ୍କୋ ଟାଗୋର ପରିବାରର ବଂଶଜ ଅଟନ୍ତି ।
ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଟାଗୋର | |
|---|---|
 | |
| ଜନ୍ମ | ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟ ୨୬ ଜୁଲାଇ ୧୮୫୦ ନରେନ୍ଦ୍ରପୁର, ଜେସୋର ଜିଲ୍ଲା, ବଙ୍ଗଳା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି (now in Bangladesh) |
| ମୃତ୍ୟୁ | ୧ ଅକ୍ଟୋବର ୧୯୪୧ (ବୟସ ୯୧) |
| ଜାତୀୟତା | ବ୍ରିଟିଶ ରାଜ |
| ବୃତ୍ତି | ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାରକ |
| ବୈବାହିକ-ସାଥୀ |
ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର (m. ୧୮୫୭) |
| ସନ୍ତାନ | ଇନ୍ଦିରା ଦେବୀ ଚୌଧୁରାଣୀ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର |
| ପରିବାର | ଟାଗୋର ପରିବାର |
ପ୍ରାରମ୍ଭ ଜୀବନ
ସମ୍ପାଦନାଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀବଙ୍ଗଳା ପ୍ରେସିଡେନ୍ସି, ଜେସୋରର ନରେନ୍ଦ୍ରପୁର ଗ୍ରାମରେ ପିତା ଅଭୟଚରଣ ମୁଖୋପାଧ୍ୟାୟ ଏବଂ ମାତା ନିସ୍ତାରିଣୀ ଦେବୀଙ୍କଠାରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । କୁଲିନ୍ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଅଭୟଚରଣ, ଏକ ପିରାଲୀ ପରିବାରରେ ବିବାହ କରି ନିଜ ପିତାଙ୍କର ଉତ୍ତରାଧିକାରୀ ହୋଇଥିଲେ । ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଥା ଅନୁଯାୟୀ, ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ସାତ କିମ୍ବା ଆଠ ବର୍ଷ ବୟସରେ ଦେବେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଦ୍ୱିତୀୟ ପୁତ୍ର ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରନାଥଙ୍କୁ ୧୮୫୭ ମସିହାରେ ବିବାହ କରିଥିଲେ । ଜେସୋରରେ ଥିବା ନିଜ ଅବ୍ୟବହୃତ ଜୀବନର ବିପରୀତରେ, ସେ ଟାଗୋର ପରିବାରର କଠୋର ପରଦା ପଛରେ ନିଜକୁ ସୀମିତ ରଖିଥିବାର ଦେଖିଲେ ।[୧] ୧୮୬୨ ମସିହାରେ, ଭାରତୀୟ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସ (ଆଇସିଏସ୍) ପାଇଁ ନିଜର ଟ୍ରେନିଂ ନେଉଥିବାବେଳେ ସତ୍ୟେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସହ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଯୋଗଦେବାକୁ କହିଥିଲେ, ଯଦିଓ ତାଙ୍କ ପିତା ଏଥିରେ ସହମତ ନଥିଲେ । ଏହି ସମୟରେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀଙ୍କ ଭିଣେଇ ହେମେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଟାଗୋର ତାଙ୍କ ଶିକ୍ଷାର ଦାଇତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତାଙ୍କୁ ପ୍ରଖ୍ୟାତ ବ୍ରହ୍ମୋ ଶିକ୍ଷାବିତ୍ ଅଯୋଧ୍ୟା ନାଥ ପାକ୍ରାଶୀ ମଧ୍ୟ ସଂକ୍ଷେପରେ ଶିକ୍ଷାଦାନ କରିଥିଲେ ।Ayodhyanath Pakrashi ୧୮୬୪ ମସିହାରେ ସତ୍ତ୍ୱେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଇଂଲଣ୍ଡରୁ ସିଭିଲ ସର୍ଭିସର ପ୍ରଥମ ଭାରତୀୟ ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ଫେରିବା ପରେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀଙ୍କ ସହ ବମ୍ବେ ରହିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ।[୨]
ବମ୍ବେରେ ଥିବାବେଳେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ୟୁରୋପୀୟ ସର୍କଲରେ ସାମାଜିକ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଆଂଶିକ ଇଂରାଜୀ ରୀତିନୀତି ସହିତ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥିଲେ । ସାମାଜିକ ଭୂମିକାରେ ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ତାଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପୋଷାକ ପିନ୍ଧିବାର ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଶାଢ଼ି ପିନ୍ଧିବାର ପାରମ୍ପାରିକ ବଙ୍ଗଳା ଶଳୀ ଅତ୍ୟନ୍ତ କଷ୍ଟଦାୟକ ହୋଇଥିଲା ।[୩]
ସାହିତ୍ୟିକ ସଫଳତା
ସମ୍ପାଦନାସ୍ବର୍ଣ୍ଣକୁମାରୀ ଦେବୀଙ୍କ ପରେ ଟାଗୋର ପରିବାରର ମହିଳାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ପରିବାରର ସମୃଦ୍ଧ ସାହିତ୍ୟିକ ପରିବେଶରେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ୧୮୮୦ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡରୁ ଫେରିବା ପରେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ବଙ୍ଗଳା ପତ୍ରିକା ଭାରତୀରେ ପ୍ରବନ୍ଧ ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ୧୮୮୫ ମସିହାରେ, ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ପ୍ରଥମ ଶିଶୁ ସାହିତ୍ୟ ପତ୍ରିକା ବାଳକ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ । ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାଳକକୁ ଅନେକ କ୍ଷୁଦ୍ରଗଳ୍ପ, କବିତା ଏବଂ ନାଟକରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥିଲେ ।[୪] ସେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦୁଇଟି ନାଟକ ଲେଖିଥିଲେ - ତକଦାମୁଦମ୍ ଏବଂ ସାତ ଭାଇ ଚମ୍ପା - ଉଭୟ ସାହିତ୍ୟିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉଚ୍ଚ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଥିଲେ ।[୫] ତାଙ୍କର ଅନେକ ସାହିତ୍ୟିକ ସଫଳତା ସତ୍ତ୍ୱେ ଜ୍ଞାନଦାନନ୍ଦିନୀ ଦେବୀ ଆତ୍ମଜୀବନୀ ଲେଖି ନଥିଲେ । ଅବଶ୍ୟ, ମୃତ୍ୟୁର କିଛି ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ Pulinbihari Sen ତାଙ୍କୁ ସ୍ମୃତିର ଏକ ସେଟ୍ ଲେଖିବାକୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ସ୍ମୃତି କଥା ଓ ପୁରାତନି ଭାବରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Devi, Jnanadanandini (2012). Puratani [Memoirs] (in Bengali). Ananda Publishers. p. 17. ISBN 978-93-5040-066-1.
- ↑ Bandyopadhyay, Hiranmay (1966). Thakurbarir Katha ঠাকুরবাড়ির কথা (in Bengali). Sishu Sahitya Samsad. pp. 98–104. ISBN 81-7476-355-4.
- ↑ Sandhu, Arti (2014). Indian Fashion: Tradition, Innovation, Style. Bloomsbury. p. 33. ISBN 978-1-4725-9084-8.
- ↑ Sibaji Bandyopadhyay, Gopal-Rakhal Dvandasamas: Upanibesbad O Bangla Sishusahitya, Karigar (2013) p. 166. ISBN 978-93-81640-34-0
- ↑ Indira Devi Chaudhurani, p. 40