ଇନ୍ଦ୍ର
ଇନ୍ଦ୍ର ବା ଇନ୍ଦ୍ରଦେବ, ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସମସ୍ତ ଦେବଦେବୀଙ୍କ ରାଜା ବା ଦେବରାଜ ରୂପେ ପୂଜିତ। ବୃଷ୍ଟିର ଅଧିପତି ଦେବତାଭାବେ ଇନ୍ଦ୍ର ସର୍ବମାନ୍ୟ ।
| ଇନ୍ଦ୍ର | |
|---|---|
 | |
| King of the Gods God of Weather and War | |
| ସଂସ୍କୃତ ଅନୁବାଦ | ଇନ୍ଦ୍ର |
| ଉପାଧି | ଦେବ |
| ବାସସ୍ଥାନ | ସ୍ୱର୍ଗର ଅମରାବତୀରେ |
| ଅସ୍ତ୍ର | Vajra |
| ସାଥି | ସଚୀ (ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ) |
| ବାହନ | ଐରାବତ |
ପରିଚୟ
ସମ୍ପାଦନାରୁକ୍ ବେଦ ମତେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପିତା ଗୌ ଓ ମାତା ଗୃଷ୍ଟି । ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ପୁଲୋମା ରାକ୍ଷସ କନ୍ୟା । ଏଣୁ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ପୁଲୋମା, ପୁଲୋମଜା, ସଚୀ, ପ୍ରାସହା ଭାବେ ସମ୍ବୋଧିତ । ପ୍ରାସହା ଅର୍ଥ ସେନା । ଦେବୀ ଅଟନ୍ତି ମହାଶକ୍ତି । ସେ ସପ୍ତମାତୃକା ଅନ୍ତର୍ଗତ ଦେବୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ । ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁତ୍ର ଜୟନ୍ତ ଓ ପୁତ୍ରୀ ଜୟନ୍ତୀ । ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତରେ ଉଲ୍ଲେଖ ତ୍ରେତୟାରେ ବାନରରାଜ ବଳୀ ଓ ଦ୍ୱାପରରେ ମହାବୀର ଅର୍ଜୁନ ତାଙ୍କ ଅଂଶରୁ ଉତ୍ପନ । ଇନ୍ଦ୍ର ଅଟନ୍ତି ବଜ୍ରବାହୁ, ବଜ୍ର ବିଦ୍ୟୁତ୍ ଶକ୍ତିଭଳି । ଅମରାବତୀ ତାଙ୍କ ରାଜଧାନୀ । ତାଙ୍କ ସଭା ଦେବସଭା ବା ସୁଧର୍ମା ସଭା, ବନ-ନନ୍ଦନବନ, ବାହାନ-ଐରାବତ, ଅଶ୍ୱ ଊଚ୍ଚୈଶ୍ରବା, ହରିତ୍ ବର୍ଣ୍ଣ ଅଶ୍ୱ ସଂଯୁକ୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ରଥ ମନଗତିଠାରୁ ଆହୁରି ଦୃତତର । ସାରଥୀ-ମାଳତୀ, ଦେବଗୁରୁ ବୃହସ୍ପତି ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପୁରୋହିତ ।
ପୌରାଣିକ
ସମ୍ପାଦନାବୃହଦାରଣ୍ୟକ ଉପନିଷଦରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ଅଛି ଯେ, ଦୈତ୍ୟରାଜ ବୈରୋଚନ ସହିତ ଇନ୍ଦ୍ର ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ବିଦ୍ୟାଲାଭ ନିମିତ୍ତ ଗୁରୁକୂଳରେ ଥିଲେ । ବିରେଚନ(ବୈରୋଚନ) କିଛି ଜ୍ଞାନ ଲାଭକରି ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ମନରେ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଇନ୍ଦ୍ର ୪ଶହ ବର୍ଷ ସେଠାରେ ରହି ସକଳ ଜ୍ଞାନର ଅଧିକାରୀ ହୋଇପାରିଥିଲେ । ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ନାମ ବ୍ୟାକରଣ ଓ ଆୟୁର୍ବେଦ ଶାସ୍ତ୍ର ସହିତ ବିଜଡ଼ିତ । ଐନ୍ଦ୍ର ବ୍ୟାକରଣ ଯାହା ପାଣିନୀଙ୍କ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଚଳନ ଥିଲା ତଥା ଆୟୁର୍ବେଦ ବିଶେଷଜ୍ଞ ଧନ୍ୱନ୍ତରୀ ଥିଲେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ଶିଷ୍ୟ । ବୁତ୍ରାସୁରକୁ ବଧକରି ଇନ୍ଦ୍ର ବିତ୍ରାହ ରୂପେ କୀର୍ତ୍ତିତ । କେତେକଙ୍କ ମତରେ ବୁତ୍ର ବାସ୍ତବ ପକ୍ଷେ ରାକ୍ଷସ ନୁହଁନ୍ତି । ସେ ମେଘ ଅଟନ୍ତି । ଯେଉଁ ମେଘ ବର୍ଷା ହେବାରେ ବାଧକ ସାଜନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ଆକାଶରେ ବର୍ଷା ହେବାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିଥାନ୍ତି । ସେ ବୁତ୍ରକୁ ଛେଦନ କରି ପୁନଶ୍ଚ ବର୍ଷା ହେବାକୁ ସକ୍ଷମ କରାନ୍ତି । ଇନ୍ଦ୍ର ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ତାଦାତ୍ମ୍ୟଭାବରୁ ହେମ ବା ବରଫ ତରଳ ହେବାର ସୁବିଧା ହୋଇଥାଏ । ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପ୍ରତିପତ୍ତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟକଲେ, ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ, ମହେଶ୍ୱରଙ୍କ ପରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସ୍ଥାନ ରହିବା କଥା କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ପୌରାଣିକ ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ ସେ ସବୁଥିରୁ ବଞ୍ଚିତ । ସୃଷ୍ଟି, ସ୍ଥିତି, ପ୍ରଳୟ ପରେ ବିଜୟର ଦେବତା ଭାବେ ମଣ୍ଡିତ ହେବା ପାଇଁ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ସ୍ଥାନଟି ଶୂନ୍ୟ ରହିଛି । ପୌରାଣିକ ପୃଷ୍ଠାରେ ଗୌତମ ଋଷିଙ୍କ ଅଭିଶାପ ଯୋଗୁଁ ଅହଲ୍ୟା ପାଷାଣ ହେଲେ ଓ ଇନ୍ଦ୍ର ସହସ୍ରାକ୍ଷରେ ପରିଣତ ହେଲେ । ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ ରାବଣ ପୁତ୍ର ଇନ୍ଦ୍ରଜିତ ପରାସ୍ତ କରିବା ଘଟଣା ଓ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ଗୋବର୍ଦ୍ଧନଗିରି ଟେକି ବ୍ରଜବାସୀଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ ଦେଇ ଇନ୍ଦ୍ରପଦକୁ ନ୍ୟୁନ କରିଥିଲେ । ଫଳରେ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ତେଜସ୍ୱୀତ ପ୍ରଶମନ ଲଭି ଶେଷକୁ ସେ ମାତ୍ର ଅନ୍ତରୀକ୍ଷ ସ୍ଥାନୀୟ ଦେବତା ହୋଇଗଲେ । ଯେଉଁ ଚକ୍ରବର୍ତ୍ତୀ ଶହେଟି ଅଶ୍ୱମେଧ ଯଜ୍ଞକରି ପୁଣ୍ୟ କରିଥିବେ ତାଙ୍କୁ ଇନ୍ଦ୍ର ପଦବୀରେ ଅଭିଷିକ୍ତ କରାଗଲା । ଏଣୁ ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ୱନ୍ତରରେ ୧୪ଜଣ ଇନ୍ଦ୍ର ପଦବୀରେ ଅଧିରୂଢ଼ ହୋଇଥିଲେ । [୧]
ଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ ଲଛମନ ରାଉତ, ସଂଚାର, ପୃଷ୍ଠା-୧୪, ଶନିବାର ୨୧ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୧୩
ବାହାର ତଥ୍ୟ
ସମ୍ପାଦନା
 | ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଆପଣ ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଉଇକିପିଡ଼ିଆକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିପାରିବେ । |