ଗିନି ପିଗ

ଗିନି ପିଗ ବା ଗୃହପାଳିତ ଗିନି ପିଗ ବା କାଭି ବା ଗୃହପାଳିତ କାଭି ଏକ ଜାତୀୟ କୃନ୍ତକ ବା କର୍ତ୍ତଦନ୍ତୀ ମୂଷା ଜାତୀୟ ଜୀବ, ଫ୍ୟାମିଲି କ୍ୟାଭିଡିଆ (en:Caviidae) ଓ ଜେନସ କ୍ୟାଭିଆ (Cavia) । ତାଙ୍କର ନାମ ଗିନି ପିଗ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କରେ ଗିନି (Guinea) ଦେଶ ବା ପିଗ (pig) ଜନ୍ତୁମାନଙ୍କ ସ‌ହିତ କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନଥାଏ । ସେମାନେ ପ୍ରଥମେ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାର ଆଣ୍ଡେସରେ (Andes) ଥିଲେ ଓ ବାୟୋକେମିଷ୍ଟ୍ରି (biochemistry) ଓ ହାଇବ୍ରିଡ (hybridization) ଅନୁଶୀଳନରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ସେମାନେ କାଭି ଜାତିର ମୋଣ୍ଟାନାର ସମ୍ପର୍କୀୟ ଗିନି ପିଗର (C. tschudii) ବଂଶଧର, ତେଣୁ ଆରମ୍ଭରେ ସେମାନେ ପ୍ରାକୃତିକ ବଣୁଆ ନଥିଲେ । ସେମାନେ ପ୍ରଥମରୁ ଖାଦ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ଗୃହପାଳିତ କରାଯାଉଥିଲା ।

ଗୃହପାଳିତ ଗିନି ପିଗ
Two adult guinea pigs
Conservation status
Domesticated
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ
ସାମ୍ରାଜ୍ୟ:	ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ବାଇଲାଟେରିଆ
ପର୍ବ:	କୋର୍ଡାଟା
ମହାଶ୍ରେଣୀ:	ଟେଟ୍ରାପୋଡା
ଗୋଷ୍ଠୀ:	ମାମାଲିଆଫୋର୍ମ୍ସ
ଶ୍ରେଣୀ:	ମାମାଲିଆ
Order:	Rodentia
Family:	Caviidae
Genus:	Cavia
ଜାତି:	C. porcellus
ବାଇନୋମିଆଲ ନାମ
Cavia porcellus (Linnaeus, 1758)
Synonyms
Mus porcellus Linnaeus, 1758 Cavia cobaya Pallas, 1766 Cavia anolaimae Allen, 1916 Cavia cutleri Bennett, 1836 Cavia leucopyga Cabanis, 1848 Cavia longipilis Fitzinger, 1879

ଶୋଡ଼ଷ ଶତାବ୍ଦୀରେ ୟୁରୋପର ବେପାରୀମାନେ ଏହାକୁ ପଶ୍ଚିମ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଥମେ ଆଣିବା ବେଳଠାରୁ ଏହ ପକେଟ ପେଟ (pocket pet) ନାମରେ ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇଆସୁଛି । ସେମାନଙ୍କର ନରମ ପ୍ରକୃତି, ଧରିବା ଓ ଖୁଏଇବା ସମୟରେ ବନ୍ଧୁତାପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ୟବ‌ହାର ଓ ସ‌ହଜସାଧ୍ୟ ଯତ୍ନ ନେଇହେବା ଯୋଗୁ ଏହା ଜନପ୍ରିୟ ହୋଇଛି । ପଶୁ ପ୍ରଜନନ‌କାରୀମାନେ (breeders) ସାରା ପୃଥିବୀରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରି ଏମାନଙ୍କର କୋଟ (coat) ରଙ୍ଗ ବଦଳେଇ ପାରୁଛନ୍ତି ।

ଆଣ୍ଡେସର ଅନେକ ମୂଳ ନିବାସୀଙ୍କ (indigenous Andean groups) ନିମନ୍ତେ ଗିନି ପିଗ ଏକ ଲୋକ ସଂସ୍କୃତିର (folk culture) ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରେ । ଏମାନେ ମଧ୍ୟ ଖାଦ୍ୟ ଉତ୍ସ, ପରମ୍ପରାଗର ଔଷଧ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀର ଧାର୍ମିକ ଉତ୍ସବରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହୁଅନ୍ତି । ଏଗୁଡ଼ିକ ମାଂସ ଖାଇବା ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ରଖାଯାଏ । ଆଣ୍ଡେସ ପର୍ବତମାଳାରେ ଏହା ଏକ ପ୍ରଧାନ ଜନପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ଯେଉଁଠି ଏହାକୁ କୁଇ (cuy) କୁହାଯାଏ । ସନ ୧୯୬୦ରୁ ଆଧୁନିକ ପ୍ରଜନନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ବଡ଼ ଆକାରର ଗିନି ପିଗ ପ୍ରଜନନ କରାଯାଇପାରୁଛି ଯାହା ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା ବାହାରେ ଖାଦ୍ୟ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରାଯାଉଛି ।

ସପ୍ତଦଶ ଶତାବ୍ଦୀରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗୃହପାଳିତ ଗିନି ପିଗମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ପଶୁମାନଙ୍କର ପରୀକ୍ଷା (Biological experimentation) ନିମନ୍ତେ ପରୀକ୍ଷାଗାରରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଉଛି । ଏହି ପଶୁମାନଙ୍କୁ ବ‌ହୁତ ପରିମାଣରେ ପରୀକ୍ଷା ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେବାରୁ ଊନବିଂଶ ଓ ବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହାକୁ ଏକ ମଡେଲ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଗଲା ଓ କୌଣସି ମାନବ ଗବେଷଣାରେ ମଧ୍ୟ ଗିନି ପିଗ ନାମକରଣ କରାଗଲା । ସେହି ସମୟରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମୂଷା, ବାଦୁଡ଼ି ଆଦି ଜୀବଙ୍କ ପ୍ରତିବଦଳରେ ଏମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଗଲା । ବିଭିନ୍ନ ଡାକ୍ତରୀ ରୋଗମାନଙ୍କରେ ଯେପରିକି ମଧୁମେହ ଟାଇପ ୧, ଯକ୍ଷ୍ମା, ସ୍କର୍ଭି (ଗିନି ପିଗଙ୍କର ଭିଟାମିନ ଗ ଅଭାବ ହୁଏ) ଓ ପ୍ରିଏକ୍ଲାମ୍ପସିଆର (ଗର୍ଭାବସ୍ଥାର ଏକ ଜଟିଳତା ରୋଗ) ଔଷଧ ଗବେଷଣାରେ ଏମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଉଛି ।