ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ
| Archaeopteryx | |
|---|---|
.jpg)
| |
| The Berlin Archaeopteryx specimen (A. siemensii). | |
ବିଜ୍ଞାନଭିତ୍ତିକ ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ 
| |
| ସାମ୍ରାଜ୍ୟ: | ପ୍ରାଣୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ବାଇଲାଟେରିଆ |
| ପର୍ବ: | କୋର୍ଡାଟା |
| ମହାଶ୍ରେଣୀ: | ଟେଟ୍ରାପୋଡା |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ଡାଇନୋସରିଆ |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ଥେରୋପୋଡ଼ା |
| ଗୋଷ୍ଠୀ: | ଆଭିଏଲେ |
| Family: | †Archaeopterygidae |
| Genus: | †Archaeopteryx Meyer, 1861 (conserved name) |
| Other Species | |
|
†Archaeopteryx siemensii | |
| Synonyms | |
| |
ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ କିମ୍ବା ଉର୍ଭୋଗେଲ ହେଉଛି ଏକ ବିଲୁପ୍ତ ପକ୍ଷୀ ସଦୃଶ ଡାଇନୋସର ପ୍ରଜାତି ଯାହାକି ପର ଥିବା ଡାଇନୋସର ଓ ଆଧୁନିକ ପକ୍ଷୀଙ୍କ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରାଣୀ । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ ନାମଟି ଗ୍ରୀକ୍ (ଆର୍କାୟୋସ-ପୁରାତନ + ପ୍ଟେରିକ୍ସ-ପକ୍ଷ ବା ପର) । ପ୍ରାୟ ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ମଧ୍ୟରୁ ଏହା ସର୍ବପ୍ରଥମ ପକ୍ଷୀ (ଆଭିଆଲେ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ) ବିଦିତ ହୋଇସାରିଥିଲା [୧] ଯଦିଓ ପରେ ଆହୁରି ପୁରାତନ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ପକ୍ଷୀ ଯଥା ଆଙ୍କିଓର୍ନିସ, ଜିଆଓଟିଞ୍ଜିଆ, ଆଉରର୍ନିସ ଆଦି ଆବିଷୃତ ହୋଇଥିଲେ ।[୨]
ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସ ପ୍ରାୟ ୧୫କୋଟି ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଜୁରାସିକ ଯୁଗର ଶେଷଆଡେ ବର୍ତ୍ତମାନର ଦକ୍ଷିଣ ଜର୍ମାନୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ବସବାସ କରୁଥିଲେ । ସେତେବେଳେ ଇଉରୋପ ଏକ ଦ୍ୱୀପପୁଞ୍ଜ ଥିଲା । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସର ଦେଖିବାକୁ କାଉ ଆକାରର ଥିଲା । [୩] ଏହାର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଜାତି ପ୍ରାୟ ୦.୫ ମିଟର ଆକାରର ଥିଲା । ଛୋଟ ଆକାର, ଚଉଡା ପକ୍ଷ ଓ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଉଡିବାର କ୍ଷମତା ସତ୍ତ୍ୱେ ଏଗୁଡିକର ଆଜିର ପକ୍ଷୀଙ୍କ ତୁଳନାରେ ତତ୍କାଳୀନ ଡାଇନୋସରଙ୍କ ସହ ଅଧିକ ସମାନତା ଥିଲା । ପାଟିରେ ଥିବା ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଦାନ୍ତ, ତିନି ନଖ ବିଶିଷ୍ଟ ପଞ୍ଝା, ହାଡ ବିଶିଷ୍ଟ ଲମ୍ବା ଲାଞ୍ଜ, କଙ୍କାଳ ସଂରଚନା ଆଦି ବିଭିନ୍ନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେମାନେ ଡ୍ରୋମାୟୋସର ଓ ଟ୍ରୁଡଣ୍ଟିଡ ପରି ଡାଇନୋସରର ସମତୁଲ୍ୟ ଥିଲେ ।[୪][୫]
ଏହା ପକ୍ଷୀଙ୍କ କ୍ରମବିକାଶ (evolution) ଓ ଡାଇନୋସରର ଅଧ୍ୟୟନରେ ସହାୟକ । ଆର୍କିଓପ୍ଟେରିକ୍ସର ଗୋଟିଏ ପର ୧୮୬୧ରେ ମିଳିଥିଲା ଓ ସେଇଥିରୁ ନାମକରଣ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥିଲା । [୬] ସେଇ ବର୍ଷ ଏହାର ଗୋଟେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କଙ୍କାଳ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା । ଆଗାମୀ ବର୍ଷ ମାନଙ୍କରେ ଏହାର ଆହୁରି ୧୦ଗୋଟି ଜୀବାଶ୍ମ ମିଳିଛି । ଏହି ପ୍ରଥମ କଙ୍କାଳ, ଚାର୍ଲ୍ସ ଡାର୍ୱିନଙ୍କ On the Origin of Speciesର ପ୍ରକାଶନର ଦୁଇ ବର୍ଷ ପରେ ଆବିଷୃତ ହୋଇଥିଲା ଓ ତାଙ୍କ କ୍ରମବିକାଶ ମତର ଦୃଢ଼ ପ୍ରମାଣ ହୋଇଥିଲା ।
ବର୍ଣ୍ଣନା
ସମ୍ପାଦନାଜୀବାଶ୍ମ ବିଜ୍ଞାନ
ସମ୍ପାଦନାଉଡାଣ
ସମ୍ପାଦନାବୃଦ୍ଧି
ସମ୍ପାଦନାଇତିହାସ
ସମ୍ପାଦନାଶ୍ରେଣୀ ବିଭାଗ
ସମ୍ପାଦନାନିମ୍ନୋକ୍ତ cladogramଟି ୨୦୧୩ରେ Godefroit ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇଥିଲା ।[୭]
| Avialae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ପ୍ରଜାତି
ସମ୍ପାଦନାବିବାଦ
ସମ୍ପାଦନାଜୀବାଶ୍ମ-ବିଜ୍ଞାନ ଅନୁସାରେ ଅବସ୍ଥାନ
ସମ୍ପାଦନାଆଧାର
ସମ୍ପାଦନା- ↑ Xing Xu, Hailu You, Kai Du and Fenglu Han (28 July 2011). "An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae". Nature. 475 (7357): 465–470. doi:10.1038/nature10288. PMID 21796204.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ doi:10.1038/nature12168
This citation will be automatically completed in the next few minutes. You can jump the queue or expand by hand - ↑ Erickson, Gregory M.; Rauhut, Oliver W. M.; Zhou, Zhonghe; Turner, Alan H.; Inouye, Brian D.; Hu, Dongyu; Norell, Mark A. (2009). Desalle, Robert (ed.). "Was Dinosaurian Physiology Inherited by Birds? Reconciling Slow Growth in Archaeopteryx". PLoS ONE. 4 (10): e7390. Bibcode:2009PLoSO...4.7390E. doi:10.1371/journal.pone.0007390. PMC 2756958. PMID 19816582. Retrieved 2009-10-25.
{{cite journal}}: CS1 maint: unflagged free DOI (link) - ↑ Yalden D. W. (1984). "What size was Archaeopteryx?". Zoological Journal of the Linnean Society. 82 (1–2): 177–188. doi:10.1111/j.1096-3642.1984.tb00541.x.[permanent dead link]
- ↑ Mesozoic birds: above the heads of dinosaurs. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. 2002. p. 151. ISBN 0-520-20094-2.
{{cite book}}: Unknown parameter|editors=ignored (|editor=suggested) (help) - ↑ Griffiths, P. J. (1996). "The Isolated Archaeopteryx Feather". Archaeopteryx. 14: 1–26.
- ↑ Godefroit, Pascal; Cau, Andrea; Hu, Dong-Yu; Escuillié, François; Wu, Wenhao; Dyke, Gareth (2013). "A Jurassic avialan dinosaur from China resolves the early phylogenetic history of birds". Nature. 498 (7454): 359–362. Bibcode:2013Natur.498..359G. doi:10.1038/nature12168. PMID 23719374.
ଆହୁରି ପଢନ୍ତୁ
ସମ୍ପାଦନା- G. R. de Beer (1954). Archaeopteryx lithographica: a study based upon the British Museum specimen. Trustees of the British Museum, London.
- P. Chambers (2002). Bones of Contention: The Fossil that Shook Science. John Murray, London. ISBN 0-7195-6059-4.
- A. Feduccia (1996). The Origin and Evolution of Birds. Yale University Press, New Haven. ISBN 0-300-06460-8.
- Heilmann, G. (1926). The Origin of Birds. Witherby, London.
- T. H. Huxley. (1871). Manual of the anatomy of vertebrate animals. London.
- H. von Meyer (1861). Archaeopterix lithographica (Vogel-Feder) und Pterodactylus von Solenhofen. Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefakten-Kunde. 1861: 678–679, plate V. [Article in German]. Full text, Google Books.
- P. Shipman (1998). Taking Wing: Archaeopteryx and the Evolution of Bird Flight. Weidenfeld & Nicolson, London. ISBN 0-297-84156-4.
- P. Wellnhofer (2008). Archaeopteryx — Der Urvogel von Solnhofen (in German). Verlag Friedrich Pfeil, Munich. ISBN 978-3-89937-076-8.
ବାହାର ଲିଙ୍କ
ସମ୍ପାଦନା
- All About Archaeopteryx, from Talk.Origins.
- Use of SSRL X-ray takes 'transformative glimpse' — A look at chemicals linking birds and dinosaurs.
- Archaeopteryx: An Early Bird — University of California Museum of Paleontology.
- Are Birds Really Dinosaurs? — University of California Museum of Paleontology.