ଖନିଆଧନା ଗଡଜାତ ରାଜ୍ୟ

ଖନିଆଧନା ଏକ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନ ଭାରତୀୟ ଗଡଜାତ ରାଜ୍ୟ ଥିଲା । ଏହା ଜୁଡେଭ ବଂଶୀୟ ବୁନ୍ଦେଲା ରାଜପୁତ[୧]ମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଶାସିତ ହଉଥିଲା । ଖନିଆଧନା ସହର ଏହାର ରାଜଧାନୀ ଥିଲା । ଏହା ପ୍ରଥମେ ବୁନ୍ଦେଳଖଣ୍ଡ ଏଜେନ୍ସି ଓ ତାହା ପରେ କେନ୍ଦ୍ର ଏଜେନ୍ସି ଅଧୀନରେ ରହିଥିଲା । .[୨]

ଖନିଆଧନା ରାଜ୍ୟ
खनियाधाना रियासत
Princely State
1724–1948
Location of ଖନିଅଧନା
Location of ଖନିଅଧନା
Khaniadhana State in the Imperial Gazetteer of India
History
 •  Established 1724
 •  Independence of India 1948
Area
 •  1941 ୧୭୬ km2 (୬୮ sq mi)
Population
 •  1941 ୨୦,୧୨୪ 
Density ୧୧୪.୩ /km2  (୨୯୬.୧ /sq mi)
Public Domain This article incorporates text from a publication now in the public domainChisholm, Hugh, ed. (1911). "article name needed. Encyclopædia Britannica Eleventh Edition (11th ed.). Cambridge University Press. {{cite encyclopedia}}: Invalid |ref=harv (help)

 ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି ଓ ଜନସଂଖ୍ୟା ସମ୍ପାଦନା

ରାଜକୀୟ ରାଜ୍ୟ ଖନିଆଧନାର ଆୟତନ 101 ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର । ଏହା ଚତୁର୍ଦିଗରେ ନାରବାର ଜିଲ୍ଲାଦ୍ୱାରା ଘେରିତ ହେଇଥିବା ବେଳେ କିଛି ଅଞ୍ଚଳ ବ୍ରିଟିଶ ଅଧୀନ ଝାଁସୀ ଜିଲ୍ଲାର ସୀମା ନିକଟରେ ଥିଲା ।ଏହା ଅର୍ଚା ରାଜ୍ୟ ର[୨] ପଶ୍ଚିମରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା । ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ କାଳରେ 1941 ଜନଗଣନା ଅନୁସାରେ ଏହାର ଲୋକ ସଂଖ୍ୟା 20,124 ଥିଲା । .[୨][୩]

ଇତିହାସ  ସମ୍ପାଦନା

 1724 ମସିହାରେ ଅର୍ଚାର ରାଜା ଉଦତ ସିଂହ ଖନିଆଧନା ଓ ସନ୍ନିକଟ ଗ୍ରାମ ସବୁ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ଆମର ସିଂହଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ସମୟରେ ମରାଠାମାନେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେଇ ଉଠିଥିଲେ ଓ ପେଶୱା ଆମର ସିଂହଙ୍କୁ 1751 ମସିହାରେ ତାଙ୍କର ରକ୍ଷିତ ରାଜା ରୂପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ।ଏହିଉ ସମୟରେ ଓରଛା ଓ ଝାଁସୀ ମଧ୍ୟରେ ବିବାଦ ଲାଗିରହିଥିଲା । 1854 ମସିହାରେ ଝାଁସୀ ରାଜତ୍ୱ  ର ବିଲୋପ ଘଟିବାରୁ ଖନିଆଧନା ନିଜକୁ ପୂର୍ଣା ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କରିଥିଲା । କିନ୍ତୁ 1862ର ବ୍ରିଟିଶ ଶାସକମାନେ ଏହାକୁ ନିଜର କରଦ ରାଜ୍ୟ ଭାବେ ରଖିଲେ । [୩]ଏହି ରାଜ୍ୟ 1920ରେ ଗଠିତ ହେଇଥିବା ଭାରତୀୟ ରାଜା ମାନଙ୍କ ସଂଗଠନରେ ମିଳିତ ହେଇଥିଲା । [୨]

ଏହି ରାଜ୍ୟ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ 1948 ମସିହାରେ ନିଜକୁ ଭାରତୀୟ ରାଜ୍ୟ ସଂଘ ସହ ସମ୍ମିଳିତ କରିଥିଲା । ଏହି ସମୟରେ ଖନିଆଧନାର ଅର୍ଦ୍ଧେକ ଅଂଶ 27ଟି ଗ୍ରାମ ଥାଇ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେସ୍ୱ୍ହର ଶିବପୁରି ଜିଲ୍ଲାରେ ରହିଲା ଓ ଅପର ଅର୍ଦ୍ଧେକ 28ଟି ଗ୍ରାମ ସହ ବିନ୍ଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ[୪]ରେ ରହିଲା । ପରେ ପୁନର୍ଗଠନ ସମୟରେ ସମସ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ରାଜ୍ୟରେ ରହିଲା । .[୪]

ଶାସକ  ସମ୍ପାଦନା

ବୁନ୍ଦେଲା ରାଜପୁତ ପରିବାରର ବଂଶଜମାନେ ଖନିଆଧନା ରାଜଗଦିର ଅଧିକାରୀ ରହିଥିଲେ । ସେମାନେ ରାଓ ଉପାଧି ଗ୍ରହଣ କରୁଥିଲେ । 1911 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମେ ଶାସକମାନଙ୍କୁ ରାଜା କୁହାଗଲା । ଏହାକୁ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାଜ୍ୟର ମର୍ଯ୍ୟାଦା ନ ଦେଇ କେବଳ ଶାସକ ହିସାବରେ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । [୩]

ରାଜା  ସମ୍ପାଦନା

  • 1724-.... ଆମର ସିଂହ 
  • 1760-1869 ଅଜଣା 
  • 1869-1909ଚିତ୍ରା ସିଂହ 
  • 1909-1938 ଖଳକ ସିଂହ 
  • 1938-1948 ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତାପ ସିଂହ 

ଆଧାର  ସମ୍ପାଦନା

  1. Bundela Rajas of Bundelkhand (Panna)
  2. ୨.୦ ୨.୧ ୨.୨ ୨.୩ David P. Henige, Princely states of India: a guide to chronology and rulers, Orchid Press, 2004 pp:104-5
  3. ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ {{cite web}}: Empty citation (help)
  4. ୪.୦ ୪.୧ Census of India, 1961: Madhya Pradesh by India.

ବାହାର ଲିଙ୍କ  ସମ୍ପାଦନା