କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ସରୋବର ତ୍ରିବେଣୀ ଧାମ
କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ସରୋବର ତ୍ରିବେଣୀ ଧାମ (ନେପାଳୀ: कुष्माण्ड सराेवर त्रिवेणी धाम) ଏକ ପବିତ୍ର ତୀର୍ଥ ସ୍ଥାନ ଯାହା ଦେବୀ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ଭଗବତୀଙ୍କୁ (Goddess Kushmanda)ସମର୍ପିତ ହୋଇଛି । କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ଶବ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଅକ୍ଷର ‘କୁ’ ଅର୍ଥ ସ୍ୱଳ୍ପ, ‘ଷ୍ମା’ ଅର୍ଥ ଉଷୁମ ଓ ‘ଣ୍ଡ’ ଏଠାରେ ସ୍ୱର୍ଗୀୟ ଅଣ୍ଡାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରୁଛି । ଏଣୁ ଦେବୀଙ୍କୁ ସଂସାରର ସୃଷ୍ଟି କର୍ତ୍ତା ଭାବରେ ଦର୍ଶାଯାଉଛି । ତାଙ୍କର ଆଠ ବା ଦଶ ହାତରେ ଅସ୍ତ୍ର ଶସ୍ତ୍ର, ମାଳି ଇତ୍ୟାଦି ଧରି ତାଙ୍କୁ ସିଂହ ଉପରେ ଉପବେଶନ କରିଥିବା ଦର୍ଶାଯାଏ । କୁହାଯାଏ ସେ ଦୁର୍ଗାଙ୍କର ଏକ ଶୁଖି ଆକାର, ଦଶହରାରେ ପୂଜା ପାଉଥିବା ନବଗ୍ରହ ମଧ୍ୟରୁ ଚତୁର୍ଥ ଦେବୀ । ତାଙ୍କର ସ୍ମିତହସ ଦୁନିଆର ଅନନ୍ତ ଘୋର ଅନ୍ଧାରକୁ ଦୂର କରି ଆଲୋକ ଆଣିଲା ଓ ସଂସାର ସୃଷ୍ଟି କଲା ।[୧][୨] ପାଣି କଖାରୁ ଦେବୀଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ଖାଦ୍ୟ ।[୧]
| Kushmanda Sarowar Triveni Dham | |
|---|---|
कुष्माण्ड सराेवर त्रिवेणी धाम | |
 A view of Kushmanda Sarowar | |
| Religion | |
| ଅନୁବନ୍ଧଗୁଡ଼ିକ | ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ |
| District | Makwanpur District |
| ଦେବାଦେବୀ | Kushmanda Bhagwati |
| Festivals | Kushmanda nawami, Makar Sankranti, Haritalika Teej |
| Location | |
| ସ୍ଥାନ | Hetauda |
| Country | Nepal |
  Shown within Nepal | |
| ଭୌଗଳିକ ଅବସ୍ଥିତି | 27°25′11″N 85°00′41″E / 27.419733°N 85.011276°E |
| Architecture | |
| Type | Pagoda |
ମଧ୍ୟ ନେପାଳର ହେଟାଉଡା (Hetauda) ସବ- ମେଟ୍ରୋପଲିସର ସୀମାବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ତୀର୍ଥ ସ୍ଥାନ ଅବସ୍ଥିତ ।[୩] ଏଠାରେ ଦୁଇ ଡାହାଣ ପାଖ ଉପନଦୀ କରା ନଦୀ ଓ କୁଖରେଣୀ ନଦୀ ସାଥିରେ ବାମ ରାପ୍ତି ନଦୀ ମିଶି ଏକ ତ୍ରିବେଣୀ ସଂଗମ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ।[୧] ବିଗତ ଦଶକରେ ଏହି ସ୍ଥାନର ଅନେକ ବିକାଶ କରାଯାଇଛି । ଏହାର ପରିଚାଳନା ଭାର ଓ ତଦାରଖ ଏକ କମିଟି ହାତକୁ ନେଇଛି ।[୩] କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ସରୋବର ତ୍ରିବେଣୀ ତିର୍ଥସ୍ଥାନ ବିକାଶ କମିଟି ମୁଖ୍ୟତଃ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ଭାଗବତୀଙ୍କର ପୂଜା ଓ ଆରାଧନାର ବିକାଶ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରେ । କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ସରୋବର ଏକ ପବିତ୍ର ପୁଷ୍କରିଣୀ ଯାହା କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ଦେବୀଙ୍କୁ ସମର୍ପିତ ହୋଇଛି । ହେଟାଉଡା ସ୍ଥାନରେ ନଦୀ ତୀରରେ ହିନ୍ଦୁ ଅନ୍ତ୍ୟେଷ୍ଟି କ୍ରିୟା ସମାପନ କରାଯାଏ ।
ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀଙ୍କର ସମାଗମ ମୁଖ୍ୟତଃ କୁଷ୍ମାଣ୍ଡ ନବମୀ ବା ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରେ (Makar Sankranti)[୩] ଓ ତିଜ (Teej) ଦିନମାନଙ୍କରେ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଦେବୀ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦେବତାମାନେ ସେହି ସ୍ଥାନରେ ସ୍ନାନ କରୁଥିବା ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ । ଭକ୍ତମାନେ ସରୋବରରେ ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ଅଥବା ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ତିଆରି ହୋଇଥିବା ୧୦୮ଟି ଟ୍ୟାପରୁ ବାହାରୁଥିବା ଜଳରେ ଦୌଡ଼ି ଦୌଡ଼ି ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ।[୩] ମକର ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଦିନ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ଏହି ପବିତ୍ର ସ୍ଥାନକୁ ଦର୍ଶନ କରନ୍ତି, ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ କରନ୍ତି ତଥା ଅଳ୍ପ ବୟସ୍କ ପିଲାଙ୍କର ଉପନୟନ କରାନ୍ତି ।[୩] ମହିଳାମାନେ ତିଜ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ଏଠାରେ ଋଷି ପଞ୍ଚମୀ ଦିନ ପବିତ୍ର ସ୍ନାନ କରି ପର୍ବ ସମାପ୍ତ କରନ୍ତି ।
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା<ଆଧାର>
- ↑ ୧.୦ ୧.୧ ୧.୨ www.onlinepuja.org. "Onlinepuja org - We offer online Puja at Kushmanda Triveni Dham". www.onlinepuja.org. Archived from the original on 2015-05-16. Retrieved 2015-08-20.
- ↑ "The temple of Kushmanda Devi in Trikhandi - Boss Nepal". Archived from the original on 2016-04-25. Retrieved 2015-08-20.
- ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ Tara. "Preparations for Makar Mela in full swing". Retrieved 2015-08-20.[permanent dead link]