ଉଇକିପିଡ଼ିଆ

ଏମ୍‌ଡିଏମ୍‌ଏ

୩,୪-ମେଥିଲିନ୍‌ଡାଇଅକ୍ସିମେଥାମ୍ଫେଟାମିନ୍ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ 3,4-Methylenedioxymethamphetamine ବା MDMA), ସାଧାରଣ ଭାବରେ ଏକ୍ସଟାସି ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ E), ଏକ ମନୋସକ୍ରିୟ ଔଷଧ ଯାହା ମନୋରଞ୍ଜନ ଔଷଧ ଭାବରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ । ସ‌ହାନୁଭୂତି, ସୁଖ, ଆନନ୍ଦ ଆଦି ଅନୁଭବକୁ ଏହା ଶିଖରକୁ ନେଇଯାଏ, ସମୟ ଜ୍ଞାନ ଓ କାମାବେଗ ବଦଳିଯାଏ ।[୧୦][୧୧] ପାଟିରେ ନେଲେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ୩୦ରୁ ୪୫ ମିନିଟ ମଧ୍ୟରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଏ ଓ ୩ରୁ ୬ ଘଣ୍ଟା ପରେ ଶେଷ ହୋଇଯାଏ ।[୮][୧୨] ଏହାକୁ ଶୁଙ୍ଘିକରି ବା ଧୁଆଁ କରି ପ୍ରଶ୍ୱାସରେ ନିଆଯାଏ ।[୧୩] ସନ ୨୦୧୬ ସୁଦ୍ଧା ଏହି ଔଷଧକୁ ଡାକ୍ତରୀ ବ୍ୟବ‌ହାରରେ ଲଗାଯାଇନାହିଁ ।[୩]

ଏମ୍‌ଡିଏମ୍‌ଏ
MDMA structure
Ball-and-stick model of an MDMA molecule
Clinical data
Pronunciationmethylenedioxy­methamphetamine:
/ˈmɛ.θɪ.liːn.daɪ.ˈɒk.si./
/ˌmɛθæmˈfɛtəmiːn/
Synonyms3,4-MDMA, Ecstasy (E, X, XTC), Molly, Mandy[୫][୬]
AHFS/Drugs.comentry
Dependence
liability		Physical: none[୧]
Psychological: moderate
Addiction
liability		Moderate[୨]
Routes of
administration		Common: orally[୩]
Uncommon: snorting,[୩] inhalation (vaporization),[୩] injection,[୩][୪] rectal
ATC code
  • none
Legal status
Legal status
Pharmacokinetic data
MetabolismLiver, CYP450 extensively involved, including CYP2D6
MetabolitesMDA, HMMA, HMA, DHA, MDP2P, MDOH[୭]
Onset of action30–45 minutes (orally)[୮]
Elimination half-life(R)-MDMA: 5.8 ± 2.2 hours[୯]
(S)-MDMA: 3.6 ± 0.9 hours[୯]
Duration of action4–6 hours[୮]
ExcretionKidney
Identifiers
  • (RS)-1-(1,3-benzodioxol-5-yl)-N-methylpropan-2-amine
CAS Number
PubChem CID
IUPHAR/BPS
DrugBank
ChemSpider
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
PDB ligand
Chemical and physical data
FormulaC11H15NO2
Molar mass୧୯୩.୨୫ g·mol−1
3D model (JSmol)
ChiralityRacemic mixture
Boiling point105 °C (221 °F) at 0.4 mmHg (experimental)
  • CC(NC)CC1=CC=C(OCO2)C2=C1
  • InChI=1S/C11H15NO2/c1-8(12-2)5-9-3-4-10-11(6-9)14-7-13-10/h3-4,6,8,12H,5,7H2,1-2H3 checkY
  • Key:SHXWCVYOXRDMCX-UHFFFAOYSA-N checkY
  (verify)

ଏହି ଫର୍ମୁଲାର ପାର୍ଶ୍ୱପ୍ରତିକ୍ରିୟାମାନଙ୍କ ନାମ:- ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ, ସ୍ମରଣ ସମସ୍ୟା, ପାରାନୋଇଆ, ନିଦ୍ରା ସମସ୍ୟା, ଦାନ୍ତ ରଗଡ଼ିବା, ଝାପ୍‌ସା ଦୃଷ୍ଟି, ଝାଳ ବୋହିବା ଓ ଦୃତ ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ଗତି । ଏହାର ବ୍ୟବ‌ହାରରେ ଅବସାଦ ଓ ଥକ୍କା ମଧ୍ୟ ଆସେ । ଶରୀର ଉତ୍ତାପ ବୃଦ୍ଧି ଓ ନିର୍ଜଳନ ଯୋଗୁ ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରେ ।[୧୩] ସେରୋଟୋନିନ୍, ଡୋପାମିନ୍ ଓ ନର୍-ଏପିନେଫ୍ରିନ ଆଦି ନିଉରୋଟ୍ରାନ୍ସମିଟରମାନଙ୍କର ଦୃତ ବିମୋଚନ ଓ ଧିର ରିଅପଟେକ୍ ଏମଡିଏମଏ ଯୋଗୁ ହୁଏ ଫଳରେ ମସ୍ତିଷ୍କର କିଛି ଅଂଶ ଉପରେ ଉତ୍ତେଜକ ଓ ମନୋବିକୃତକାରୀ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼େ ।[୧][୧୪] ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ନିଉରୋଟ୍ରାନ୍ସମିଟର ବୃଦ୍ଧି ପରେ ସ୍ୱଳ୍ପ ସ୍ଥାୟୀ ହ୍ରାସ ହୁଏ ।[୧୨][୧୩] ଗଠନାତ୍ମକ ଭାବେ ଏହା ମେଥାମ୍ଫେଟାମିନ୍ ସ‌ହିତ ଅନୁରୂପ କିନ୍ତୁ ଏହାର ଔଷଧୀୟ ଓ ବିଷାକ୍ତ‌ତା ଗୁଣରେ ଆମ୍ଫେଟାମିନ୍ ସ‌ହିତ ତୁଳନୀୟ ।[୧୨][୧୪]

ଏମ୍‌ଡିଏମ୍‌ଏ ପ୍ରଥମେ ସନ ୧୯୧୨ରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା ।[୧୩] ସନ ୧୯୭୦ରେ ସାଇକୋଥେରାପିରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେଲା ଓ ସନ ୧୯୮୦ରେ ରାସ୍ତା ଡ୍ରଗ୍ ଭାବରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେଲା ।[୧୨][୧୩][୧୫] ଏହା ମୂଖ୍ୟତଃ ନାଚ ପାର୍ଟି ଓ ରେଭ ପାର୍ଟିମାନଙ୍କରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେଉଛି ।[୧୬] ଅନେକ ସମୟରେ ଏହା ସ‌ହିତ ଏଫିଡ୍ରିନ୍ ଓ କେଟାମିନ୍ ମିଶ୍ରିତ ହୋଇ ବିକ୍ରି ହେଉଛି ।[୧୩] ସନ ୨୦୧୩ରେ ୧୫ରୁ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ୯ରୁ ୨୮ ନିୟୁତ (ପୃଥିବୀ ଜନସଂଖ୍ୟାର ୦.୨% to ୦.୬%) ଲୋକ ଏକ୍ସଟାସି (ଏମଡିଏମଏ) ବ୍ୟବ‌ହାର କରିଥିଲେ । ଏହା କୋକେନ, ଆମ୍ଫେଟାମିନ୍ ଓ ଓପିଅଏଡ୍ ବ୍ୟବ‌ହାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ସ‌ହିତ ସମାନ କିନ୍ତୁ ଗଞ୍ଜେଇ ଗ୍ରହଣକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟାଠାରୁ କମ୍ ।[୧୭] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ସନ ୨୦୧୦ରେ ପ୍ରାୟ ୦.୯ ନିୟୁତ ଲୋକ ଏହା ବ୍ୟବ‌ହାର କରିଥିଲେ ।[୧୩]

ଅଧିକାଂଶ ଦେଶରେ ଏମଡିଏମଏ ଡ୍ରଗ୍ ରଖିବା ଓ ବ୍ୟବ‌ହାର କରିବା ବେଆଇନ । କେବଳ ଗବେଷଣା ନିମନ୍ତେ କିଛିଟା ରିହାତି ଦିଆଯାଏ । ସାଂଘାତିକ ଓ ଚିକିତ୍ସା-ଅବରୋଧୀ ମାନସିକ ରୋଗ ଚିକିତ୍ସା ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱଳ୍ପ ବା ନିମ୍ନ ଡୋଜ୍‌ର ଏମଡିଏମଏ ନିମନ୍ତେ ଗବେଷଣା ଚାଲିଛି ।[୧୦][୧୮] ଏହାର ଉପକାର ଅପେକ୍ଷା ଅପକାର ଉପରେ ଅଧିକ ଗବେଷଣା ଆବଶ୍ୟକ ।[୧୦][୧୮]

ଆଧାର

ସମ୍ପାଦନା
  1. ↑ ୧.୦ ୧.୧ Palmer, Robert B. (2012). Medical toxicology of drug abuse : synthesized chemicals and psychoactive plants. Hoboken, N.J.: John Wiley & Sons. p. 139. ISBN 9780471727606.
  2. ↑ Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE (2009). "Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders". In Sydor A, Brown RY (ed.). Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Medical. p. 375. ISBN 9780071481274. MDMA has been proven to produce lesions of serotonin neurons in animals and humans.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link).
  3. ↑ ୩.୦ ୩.୧ ୩.୨ ୩.୩ ୩.୪ "Methylenedioxymethamphetamine (MDMA or 'Ecstasy')". EMCDDA. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. Retrieved 17 October 2014.
  4. ↑ "Methylenedioxymethamphetamine (MDMA, ecstasy)". Drugs and Human Performance Fact Sheets. National Highway Traffic Safety Administration.
  5. ↑ Luciano, Randy L.; Perazella, Mark A. (25 March 2014). "Nephrotoxic effects of designer drugs: synthetic is not better!". Nature Reviews Nephrology. 10 (6): 314–324. doi:10.1038/nrneph.2014.44. Retrieved 2 December 2014.
  6. ↑ "DrugFacts: MDMA (Ecstasy or Molly)". National Institute on Drug Abuse. Retrieved 2 December 2014.
  7. ↑ Carvalho M, Carmo H, Costa VM, Capela JP, Pontes H, Remião F, Carvalho F, Bastos Mde L (August 2012). "Toxicity of amphetamines: an update". Arch. Toxicol. 86 (8): 1167–1231. doi:10.1007/s00204-012-0815-5. PMID 22392347.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  8. ↑ ୮.୦ ୮.୧ ୮.୨ Freye, Enno (28 July 2009). "Pharmacological Effects of MDMA in Man". Pharmacology and Abuse of Cocaine, Amphetamines, Ecstasy and Related Designer Drugs. Springer Netherlands. pp. 151–160. ISBN 978-90-481-2448-0. Retrieved 18 June 2015.
  9. ↑ ୯.୦ ୯.୧ "3,4-Methylenedioxymethamphetamine". Hazardous Substances Data Bank. National Library of Medicine. 28 August 2008. Retrieved 22 August 2014.
  10. ↑ ୧୦.୦ ୧୦.୧ ୧୦.୨ Meyer JS (2013). "3,4-methylenedioxymethamphetamine (MDMA): current perspectives". Subst Abuse Rehabil. 4: 83–99. doi:10.2147/SAR.S37258. PMC 3931692. PMID 24648791.{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link)
  11. ↑ ଆଧାର ଭୁଲ: ଅଚଳ <ref> ଚିହ୍ନ; Acute amph toxicity ନାମରେ ଥିବା ଆଧାର ଭିତରେ କିଛି ଲେଖା ନାହିଁ ।
  12. ↑ ୧୨.୦ ୧୨.୧ ୧୨.୨ ୧୨.୩ "DrugFacts: MDMA (Ecstasy/Molly)". National Institute on Drug Abuse. February 2016. Retrieved 30 March 2016.
  13. ↑ ୧୩.୦ ୧୩.୧ ୧୩.୨ ୧୩.୩ ୧୩.୪ ୧୩.୫ ୧୩.୬ Anderson, Leigh, ed. (18 May 2014). "MDMA". Drugs.com. Drugsite Trust. Retrieved 30 March 2016.
  14. ↑ ୧୪.୦ ୧୪.୧ Methylenedioxymethamphetamine (MDMA, Ecstasy), National Highway Traffic Safety Administration, archived from the original on 3 April 2016, retrieved 5 April 2016
  15. ↑ Chakraborty, Kaustav; Neogi, Rajarshi; Basu, Debasish (2011). "Club drugs: review of the 'rave' with a note of concern for the Indian scenario". The Indian Journal of Medical Research. 133 (6): 594–604. ISSN 0971-5916. PMC 3135986. PMID 21727657.
  16. ↑ World Health Organization (2004). Neuroscience of Psychoactive Substance Use and Dependence. World Health Organization. pp. 97–. ISBN 978-92-4-156235-5.
  17. ↑ "Status and Trend Analysis of Illict [sic] Drug Markets". World Drug Report 2015 (pdf). Retrieved 26 June 2015.
  18. ↑ ୧୮.୦ ୧୮.୧ Parrott AC (2014). "The potential dangers of using MDMA for psychotherapy". J Psychoactive Drugs. 46 (1): 37–43. doi:10.1080/02791072.2014.873690. PMID 24830184. Deficits have been demonstrated in retrospective memory, prospective memory, higher cognition, complex visual processing, sleep architecture, sleep apnoea, pain, neurohormonal activity, and psychiatric status. Neuroimaging studies have shown serotonergic deficits, which are associated with lifetime Ecstasy/MDMA usage, and degree of neurocognitive impairment. Basic psychological skills remain intact. Ecstasy/MDMA use by pregnant mothers leads to psychomotor impairments in the children. Hence, the damaging effects of Ecstasy/MDMA were far more widespread than was realized a few years ago. ... Rogers et al. (2009) concluded that recreational ecstasy/MDMA is associated with memory deficits, and other reviews have come to similar conclusions. Nulsen et al. (2010) concluded that 'ecstasy users performed worse in all memory domains'. Laws and Kokkalis (2007) concluded that abstinent Ecstasy/MDMA users showed deficits in both short-term and long-term memory, with moderate to large effects sizes.
"https://or.wikipedia.org/w/index.php?title=ଏମ୍‌ଡିଏମ୍‌ଏ&oldid=551804"ରୁ ଅଣାଯାଇଅଛି