ଘୁଣ
ଘୁଣ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Mites) ଏକ ପ୍ରକାର ସନ୍ଧିପାଦ (arthropod ଯାହା ଆରାକନିଡ (Arachnid) ଶ୍ରେଣୀ ଓ ଆକାରି (Acari) ଉପଶ୍ରେଣୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ ଓ ଓଡ଼ିଆରେ କାଷ୍ଠକୀଟ ନାମରେ ପରିଚିତ ଥାଏ । ଏହା ସହିତ ଟିଙ୍କ ଓ ବିଛାମାନଙ୍କର ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ଅଛି । ଭୁଣର ବୁଢ଼ିଆଣୀ ଓ ବିଛା (scorpion) ସହିତ ଦୂର ସମ୍ପର୍କ ଅଛି ।
| Mites | |
|---|---|
| |
| Peacock mite (Tuckerella sp.), false color SEM, magnified 260× | |
Scientific classification
| |
| ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: | ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ବାଇଲାଟେରିଆ |
| Phylum: | Arthropoda |
| Subphylum: | Chelicerata |
| Class: | Arachnida |
| Subclass: | Acari |
| Groups included | |
| Cladistically included but traditionally excluded taxa | |
ଏହାର ଶରୀରର ଦୁଇଟି ଭାଗ ଅଛି, ସେଫାଲୋଥୋରାକ୍ସ (cephalothorax) ବା ପ୍ରୋସୋମା (ଏମାନଙ୍କର ଅଲଗା ମୁଣ୍ଡ ନଥାଏ) ଓ ଓପିସ୍ଥୋସୋମା (opisthosoma) । ଟିଙ୍କ ଓ ଘୁଣ ଦୁଇଟିକୁ ଏକ ଅଲଗା ବୈଜ୍ଞାନିକ ବିଭାଗରେ ରଖାଯାଇଛି ଯାହାକୁ ଆକାରୋଲୋଜି (acarology) କୁହାଯାଏ ।
ଅଧିକାଂଶ ଘୁଣଙ୍କର ଆକାର ଛୋଟ, ପ୍ରାୟ ୧ ମି:ମି: ଲମ୍ବରୁ କମ୍ ଓ ସାଧାରଣ ଅବିଭକ୍ତ ଶରୀର ଗଠନ ଥାଏ । କ୍ଷୁଦ୍ର ଆକାର ଯୋଗୁ ସହଜରେ ଦେଖିହୁଏ ନାହିଁ । ଅନେକ ପ୍ରଜାତି ମାଟି ଭିତରେ ଗଳନ (decomposer) କରନ୍ତି, କେତେକ ଗଛରେ, ପାଣି ଭିତରେ ରହନ୍ତି । ଅନ୍ୟ କେତେକ ମହୁମାଛି ଓ କାଛୁ ପରଜୀବୀମାନଙ୍କର (scabies) ପରଜୀବୀ ଭାବରେ ରହନ୍ତି । ଅନ୍ୟ କେତେକ ମାନବ ପ୍ରତି ବିପଦଶୂନ୍ୟ ଥିଲାବେଳେ କେତେକ ରୋଗ ବିସ୍ତାର କରନ୍ତି ।
ଶରୀର ଗଠନ
ସମ୍ପାଦନାବାହ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନାଘୁଣର ଦୈର୍ଘ୍ୟ ୨୫୦-୭୫୦ µm କିନ୍ତୁ ଏହାଠାରୁ କେତେକ ବଡ଼ ଆକାର ବିଶିଷ୍ଟ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ୧୦୦µmରୁ ଅଧିକ ନୁହେଁ । ଏହାର ଦେହର ପ୍ଲାନ ଠିକ ଟିଙ୍କ ଭଳି ଯାହାର ଏକ ସେଫାଲୋଥୋରାକ୍ସ (cephalothorax) ବା ପ୍ରୋସୋମା (ଏମାନଙ୍କର ଅଲଗା ମୁଣ୍ଡ ନଥାଏ) ଓ ଏକ ଓପିସ୍ଥୋସୋମା (opisthosoma) ବା ଉଦର ଥାଏ । ପ୍ରୋସୋମା ଓ ଓପିସ୍ଥୋସୋମା ଜୋଡ଼ି ହୋଇଥାଏ । ଅବୟବ ଦେଖି ସେମାନଙ୍କର ଦେହା ବିଭକ୍ତି ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ ।[୧] ଗ୍ରୀଷ୍ମମଣ୍ଡଳୀୟ ସ୍ପେସି ଆର୍କେଗୋଜେଟେସ ଲଙ୍ଗିସେଟସ ସବୁଠାରୁ ଶବଳ: ନିଜ ଓଜନର ୧୧୮୨ ଗୁଣ ଓଜନ ଉଠେଇ ପାରେ ଯାହା ସେହି ଆକାରର ଜୀବ ଉଠଉଥିବା ପରିମାଣର ପ୍ରାୟ ୫ ଗୁଣ ଅଧିକ । [୨]
ଦେହର ସମ୍ମୁଖରେ ଥିବା ଅଂଶକୁ ଗ୍ନଥୋସୋମା ବା କ୍ୟାପିଟୁଲମ କୁହାଯାଏ । କ୍ୟାପିଟୁଲମ କହିଲେ ସାଧାରଣତଃ ମୁଣ୍ଡକୁ ବୁଝେଇଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ମୁଣ୍ଡ ନାହିଁ, କି ଆଖି ବା ମସ୍ଥିଷ୍କ୍କ ନାହିଁ, କେବଳ ଏକ ଖାଇବା ପାଟି ଓ ପେଡିପଲ୍ପ (pedipalp) ଅଛି । ଏହାର ଉପରି ଭାଗ ଦେହର ଏକ ବିସ୍ତାର ହୋଇ ଅଛି ଯାହାକୁ କାରାପେସ carapace କହନ୍ତି ଓ ଏହା କ୍ୟୁଟିକ୍ଲଦ୍ୱାରା (cuticle) ଦେହ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ଅଛି । ପ୍ରଜାତି ଅନୁସାରେ ପାଟିର ରୁପାନ୍ତର ହୁଏ । ପାଟି ପଛକୁ ଗଳା ଥାଏ । [୧]
ଏହି କୀଟମାନଙ୍କର ଚାରି ଯୋଡ଼ା ଗୋଡ଼ ଥାଏ ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗୋଡ଼ରେ ଛଅଟି ସେଗମେଣ୍ଟ ଥାଏ ଯାହା ପହଁରିବା ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାମ ନିମନ୍ତେ ରୁପାନ୍ତରିତ ହୋଇପାରେ । ପୃଷ୍ଠ ଭାଗ ଟର୍ଗମ ଯୋଗୁ ଓ ଭେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଭାଗ ସ୍କ୍ଲେରାଇଟ ଯୋଗୁ ଶକ୍ତ ହୋଇଥେ । ବେଳେ ବେଳେ ଆଲମ୍ଭ ଗାର ପଡ଼ିଥାଏ । ଚତୁର୍ଥ ଯୋଡ଼ି ମଧ୍ୟ ଭାଗର ତଳ ପାଖରେ ଯୌନ ଛିଦ୍ର (gonopore) ଥାଏ । [୧]
ଏହାକୁ ମଧ୍ୟ ଦେଖନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନାଲୁଆ ତ୍ରୁଟି: bad argument #2 to 'title.new' (unrecognized namespace name 'Portal') ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ Ruppert, Edward E.; Fox, Richard, S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate Zoology, 7th edition. Cengage Learning. pp. 590–595. ISBN 978-81-315-0104-7.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Michael Heethoff; Lars Koerner (2007). "Small but powerful – the oribatid mite Archegozetes longisetosus Aoki (Acari, Oribatida) produces disproportionate high forces". Journal of Experimental Biology. 210 (17): 3036–3042. doi:10.1242/jeb.008276. PMID 17704078.
{{cite journal}}: Unknown parameter|lastauthoramp=ignored (|name-list-style=suggested) (help) - ↑ Balashov, Y.S. (1972). Bloodsucking Ticks - Vectors of Diseases of Man and Animals. Miscellaneous Publications of the Entomological Society of America, 8: 161–376.